Tuyển chọn các mẫu phân tích Chiếc lá đầu tiên Văn 10 Chân trời thông minh hay và rực rỡ nhất được bài viết tổng hợp một cách đầy đủ. Giúp các em học trò trau dồi tri thức và thông minh trong việc phân tích bài thơ Chiếc lá trước tiên. Tham khảo ngay dưới đây.
Đang xem: phân tích chiếc lá đầu tiên
Dàn ý phân tích Chiếc lá đầu tiên
1. Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
2. Thân bài:
2.1. Phân tích bài thơ:
a. Chủ đề, xúc cảm chủ đạo của tác phẩm:
– Chủ đề của tác phẩm: tình yêu đối với mái trường.
– Xúc cảm chủ đạo: nỗi nhớ da diết của nhân vật trữ tình về tuổi học trò đã qua.
– Ý nghĩa nhan đề:
+ “Chiếc lá trước tiên” tượng trưng cho sự mở đầu của một tình yêu chớm nở, cho những kỉ niệm trước tiên.
+ Hình ảnh lúc ban sơ sẽ để lại cho con người những kỉ niệm, dấu ấn khó phai.
b. Phân tích, thẩm định chủ đề và tính lạ mắt của những phương tiện tiếng nói được sử dụng:
* Nỗi nhớ về thuở thơ ấu:
– Hai câu thơ đầu là xúc cảm của nhân vật trữ tình về khoảng thời kì tươi đẹp với nhân vật “em”:
+ “Em thấy ko, tất cả đã xa rồi”: trình bày sự tiếc nuối về khoảng thời kì đã xa, về quá khứ tươi đẹp ngày đó.
+ “Trong tiếng thở của thời kì rất khẽ”: giải pháp nhân hóa “tiếng thở” liên kết với từ “rất khẽ” gợi liên tưởng về sự chuyển động vô cùng nhẹ của thời kì, dường như thời kì trôi qua rất nhanh.
– Câu thơ “tuổi thơ kia ra đi cao ngạo thế” gợi ra sự trôi chảy của thời kì. Tuổi thơ là khoảng thời kì tươi đẹp, một đi ko trở lại => Trình bày sự hoài niệm, tiếc nuối của nhân vật trữ tình.
– Hình ảnh gắn liền với tuổi học trò “hoa súng tím”, “chùm phượng hồng”, “tiếng ve”, :
+ “Hoa súng tím vào trong mắt lắm mê say”: trong đôi mắt của nhân vật trữ tình, bông hoa súng mang tới cảm giác say đắm, thích thú.
+ “Chùm phượng hồng dấu yêu đó rời tay”: hoa phượng nở báo hiệu một năm học sẵn sàng kết thúc => Gợi ra cảm giác bổi hổi, thương nhớ một thời “dấu yêu” đã qua.
+ “Tiếng ve”: âm thanh đặc trưng của mùa hạ, cũng là mùa chia tay mái trường, thầy cô. Giải pháp nhân hóa “con ve tiên tri vô tâm báo trước” đã cho thấy sự sững sờ, tiếc nuối tới ngỡ ngàng của nhân vật trữ tình.
=> Dòng xúc cảm của nhân vật trữ tình đang trôi về mùa hè năm đó, về lần đầu mình biết yêu.
– “Có nhẽ một người cũng mở đầu yêu”: Những rung động đầu đời của học trò.
* Nỗi nhớ bạn hữu và thầy cô năm xưa:
– Điệp cấu trúc “Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu” => Nhấn mạnh vào xúc cảm mãnh liệt, dâng trào của nhân vật trữ tình lúc nhớ về trường cũ.
– “Một lớp học bâng khuâng màu xanh rủ”: diễn tả tâm trạng luyến tiếc, thương nhớ của nhân vật trữ tình.
– “Sân trường đêm – Rụng xuống trái bàng đêm”: Ko gian yên ắng bị xao động bởi trái bàng rụng xuống.
– Điệp cấu trúc “nỗi nhớ” diễn tả ấn tượng sâu đậm về kỉ niệm tuổi học trò, đỉnh điểm của sự xúc động và nỗi nhớ.
– Ở khổ thứ tư có sự thay đổi về cách xưng hô:
+ “Anh”: gửi gắm tâm tư, tình cảm với “em”.
+ “Tôi”: san sẻ xúc cảm với “bạn”, với tất cả mọi người, trong đó có “em”.
=> Đại từ nhân xưng “ta”, “tôi”, “anh” thực chất vẫn là một, đó là chủ thể trữ tình trong các mối quan hệ không giống nhau.
– Câu hỏi tu từ “Bạn có nhớ trường nhớ lớp, nhớ tên tôi”: nhân vật trữ tình hỏi “bạn”, hỏi mọi người liệu có còn nhớ tới mái trường, nhớ tới mình hay ko.
– Ở khổ thơ thứ 5, tác giả dẫn nguyên văn lời thoại nhằm trình bày xúc cảm theo lối gián tiếp.
=> Tác giả đan xen các mẩu hội thoại vào mạch trữ tình, liên kết giữa biểu cảm gián tiếp và trực tiếp làm cho lời thơ trở thành linh hoạt, kỉ niệm càng được khắc họa rõ nét, đáng nhớ hơn.
– Điệp cấu trúc “Những chuyện năm nao, những chuyện năm nào”, điệp ngữ “cứ xúc động, cứ xôn xao biết mấy” nhấn mạnh vào xúc cảm da diết, trào dâng của nhân vật trữ tình, đồng thời tạo nhạc điệu xao xuyến cho bài thơ.
– Câu thơ “Mùa hoa mơ rồi tới mùa phượng cháy”: sự vận động của thời kì từ cuối đông đầu xuân sang tới hè => Diễn tả sự trôi chảy của thời kì.
– “Trên trán thầy, tóc chớ bạc thêm”: niềm mong ước của chủ thể trữ tình lúc chứng kiến người thầy của mình đã già đi theo năm tháng.
* Xúc cảm tiếc nuối của nhân vật trữ tình về một thời đã qua:
– “Thôi đã hết”: ko còn những tháng ngày học tập dưới mái trường mến yêu với những trò đùa tinh nghịch “tóc trắng ngủ quên”, “cầm dao khắc nhăng nhít trên bàn ghế cũ”.
– Hai câu thơ “Em đã yêu anh, anh đã xa rồi/ Cây bàng hò hẹn chìa tay vẫy mãi”: diễn tả sự xa cách, chia phôi.
– “Ko thấy trên sân trường – chiếc lá buổi trước tiên”: nhân vật trữ tình bộc bạch niềm thương nhớ, nuối tiếc về những kỉ niệm lần đầu, về thuở ban sơ mới yêu.
2.2. Giám định:
a. Nội dung:
– Bài thơ trình bày nỗi thương nhớ da diết và niềm khắc khoải của nhân vật trữ tình lúc nhớ về trường xưa, thầy cô, bạn cũ.
– Đồng thời, khơi gợi cho người đọc những kỉ niệm tươi đẹp, trong sáng, hồn nhiên thuở học trò.
b. Nghệ thuật:
– Hình ảnh thân thiện, thân thuộc.
– Từ ngữ giàu sức gợi hình, gợi cảm.
– Giải pháp tu từ: so sánh, nhân hóa, điệp ngữ lạ mắt.
3. Kết bài: Khẳng định trị giá của tác phẩm.
Phân tích Chiếc lá đầu tiên
“Thơ là tiếng lòng” (Diệp Tiếp) và thi sĩ Hoàng Nhuận Cầm đã trình bày tiếng lòng mình một cách đầy tinh tế qua bài “Chiếc lá trước tiên”. Đọc bài thơ, độc giả được trở về với miền kí ức xa xôi của một thời cắp sách tới trường. Tác phẩm là niềm thương nhớ da diết của tác giả về kỉ niệm dưới mái trường mến yêu.
Tác phẩm được sáng tác vào năm 1971 nhưng phải tới mười năm sau mới hoàn thiện. Thi sĩ đã từng san sẻ rằng: “Có bài thơ tôi viết rất nhanh. Ví dụ bài “Sông Thương tóc dài” tôi viết trong vòng 5 phút trên vỏ bao thuốc lá, riêng bài “Chiếc lá buổi trước tiên” tôi viết trong 10 năm. Bài thơ ban sơ có tên là “Trường ơi, chào nhé”. Khổ trước tiên được viết vào năm trước tiên tôi vào đại học, lúc vừa mới bước qua “tuổi khăn quàng, phấn trắng, nắng vô tâm”. Mặc dù bài thơ được viết trong những thời khắc không giống nhau nhưng vẫn trình bày được đầy đủ, trọn vẹn xúc cảm thương nhớ của tác giả. Xuất phát từ tứ thơ chiếc lá trước tiên, tác giả muốn bộc bạch tình yêu đối với thầy cô, mái trường. Nỗi nhớ da diết về tuổi học trò đã qua là cảm hứng xuyên suốt, chủ đạo của tác phẩm. Nhan đề “Chiếc lá trước tiên” là hình ảnh mang tính biểu tượng. Đó có thể là hình ảnh tượng trưng cho sự mở đầu của một tình yêu chớm nở, cho những kỉ niệm trước tiên. Bởi hình ảnh lúc ban sơ sẽ để lại cho con người những kỉ niệm, dấu ấn khó phai.
Ở hai khổ trước tiên, nhân vật trữ tình bộc niềm tiếc nuối về khoảng thời kì tươi đẹp. Đồng thời, trực tiếp bộc bạch tình cảm với nhân vật “em”. Dòng thơ “Em thấy ko, tất cả đã xa rồi” đã cho thấy sự nuối tiếc về quãng thời kì đã xa. Thời kì mang dáng dấp của con người thông qua giải pháp tu từ nhân hóa “Trong tiếng thở của thời kì rất khẽ”. Từ “rất khẽ” gợi liên tưởng về sự chuyển động vô cùng nhẹ của thời kì, dường như thời kì trôi qua rất nhanh, nhanh tới mức nhân vật trữ tình cảm thấy ngỡ ngàng. Thời kì ko trở lại, là dòng thác vô tận đổ xuống đời, bởi vậy, chủ thể trữ tình mới thấy “tuổi thơ kia ra đi cao ngạo thế”. Tuổi thơ chất chứa bao mộng mơ, dại khờ của ngày trẻ, một lúc đã đi rồi thì nghiễm nhiên ko bao giờ trở lại được nữa. Câu thơ bộc lộ sự hoài niệm, tiếc nuối của nhân vật trữ tình.
Ở những khổ thơ tiếp theo, hình ảnh gắn liền với tuổi học trò “hoa súng tím”, “chùm phượng hồng”, “tiếng ve”, “con ve” xuất hiện dày đặc. Trong đôi mắt của nhân vật trữ tình, bông hoa súng mang tới cảm giác say đắm, thích thú “Hoa súng tím vào trong mắt lắm mê say”. Có nhẽ, tình yêu ở thế hệ học trò đều bắt nguồn từ tình bạn. Nhân vật trữ tình bổi hổi nhớ về một thời “dấu yêu” đã qua, nhớ về cảm giác chùm phượng hồng phút ban sơ. Chùm phượng nở rộ cũng là lúc một năm học sẵn sàng kết thúc. Phút giây đó còn được báo hiệu bởi tiếng “ve tiên tri”. Tiếng ve là âm thanh đặc trưng của mùa hạ, cũng là mùa chia tay mái trường, thầy cô. Giải pháp nhân hóa “con ve tiên tri vô tâm báo trước” đã cho thấy sự sững sờ, tiếc nuối tới ngỡ ngàng. Dòng xúc cảm của nhân vật trữ tình đang trở lại mùa hè năm đó, về lần đầu mình biết yêu.
Nỗi nhớ về mái trường ngày càng được nhân lên, khắc sâu trong ba khổ bốn, năm, sáu. Giải pháp điệp cấu trúc “Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu” được sử dụng nhằm nhấn mạnh vào xúc cảm mãnh liệt, dâng trào của nhân vật trữ tình lúc nhớ về trường cũ. Lớp học mang nặng tâm tư, tình cảm của con người qua giải pháp nhân hóa “bâng khuâng màu xanh rủ”. Từ “bâng khuâng” đã diễn tả tâm trạng luyến tiếc, thương nhớ. Ko gian yên ắng của sân trường buổi đêm bị xao động bởi trái bàng rụng xuống. Khổ thơ đã trình bày xúc cảm dâng trào của nhân vật trữ tình lúc nhớ về trường cũ.
Nỗi nhớ đó càng được bộc lộ rõ hơn trong khổ bốn. Giải pháp điệp cấu trúc “nỗi nhớ” diễn tả ấn tượng sâu đậm về kỉ niệm tuổi học trò. Đây được coi là đỉnh điểm của sự xúc động và nỗi nhớ. Ta nhận thấy, ở khổ thơ này cũng có sự thay đổi về cách xưng hô. Lúc thì chủ thể là “anh” vì muốn gửi gắm tâm tư, tình cảm với “em”. Lúc thì chủ thể là “tôi” muốn san sẻ xúc cảm với “bạn”, với tất cả mọi người, trong đó có “em”. Đại từ nhân xưng “ta”, “tôi”, “anh” thực chất vẫn là một, đó là chủ thể trữ tình trong các mối quan hệ không giống nhau. Câu hỏi tu từ “Bạn có nhớ trường nhớ lớp, nhớ tên tôi” có thể hiểu nhân vật trữ tình hỏi “bạn”, hỏi mọi người liệu có còn nhớ tới mái trường, nhớ tới mình hay ko. Câu thơ đã diễn tả thâm thúy nỗi nhớ về thầy cô, bạn hữu.
Ở khổ thơ thứ năm, tác giả dẫn nguyên văn lời thoại nhằm trình bày xúc cảm theo lối gián tiếp. Ba dòng thơ đầu cho thấy sự tươi vui, đùa nghịch của tuổi học trò. Tới câu thơ cuối, nhân vật như ko kìm nén được xúc cảm nhưng mà phải thốt lên : “Ôi những trận cười trong sáng đó lao xao”. Tác giả đan xen các mẩu hội thoại mang yếu tố tự sự vào mạch trữ tình, liên kết giữa biểu cảm gián tiếp và trực tiếp làm cho lời thơ trở thành linh hoạt và kỉ niệm cũng được khắc họa rõ nét, đáng nhớ hơn.
Tới với khổ sáu, điệp cấu trúc “Những chuyện năm nao, những chuyện năm nào” và điệp từ “cứ” nhấn mạnh vào xúc cảm da diết, trào dâng của nhân vật trữ tình, đồng thời tạo nhạc điệu xao xuyến cho bài thơ. Câu thơ “Mùa hoa mơ rồi tới mùa phượng cháy” diễn tả sự vận động của thời kì từ cuối đông đầu xuân sang tới hè. Lúc chứng kiến người thầy của mình đã già đi theo năm tháng, chủ thể trữ tình mong tóc thầy chớ “bạc thêm”.
Xúc cảm tiếc nuối của nhân vật trữ tình về một thời đã qua được khắc họa rõ nét trong hai khổ thơ cuối cùng. Cụm từ “Thôi đã hết” ám chỉ sự kết thúc, ko còn tháng ngày học tập dưới mái trường mến yêu với những trò đùa tinh nghịch “tóc trắng ngủ quên”, “cầm dao khắc nhăng nhít trên bàn ghế cũ”. Hai câu thơ “Em đã yêu anh, anh đã xa rồi/ Cây bàng hò hẹn chìa tay vẫy mãi” diễn tả sự chia phôi, xa cách. Kết thúc bài thơ, nhân vật trữ tình bộc bạch niềm thương nhớ, nuối tiếc về những kỉ niệm lần đầu, về thuở ban sơ mới yêu “Ko thấy trên sân trường – chiếc lá buổi trước tiên”.
Bằng từ ngữ giàu sức gợi hình, gợi cảm, hình ảnh thân thiện, thân thuộc cùng các giải pháp tu từ so sánh, nhân hóa, điệp ngữ lạ mắt, tác giả đã bộc bạch nỗi thương nhớ da diết và niềm khắc khoải lúc nhớ về trường xưa, thầy cô, bạn cũ. Đồng thời, khơi gợi cho người đọc những kỉ niệm tươi đẹp, trong sáng, hồn nhiên thuở học trò.
Có thể nói, “Chiếc lá trước tiên” được coi là tác phẩm rực rỡ về nội dung và lạ mắt về nghệ thuật. Thông qua tác phẩm, người đọc thấy được tâm hồn tinh tế, thâm thúy của thi sĩ.
Phân tích Chiếc lá đầu tiên Ngữ văn 10 CTST
Bài thơ Chiếc lá trước tiên đã gợi lên trong lòng mỗi người bao nhiêu kỷ niệm của những năm tháng học trò đầy hồn nhiên và vui tươi. Để rồi lúc đó thi sĩ đã bước vào mùa thu của cuộc đời nhưng vẫn nhuốm màu thời kì. Vẫn mãi tồn tại cái xôn xao của những năm tháng về mùa hạ đã qua. Cùng nhau theo dõi ngay nhé!
Xuyên suốt bài thơ chính là khúc tự tình của người lính trẻ. Lúc anh phải xếp nghiên bút lên đường đó cũng chính là lúc anh phải tạm biệt phấn đen bảng trắng để đi theo tiếng gọi thân yêu của Tổ quốc. Đó cũng chính là lúc anh đã rời khoảng trời mộng mơ với mối tình đầu của mình. Và đó cũng chính là cách bài thơ Chiếc lá cuối cùng chạm vào trái tim của bao người đọc. Nó thâm thúy và lắng đọng như mang con người ta vào bản tình khúc.
Ký ức về mùa hạ cũng như năm tháng học trò đó dạt dào trong sự ghi nhớ của thi sĩ. Nó dâng đầy một nỗi nhớ và cũng như cách thi sĩ tìm về những năm tháng của quá khứ. Để rồi đọc những vần thơ này ta cảm thu được một sự xót xa nghẹn ngào. Bởi em đó chính là mối tình đầu và cũng chính là cảm hứng xuyên suốt trong bài thơ. Đó cũng chính là mảnh ghép về những năm tháng hoa niên đầy tươi đẹp, ko quá òn ào nhưng mà cũng giản dị và sâu lắng.
Những kỷ niệm trong Chiếc lá cuối cùng như đang ùa về lấp lửng từng trang, từng trang. Để rồi đọc những câu thơ tiếp theo đa cảm thu được nỗi lòng của người thi sĩ. Đó là tình yêu lứa đôi nhưng cũng có một phương diện khác. Đó chính là ngôi trường xưa với bao nhiêu kỷ niệm. Và đó cũng chính là lý do giảng giải vì sao ban sơ thi sĩ lại đặt tên là “Trường ơi, chào nhé!”.
Em thấy ko, tất cả đã xa rồi
Trong tiếng thở của thời kì rất khẽ
Tuổi thơ kia ra đi cao ngạo thế
Hoa súng tím vào trong mắt lắm mê say
Có nhẽ tình yêu ở thế hệ học trò trước tiên đều bắt nguồn từ tình bạn. Đó cũng chính là những kỷ niệm gắn bó dưới mái trường đầy thân yêu và vui vẻ. Những ký ức đó làm thi sĩ ko khỏi bổi hổi tiếc nuối. Đó là cảm giác đi bên chùm phượng hồng làm người nào đã đánh rơi những phút giây ban sơ. Là cảm giác mê say của một con người lúc ngập ngừng bối rối. Chính những kỷ niệm đó trở thành dấu ấn mãi ko quên trong lòng của mỗi con người.
Mùa hạ sẽ ko còn trọn vẹn nếu thiếu đi những âm thanh đó. Đó là tiếng ve – âm thanh đặc trưng của mùa hạ, cũng là mùa chia tay của thế hệ học trò đầy hồn nhiên và vui tươi. Tiếng ve của mùa hạ ko giống như những nhạc điệu gợi tiết tấu buồn. Nhưng mà đó chính là những sự tươi tỉnh khỏe khoắn. Và với tình yêu đầu đời cũng đã làm chàng th sĩ ko khỏi bổi hổi xúc động về những năm tháng đã qua.
Chùm phượng hồng dấu yêu đó rời tay
Tiếng ve trong veo xé đôi hồ nước
Con ve tiên tri vô tâm báo trước
Có nhẽ một người cũng mở đầu yêu
Cái tình cảm đó nó là tình đầu, tình yêu đầy tha thiết của đời người. Trong đó còn chứa đựng cả tình bạn, tình yêu và cũng có cả tình người. Để rồi thật khó có thể gọi thành tên nguồn xúc cảm đó. Nó như một đi ko trở lại và cũng ko người nào có thể tắm hai lần trên một dòng sông. Và chính câu thơ này đã gieo sâu vào ấn tượng đối với độc giả. Để rồi từng hình ảnh đó như chạm lại những ký ức của tuổi thơ. Và mãi về sau hình ảnh vẫn đi theo nỗi nhớ bâng khuâng.
Những xúc cảm chứa đựng trong chiếc lá trước tiên vô cùng thân yêu và thân thiện. Đó chính là nỗi nhớ sâu lắng, và dường như đôi lúc nỗi nhớ đó đã chạm tới đỉnh điểm và xúc cảm như có phần thắm lại.
Em đã yêu anh, anh đã xa rồi
Cây bàng hò hẹn chìa tay vẫy mãi
Anh nhớ quá, nhưng mà chỉ lo ngoảnh lại
Ko thấy trên sân trường chiếc lá buổi trước tiên.
Nỗi nhớ đó chính là sự nhớ nhung về những kỷ niệm thân yêu của năm tháng học trò. Để rồi xung quanh đó vẫn dâng tràn những nguồn xúc cảm khó nói thành lời. Đọc những vần thơ này ta như chạm nhẹ vào nỗi nhớ. Đó là nỗi nhớ về em – mối tình đầu da diết, và đó cũng chính là nỗi nhớ về mẹ, về trường, về lớp và về bạn hữu. Để rồi bao năm tháng đó vẫn còn khắc ghi trong lòng của mỗi người. Và dường như đối với Hoàng Nhuận Cầm, chiếc là nào cũng chính là chiếc lá trước tiên và mối tình nào cũng chỉ mãi là cái bồn chồn và sự xôn xao của mối tình đầu.
Phân tích Chiếc lá đầu tiên
Bielinski đã viết: “Cái đẹp là điều kiện ko thể thiếu được của nghệ thuật, nếu thiếu cái đẹp thì ko có và ko thể có nghệ thuật, đó là một chân lý”. Nghệ sĩ chính là những người cảm thấy điều đó thâm thúy hơn người nào hết. Trong quá trình nghiên cứu và xây đắp công trình nghệ thuật ngôn từ, sứ mệnh của mỗi nhà văn là phát hiện được vẻ đẹp ở bề sâu cuộc sống. Và có nhẽ, vẻ đẹp tâm hồn, trong sáng của những năm tháng học trò trong bài thơ “Chiếc lá trước tiên” của Hoàng Nhuận Cầm là một vẻ đẹp chân chính như thế.
Hoàng Nhuận Cầm sinh ra ở Hà Nội. Ông được mệnh danh là thi sĩ của học trò, sinh viên bởi có nhiều bài thơ viết về kỉ niệm của tuổi xanh, tình yêu với giọng điệu trẻ trung, sôi nổi. Kế bên việc làm thơ, ông còn viết kịch bản phim, tham gia đóng phim. Hoàng Nhuận Cầm có một số tập thơ nổi tiếng khác như: Xúc xắc mùa thu, Hò hứa hẹn mãi cuối cùng em cũng tới…Bài thơ Chiếc lá trước tiên đã gợi lên trong lòng mỗi người bao nhiêu kỷ niệm của những năm tháng học trò đầy hồn nhiên và vui tươi. Để rồi lúc đó thi sĩ đã bước vào mùa thu của cuộc đời nhưng vẫn nhuốm màu thời kì. Vẫn mãi tồn tại cái xôn xao của những năm tháng về mùa hạ đã qua.
Có một nỗi bổi hổi lúc bắt gặp tiếng ve. Thành thị với những hàng me, những chiều công viên nhàn nhạt nắng, bỗng nhiên nghe tiếng ngân dài như khản giọng, mới hay rằng mùa hạ mở đầu sang. Tuổi học trò ngày xưa ùa về như lật gấp từng trang, từng trang nhật ký xếp đầy những xinh tươi bè bạn. Trong chuỗi ký ức dài bừng lên những ánh nhìn trong sáng. Một dải sáng diệu kỳ – ánh mắt tuổi học trò.
Có một bàn tay chìa ra với mình: kìa tiếng ve mở đầu trở về rồi đó, có nhớ bài thơ lúc ra trường, bạn bổi hổi bộc bạch… Ừ có một bài thơ sâu lắng tận hiện giờ. Ngày đó tụi mình khoan khoái những vần thơ, ru giấc ngủ tuổi học trò mỏng mảnh, những vần thơ có tiếng ve sầu lanh lảnh, có chiếc lá trước tiên, có bạn, có trường. Tất cả đều là những khoảnh khắc thân yêu, dẫu ko biết Hoàng Nhuận Cầm là người nào cũng trằm trồ ngưỡng mộ: chắc ngày xưa thi sĩ cũng… học trò nhí nhố, nhưng mà sao trải vào thơ những xúc động vô ngần.
Xuyên suốt bài thơ chính là khúc tự tình của người lính trẻ. Lúc anh phải xếp nghiên bút lên đường đó cũng chính là lúc anh phải tạm biệt phấn đen bảng trắng để đi theo tiếng gọi thân yêu của Tổ quốc. Đó cũng chính là lúc anh đã rời khoảng trời mộng mơ với mối tình đầu của mình. Và đó cũng chính là cách bài thơ Chiếc lá cuối cùng chạm vào trái tim của bao người đọc. Nó thâm thúy và lắng đọng như mang con người ta vào bản tình khúc. Ký ức về mùa hạ cũng như năm tháng học trò đó dạt dào trong sự ghi nhớ của thi sĩ. Nó dâng đầy một nỗi nhớ và cũng như cách thi sĩ tìm về những năm tháng của quá khứ. Để rồi đọc những vần thơ này ta cảm thu được một sự xót xa nghẹn ngào. Bởi em đó chính là mối tình đầu và cũng chính là cảm hứng xuyên suốt trong bài thơ. Đó cũng chính là mảnh ghép về những năm tháng hoa niên đầy tươi đẹp, ko quá òn ào nhưng mà cũng giản dị và sâu lắng.
Những kỷ niệm trong Chiếc lá cuối cùng như đang ùa về lấp lửng từng trang, từng trang. Để rồi đọc những câu thơ tiếp theo đa cảm thu được nỗi lòng của người thi sĩ. Đó là tình yêu lứa đôi nhưng cũng có một phương diện khác. Đó chính là ngôi trường xưa với bao nhiêu kỷ niệm. Và đó cũng chính là lý do giảng giải vì sao ban sơ thi sĩ lại đặt tên là “Trường ơi, chào nhé!”.
“Em thấy ko, tất cả đã xa rồi
Trong tiếng thở của thời kì rất khẽ
Tuổi thơ kia ra đi cao ngạo thế
Hoa súng tím vào trong mắt lắm mê say”.
Có nhẽ tình yêu ở thế hệ học trò trước tiên đều bắt nguồn từ tình bạn. Đó cũng chính là những kỷ niệm gắn bó dưới mái trường đầy thân yêu và vui vẻ. Những ký ức đó làm thi sĩ ko khỏi bổi hổi tiếc nuối. Đó là cảm giác đi bên chùm phượng hồng làm người nào đã đánh rơi những phút giây ban sơ. Là cảm giác mê say của một con người lúc ngập ngừng bối rối. Chính những kỷ niệm đó trở thành dấu ấn mãi ko quên trong lòng của mỗi con người.
Mùa hạ sẽ ko còn trọn vẹn nếu thiếu đi những âm thanh đó. Đó là tiếng ve – âm thanh đặc trưng của mùa hạ, cũng là mùa chia tay của thế hệ học trò đầy hồn nhiên và vui tươi. Tiếng ve của mùa hạ ko giống như những nhạc điệu gợi tiết tấu buồn. Nhưng mà đó chính là những sự tươi tỉnh khỏe khoắn. Và với tình yêu đầu đời cũng đã làm chàng th sĩ ko khỏi bổi hổi xúc động về những năm tháng đã qua.
“Chùm phượng hồng dấu yêu đó rời tay
Tiếng ve trong veo xé đôi hồ nước
Con ve tiên tri vô tâm báo trước
Có nhẽ một người cũng mở đầu yêu”.
Cái tình cảm đó nó là tình đầu, tình yêu đầy tha thiết của đời người. Trong đó còn chứa đựng cả tình bạn, tình yêu và cũng có cả tình người. Để rồi thật khó có thể gọi thành tên nguồn xúc cảm đó. Nó như một đi ko trở lại và cũng ko người nào có thể tắm hai lần trên một dòng sông. Và chính câu thơ này đã gieo sâu vào ấn tượng đối với độc giả. Để rồi từng hình ảnh đó như chạm lại những ký ức của tuổi thơ. Và mãi về sau hình ảnh vẫn đi theo nỗi nhớ bâng khuâng.
Những lời bộc bạch rất tình, rất đỗi nhớ nhung nhưng mà Hoàng Nhuận Cầm thốt lên, và đó là những kí ức về mái trường cũ chợt ùa về trong tâm trí. Đó là lớp học với biết bao kỉ niệm gắn bó cùng thầy cô, bạn hữu, bảng đen, sân trường,… Quãng thời kì đó vui tươi, hồn nhiên, trong sáng nhưng mà mỗi lần nhớ tới, con người ta lại dâng lên một niềm xúc cảm khó quên, một nỗi hoài niệm về tình yêu tuổi học trò :
“Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu
Lời hát đầu xin hát về trường cũ
Một lớp học buâng khuâng màu xanh rủ
Sân trường đêm – rụng xuống trái bàng đêm
Nỗi nhớ đầu anh nhớ về em
Nỗi nhớ trong tim em nhớ về với mẹ
Nỗi nhớ chẳng bao giờ nhớ thế
Bạn có nhớ trường, nhớ lớp, nhớ tên tôi”.
Hay:
“Có một nàng Bạch Tuyết các bạn ơi
Với lại bảy chú lùn rất quấy!”
Khổ thơ đã đem lại cho ta một tưởng tượng là quang cảnh lớp học vui nhộn, hồn nhiên. Nơi đó có “một nàng Bạch Tuyết” – chính là cô giáo và “những chú lùn rất quấy” là những cô cậu học trò tinh nghịch, nhí nhảnh. Trong ko gian đó, vang lên những tiếng cười “lao xao”, trong sáng của cả cô và trò, giúp xua tan bầu ko khí căng thẳng của những tiết học. Qua đoạn thơ đó, câu “Nhất quỷ, nhị ma, thứ ba học trò” càng trở thành đúng mực.
Tuổi học trò là quãng thời kì đáng nhớ nhất trong cuộc đời. Bài thơ dường như đã diễn tả hết những tâm trạng mỗi lúc nhớ tới những tháng ngày hồn nhiên, vô tư cắp sách tới trường, được học tập, được vui chơi cùng bạn hữu và thầy cô. Tuổi học trò thật trong sáng, vô giá và chất chứa nhiều kỉ niệm:
“Những chuyện năm nao, những chuyện năm nào
Cứ xúc động, cứ xôn xao biết mấy
Mùa hoa mơ rồi tới mùa hoa phượng cháy
Trên trán thầy, tóc chớ bạc thêm”.
Những câu thơ dung như đang bộc lộ trực tiếp tình cảm, xúc cảm của chủ thể trữ tình cũng như của biết bao nhiêu thế hệ học trò mỗi lúc nhớ về kỉ niệm dưới mái trường. Đó là sự xúc động, xôn xao lúc nhớ về “những chuyện năm nao, những chuyện năm nào”. Thời kì cứ thấm thoắt dần qua, từ “mùa hoa mơ rồi tới mùa phượng cháy”, người học trò năm đó vẫn giữ một thái độ trân quý đối với người thầy đã nuôi dưỡng tri thức, tâm hồn mình và mong rằng tóc thầy đừng bạn thêm nữa. Chỉ với bốn câu thơ ngắn nhưng dường như mọi tâm tư, tình cảm của chủ thể trữ tình đã được bộc bạch và làm sáng rõ.
“Thôi đã hết thời bím tóc trắng ngủ quên
Hết thời cầm dao khắc nhăng nhít lên bàn ghế cũ
Quả đã ngọt trên mấy cành đu đủ
Hoa đã vàng, hoa mướp của ta ơi”.
Những xúc cảm chứa đựng trong chiếc lá trước tiên vô cùng thân yêu và thân thiện. Đó chính là nỗi nhớ sâu lắng, và dường như đôi lúc nỗi nhớ đó đã chạm tới đỉnh điểm và xúc cảm như có phần thắm lại.
Khổ cuối cùng của bài thơ ra đời vào thời khắc sau ngày 30/4/1975, quốc gia thống nhất, Hoàng Nhuận Cầm trở lại khoa Văn, Trường Đại học Tổng hợp tiếp tục cuộc đời sinh viên. Trong khoảnh khắc đứng lặng lẽ trên sân trường, ông biết rằng tất cả tuổi thanh xuân đã gửi lại ở trong những cánh rừng lửa đạn, còn trước mắt mình là thế hệ tiếp nối và lúc đó, ông thốt lên:
“Em đã yêu anh, anh đã xa rồi
Cây bàng hò hẹn chìa tay vẫy mãi
Anh nhớ quá, nhưng mà chỉ lo ngoảnh lại
Ko thấy trên sân trường chiếc lá buổi trước tiên”.
Hình ảnh “chiếc lá buổi trước tiên” ở cuối bài thơ là hình ảnh mang tính chất tượng trưng. “Chiếc lá buổi trước tiên” ẩn dụ cho khoảng thời kì xinh tươi, đó là tình yêu đầu, tình yêu của thế hệ học trò ngô nghê, trong sáng và đầy mộng mơ.
Nỗi nhớ đó chính là sự nhớ nhung về những kỷ niệm thân yêu của năm tháng học trò. Để rồi xung quanh đó vẫn dâng tràn những nguồn xúc cảm khó nói thành lời. Đọc những vần thơ này ta như chạm nhẹ vào nỗi nhớ. Đó là nỗi nhớ về em – mối tình đầu da diết, và đó cũng chính là nỗi nhớ về mẹ, về trường, về lớp và về bạn hữu. Để rồi bao năm tháng đó vẫn còn khắc ghi trong lòng của mỗi người. Và dường như đối với Hoàng Nhuận Cầm, chiếc là nào cũng chính là chiếc lá trước tiên và mối tình nào cũng chỉ mãi là cái bồn chồn và sự xôn xao của mối tình đầu. Đọc những câu thơ tôi lại liên tưởng tới câu hát trong bài Mối tình đầu của Thế Duy “ko hiểu vì sao tình yêu tan vỡ, như hoa ven mặt hồ tàn theo gió mùa thu”. Rõ ràng em đã yêu, nhưng anh cũng đã xa rồi. Anh chẳng hiểu nổi “anh nhớ quá! Nhưng mà chỉ lo ngoảnh lại”. Tất cả diễn ra đều ko hiểu nổi, đều là những nghịch lý tất nhiên. “Chiếc lá buổi trước tiên” ở đây là một hình ảnh tượng trưng. Đó là tuổi học trò, là tình yêu đầu, là một thời đã mất nhưng mà cũng là một con người khác của tác giả – là ta đấy nhưng mà giống như ko như ko phải là ta.
“Thơ là người thư kí thật tình của trái tim” (Duybralay). Quả thực thơ Hoàng Nhuận Cầm kiệm lời, nhưng nói biết bao nhiêu. “Chiếc lá trước tiên” chỉ là một trong những bài thơ như thế. Bởi vậy, ngay cả lúc giờ đây, thi sĩ đã đi về miền miên viễn nhưng những vần thơ của ông thì sẽ vẫn còn sống mãi trong lòng nhiều thế hệ độc giả về sau.
Phân tích Chiếc lá đầu tiên của Hoàng Nhuận Cầm
Có một triết nhân đã nói đại ý rằng: có 3 thứ thứ ko bao giờ trở lại, đó là lời nói ra, thời kì trôi và tình yêu đã mất. Trong mỗi chúng ta, chắc người nào cũng từng sống những khoảnh khắc nhưng mà biết rằng sẽ ra đi vĩnh viễn, để sau này, mỗi lúc nhớ lại lòng man mác buồn, thấy quặn lên một niềm da diết cũ. Chiếc lá trước tiên của Hoàng Nhuận Cầm đã nói hộ chúng ta nỗi lòng đó.
Bài thơ là một nỗi nhớ, một hồi ức sống động, khắc khoải về tuổi học trò. Ở đây có sự trộn lẫn giữa quá khứ và hiện nay. Thi sĩ đứng ở hiện nay để nhìn về quá khứ, cái thời khắc hiện nay dường như chỉ là mơ hồ, hay nói cách khác, tác giả đang quên đi để sống bằng những xúc cảm cũ, những xúc cảm trong sáng, thánh thiện của kẻ “mở đầu yêu”, những xúc cảm xót đau, tiếc nuối lúc tiếng ve hối thúc …
Bài thơ như một cung trầm, như một bản nhạc ko có cao trào nhưng âm điệu của nó cứ thấm vào lòng người, khiến người ta chùng xuống, nao nao và chơi vơi giữa miền ký ức.
Những câu thơ của Hoàng Nhuận Cầm dường như chỉ đơn giản là sự kể lại, ko hề trau chuốt và hoa mỹ, chỉ thỉnh thoảng sáng lên những hình ảnh, như là cơn trào của xúc cảm, như là sự dữ dội của nỗi nhớ. Trong các thể loại, chỉ riêng thơ lấy tình làm chính. Và thơ hay, là thơ làm cho người ta quên đi câu chữ.
Em thấy ko tất cả đã xa rồi. Vâng, tất cả đã xa rồi. Cả tuổi học trò, cả tình yêu trước tiên. Thời kì “rất khẽ” thôi, nhưng thời kì khiến “tuổi thơ kia ra đi cao ngạo”. Cái “cao ngạo” đó hình như ko cưỡng được, ko nắm bắt được.
Anh chưa kịp ý thức về nó, tưởng rằng nó cũng đi “rất khẽ” thôi, nhưng nào ngờ… Hình ảnh “Hoa súng tím vào trong mắt lắm mê say” như là sự đọng lại, sự dồn tụ để cháy lên một lần cuối của tuyến đường học trò sắp kết thúc. Vì vậy cái say mê đó cũng da diết như một níu kéo.
Em thấy ko tất cả đã xa rồi – Là nói với em, với chính mình, cũng là với thời kì và cuộc sống. Tác giả hồi ức lại những năm tháng cuối cùng của tuổi học trò dưới mái trường thân yêu, trong đó anh đã ghi được, chớp được, tưởng tượng được những khoảnh khắc, những hình ảnh lạ mắt, như “sân trường đêm rụng xuống trái bàng đêm”.
Ở đây, có thể hiểu thời kì và sự vật đã hòa quện chặt chẽ. Thơ là lĩnh vực bí hiểm, là “bất khả giải”. Đôi lúc, ta cảm giác được cái hay, cái đẹp của câu thơ nhưng mà ko lý giải được. Chỉ biết rằng dường như có một cái gì lắng lại, một vài mắt cậu học trò thẫm buồn, một vị chan chát nhẹ nhõm đáng yêu của trái bàng đêm vụng trộm. Và có nhẽ, chính những điều mơ hồ đó đã khắc vào nỗi nhớ của anh:
Nỗi nhớ chẳng bao giờ nhớ thế
Bạn có nhớ trường nhớ lớp nhớ tên tôi
Tác giả gần như đã nói một cách trực tiếp. Chỉ có điều, hình như, người nào đã có một mối tình đầu, lúc nghĩ về người cũ, vẫn luôn tự hỏi và kỳ vọng: Tôi nhớ bạn, bạn có nhớ tôi ko? Những bí mật của mối tình đầu ko bao giờ nói hết, vẫn ám ảnh những tháng năm sau này. Và lúc đọc tới đoạn cuối:
Em đã yêu anh, anh cũng xa rồi
Cây bàng hò hẹn chìa tay vẫy mãi
Anh nhớ quá! Nhưng mà chỉ lo ngoảnh lại
Ko thấy trên sân trường – chiếc lá buổi trước tiên
Tôi lại liên tưởng tới câu hát trong bài Mối tình đầu của Thế Duy “ko hiểu vì sao tình yêu tan vỡ, như hoa ven mặt hồ tàn theo gió mùa thu”. Rõ ràng em đã yêu, nhưng anh cũng đã xa rồi. Anh chẳng hiểu nổi “anh nhớ quá! Nhưng mà chỉ lo ngoảnh lại”.
Tất cả diễn ra đều ko hiểu nổi, đều là những nghịch lý tất nhiên. “Chiếc lá buổi trước tiên” ở đây là một hình ảnh tượng trưng. Đó là tuổi học trò, là tình yêu đầu, là một thời đã mất nhưng mà cũng là một con người khác của tác giả – là ta đấy nhưng mà giống như ko như ko phải là ta.
Bài thơ tương đối dài, tất cả đều khởi nguồn từ tâm trạng nuối tiếc khôn nguôi với tuổi học trò. Rồi một ngày trong cuộc sống quay cuồng, bạn xem lại một tấm ảnh thời xưa. Chắc rằng ko tránh khỏi tiếc nuối. Dù biết rằng đó là điều tất nhiên. Và cũng như Hoàng Nhuận Cầm: Những chuyện năm nao những chuyện năm nào! Cứ xúc động cứ xôn xao biết mấy!
Phân tích Chiếc lá đầu tiên Chân trời sáng tạo
Mỗi lần hè sang, lúc hoa phượng thắp lên đỏ một góc trời và tiếng ve ngân nga đánh thức một vùng kỷ niệm, ko hiểu sao ký ức tôi lại chập chờn hiện lên những câu thơ giàu nhạc tính, tràn trề âm thanh và sắc màu trong thi phẩm Chiếc lá trước tiên của Hoàng Nhuận Cầm – một thi sĩ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước với một hồn thơ trẻ trung, tha thiết yêu đời.
Có nhẽ Chiếc lá trước tiên cũng là tiếng lòng của tất cả chúng ta luôn hướng về một thời hoa niên mộng mơ, nơi khởi đầu cho tình yêu đi qua và bất tử trước thời kì.
Chiếc lá trước tiên là bài thơ đằm sâu chất trữ tình hướng về kỷ niệm một thời học trò nhiều ước mơ lãng mạn. Vì thế, ko gian và thời kì nghệ thuật trong thi phẩm cũng tản mạn và được xúc cảm tác giả lóe sáng với những khoảnh khắc đầy bỗng nhiên. Đó là vẻ đẹp thánh thiện, thiêng liêng của tình yêu đầu đời.
Đó là những trò chơi tinh nghịch vô tư của tuổi dại khờ. Đó là nỗi nhớ nhung, lưu luyến buổi xa trường, xa bạn. Đó là nỗi niềm xa xót lúc nhìn mái tóc thầy bạc trắng. Tất cả xúc cảm đó cứ trong ngần, biếc xanh như chiếc lá buổi trước tiên nơi sân trường kỷ niệm – một xúc cảm đong đầy, tha thiết, nhờ thế tiếng thơ vỡ ra dễ làm lòng ta rung cảm, bâng khuâng.
Người ta thường nói, thơ Hoàng Nhuận Cầm trong sáng hồn nhiên như chính tâm hồn của người lính trẻ đó lúc mới vào quân ngũ. Nghe “tiếng thở của thời kì rất khẽ” lúc cảm nhận “tuổi thơ kia ra đi cao ngạo thế” và hình ảnh hoa súng tím vào trong mắt mê say trong mùa tựu trường xưa cũ đã khiến thi sĩ bổi hổi xúc động.
Hai khổ thơ đầu, theo lời tác giả, đã được viết rất nhanh, dường như chỉ cơ hồ ghi lại xúc cảm, một xúc cảm thật đẹp được thăng hoa trong sự tiếc nuối ngỡ ngàng: “Em thấy ko tất cả đã xa rồi/ Trong tiếng thở của thời kì rất khẽ…
Mùa hè được đánh thức qua lời “con ve tiên tri” báo trước nỗi rung động đầu đời thật đẹp và thánh thiện của lứa đôi yêu nhau. Hình ảnh thơ ở khổ thứ hai nhờ thế trong sáng tới diệu kỳ. “Tiếng ve trong veo” là cách biểu đạt giàu ấn tượng qua cái nhìn trong sáng và hồn nhiên của Hoàng Nhuận Cầm trước buổi xa trường, xa lớp.
Mạch xúc cảm bài thơ tới đây đã đạt tới đỉnh điểm của sự bâng khuâng, tiếc nuối. Quả vậy, Hoàng Nhuận Cầm đã rất “vô tâm” như tiếng ve kia cứ hồn nhiên báo trước để rồi hồn nhiên “muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu” trước nỗi niềm thương nhớ của quá khứ êm đềm luyến lưu kỷ niệm.
Hình ảnh lớp học “bâng khuâng màu xanh rủ” hiện lên thật mộng mơ và lãng mạn. Đó là vẻ đẹp của ký ức nhắc nhớ mênh mang trong nỗi niềm tưởng nhớ: …Nỗi nhớ chẳng bao giờ nhớ thế…
Khác với thơ của nhiều tác giả khác viết về tình yêu học trò thường sâu lắng, đắm say trong tình yêu: “Hôm nay phượng nở huy hoàng/ Nhưng tình hai đứa lỡ làng duyên nhau” (Nhất Tuấn), tác giả Chiếc lá trước tiên lại đi sâu khắc họa cái tâm lí ngô nghê giữa anh và em, ở đó có một tí gì thật lơ đễnh.
Anh nhớ em trước tiên lúc xa lớp xa trường, em lại dành nỗi nhớ trong tim hướng về người mẹ. Rồi tình bạn tan hòa trong đó, vậy nhưng mà cứ bâng khuâng, day dứt nỗi niềm. Điệp từ “nỗi nhớ” một lần nữa nhấn mạnh tình cảm thật tình, tha thiết của thi sĩ trong buổi xa trường, luyến lưu kỷ niệm pha chút tiếc nuối bâng khuâng.
Cái hay của bài thơ Chiếc lá trước tiên là trong ký ức hoài niệm có cả lời hội thoại được thi sĩ tái tạo thật sống động. Câu chuyện Nàng Bạch Tuyết và bảy chú lùn được sắm vai từ bạn hữu trong lớp. Những nụ cười hồn nhiên, ngộ nghĩnh đó đã đi theo thi sĩ vào mặt trận để rồi mỗi lúc nhớ về lại day dứt khôn nguôi.
Phải nói, chính hồn thơ rất sáng trong và hồn hậu đó mới có thể giúp Hoàng Nhuận Cầm có được những câu thơ thật đẹp soi bóng quá khứ thần tiên nhấp nhánh sắc phượng hồng thắm đỏ và tiếng ve thơ dại học trò.
Từ chiếc lá trên sân trường buổi trước tiên hội ngộ tới khoảnh khắc chia xa giữa anh và em lúc tiếng ve báo hiệu hè về là một khoảng cách thời kì đầy kỷ niệm. Có tình yêu chan hòa trong tình bè bạn. Có nỗi nhớ trường, nhớ lớp, nhớ mẹ, nhớ thầy đồng hiện thiêng liêng, nên tất cả cứ ôm ấp, triền miên tâm tưởng. Một sự bâng khuâng lúc anh nhìn thấy em yêu anh cũng là lúc anh đã xa vắng và bước chân vào cuộc trường chinh cứu nước.
Hóa ra cái chung và cái riêng, tình yêu lứa đôi của tuổi học trò đã hòa chung trong tình yêu Tổ quốc. Chiếc lá trước tiên ko còn nữa trên sân trường thực tại, nhưng nó sẽ bất tử trong lòng người, trong nỗi nhớ của anh và em về cội nguồn, về những gì trân quý nhất giữa cuộc sống này.
Chiếc lá trước tiên là một bài thơ hay, hình tượng thơ giàu sắc thái biểu cảm, chất nhạc có sức lan tỏa mạnh mẽ, mê đắm. Nhờ đó thi phẩm đã được nhiều thế hệ độc giả thuộc nằm lòng và san sẻ qua thời kì. Hoàng Nhuận Cầm đã đi xa vào cõi huyền ko vô tận, nhưng “Chiếc lá trước tiên” của đời thơ ông vẫn mãi xanh rờn kỷ niệm, trong sáng lao xao.
Bạn thấy bài viết Văn mẫu 10: 5+ Mẫu phân tích Chiếc lá trước tiên lựa chọn hay nhất có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Văn mẫu 10: 5+ Mẫu phân tích Chiếc lá trước tiên lựa chọn hay nhất bên dưới để thpttranhungdao.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Văn học
Nguồn: thpttranhungdao.edu.vn
Trả lời