Qua những lời chứng của mình, Nguyễn Trường Tộ đã trình bày óc quan sát, phân tích và chiêm nghiệm nhạy bén về tình hình quốc gia đương thời.
Nguyễn Trường Tộ (1830 – 1871) sớm theo đạo Thiên chúa trong một gia đình nhiều đời sau lúc người phương Tây nhập khẩu tôn giáo này vào nước ta sau vài thế kỷ. Nhưng cốt cách của ông vẫn là một người con xứ Nghệ, một người Nam Bộ. Học chữ Hán rồi học tiếng Pháp, biết cổ kim hiền triết, nắm bắt tri thức văn minh thời đại mới, nên từ nhỏ ông đã theo đạo lo việc người đời, tìm cách canh tân quốc gia.
Tình hình nước ta dưới thời Nguyễn Trường Tộ là thực dân Pháp đang từng bước hoàn thành việc thôn tính toàn thể quốc gia và mở đầu chuyển sang thời kỳ khai thác thuộc địa. Ông theo phe “ôn hòa” lúc biết ko thể đảo ngược tình thế với Pháp vì nước mình nghèo, vua quan nhát, dân còn dốt.
Người nhận xét: “Ngày nay, các nước phương Tây đã chiếm suốt từ Tây Nam tới Đông Bắc… ko chỗ nào ko bị phong tỏa, ko chỗ nào ko chiếm đất làm nô lệ. Trên lục địa, chỗ nào thuyền bè đi qua , người đi qua, mặt trời, mặt trăng tỏa sáng, sương mù thấm nhuần, người châu Âu đều đặt chân, như tằm ăn cá, thuận theo thì có phúc, chống lại thì chịu khổ, người nào ở thì chịu hòa bình với họ sẽ được yên, người nào chống lại sẽ dùng vũ lực để đánh; ko người nào trên toàn cầu dám chống lại họ.”
Đây là điều ông đã nhiều lần nhắc tới trong các tờ biểu gửi vua Tự Đức và triều đình Huế. Đây ko phải là ông mộng tưởng về ý đồ xâm lược của thực dân Pháp nhưng ông muốn nhà vua và triều đình tìm cách mở rộng quan hệ với Pháp và các nước khác để mở rộng cương vực nước mình.
Thính giác! Nói tới Nguyễn Trường Tộ là nói tới những lời khai nhưng ông đã nhẫn nại viết ra gửi lại triều đình. Trong những buổi điều trần đó, Người đề xuất làm những việc thiết thực để tăng trưởng quốc gia. Như trong ba văn bản ông gửi quan đại thần Trần Tiễn Thành: “Đề xuất sắm và đóng thuyền máy” (cuối 1864), “Ý kiến về việc tập huấn thợ điều khiển và tu sửa thuyền máy” (2/1865) và “Khai Hoàng Từ” (tháng 2 năm 1866). Hễ thấy việc gì có ích cho nước, cho dân, ông lại gửi các bản điều trần về triều đình, mặc dù nhiều bản của ông ko được trả lời.
Ko chỉ nói, anh còn trực tiếp làm. Như ông đã vận dụng kiến thức mới của mình để thiết kế và chỉ huy xây dựng tu viện Thánh Phaolô ở Sài Gòn hay nhà chung ở Xã Đoài (Nghệ An). Như việc ông đích thân đi xem đất, mở đường giúp Tổng đốc Nghệ An Hoàng Kế Viêm theo lệnh triều đình đào kênh ở Hưng Nguyên.
Những cuộc điều trần của Nguyễn Trường Tộ bao gồm nhiều lĩnh vực. Về chính trị, ông bàn về câu chuyện “Toàn cầu phân chia các diễn ngôn của toàn cầu” (1863), phân tích tình hình toàn cầu hiện nay bằng kiến thức và tầm nhìn của mình nhằm giúp người trong nước hiểu rõ thời thế để biết quyết định đúng mực. sách, cách. Về nội trị, ông đề xuất triều đình tinh giản bộ máy chính quyền, tạo điều kiện cho quan lại làm giàu để họ giữ được sự liêm chính.
Về tài chính, ông đề xuất sắp xếp lại hệ thống thuế khóa, khuyến khích người giàu cho vay tiền, và vay tiền từ nước ngoài. Về kinh tế, ông đề xuất chấn hưng “nông công thương nghiệp nghiệp”, khai thác tài nguyên, bảo vệ rừng, lập xe lửa để bán nông sản, nhất là khuyến khích nhân dân làm giàu nhưng ông đã viết trong bản điều trần “Lục Lợi Tử” (tháng 6). 1864).
Về học thuật, ông đề xuất cải cách cơ chế thi cử, ko thi cử theo kiểu Hán học như trước đây, chú trọng đưa các môn khoa cử vào chương trình học, sử dụng chữ quốc ngữ trong soạn thảo sách vở. tờ hành chính.
Về ngoại giao, ông đề xuất quan hệ ko chỉ với Pháp nhưng còn với các nước khác để có lợi cho nước mình, tập huấn những thông dịch nói giỏi, làm giỏi. Về quân sự, ông đề xuất tăng lên chất lượng quân đội như tổ chức lại quân đội, sắm sửa vũ khí, học tập chiến thuật mới, xây dựng hệ thống phòng thủ ở cả thành thị và nông thôn. Về tôn giáo, đồng chí đề xuất ko hẹp hòi, kỳ thị các tôn giáo, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa bên lương và bên lương.
Có thể nói, qua những lời khai của mình, Nguyễn Trường Tộ đã trình bày óc quan sát, phân tích và chiêm nghiệm nhạy bén về tình hình quốc gia đương thời. Ông đã biết nhìn ra những thiếu sót, hạn chế về mọi mặt của đời sống xã hội và bộ máy chính quyền của triều đình. Đồng chí đã đề xuất những giải pháp, giải pháp thích hợp, có tính thực tiễn cao để cải thiện tình hình. Ý thức xuyên suốt trong mọi suy nghĩ và hành động của Người trình bày trong lời khai của Người là làm cho dân giàu, nước mạnh sánh vai với các nước trên toàn cầu. Ông quả là người đi trước thời đại với trí tuệ và lòng yêu nước của mình.
Nguyễn Trường Tộ “thương nước đau đáu” (câu thơ của Chế Lan Viên). Ông liên tục viết lời khai, tường trình, mỗi lúc có ý gì mới, ông đều viết và gửi lên tòa án. Ông theo đạo Thượng đế, Thượng đế là con của ông và của nhân loại nên ông luôn nghĩ cho dân tộc, vì con người. Tôn giáo này cũng là tôn giáo của con người và công dân đối với quốc gia và số đông của họ.
Nhưng Đạo Cả Đời của Nguyễn Trường Tộ ko được thực hiện. Triều đình Huế nhu nhược và thủ cựu lúc bấy giờ ko hiểu được những tư tưởng canh tân táo tợn của ông.
Hồ hết các lời khai anh ta gửi về, tòa đều bỏ qua. Nhưng nếu có phúc đáp thì cũng giống như cách báo cáo với nhà vua như thế này của Cơ Mật Viện đối với đề xuất cử người sang Pháp học của Nguyễn Trường Tộ: “Vậy xin lấy cớ cử người sang Tây học gấp, bèn sai quan tỉnh Nghệ An cấp ngay ngựa, sức về kinh ngay để các đại thần ở Viện Cơ mật và Thương vụ đối diện hỏi ông nghĩ thế nào cho thỏa lòng nghi ngờ. ” (1870). Cho tới lúc ông nhắm mắt xuôi tay (1871), kế hoạch cử sứ bộ đi các nước như ông đề ra vẫn chưa được thực hiện.
Nguyễn Trường Tộ nhắm mắt xuôi tay ở tuổi 41. Ông đã sống một tuổi xanh tâm huyết vì lý tưởng. Nhưng ông ko thấy một quốc gia thay đổi, đổi mới như ông mong muốn. Phải chăng anh đã “sinh nhầm thời”? Theo lời kể của đàn ông ông là Nguyễn Trường Cửu trong sách kể về cha kể rằng trước lúc mất ông có để lại hai câu thơ. Thơ rằng: “Một đời bảy mươi sáu thành thiên cổ hận/ Trở lại đầu thị trăm năm” (Một đời thù hận muôn thuở/ Quay đầu nhưng cơ nghiệp trăm năm).
Đạo với Đời, Đạo vì Đời, Nguyễn Trường Tộ để lại cho muôn thuở hậu thế mối hận đời đời kiếp kiếp vì cơ nghiệp chưa thành. Mối hận của anh vẫn chưa được khắc phục triệt để.
Nhớ để nguồn bài viết này:
Nhà văn Phạm Xuân Nguyên: Đạo giúp đời của website thpttranhungdao.edu.vn
Phân mục: Phong thủy
Đặt mâm cúng tất niên cuối năm 2022 tại đây: cungtatnien.com
#Nhà #văn #Phạm #Xuân #Nguyên #Đạo #giúp #đời
Trả lời