Nguyá» n Äình Chiá»u là nhà thÆ¡ lá»n của Äất nÆ°á»c ta trong những nÄm ná»a sau thế ká» XIX. Tất cả thÆ¡ vÄn Nguyá» n Äình Chiá»u Äá»u viết bằng chữ Nôm, thấm Äẫm tÆ° tÆ°á»ng nhân nghÄ©a, già u lòng yêu nÆ°á»c thÆ°Æ¡ng dân và cÄm thù giặc sục sôi. “Lục Vân Tiên” là má»t trong những tác phẩm ná»i tiếng của ông trong Äó Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” Äã thá» hiá»n rõ sá»± Äá»i láºp giữa cái thiá»n và cái ác, giữa nhân cách cao cả và toan tÃnh thấp hèn Äá»ng thá»i thá» hiá»n thái Äá» quý trá»ng và niá»m tin của tác giả Äá»i vá»i nhân dân lao Äá»ng. Má»i các bạn tham khảo má»t sá» bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch trên mà Tikibook tá»ng hợp trong bà i viết sau Äây.
- Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 4
- Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 5
- Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 10
- Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 8
- Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 3
- Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 2
- Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 1
- Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 6
- Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 7
- Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 9
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 4
âLục Vân Tiên gặp nạn” là má»t trong những Äoạn trÃch hay và Äặc sắc nhất trong tác phẩm “Truyá»n Lục Vân Tiên” của nhà thÆ¡ tà i nÄng nhÆ°ng có cuá»c Äá»i Äầy bất hạnh Nguyá» n Äình Chiá»u. Qua sá»± Äá»i láºp giữa thiá»n và ác, Nguyá» n Äình Chiá»u qua Äoạn trÃch Äã ngợi ca vẻ Äẹp, lòng nhân háºu, tình thÆ°Æ¡ng của con ngÆ°á»i, Äá»ng thá»i tá» cáo tá»i ác tà n nhẫn của những kẻ sá»ng giả tạo, hai lòng, sẵn sà ng hãm hại ngÆ°á»i khác vì sá»± Ãch ká»· của bản thân.
Má» Äầu Äoạn thÆ¡, Nguyá» n Äình Chiá»u Äã tái hiá»n hà nh Äá»ng mỠám, xấu xa của kẻ tiá»u nhân Trá»nh Hâm lúc ra tay Äẩy Lục Vân Tiên và o chá» nguy hiá»m:
âÄêm khuya lặng lẽ nhÆ° tá»,
Nghênh ngang sao má»c má»t má» sÆ°Æ¡ng bay.
Trá»nh Hâm lúc ấy ra tay
Vân Tiên bá» gã xô ngay xuá»ng vá»i”
Trá»nh Hâm sau lúc lừa gạt tiá»u Äá»ng- ngÆ°á»i theo hầu Vân Tiên và o rừng trói lại, hắn bèn lợi dụng cảnh khá»n khó, mù loà của bạn Äá» hãm hại Vân Tiên. Ãm mÆ°u Äược sắp Äặt sẵn, hắn chá» Äến “Äêm khuya” thá»i Äiá»m mà má»i ngÆ°á»i Äang chìm và o giấc ngủ Äá» dá» bá» thá»±c hiá»n hà nh Äá»ng ác Äá»c của mình.
Lá»±a chá»n không gian “vắng lặng” cùng “má»t má» sÆ°Æ¡ng bay” lại á» giữa sông giúp hắn ra tay của hắn nhanh chóng mà ângÆ°á»i không biết, quá»· không hayâ cho thấy hắn thâm hiá»m, mÆ°u mô Äến mức Äá» nà o. Trá»nh Hâm ra tay má»t cách rất tà n nhẫn, không há» do dá»± mà Äẩy ngà y Vân Tiên xuá»ng há», khiến chà ng hoang mang, không ká»p trá» tay.
Không chá» váºy, sau lúc Äẩy Vân Tiên xuá»ng, kẻ bất nhân Äó còn giả tạo Äến mức diá» n cảnh “vừa Än cắp vừa la là ng” lúc giả tiếng than khóc, kêu trá»i, cầu ngÆ°á»i giúp Äỡ, lúc má»i ngÆ°á»i tá»nh dáºy, hắn nói những lá»i lừa dá»i hòng lấy lòng thÆ°Æ¡ng xót từ ngÆ°á»i khác Äá» che giấu hà nh Äá»ng của mình:
âTrá»nh Hâm giả tiếng kêu trá»i
Cho ngÆ°á»i thức dáºy, lấy lá»i phôi phaâ
“Giả tiếng kêu trá»i”- tháºt Äáng khinh biết bao. Má»t kế hoạch do hắn láºp ra tháºt hoà n hảo. Kẻ hại ngÆ°á»i lại cầu ngÆ°á»i thÆ°Æ¡ng xót. Hắn la là ng khiến má»i ngÆ°á»i nghÄ© rằng Vân Tiên tá»± ngã, còn hắn vô tình thấy và kêu cứu. Tháºt gian xảo biết bao má»i nghÄ© ra má»t kế hoạch trá»n vẹn và có lợi cho hắn nhÆ° thế. Sau lúc nghe tiếng kêu má»i ngÆ°á»i xôn xao hoảng há»t:
âTrong thuyá»n người nào nấy kêu la
Äá»u thÆ°Æ¡ng há» Lục xót xa tấm lòngâ
Má»t ngÆ°á»i hiá»n là nh, tá»t bụng nhÆ° Lục Vân Tiên thì chẳng người nào mà không xót xa, thÆ°Æ¡ng tiếc lúc nghe tin ấy. Trá»nh Hâm tháºt tà n nhẫn, hẹp hòi lúc chá» vì tÆ° thù, Ãch ká»· mà sẵn sà ng hại ngÆ°á»i huynh Äá» giữa lúc hoạn nạn, khó khÄn còn là ngÆ°á»i mà Äã Äặt hết niá»m tin và o mình.
Äã váºy hắn còn sẵn sà ng phủi tay, che dấu tá»i lá»i của mình. Hại ngÆ°á»i Äã là xấu, hại cả ngÆ°á»i thân cáºn, bằng hữu của mình lại cà ng xấu xa biết bao. Qua tám câu thÆ¡ Äầu ta thấy Äược bá» mặt gian xảo, xấu xa, mÆ°u mô, Äá»c ác của Trá»nh Hâm, má»t kẻ bất nhân, bất nghÄ©a Äến ghê tá»m.
Khác vá»i Trá»nh Hâm tà n ác, mÆ°u mô, những dòng tiếp theo ta Äược thấy hình ảnh má»t NgÆ° Ãng Äầy hiá»n là nh, tá»t bụng, má»t ngÆ°á»i Äại diá»n cho những ngÆ°á»i lao Äá»ng nghèo chân chÃnh, há» thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i, giúp Äá»i, là m viá»c thiá»n bá»i hai chữ “nghÄ©a tình” Äáng quý. Lúc thấy Vân Tiên mình lụy giữa dòng nÆ°á»c, ông nhanh chóng cứu vá»t chà ng lên rá»i khẩn trÆ°Æ¡ng há»i thúc má»i ngÆ°á»i trong gia Äình giúp Äỡ:
âHá»i con vầy lá»a má»t giá»
Ãng hÆ¡ bụng dạ, mụ hÆ¡ mặt mà y”.
Há» không há» tÃnh toán, so Äo thiá»t hÆ¡n vá» mình, hà nh sá»± Äầy hà o hiá»p, trượng nghÄ©a. Má»i ngÆ°á»i má»t tay nhanh chóng táºp trung cứu ngÆ°á»i không may, những viá»c là m táºn tâm nÆ¡i há» tháºt Äáng trân trá»ng biết bao, không vì thấy ngÆ°á»i xa lạ mà bá» mặc, há» dà nh cho Vân Tiên sá»± quan tâm và ủi an hết má»±c.
Ta cà ng thấy ghê rợn vá»i hà nh Äá»ng của Trá»nh Hâm bao nhiêu thì ta lại cà ng cảm Äá»ng, cà ng ấm lòng vá»i hà nh Äá»ng của gia Äình NgÆ° Ãng bấy nhiêu. Lúc biết rõ hoà n cảnh trái ngang của Vân Tiên, lão NgÆ° lại cà ng không há» khinh lúc mà cà ng cảm thông sâu sắc, rá»i má»i Vân Tiên á» lại cùng, dẫu gia Äình chẳng há» khá giả hay già u có gì.
Tháºt ân tình và Äầy thÆ°Æ¡ng cảm, tấm lòng âlá rách Ãt Äùm lá rách nhiá»uâ của lão NgÆ° là má»t thứ ánh sáng mang Äến vầng hà o quang Äầy nhân vÄn cho Äoạn trÃch. Lúc Vân Tiên trÄn trá» không biết lấy gì báo Äáp công Æ¡n cứu giúp mình, lão NgÆ° ân cần mà bảo:
âNgÆ° rằng: Lòng lão chẳng mÆ¡
Dá»c lòng nhân nghÄ©a há chá» trả Æ¡nâ
Còn Äiá»u gì Äáng trân quý hÆ¡n má»t tấm lòng nhân nghÄ©a, hà nh Äạo giúp Äá»i chẳng mà ng báo Äáp. Vá»i ông NgÆ°, Äó là Äiá»u cần phải là m trong Äá»i sá»ng, là nghÄ©a vụ và trách nhiá»m, tấm lòng mà má»i ngÆ°á»i nên có trong Äá»i.
Không chá» có viá»c là m, hà nh Äá»ng tá»t, lão NgÆ° còn có má»t tâm há»n, má»t lá»i sá»ng, cách nghÄ© Äầy cao quý. Vá»i lão, chẳng mà ng váºt chất sang trọng, chẳng mà ng phú quý, bạc và ng hay danh lợi to lá»n chá» cần thấy Äủ vá»i cuá»c sá»ng, tá»± do, ung dung trÆ°á»c cuá»c Äá»i, trÆ°á»c thiên nhiên:
âRà y doi mai vá»nh vui vầy,
Ngà y kia hứng gió Äêm nà y chÆ¡i trÄng…
Kinh luân Äã sẵn trong tay
Ung dung dÆ°á»i thế vui say trong trá»i
Thuyá»n nan má»t chiếc á» Äá»i,
Tắm mÆ°a trải gió trong vá»i Hà n Giangâ
Cuá»c sá»ng tháºt thanh cao, khá»e khoắn, chẳng toan tÃnh, nghÄ© suy quá nhiá»u. Sá»m mai vui vầy là m bạn cùng mây trá»i, trÄng , gió vui cùng thuyá»n, câu, sóng, nÆ°á»c. Má»t cuá»c sá»ng bình dá» mà ấm êm, Äong Äầy những tình cảm yêu thÆ°Æ¡ng dà nh cho nhau, cuá»c sá»ng ấy tháºt an nhiên, tá»± tại biết bao.
Hình ảnh ông NgÆ° và gia Äình là hình ảnh Äẹp, tiêu biá»u cho hình ảnh những ngÆ°á»i lao Äá»ng bình thÆ°á»ng, dân giã, á» hỠánh lên sức sá»ng, vẻ Äẹp của lÆ°Æ¡ng thiá»n, của chÃnh nghÄ©a trong Äá»i sá»ng, á» hỠánh lên cả vẻ Äẹp của những tấm lòng nhân ái, nhân cách cao cả, sá»ng hà nh nghÄ©a, giúp Äá»i Äầy cao thượng.
ThÆ¡ vÄn của Nguyá» n Äình Chiá»u vẫn luôn luôn nhÆ° thế, bình dá», nhẹ nhà ng mà chạm Äến bao trái tim ngÆ°á»i Äá»c bá»i những ý nghÄ©a và giá trá» Äầy Äẹp Äẽ mà nó mang lại. âLục Vân Tiên gặp nạnâ- má»t thi phẩm Äược viết bằng thá» thÆ¡ dân tá»c bằng tất cả sá»± nhiá»t huyết, lòng mong Æ°á»c vá» má»t cuá»c sá»ng bình yên, tá»t Äẹp vá»i những ngÆ°á»i lÆ°Æ¡ng thiá»n. Và cao hÆ¡n thế nữa là sá»± ca ngợi và khÆ¡i dáºy lòng trắc ẩn trong trái tim má»i chúng ta lúc sá»ng giữa Äá»i sá»ng hôm nay.
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 4
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 4
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 5
Lục Vân Tiên là má»t truyá»n thÆ¡ tiêu biá»u của nhà thÆ¡ yêu nÆ°á»c Nguyá» n Äình Chiá»u, truyá»n Äược viết bằng chữ Nôm – má»t tuyá»t phẩm xuất sắc của dòng vÄn há»c Trung Äại. Äá»c truyá»n thÆ¡ nà y, ta không khá»i khâm phục trÆ°á»c má»t Lục Vân Tiên hà o hiá»p, tà i nÄng, lại già u lòng nhân ái, hà nh Äá»ng Äá» giúp ngÆ°á»i, giúp Äá»i, chẳng mà ng công danh thế sá»±, cảm mến trÆ°á»c má»t Kiá»u Nguyá»t Nga dá»u dà ng, nết na, tÆ° dung tá»t Äẹp.
HÆ¡n thế nữa, truyá»n còn Äá» lại cho chúng ta bà i há»c sâu sắc vá» Äạo là sá»ng á» Äá»i, Äặc biá»t là ranh giá»i giữa thiá»n ác mỏng manh. Äoạn trÃch Lục Vân Tiên gặp nạn Äã thá» hiá»n Äược sá»± Äá»i láºp rõ rá»t Äó.
Vân Tiên trên ÄÆ°á»ng Äi thi thì nghe tin mẹ mất, chà ng quay trá» vá» quê Äá» gặp mẹ lần cuá»i. NhÆ°ng vì khóc, tiếc thÆ°Æ¡ng mẹ quá nhiá»u nên chà ng bá» mù. Giữa ÄÆ°á»ng gặp sá»± chẳng là nh, lại chẳng chá»n nà o nÆ°Æ¡ng thân, chà ng chá» mong nhanh chóng Äược trá» vá» nhà thắp lên nén hÆ°Æ¡ng gá»i mẹ. Váºy mà , Äá»c ác thay, tên tiá»u nhân Trá»nh Hâm Äã tà n nhẫn, hà nh Äá»ng nhÆ° má»t kẻ bất lÆ°Æ¡ng Äầy nham hiá»m.
Trái ngược vá»i má»t Lục Vân Tiên hà o hiá»p “giữa ÄÆ°á»ng gặp chuyá»n bất bình chẳng tha” thì Äó là má»t Trá»nh Hâm Ãch ká», hẹp hòi. Äang trong lúc khó khÄn, Lục Vân Tiên ngỡ rằng mình có thá» nhá» ngÆ°á»i bạn của mình – Trá»nh Hâm Äá» trá» vá» quê nhà . NhÆ°ng “lá»i nói giáo bay”, lá»i hứa chẳng Äược thá»±c hiá»n mà trái lại Äó là sá»± lừa gạt có toan tÃnh của hắn.
Vì ghen tuông ghét, Äá» ká» vá»i tà i nÄng và Äức Äá» của Vân Tiên từ lâu mà hắn trá» nên tà n bạo, vô nhân tÃnh. ChÃnh lòng ghen tuông ghét Äã ngấm sâu và o máu thá»t của hắn mà biến hắn thà nh kẻ Äá»c ác , dã man. Hắn vô cùng ác Äá»c lúc tÃnh toán kÄ© lưỡng cho hà nh Äá»ng của mình. Lợi dụng Äêm khuya Äá» Äẩy Lục Vân Tiên xuá»ng sông:
“Äêm khuya lặng lẽ nhÆ° tá»,
Nghinh ngang sao má»c má»t má» sÆ°Æ¡ng bay.
Trá»nh Hâm lúc ấy ra tay,
Vân Tiên bá» ngã xô ngay xuá»ng vá»i.
Trá»nh Hâm giả tiếng kêu trá»i,
Cho ngÆ°á»i thức dáºy lấy lá»i phui pha”
[Vừa hãm hại chà ng lại còn là m bá», là m tá»ch, ra vẻ Äáng thÆ°Æ¡ng, má»t kẻ “vừa Än cÆ°á»p vừa la là ng” cáo già giả dạng nai tÆ¡ la là ng Äá» lấy lá»i “phui pha” từ những ngÆ°á»i xung quanh. Äó chÃnh là bản chất của má»t kẻ rà nh Äá»i và xảo trá.
NhÆ°ng á» Äá»i vá»n vẫn váºy, Äó là quy luáºt ” á» hiá»n gặp là nh”. Äâu Äó, trong cuá»c sá»ng vẫn còn vô và n những ngÆ°á»i tá»t, những vòng tay chá» che sẵn sà ng che chá» con ngÆ°á»i lúc gặp hoạn nạn, khó khÄn. Äá»i láºp vá»i sá»± Äá»c ác của má»t Trá»nh Hâm là gia Äình lão NgÆ° ông nghèo khó mà lÆ°Æ¡ng thiá»n. Má»t ông NgÆ° chà i lÆ°á»i bao dung, tá»t bụng và Äầy nhân ái.
“Ãng chà i xem thấy vá»t ngay lên bá».
Há»i con vầy lá»a má»t giá»,
Ãng hÆ¡ bụng dạ, mụ hÆ¡ mặt mà y.
Vân Tiên vừa ấm chơn tay,
Ngẩn ngÆ¡ há»n phách nhÆ° say má»i rá»i.”
Sau lúc vá»t Vân Tiên lên bá», cứu sá»ng chà ng, biết Äược hoà n cảnh khá»n khó và trá» trêu của Lục Vân Tiên. Ãng NgÆ° Äã cÆ°u mang và giúp Äỡ chà ng, dù nghèo khó, bữa cÆ¡m vá»i vá» tÆ°Æ¡ng cà nhÆ°ng tình ngÆ°á»i thì Äá»ng Äầy yêu thÆ°Æ¡ng.
NgÆ° rằng: “NgÆ°á»i á» cùng ta,Hôm mai hẩm hút vá»i già cho vui”.
Giúp Äỡ Vân Tiên nhÆ°ng ông cÅ©ng chẳng mà ng Äến lòng biết Æ¡n hay trông chá» sá»± báo Äáp “Dá»c lòng nhân nghÄ© há chá» trả Æ¡n”. Nếu Trá»nh Hâm hẹp hòi bao nhiêu thì NgÆ° ông rá»ng lượng bấy nhiêu. Nếu cuá»c sá»ng của Trá»nh Hâm là sá»± tị Äua, tá» nạnh, nhá» nhen, Ãch ká» thì cuá»c sá»ng của NgÆ° ông rất Äá»i thanh cao, không bon chen tiá»n bạc, danh lợi. Má»t Äá»i sá»ng ung dung tá»± tại, phóng khoáng, tá»± do và trong sạch.
Hoà n toà n xa lạ vá»i những tÃnh toán, sẵn sà ng chà Äạp cả danh dá»±, lÆ°Æ¡ng tri Äá» Äạt Äược mục ÄÃch, âm mÆ°u của bản thân. Cuá»c sá»ng của NgÆ° ông dù nghèo nà n vá» váºt chất nhÆ°ng ngáºp trà n niá»m vui và tin yêu cuá»c sá»ng. Hà i hòa giữa tình ngÆ°á»i vá»i trá»i Äất cao rá»ng, vá»i thiên nhiên Äẹp Äẽ nên thÆ¡.
“NÆ°á»c trong rá»a ruá»t sạch trÆ¡n,
Má»t câu danh lợi chi sá»n lòng Äây.
Rà y voi mai vá»nh vui vầy,
Ngà y kia hứng gió Äêm nà y chÆ¡i trÄng.
Má»t mình thong thả là m Än,
Khá»e quÆ¡ chà i kéo, má»t quÄng câu dầm.
Nghêu ngao nay chÃch mai Äầm”
Qua viá»c thá» hiá»n sá»± Äá»i láºp giữa thiá»n- ác trong Äoạn trÃch, Nguyá» n Äình Chiá»u Äã tá» cáo lên án những kẻ bất nhân, thiếu tình ngÆ°á»i. Äá»ng thá»i, gá»i gắm Æ°á»c mÆ¡ vá» vẻ Äẹp chân – thiá»n – mỹ trong má»i ngÆ°á»i. Gá»i gắm niá»m tin và khát vá»ng và o tÃnh thiá»n, và o lòng nhân ái của con ngÆ°á»i, Äó là tinh thần tÆ°Æ¡ng thân tÆ°Æ¡ng ái, Äạo là nhân nghÄ©a và cao Äẹp muôn Äá»i.
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 5
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 5
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 10
Vá»i quan niá»m âVÄn dÄ© tải Äạoâ Äã trá» thà nh chức nÄng phản ánh của vÄn há»c. Äiá»u nà y Äã hiá»n thá»±c hóa trong quá trình sáng tác của Nguyá» n Äình Chiá»u. Trong há» thá»ng thi phà m của mình mà cụ thá» là Truyá»n Lục Vân Tiên, Nguyá» n Äình Chiá»u xây dá»±ng hai tuyến nhân váºt: Thiá»n và ác, Äạo Äức và gian tà . Ãng Quán, Ãng NgÆ°, chú tiá»u Äá»ng, Há»n Minh⦠Äá»u Äược Nguyá» n Äình Chiá»u trân trá»ng Äá» cao. Há» là những con ngÆ°á»i lÆ°Æ¡ng thiá»n, già u lòng thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i, trá»ng nghÄ©a khinh tà i.
Mặt khác, ông cùng ká»ch liá»t lên án vạch mặt bá»n ngÆ°á»i có tâm Äá»a, xảo quyá»t nhÆ° cha con Võ Thế Loan, Trá»nh Hâm, Bùi Kiá»m⦠Trong Äoạn trÃch Lục Vân Tiên gặp nạn ná»i báºt lên hai hình tượng Äá»i láºp giữa cái thiá»n và cái ác. Má» Äầu Äoạn trÃch, Nguyá» n Äình Chiá»u khắc há»a chân dung Trá»nh Hâm là Äiá»n hình của cái xấu, cái ác:
Äêm khuya lặng lẽ nhÆ° tá»,
Nghênh ngang sao má»c núi má» sÆ°Æ¡ng bay
Trá»nh Hâm lúc ấy ra tay
Vân Tiên bá» ngã xô ngay xuá»ng vá»i
Trá»nh Hâm giả tiếng kêu trá»i
Cho ngÆ°á»i thức dáºy lấy lá»i phui pha.
Ghen tuông ghét, Äá» ká» là thói xấu của con ngÆ°á»i. NhÆ°ng sá»± ghen tuông ghét, Äá» ká», Äá»c ác nhÆ° Trá»nh Hâm thì cÅ©ng tháºt là hiếm. Hắn Äan tâm hãm hại má»t con ngÆ°á»i Äang lúc mù lòa, á»m Äau, không nÆ¡i nÆ°Æ¡ng tá»±a, không có gì Äá» chá»ng Äỡ. Hà nh Äá»ng tà n ác của hắn cá»t do trả thù cho ná»i háºn rất nhá» nhen, thá»a mãn lòng ghen tuông ghét, Äá» ká» cái tà i của Lục Vân Tiên trong má»t cuá»c há»i ngá» uá»ng rượu giữa bá»n ngÆ°á»i gá»m có: Vân Tiên, Tá» Trá»±c, Trá»nh Hâm, Bùi Kiá»m.
Má»t con ngÆ°á»i cÅ©ng mang danh sÄ© tá», theo nghiá»p bút nghiêng cÅ©ng Äá»c sách thánh hiá»n nhÆ° Trá»nh Hâm mà lại có mÆ°u Äá» Äen tá»i ngay cả lúc Vân Tiên Äã không còn có thá» Äe dá»a Äến bÆ°á»c ÄÆ°á»ng công danh của hắn thì ắt sẽ nguy hiá»m hÆ¡n rất nhiá»u. Äá» thê hiá»n hà nh Äá»ng Äen tá»i của mình, hắn Äã nghi âHại Tiên phải dạng mÆ°u nà y má»i xongâ. TrÆ°á»c Äoạn truyá»n nà y, hắn Äã láºp mÆ°u trói tiá»u Äá»ng và o gá»c cây cho há» Än thá»t.
Rá»i sau Äó giả bá» thÆ°Æ¡ng xót ÄÆ°a Vân Tiên xuá»ng thuyá»n, lúc ra Äến giữa âvá»iâ, trong Äêm tá»i má»t mùng ânghênh ngang sao má»c, má»t má» sÆ°Æ¡ng bayâ, hắn má»i âra tayâ hà nh Äá»ng.
Hai chữ âra tayâ á» câu trên ứng vá»i hai chữ âxô ngayâ á» câu dÆ°á»i Äã thá»±c sá»± tô cáo hà nh Äá»ng gian ác, trắng trợn của hắn. Hà nh Äá»ng kiên quyết Äó lại Äược che Äáºy trong má»t cái ác xảo quyá»t của loại ngÆ°á»i âném Äá giấu tayâ bằng cách âgiả tiếng kêu trá»iâ. Cái hà nh Äá»ng âgiả tiếng kêu trá»iâ Äã khái quát Äược cái chân tÆ°á»ng của kẻ giả nhân giả nghÄ©a. Hắn là hiá»n thân của cái ác, cái lÆ°u manh trong xã há»i thá»i ấy.
Má»t con ngÆ°á»i Äược coi là kẻ có há»c nhÆ° hắn mà có cái ác trú ngụ thì tháºt là nguy hiá»m và ghê tá»m. Nhà phê bình vÄn há»c Hoà i Thanh cùng có nháºn xét: âMá»i oán thù nhân má»t câu chuyá»n gá»i bằng vÄn chÆ°Æ¡ng trong tâm Äá»a của má»t tiá»u nhân Äã dẫn Äến những chuyá»n không ngá»â.
Äá»i láºp vá»i cái ác của Trá»nh Hâm là nhân váºt ông NgÆ°, má»t con ngÆ°á»i già u lòng nhân Äức và cao thượng. Sau lúc Äược Giao Long dìu Vân Tiên và o bá», ông NgÆ° ra tay cứu vá»t ká»p thá»i và hết lòng táºn tình cứu chữa.
Hôi con vầy lá»a má»t giá»
Ãng hÆ¡ bụng dạ, mụ hÆ¡ mặt mà y.
Câu thÆ¡ má»c mạc, chân thà nh, không chút Äèo gá»t, chá» thuần túy là ká» lại sá»± viá»c má»t cách tá»± nhiên, giản dá», trong viá»c cứu chữa bằng phÆ°Æ¡ng thức dân dã âvầy lá»aâ, âhÆ¡ bụngâ, âhÆ¡ mặt mà yâ tất cả gợi lên sá»± chân thà nh, tá»± nguyá»n, thÆ°Æ¡ng yêu của cả gia Äình Äói vá»i ngÆ°á»i bá» nạn. Há» là hình ảnh Äẹp Äẽ của quần chúng nhân dân lao Äá»ng, những ngÆ°á»i luôn Äứng vá» phÃa chÃnh nghÄ©a.
Trong bức tranh thÆ° Äáºm mà u sắc dân gian nà y, ta thấy á» há» không chá» có tấm lòng và niá»m vui trong lúc cứu ngÆ°á»i bá» nạn mà còn là hà nh Äá»ng vô tÆ° không còn tÃnh toán, không cần trả Æ¡n. Hiá»u Äược hoà n cảnh của chà ng, ông NgÆ° có lá»i Äá» nghá» Vân Tiên á» lại, sẵn sà ng giúp Äỡ chà ng.
NgÆ° rằng: ngÆ°á»i á» cùng ta
Hôm mai, hâm hút má»t nhà cho vui.
Cuá»c sá»ng âhâm hútâ của ông NgÆ° thì có gì là thoải mái vá» váºt chất, ông phải váºt lá»n vá»i biá»n cả Äá» già nh lấy cuá»c sá»ng, già nh lấy phần Äá»i trÆ°á»c những bão giông của cuá»c Äá»i khá»n khó. Ãng giúp ngÆ°á»i không Äòi sá»± trả Æ¡n, bá»i ông lấy viá»c nhân nghÄ©a là m lẽ sá»ng: Dá»c lòng nhân nghÄ©a chẳng nhá» trả Æ¡n.
TÆ° tÆ°á»ng nhân nghÄ©a không chá» có má»t lần Nguyá» n Äình Chiá»u, Äá» cáºp á» Äoạn truyá»n nà y mà nó bao trùm lên toà n bá» tác phẩm á» má»t Äoạn truyá»n khác, Nguyá» n Äình Chiá»u ca ngợi anh hùng hảo hán Lục Vân Tiên Äã ra tay cứu giúp Kiá»u Nguyá»t Nga ra khá»i cÆ¡n hoạn nạn mà không há» chút tÃnh toán. Là m Æ¡n há dá» trông ngÆ°á»i trả Æ¡n.
Hoặc ông Tiá»u sau lúc cứu Vân Tiên ra khá»i hang cÅ©ng Äáp lá»i tạ Æ¡n chà ng: âLà m Æ¡n mà lại trông ngÆ°á»i hay saoâ.
Äá»i vá»i ông NgÆ°, quan niá»m vá» nhân nghÄ©a cÄn bản giá»ng vá»i quan niá»m của Lục Vân Tiên, nhÆ°ng có Äiá»u hÆ¡i khác là Ỡchá» là , lúc quan niá»m ấy gắn vá»i ngÆ°á»i dân lao Äá»ng nhÆ° ông NgÆ° thì ý nghÄ©a của quan niá»m nà y lại cà ng mang tÃnh nhân dân sâu sắc.
Thấy viá»c nghÄ©a là là m, là nét Äẹp nhân cách của ông NgÆ°. Nhân cách ấy còn Äược biá»u hiá»n trong cuá»c Äá»i lao Äá»ng của ông mà Nguyá»n Äình Chiá»u Äã cảm nháºn bằng cả trái tim và khá»i óc của mình. Äó là cuá»c sá»ng trong sạch, ngoà i vòng danh lợi.
NÆ°á»c trong rá»a ruá»t sạch trÆ¡n,
Má»t câu danh lợi cho sá»n lòng Äây.
Ãng NgÆ° là ngÆ°á»i không má»t chút báºn tâm Äến cái vòng danh lợi giữa cuá»c Äá»i Äầy ô trá»c, ông dà nh phần Äá»i của mình Äá» vui vá»i cái nghá» chà i lÆ°á»i, tá»± do giữa thiên nhiên cao rá»ng, hòa nháºp vá»i thiên nhiên, bầu bạn vá»i thiên nhiên, cho nên Äá»i vá»i ông không gì hÆ¡n là :
Rà y doi mai vá»nh vui vầy,
Ngà y kia h ứng gió Äêm nà y chÆ¡i trÄng
Má»t mình thong thả là m Än,
Khá»e quÆ¡ chà i kéo; má»t quÄng câu dầm,
Nghêu ngao nay chÃch mai Äầm,
Má»t bầu trá»i Äất vui thầm người nào hay
Kinh luân Äã sẵn trong tay,
Ung dung dÆ°á»i thế vui say trong trá»i
Thuyá»n nan má»t chiếc á» Äá»i,
Tắm mÆ°a chải gió trong vá»i Hà n Giang.
Phải nói rằng, thi nhân có những trÄn trá», gắn bó vá»i cuá»c Äá»i nay lắm má»i có cái cảm hứng ngợi ca dạt dà o những hình ảnh con ngÆ°á»i có cái âung dung dÆ°á»i thếâ lại có cái âvui say trong Äá»iâ nhÆ° ông NgÆ°, vá»i ông NgÆ° có cuá»c sá»ng thoải mái ângà y hứng gió, Äêm chÆ¡i trÄngâ nghêu ngao nay chÃch mai dầmâ⦠và cuá»i cùng là má»t hình ảnh rất Äẹp: âThyá»n nan má»t chiếc á» Äá»i â Tắm mÆ°a chải gió trong vá»i Hà n Giangâ. Những hình ảnh Äược nói Äến trong thÆ¡ Äá»u nhằm tôn lên vẻ Äẹp nhân cách và quan niá»m sá»ng của ông NgÆ°.
Äây là Äoạn thÆ¡ hay của tác phẩm, bá»i Nguyá» n Äình Chiá»u muá»n gá»i gắm má»t quan niá»m sá»ng, má»t niá»m mÆ¡ Æ°á»c thiết tha của mình qua nhân váºt ông NgÆ° và qua Äó, Nguyá» n Äình Chiá»u cùng muá»n nói lên má»t sá»± thá»±c của xã há»i thá»i ông Äang sá»ng â bên cạnh những cái xấu cái ác thÆ°á»ng lẩn khuất sau những mÅ© cao, áo dà i của bá»n ngÆ°á»i có Äá»a vá» sang trọng nhÆ° thái sÆ° ÄÆ°Æ¡ng triá»u, Võ Công, Trá»nh Hâm, Bùi Kiá»m.
CÅ©ng còn rất nhiá»u cái tót, dáng kÃnh trá»ng, Äáng khao khát, tá»n tại bá»n vừng nÆ¡i những con ngÆ°á»i nghèo khá» mà nhân háºu, vá» tha, trá»ng nghÄ©a khinh tà i nhÆ° ông NgÆ°, ông Tiá»u, tiá»u Äá»ng, bà lão dá»t vải trong rừng,., Nhà thÆ¡ Xuân Diá»u Äã nói rất Äúng: âCái Æ°u ái Äá»i vá»i ngÆ°á»i lao Äá»ng, sá»± kÃnh mến há» là má»t Äặc Äiá»m của tâm há»n Hô Chiêu” (dẫn theo SGV, táºp 1 â Nhà xuất bản Giáo dục).
Äoạn truyá»n Äã xây dá»±ng thà nh công hai tÃnh cách nhân váºt Äá»i láºp, má»t kẻ lòng lang dạ thú dÆ°á»i cái bá» mặt kẻ sÄ© và má»t ngÆ°á»i có tâm há»n cao thượng trong cuá»c Äá»i bình dá». Nhân váºt Äược miêu tả qua hà nh Äá»ng, ngôn ngữ bình dá» dân dã. Äặc biá»t sá»± thà nh công của Nguyá» n Äình Chiá»u là ông Äã Äá» lại má»t ấn tượng Äẹp vá» nhân váºt ông NgÆ°. Má»t hình tượng nghá» thuáºt mang quan Äiá»m trần thuáºt của tác giả.
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 10
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 10
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 8
Äoạn thÆ¡ Lục Vân Tiên gặp nạn má»t lần nữa cho thấy tÆ° tÆ°á»ng nhân nghÄ©a tá»a sáng trong Truyá»n Lục Vân Tiên và thá» hiá»n niá»m tin của nhà thÆ¡ mù Äất Äá»ng Nai Äá»i vá»i nhân dân giữa thá»i loạn lạc.
Nhân váºt ông NgÆ° Äược nói Äến trong Äoạn thÆ¡ tháºt Äẹp, tiêu biá»u cho Äạo là của nhân dân ta: “ThÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i nhÆ° thá» thÆ°Æ¡ng thân”. Nguyá» n Äình Chiá»u Äã dà nh cho ông NgÆ° má»t tình cảm ná»ng háºu biết bao!
Trá»nh Hâm là má»t kẻ Äá»c ác, thâm hiá»m, Äá» ká» tà i nÄng. Hắn Äã lừa Vân Tiên lên thuyá»n (lúc chà ng Äã mù) rá»i Äẩy xuá»ng sông cho chết. Giữa “Äêm khuya lặng lẽ nhÆ° tá»”, hắn Äã “ra tuy” Äẩy Vân Tiên xuá»ng nÆ°á»c, thế nhÆ°ng hắn còn xảo quyá»t, Äạo Äức giả cất “tiếng kêu trá»iâ . Äá»i láºp vá»i những con ngÆ°á»i Äá»c ác ấy, những ngÆ°á»i cùng Äi thuyá»n Äã Äau Äá»n kêu thÆ°Æ¡ng:
Trong thuyá»n người nào nấy kêu la,
Äá»u thÆ°Æ¡ng há» Lục, xót xa tấm lòng.
Thái Äá», tình cảm ấy biá»u thá» tình thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i của nhân dân ta nhÆ° ca dao Äã truyá»n lại: âThấy ngÆ°á»i hoạn nạn thì thÆ°Æ¡ng⦔ Trá»i Äất cÅ©ng không thá» phụ má»t con ngÆ°á»i tá»t Äẹp nhÆ° Vân Tiên. Giao long là má»t loà i thủy quái cÅ©ng Äã Äến cứu ngÆ°á»i bá» nạn:
Vân Tiên mình lụy giữa dòng,
Giao long dìu Äỡ và o trong bãi rà y.
Sá»± xuất hiá»n của giao long trong cảnh Vân Tiên gặp nạn tuy có tạo nên mà u sắc huyá»n thoại của truyá»n thÆ¡, nhÆ°ng Äã là m ná»i báºt má»t sá»± tháºt cay Äắng á» Äá»i, Äó Äây có lúc con ngÆ°á»i còn ác Äá»c hÆ¡n cả loà i lang sói. Trong tình huá»ng ấy, ông NgÆ° Äã xuất hiá»n. NgÆ°á»i bá» nạn Äã gặp Äược ngÆ°á»i nhân Äức:
Vừa may trá»i Äã sáng ngà y,
Ãng chà i xem thấy vá»t ngay lên bá».
Bá»n chữ “vá»t ngay lên bá»” thá» hiá»n má»t tinh thần há»i hả, khẩn trÆ°Æ¡ng, ká»p thá»i cứu ngÆ°á»i chết Äuá»i. Cả má»t gia Äình xúm và o cứu chữa, sÄn sóc ngÆ°á»i bá» nạn. Con thì “vầy lá»a”, Äá»t lá»a lên, sÆ°á»i ấm ngÆ°á»i chết Äuá»i. Hai vợ chá»ng, ngÆ°á»i thì “hÆ¡ bụng dạâ ngÆ°á»i thì “hÆ¡ mặt mà y” cho Vân Tiên:
Há»i con vầy lá»a má»t giá»,
Ãng hÆ¡ bụng dạ, mụ hÆ¡ mặt mà y.
“Há»i” nghÄ©a là há»i hả, giục giã, cách nói biá»u cảm dân dã của ngÆ°á»i nông dân Nam Bá». Trong vÄn cảnh, nó thá» hiá»n sá»± lo lắng cho tÃnh má»nh ngÆ°á»i bá» nạn, biá»u lá» tình thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i rộng lớn của ông NgÆ°. Vân Tiên há»i tá»nh, ông NgÆ° Äã ân cần “há»i han”, hết lá»i an ủi, chia sẻ ná»i Äau buá»n vá»i ngÆ°á»i gặp nạn. Mặc dù nhà nghèo, nhÆ°ng ông NgÆ° Äã chân tình má»i Vân Tiên, má»t ngÆ°á»i mù lòa, Äau khá» á» lại vá»i gia Äình ông, Äá» Äược chÄm sóc nuôi nấng:
NgÆ° rằng: âNgÆ°á»i á» cùng ta,
Hôm mai hẩm hút vá»i già cho vui”.
á» Äá»i, có “má»t lá»i nói má»t Äá»i máu ” (Äá»i: bát). Có “má»t câu nói má»t gói bạcâ. Câu nói của ông NgÆ° là má»t tấm lòng và ng, chan chứa tình nhân Äạo. Cuá»c Äá»i ông NgÆ° là cuá»c Äá»i của má»t con ngÆ°á»i “lánh Äục tìm trong” xa lánh con ÄÆ°á»ng danh lợi, coi trá»ng tình ngÆ°á»i, phấn Äấu cho là tÆ°á»ng nhân nghÄ©a cao cả:
NgÆ° rằng: âLòng lão chẳng mÆ¡,
Dá»c lòng nhÆ¡n nghÄ©a há chá» trả Æ¡n.
NÆ°á»c trong rá»a ruá»t sạch trÆ¡n,
Má»t câu danh lợi chi sá»n lòng Äây”.
Vân Tiên Äánh cÆ°á»p cứu dân, cứu Kiá»u Nguyá»t Nga vá»i ý thức: “Là m Æ¡n há Äá» trông ngÆ°á»i trả Æ¡n”. Ãng NgÆ° cÅ©ng váºy: “Dá»c lòng nhân nghÄ©a há chá» trả Æ¡n”. Những tấm lòng cao cả ấy Äã gặp nhau, há» Äã nêu cao tình nhân ái. Và Äó cÅ©ng là cái lẽ Äá»i: “á» hiá»n thì lại gặp hiá»n” nhÆ° má»t nhà thÆ¡ Äã nói.
Ãng NgÆ° ngoà i tình nhân ái mênh mông còn có má»t tâm há»n thanh cao. Ãng Äã chan hòa, gắn bó vá»i thiên nhiên. Sông dà i biá»n rá»ng, trá»i cao là môi trÆ°á»ng thảnh thÆ¡i, vui thú của ông. Suá»t Äêm ngà y, nÄm tháng, ông Äã lấy doi, vá»nh, chÃch, Äầm, lấy bầu trá»i, lấy Hà n Giang là m nÆ¡i vẫy vùng, tìm nguá»n vui sá»ng.
Ãng Äã lấy gió và trÄng, con thuyá»n và dòng sông là m bầu bạn. Ãng Äã lấy công viá»c chà i lÆ°á»i Äá» sá»ng cuá»c Äá»i thanh bạch. Ãng NgÆ° là má»t con ngÆ°á»i tá»± do, thoát vòng danh lợi, thÃch nhà n. Câu thÆ¡ vang lên nhÆ° má»t tuyên ngôn Äẹp vá» lẽ sá»ng của má»t nhà nho, má»t kẻ sÄ© chân chÃnh Äang sá»ng giữa thá»i loạn lạc:
Rà y doi, mai vá»nh vui vầy,
Ngà y kia hứng gió Äêm nầy chÆ¡i trÄng.
(â¦) Thuyá»n nan má»t chiếc á» Äá»i,
Tắm mÆ°a chải gió trong vá»i Hà n Giang.
Äây là những câu thÆ¡ hay nhất, Äáºm Äà nhất trong Truyá»n Lục Vân Tiên. Giá»ng thÆ¡ nhẹ nhà ng, êm ái. Cảm hứng thiên nhiên trữ tình dà o dạt tạo nên sắc Äiá»u thẩm mÄ© sáng giá, biá»u hiá»n má»t cách tuyá»t Äẹp tâm há»n trong sáng, thanh cao và phong thái ung dung của ông NgÆ°.
CÅ©ng nhÆ° ông Quán, ông Tiá»u, lão bà , tiá»u Äá»ng, nhân váºt ông NgÆ° trong Äoạn thÆ¡ nà y vừa là ngÆ°á»i lao Äá»ng chất phác, nhân háºu, vừa là hình ảnh má»t nho sÄ© bình dân coi thÆ°á»ng danh lợi, già u lòng nhân nghÄ©a, yêu tá»± do và thanh cao. Sá»ng giữa thá»i loạn lạc, nhân váºt ông NgÆ° cÅ©ng là nhân váºt là tÆ°á»ng phát ngôn lẽ sá»ng và tÆ° tÆ°á»ng nhân nghÄ©a của nhà thÆ¡ Nguyá» n Äình Chiá»u. Äẹp váºy thay má»t con ngÆ°á»i:
Kinh luân Äã sẵn trong tay,
Ung dung dÆ°á»i thế, vui say trong trá»i.
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 8
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 8
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 3
Nguyá» n Äình Chiá»u là má»t nhà thÆ¡ yêu nÆ°á»c sá»ng á» cuá»i thế ká» XIX , cuá»c Äá»i của ông gặp nhiá»u Äau thÆ°Æ¡ng, bất hạnh. Xã há»i nhiá»u biến Äá»ng lá»n lao, nhÆ°ng sá»± nghiá»p thÆ¡ ca của Nguyá» n Äình Chiá»u lại là những dấu ấn tinh thần lá»n lao của thá»i Äại và xã há»i ấy trong Äó tác phẩm Lục Vân Tiên là má»t truyá»n thÆ¡ Nôm Äiá»n hình.
Bên cạnh Lục Vân Tiên là nhân váºt trung tâm, ngÆ°á»i anh hùng lý tÆ°á»ng phò Äá»i cứu dân là nh, ta còn thấy nhân váºt ông NgÆ° cÅ©ng mang nhiá»u vẻ Äẹp trong sáng của ngÆ°á»i dân lÆ°Æ¡ng thiá»n hiá»n là nh sá»ng thanh cao, trong sạch Äược thá» hiá»n rất rõ trong Äoạn trÃch Lục Vân Tiên gặp nạn.
Trá»nh Hâm là má»t tên bất nhân và bá»i nghÄ©a. Bất nhân vì Trá»nh Hâm Äá»c ác, Äang tâm hãm hại má»t con ngÆ°á»i tá»i nghiá»p, Äang cÆ¡n hoạn nạn, không nÆ¡i nÆ°Æ¡ng tá»±a ( Vân Tiên lúc nà y Äã mù mắt), tiá»n bạc không còn, may nhá» Tiá»u Äá»ng dìu dắt, tá» thầy Äang bÆ¡ vÆ¡ âmà n trá»i chiếu Äấtâ rất khá» sá».
Bá»i nghÄ©a vì Vân Tiên là bạn của Trá»nh Hâm, từng gặp gỡ âtrà rượuâ, lúc vừa tá»i trÆ°á»ng gặp lại bạn, Vân Tiên Äã có lá»i má»i nhá» cáºy âtình trÆ°á»c ngãi sau â có thÆ°Æ¡ng xin giúp nhau phen nà yâ. Và Trá»nh Hâm cÅ©ng Äã từng hứa hẹn âÄÆ°Æ¡ng thÆ¡m hoạn nạn gặp nhau â NgÆ°á»i là nh nỡ bá» ngÆ°á»i sau sao Äà nhâ. Váºy mà ngay láºp tức Trá»nh Hâm Äã nuá»t lá»i.
Kẻ gây tá»i ác không vô tình mà có âm mÆ°u sắp Äặt khá kÄ© lưỡng, chặt chẽ.Hắn Äã nói : âHại Tiên phải dùng chiêu nà y má»i xongâ. TrÆ°á»c hết , hắn lừa tiá»u Äá»ng và o rừng hái lá thuá»c, rá»i trói và o gá»c cây Äá» cho há» Än thá»t. Rá»i giả bá» thÆ°Æ¡ng xót ,ÄÆ°a Vân Tiên xuá»ng thuyá»n, hứa sẽ ÄÆ°a vá» Äến nhà .
Hắn Äợi lúc thuyá»n Äã ra Äến giữa âvá»iâ , lại Äêm tá»i má»t mùng (ânghênh ngang sao má»c, má»t má» sÆ°Æ¡ng bayâ) má»i âra tayâ hà nh Äá»ng. Äến lúc biết không có người nào có thá» cứu vá»t Vân Tiên Äược nữa, hắn má»i lên tiếng âkêu trá»iâ Äá» Äánh lừa má»i ngÆ°á»i, che giấu tá»i ác của mình. Äiá»u Äó cho thấy TRá»nh Hâm là Äứa gian ngoa, xảo quyá»t.
Trong cuá»c há»i ngá» uá»ng rượu, là m thÆ¡ trong quán giữa bá»n ngÆ°á»i bạn Vân Tiên, Tá» Trá»±c, Trá»nh Hâm, Bùi Kiá»m, thấy Vân Tiên tà i cao, Trá»nh Hâm Äã tá» rõ thái Äá» tị ghét, Äá» ká».
Kiá»m Hâm là Äứa so Äo,
Thấy Tiên dÆ°á»ng ấy âu lo trong lòng.
Khoa nầy Tiên ắt Äầu công,
Hâm dầu có Äáºu cÅ©ng không xong rá»i.
Äến lúc nà y Äiá»u lo ấy dÆ°á»ng nhÆ° Äã không còn có cÆ¡ sá», váºy mà Trá»nh Hâm vẫn tìm cách hãm hại Vân Tiên, chứng tá» cái ác tâm nhÆ° Äã trá» thà nh bản chất của hắn, Äã ngấm và o máu thá»t hắn. Dục vá»ng thấp hèn Äã biến hắn trá» thà nh con ngÆ°á»i Äá»c ác, nhẫn tâm.
Bên cạnh hà nh Äá»ng tá»i ác của Trá»nh Hâm thì còn có viá»c là m nhân Äức và tÃnh cách cao thượng của ông NgÆ°, ta phân tÃch hai câu thÆ¡:
Há»i con vầy lá»a má»t giá»
Ãng hÆ¡ bụng dạ, mạ hÆ¡ mặt mà y.
Câu thÆ¡ má»c mạc, hầu nhÆ° không Äẽo gá»t trau chuá»t, chá» ká» lại sá»± viá»c má»t cách tá»± nhiên, giản dá», nhÆ°ng lại gợi tả Äược hết má»i chân thà nh của cả má»t gia Äình Äá»i vá»i ngÆ°á»i bá» nạn: cả nhà há»i hả chạy chữa Äá» cứu sá»ng Vân Tiên bằng những phÆ°Æ¡ng cách dân dã âvầy lá»aâ, âhÆ¡ bụng dạâ, âhÆ¡ mặt mà yâ. Có thá» thấy á» Äâu má»t tình cảm thÆ°Æ¡ng xót, chÄm chút rất ân cần chu Äáo.
Sau lúc Äã cứu sá»ng Vân Tiên, biết tình cảm của chà ng, ông NgÆ° Äã Äá» nghá» Vân Tiên á» lại, sẵn sà ng cÆ°u mang chà ng, dù cuá»c sá»ng của gia Äình ông cÅ©ng chá» âhẩm hútâ rau cháo qua ngà y. Ãng cÅ©ng chẳng há» tÃnh toán Äến cái Æ¡n cứu mạng và Vân Tiên không biết lấy gì báo Äáp. Dá»c lòng nhân nghÄ©a há chá» trả Æ¡n.
Trong tác phẩm Lục Vân Tiên, không phải chá» má»t lần Nguyá» n Äình Chiá»u nói Äến tấm lòng hà o hiá»p, trá»ng Äiá»u nhân nghÄ©a, không vụ lợi cá nhân nà y. Lúc Lục Vân Tiên Äánh tan lÅ© cÆ°á»p, cứu thoát Kiá»u Nguyá»t Nga, Äã khẳng khái tuyên bá»:
Là m Æ¡n há nghÄ©a trông ngÆ°á»i trả Æ¡n. Và ông Tiá»u, sau lúc cứu Vân Tiên ra khá»i hang ThÆ°Æ¡ng Tòng cÅ©ng Äáp lá»i tạ Æ¡n của chà ng: Là m Æ¡n mà lại trông ngÆ°á»i sao hay?
Thấy viá»c nghÄ©a thì là m, không tÃnh toán thiá»t hÆ¡n, không chá» Äợi báo Äáp, Äó cÅ©ng là má»t nét Äẹp nhân cách của ông NgÆ°, má»t ngÆ°á»i lao Äá»ng bình thÆ°á»ng. Cuá»c sá»ng của ngÆ° ông là má»t cuá»c Äá»i lao Äá»ng bình thÆ°á»ng của dân chà i lÆ°á»i trên sông nÆ°á»c, Äược cảm nháºn bằng con mắt và trái tim của nhà thÆ¡ nên có phần thi vá» hóa.
Äó là má»t cuá»c sá»ng trong sạch, ngoà i vòng danh lợi ô trá»c ; má»t cuá»c sá»ng tá»± do giữa thiên nhiên cao rá»ng, hòa nháºp vá»i thiên nhiên, bầu bạn vá»i thiên nhiên, má»t cuá»c sá»ng lạc quan, ung dung, thanh thản, bá»i con ngÆ°á»i tá»± mình là m chủ, có thỠứng phó vá»i má»i tình thế tìm thấy niá»m vui trong công viá»c lao Äá»ng tá»± do của mình.
Phải nói rằng Äây là má»t Äoạn thÆ¡ hay của tác phẩm bá»i nó chÃnh là tiếng nói của ông â Nguyá» n Äình Chiá»u. Nhà thÆ¡ tô Äáºm nhân cách cao Äẹp của ông NgÆ° không chá» muá»n nói lên má»t sá»± thá»±c á» Äá»i mà còn muá»n nhân Äó bá»c lá» những quan niá»m sá»ng, những Äiá»u mong Æ°á»c thiết tha nhất của mình. Ngôn ngữ trong Äoạn thÆ¡ vẫn giữ Äược vẻ má»c mạc, bình dá», dân dã nhÆ°ng lá»i thÆ¡ thanh thoát, hình ảnh thÆ¡ Äẹp gợi cảm (âhứng gióâ, âchÆ¡i trÄngâ, âmá»t bầu trá»i Äấtâ, âtắm mÆ°a trải gióââ¦)
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 3
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 3
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 2
Äoạn trÃch âLục Vân Tiên gặp nạnâ là Äoạn trÃch ká» vá» cảnh ngỠéo le, Äau khá» và khó khÄn nhất của Lục Vân Tiên. Mẹ mất, thi cá» dá» dang, Äôi mắt bá» mù nhÆ°ng những Äau khá» vẫn bủa vây lúc bá» chÃnh những ngÆ°á»i bạn vì ghen tuông ghét, Äá» ká» hãm hại. Và nếu không nhá» Äến sá»± giúp Äỡ của NgÆ° ông thì có lẽ Lục Vân Tiên Äã bá» mạng nÆ¡i dòng sông rá»ng lá»n, thÄm thẳm ấy.
Äoạn trÃch nà y vừa thá» hiá»n Äược những thủ Äoạn ti tiá»n, tà n nhẫn của những kẻ tiá»u nhân, vừa là m ngÆ°á»i Äá»c ấm lòng vì lòng tá»t của những ngÆ°á»i ngÆ° dân, há» tuy nghèo nhÆ°ng có tấm lòng yêu thÆ°Æ¡ng, sá»ng tình nghÄ©a, hết lòng cÆ°u mang, cứu giúp Lục Vân Tiên.
Trong Äoạn trÃch nà y, nhà vÄn Nguyá» n Äình Chiá»u Äã khắc há»a rõ nét tÃnh cách ti tiá»n, tiá»u nhân lúc hãm hại Lục Vân Tiên. Ngay từ Äầu tác phẩm, nhà vÄn cÅ©ng Äã từng miêu tả hai nhân váºt Kiá»m, Hâm bằng và i nét song Äá»c giả cÅ©ng Äã phần nà o hình dung Äược tÃnh cách của hai nhân váºt nà y:
âKiá»m, Hâm là Äứa so Äo
Thấy Tiên dÆ°á»ng ấy âu lo trong lòng
Khoa nà y Tiên ắt Äầu côngâ
Chá» bằng Äôi ba câu thÆ¡ nhÆ°ng Nguyá» n Äình Chiá»u Äã hé lá» cho ngÆ°á»i Äá»c thấy bản chất ghen tuông ghét, Äá» ká» của Kiá»m, Hâm Äá»i vá»i tà i nÄng của Lục Vân Tiên. ChÃnh vì sá»± nông cạn trong hiá»u biết, bất tà i lại vá»n có bản chất Äá» ká» nên dù Vân Tiên Äã bá» mù Äôi mắt, cÅ©ng không thá» tham gia thi cá» song hai tên Kiá»m, Hâm vẫn Äà nh tâm hãm hại Äến cùng:
âÄêm khuya lặng lẽ nhÆ° tá»
Nghênh ngang sao má»c má»t má» sÆ°Æ¡ng bayâ
âÄêm khuyaâ là thá»i Äiá»m thÃch hợp Äá» cho Trá»nh Hâm thá»±c hiá»n kế hoạch hãm hại Äê hèn của mình. Không gian vắng lặng âlặng lẽ nhÆ° tá»â, lại âmá»t má» sÆ°Æ¡ng bayâ. Có thá» nói cả thá»i gian và không gian Äá»u thÃch hợp Äá» cho Trá»nh Hâm ra tay, bá»i thá»i Äiá»m Äêm khuya là thá»i gian mà má»i ngÆ°á»i Äã chìm sâu trong giấc ngủ, không gian lại má»t mù nên dù có hãm hại ngÆ°á»i thì âthần không biết, quá»· chẳng hayâ. Quả là má»t kế hoạch tuyá»t vá»i:
âTrá»nh Hâm lúc ấy ra tay
Vân Tiên bá» gã xô ngay xuá»ng vá»iâ
Quả nhÆ° dá»± Äoán, Trá»nh Hâm Äã lợi dụng thá»i gian Äêm khuya, lại biết Vân Tiên Äã không thá» nhìn thấy nên Äã ra tay rất nhanh gá»n, dứt khoát âxô ngay xuá»ng vá»iâ. Sau lúc lừa Vân Tiên là tiá»u Äá»ng bá» bắt cóc ( thá»±c chất là bá» Trá»nh Hâm lừa trói và o rừng), lợi dụng tình thế ÄÆ¡n Äá»c, lại không thá» nhìn rõ Äá» ra tay, ta có thá» thấy hắn là má»t kẻ vô cùng mÆ°u mô, xảo quyá»t. NhÆ°ng không, hắn không dừng lại á» Äó, sau lúc rat ay hãm hại Vân Tiên, Trá»nh Hâm còn dá» trò âMèo khóc chuá»tâ, lá»n tiếng la là ng:
âTrá»nh Hâm giả tiếng kêu trá»i
Cho ngÆ°á»i thức dáºy, lấy lá»i phôi phaâ
âGiả tiếng kêu trá»iâ bá»c lá» sá»± giả tạo Äến Äáng khinh của Trá»nh Hâm. Có lẽ, sá»± tình buá»i Äêm hôm nay là sá»± chuẩn bá» rất chu toà n của hắn, bá»i hắn không chá» ra tay rất nhanh gá»n mà còn chuẩn bá» cả má»t bản ká»ch sau Äó. Hắn tá» ra mình là má»t kẻ vô tình phát hiá»n ra sá»± viá»c, và còn có lòng tá»t kêu lên Äá» má»i ngÆ°á»i biết âcho ngÆ°á»i thức dáºy lấy lá»i phôi phaâ.Tuy nhiên, mục ÄÃch cuá»i cùng của hắn là ÄÆ°a mình thoát ra khá»i danh sách bá» tình nghi, tức là hắn Äã tạo ra bằng chứng ngoại phạm cho mình. Nghe tiếng kêu của Trá»nh Hâm, ngÆ°á»i trong thuyá»n xôn xao, hoảng há»t:
âTrong thuyá»n người nào nấy kêu la
Äá»u thÆ°Æ¡ng há» Lục xót xa tấm lòngâ
Lục Vân Tiên vá»n là má»t ngÆ°á»i hiá»n là nh, tá»t bụng, Äiá»u nà y cÅ©ng rất Äược lòng những ngÆ°á»i xung quanh nên lúc biết Vân Tiên gặp nạn thì người nào cÅ©ng âxót xa tấm lòngâ, vô cùng thÆ°Æ¡ng tiếc cho chà ng. Tuy nhiên,Trá»nh Hâm Äược khắc há»a vá»i tÃnh cách tiá»u nhân, lÆ°Æ¡n lẹo, cả sá»± Äá»c ác, vô lÆ°Æ¡ng tâm thì cÅ©ng á» trong Äoạn trÃch nà y, Nguyá» n Äình Chiá»u cÅ©ng Äã xây dá»±ng Äược những tấm lòng vá» tha, nhân háºu của những con ngÆ°á»i rất Äá»i bình thÆ°á»ng song lại vô cùng trá»ng tình nghÄ©a. Mà cụ thá» á» Äây là gia Äình của NgÆ° ông:
âHá»i con vầy lá»a má»t giá»
Ãng hÆ¡ bụng dạ, mụ hÆ¡ mặt mà yâ
Nếu Trá»nh Hâm lên cả má»t kế hoạch dà i, diá» n cả má»t vá» ká»ch Äá» hại ngÆ°á»i thì gia Äình NgÆ° ông thấy ngÆ°á»i bá» nạn, không há» suy tÃnh, so Äo mà dá»c hết sức cứu ngÆ°á»i xa lạ. Các từ nhÆ° âhá»i conâ, âông hÆ¡ bụng dạâ, âmụ hÆ¡ mặt mà yâ thá» hiá»n Äược sá»± gấp gáp, khẩn trÆ°Æ¡ng của hà nh Äá»ng cứu ngÆ°á»i. Dù không há» biết Vân Tiên là người nào, nhÆ°ng gia Äình ông lão vẫn táºn lòng cứu giúp bằng cả tấm lòng. Nếu á» trên ta thấy ghê sợ vá»i hà nh Äá»ng nhẫn tâm của Hâm thì Äến Äoạn thÆ¡ nà y ta lại cảm Äá»ng, thấy ấm lòng vì tấm lòng thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i của gia Äình ông lão.
Lúc Äược gia Äình NgÆ° ông cứu giúp, Vân Tiên Äã rất cảm Äá»ng trÆ°á»c những tấm lòng Äẹp Äó và trÄn trá» không biết lấy gì ra mà báo Äáp thì câu nói của ngÆ° ông cà ng là m cho vẻ Äẹp phẩm chất của ông Äáng Äược trân trá»ng:
âNgÆ° rằng: Lòng lão chẳng mÆ¡
Dá»c lòng nhân nghÄ©a há chá» trả Æ¡nâ
Äến Äây, ta cÅ©ng có thá» thấy Äược sá»± tÆ°Æ¡ng Äá»ng trong quan Äiá»m sá»ng của NgÆ° ông và Lục Vân Tiên. Vân Tiên cÅ©ng quan niá»m âLà m Æ¡n há dá» trông ngÆ°á»i trả Æ¡nâ. Có lẽ, vì tấm lòng nhân Äức, giúp ngÆ°á»i má»t cách vô tÆ° mà Vân Tiên cÅ©ng Äược báo Äáp, Äúng nhÆ° câu nói âá» hiá»n gặp là nhâ. á» lại vá»i gia Äình NgÆ° ông, Lục Vân Tiên Äã cảm nháºn Äược cái bình yên, tìm kiếm Äược ý nghÄ©a của cuá»c sá»ng, cÅ©ng suy nghÄ© thông suá»t Äược nhiá»u viá»c:
âNÆ°á»c trong rá»a ruá»t sạch trÆ¡n
Má»t câu danh lợi cho sá»n lòng Äây
Rà y doi mai vá»nh vui vầy
Ngà y kia hứng gió Äêm nà y chÆ¡i trÄngâ
Äoạn thÆ¡ thá» hiá»n Äược sá»± thanh thản, vô tÆ° lúc sá»ng cuá»c sá»ng chan hòa vá»i thiên nhiên, những khúc mắc, những Äiá»u trÄn trá», u uất trong lòng cÅ©ng Äược Vân Tiên gỡ bá» ârá»a ruá»t sạch trÆ¡nâ. Và vá»i Vân Tiên, danh lợi bây giá» cÅ©ng chá» là thứ phù hoa, không thá» âsá»n lòng Äâyâ. Cuá»c sá»ng ẩn dáºt, vui sá»ng vá»i cuá»c sá»ng lao Äá»ng bình thÆ°á»ng, nhá»p sá»ng của cuá»c sá»ng ẩn dáºt tá»± do tá»± tại má»i thá»±c sá»± là ý nghÄ©a.
NhÆ° váºy, Äoạn trÃch âLục Vân Tiên gặp nạnâ là má»t Äoạn trÃch khá hay trong tác phẩm. á» Äây, nhà vÄn Nguyá» n Äình Chiá»u Äã xây dá»±ng Äược bức tranh Äá»i láºp vá» hai kiá»u ngÆ°á»i, hai loại nhân cách. Má»t bên là Trá»nh Hâm xấu xa, vô tình, sẵn sà ng hãm hại ngÆ°á»i vì Äá» ká», tị ghét. Má»t bên lại là những con ngÆ°á»i lao Äá»ng vô cùng bình thÆ°á»ng, không mà ng danh lợi, chức tÆ°á»c, sá»ng giản dá» nhÆ°ng lại vô cùng tình nghÄ©a, Äạo Äức.
Qua Äoạn trÃch ta cÅ©ng thấy Äược sá»± tinh tế của nhà vÄn lúc Äi xây dá»±ng nhân váºt, tình huá»ng, cá»t truyá»n của Nguyá» n Äình Chiá»u.
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 2
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 2
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 1
Lục Vân Tiên là tác phẩm thÆ¡ Nôm tiêu biá»u của Nguyá» n Äình Chiá»u dá»±ng lên bức tranh Äá»i láºp giữa những ngÆ°á»i “cÆ°Æ¡ng trá»±c”, “khẳng khái”, “vá» tha”, “trá»ng nghÄ©a hiá»p” nhÆ° Lục Vân Tiên, Kiá»u Nguyá»t Nga và những kẻ Äá»c ác, Äầy lòng Äá» ká», ghen tuông ghét nhÆ° Trá»nh Hâm, Bùi Kiá»m. Qua Äó, ông bà y tá» quan niá»m của mình vá» lẽ công bằng và cái thiá»n sẽ luôn chiến thắng cái ác. Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” Äã thá» hiá»n xuất sắc quan niá»m ấy của nhà thÆ¡.
Äoạn trÃch nằm á» phần thứ hai của truyá»n thÆ¡. Trên ÄÆ°á»ng vá» quê chá»u tang mẹ, khóc nhiá»u nên Vân Tiên Äã bá» mù cả hai mắt, chà ng và tiá»u Äá»ng bÆ¡ vÆ¡ nÆ¡i Äất khách quê ngÆ°á»i. Äúng lúc nà y, Trá»nh Hâm trên ÄÆ°á»ng Äi thi trá» vá» gặp Äược hai ngÆ°á»i. Vì tâm Äá»a xấu xa, ghen tuông ghét, hắn Äã không giúp bạn bè lúc gặp hoạn nạn mà còn láºp mÆ°u hãm hại Vân Tiên.
Hắn lừa tiá»u Äá»ng và o rừng rá»i trói lại, giả bá» ÄÆ°a Vân Tiên xuá»ng thuyá»n, hứa sẽ ÄÆ°a vá» nhà . Äợi lúc Äêm xuá»ng, hắn thá»±c hiá»n tá»i ác của mình. Äoạn thÆ¡ thá» hiá»n sá»± Äá»i láºp giữa cái thiá»n và cái ác, Äá»ng thá»i gián tiếp gá»i gắm lòng tin của tác giả Äá»i vá»i những ngÆ°á»i lao Äá»ng bình thÆ°á»ng. Tám câu thÆ¡ Äầu của Äoạn trÃch miêu tả hà nh Äá»ng tá»i ác của Trá»nh Hâm:
Äêm khuya lặng lẽ nhÆ° tá»,
Nghênh ngang sao má»c má»t má» sÆ°Æ¡ng bay.
Trá»nh Hâm lúc ấy ra tay,
Vân Tiên bá» gã xô ngay xuá»ng vá»i.
Trá»nh Hâm giả tiếng kêu trá»i,
Cho ngÆ°á»i thức dáºy lấy lá»i phui pha.
Trong thuyá»n người nào nấy kêu la,
Äá»u thÆ°Æ¡ng há» Lục xót xa tấm lòng.
Trong hoà n cảnh “Äêm khuya lặng lẽ nhÆ° tá»” – Äêm hôm khuya khoắt, yên lặng không má»t tiếng Äá»ng, ngÆ°á»i ngÆ°á»i còn Äang say giấc ná»ng, Trá»nh Hâm Äã ra tay Äá» hại Vân Tiên. DÆ°á»ng nhÆ° Äó là thá»i Äiá»m thuáºn lợi Äá» những kẻ xấu xa thá»±c hiá»n tá»i ác của mình bá»i chúng dá» dà ng che giấu má»i hà nh vi tá»i lá»i.
Vì tÃnh Äá» ká», ghen tuông ghét tà i nÄng của Vân Tiên và lo lắng cho con ÄÆ°á»ng tiến thân của mình, Trá»nh Hâm Äã ra tay phân tán thầy trò và bất ngá» khiến “Vân Tiên bá» gã xô ngay xuá»ng vá»i”. Không chá» váºy, hắn còn vu khá»ng “giả tiếng kêu trá»i” Äá» má»i ngÆ°á»i thức dáºy nghÄ© rằng Vân Tiên tá»± mình bá» ngã.
Có thá» nói, Äó là hà nh Äá»ng vừa bất nhân, bất nghÄ©a, vừa Äá»c ác và gian xảo. Äó là hà nh Äá»ng bất nhân bá»i hắn Äang tâm ác lòng hại ngÆ°á»i khác trong lúc ngÆ°á»i ấy Äang rÆ¡i và o hoà n cảnh hoạn nạn, không nÆ¡i nÆ°Æ¡ng tá»±a, bá» mù hai mắt, bá» lang bÄm lừa lấy hết tiá»n. Äó là hà nh Äá»ng bất nghÄ©a bá»i Vân Tiên từng là ngÆ°á»i bạn từng Äà m Äạo thÆ¡ vÄn, hứa hẹn ÄÆ°a Vân Tiên vá» nhà .
Äó còn là hà nh Äá»ng Äá»c ác, gian xảo bá»i cái ác Äã Än và o máu thá»t, Äẩy con ngÆ°á»i ta và o Äau Äá»n còn sẵn sà ng phủi tay khiến ngÆ°á»i khác hiá»u lầm. Chá» vá»i tám dòng thÆ¡, bá» mặt của má»t kẻ Äá»c ác, bất nhân, bất nghÄ©a Äã Äược tái hiá»n má»t cách chân thá»±c và toà n diá»n nhất.
Äá»i láºp vá»i kẻ Äá»c ác, ghen tuông ghét Äá» ká» ngÆ°á»i khác nhÆ° Trá»nh Hâm là những ngÆ°á»i thiá»n là nh, có tấm lòng nhân háºu, hà o hiá»p nhÆ° NgÆ° Ãng và gia Äình của ông. Trá»i vừa há»ng sáng, thấy ngÆ°á»i gặp nạn, NgÆ° Ãng Äã nhanh nhẹn cứu ngay lên bá» và há»i thúc gia Äình mình táºp trung cứu giúp:
“Há»i con vầy lá»a má»t giá»,
Ãng hÆ¡ bụng dạ, mụ hÆ¡ mặt mà y”.
Má»i ngÆ°á»i nhanh nhẹn, không người nào bảo người nào mà tìm má»i cách Äá» cứu ngÆ°á»i. Há» cứu giúp không tÃnh toán, không ná» hà , trượng nghÄ©a và hà o hiá»p. Sau lúc há»i han biết tình cảnh của Vân Tiên, NgÆ° Ãng còn sẵn lòng cÆ°u mang chà ng dù hoà n cảnh hết sức nghèo Äói:
“NgÆ° rằng: NgÆ°á»i á» cùng ta
Hôm nay hẩm hót vá»i già cho vui.”
Tháºm chÃ, ông còn không há» tÃnh toán Äến Æ¡n cứu mạng:
“NgÆ° rằng: Lòng lão chẳng mÆ¡
Dá»c lòng nhÆ¡n nghÄ©a há chá» trả Æ¡n”.
Qua Äó, ngÆ°á»i Äá»c lại cà ng thêm cảm phục tấm lòng nhân ái, bao dung của NgÆ° Ãng. Tấm lòng ấy hoà n toà n Äá»i láºp vá»i mÆ°u toan hãm hại ngÆ°á»i khác của những kẻ Äá»c ác nhÆ° Trá»nh Hâm. NgÆ° Ãng còn có má»t cuá»c sá»ng tá»± do, hòa hợp vá»i thiên nhiên, tránh xa má»i vòng quay danh lợi:
“NÆ°á»c trong rá»a ruá»t sạch trÆ¡n,
Má»t câu danh lợi chi sá»n lòng Äây.
Rà y doi mai vá»nh vui vầy,
Ngà y kia hứng gió Äêm nà y chÆ¡i trÄng…”
Lá»i tâm sá»± của NgÆ° Ãng vá» cuá»c sá»ng tá»± do không kiá»m tá»a, tránh xa má»i danh lợi thá» phi, tìm Äến vá»i thiên nhiên nay Äây mai Äó cÅ©ng chÃnh là quan niá»m, Æ°á»c mÆ¡ của Nguyá» n Äình Chiá»u vá» má»t cuá»c sá»ng trong sạch thanh cao, giản dá» mà vẫn không kém phần phóng khoáng. Những dòng thÆ¡ cuá»i lại cà ng nhấn mạnh cuá»c sá»ng thoải mái, phóng khoáng tá»± do cùng vá»i thiên nhiên của NgÆ° Ãng:
“Kinh luân Äã sẵn trong tay
Ung dung dÆ°á»i thế vui say trong trá»i
Thuyá»n nan má»t chiếc á» Äá»i, .
Tắm mÆ°a trải gió trong vá»i Hà n Giang”.
Có thá» nói, qua nhân váºt NgÆ° Ãng, Nguyá» n Äình Chiá»u Äã bá»c lá» quan Äiá»m nhân dân rất tiến bá». Tác giả thá» hiá»n niá»m tin, khát vá»ng vá» cái thiá»n, vá» những con ngÆ°á»i lao Äá»ng bình thÆ°á»ng. Äó là những ngÆ°á»i Äá»i láºp vá»i cái tráo trá», cái lừa lá»c tị ghét, cái Äá» ká», há» Äá»i xá» vá»i Äá»i hòa nhã và bao dung. Phải chÄng Äó cÅ©ng chÃnh là vẻ Äẹp ẩn chứa trong tâm há»n của nhà thÆ¡ Nguyá» n Äình Chiá»u?
Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” Äã sá» dụng cách sắp xếp các tình tiết hợp lÃ, lá»i thÆ¡ dung dá» Äá»i thÆ°á»ng, xây dá»±ng các hình ảnh Äá»i láºp. Qua Äó, ngÆ°á»i Äá»c thấy Äược sá»± Äá»i láºp giữa cái thiá»n và cái ác, giữa những ngÆ°á»i cao cả và những kẻ thấp hèn, Äặc biá»t cảm nháºn Äược niá»m tin mãnh liá»t của nhà thÆ¡ dà nh cho vẻ Äẹp của những ngÆ°á»i dân lao Äá»ng bình dá».
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 1
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 1
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 6
Äoạn trÃch nà y nằm á» phần thứ hai của truyá»n, ká» vá» Vân Tiên sau lúc nghe tin mẹ mất Äã bá» khoa thi, cùng tiá»u Äá»ng vá»i vã trá» lại quê nhà Äá» chá»u tang. Äang bÆ¡ vÆ¡ nÆ¡i Äất khách thì hai ngÆ°á»i lại gặp Trá»nh Hâm á» phần Äầu tác phẩm, tác giả ká» rằng lúc Trá»nh Háºm và Bùi Kiá»m Äến trÆ°á»c trÆ°á»ng thi, gặp Vân Tiên và Tá» Trá»±c liá»n kết bạn và cùng nhau và o má»t quán rượu xÆ°á»ng hoạ thÆ¡ phú. Thấy Vân Tiên tà i cao, xuất khẩu thà nh thÆ¡, Trá»nh Hâm lo lắng không yên:
Kiá»m, Hâm là Äứa so Äo,
Thấy Tiên dÆ°á»ng ấy âu lo trong lòng.
Khoa nà y Tiên ắt Äầu công,
Hâm dầu có Äáºu cÅ©ng không xong rá»i.
Lòng tị ghét, Äá» ká» Äó Äã biến Trá»nh Hầm thà nh má»t kẻ Äá»c ác, nhẫn tâm, ngay cả lúc Vân Tiên không còn khả nÄng Äe dá»a bÆ°á»c ÄÆ°á»ng công Äanh của hắn. Nói nhÆ° nhà nghiên cứu Hoà i Thanh: Má»i oán thù nhân má»t câu chuyá»n gá»i bằng vÄn chÆ°Æ¡ng trong tâm Äá»a của má»t tiá»u nhân Äã dẫn Äến những chuyá»n không ngá».
Äoạn thÆ¡ Lục Vân Tiên gặp nạn thá» hiá»n sá»± Äá»i láºp giữa thiá»n và ác, giữa nhân cách cao cả và những toan tÃnh thấp hèn; Äá»ng thá»i thá» hiá»n thiá»n cảm của tác giả Äá»i vá»i những ngÆ°á»i nghèo mà già u lòng nhân ái.
Bá» cục Äoạn trÃch chia là m hai phần: Tám câu thÆ¡ Äầu là hà nh Äá»ng tá»i ác của Trá»nh Hâm. Phần sau miêu tả viá»c là m nhân Äức, cuá»c sá»ng trong sạch và nhân cách cao cả của ông NgÆ°.
Ngoà i Lục Vân Tiên là nhân váºt chÃnh còn có hai nhân váºt phụ là Trá»nh Hâm, tiêu biá»u cho kẻ ác và ông NgÆ° tiêu biá»u cho ngÆ°á»i thiá»n: Cuá»c chiến Äấu giữa cái thiá»n và cái ác diá» n ra không mạnh mẽ nhÆ° á» Äoạn Lục Vân Tiên Äánh cÆ°á»p mà nhẹ nhà ng, thấm thÃa, Äẹp nhÆ° trong truyá»n cá», vẻ Äẹp của cái thiá»n toả ra từ nhân váºt ông NgÆ°, vá»i cuá»c sá»ng an bần lạc Äạo: Thuyá»n nan má»t chiếc á» Äá»iâ¦
Lúc nà y, dÆ°á»ng nhÆ° thầy trò Vân Tiên lâm và o bÆ°á»c ÄÆ°á»ng cùng nÆ¡i Äất khách. Tiá»n thì hết, mắt Äã mù. Gặp lại Trá»nh Hâm, Vân Tiên mừng vì tÆ°á»ng Äược giúp Äỡ, nhất là lúc nghe hắn hứa sẽ ÄÆ°a vá» táºn nhà . Không ngá» Trá»nh Hâm lừa Tiá»u Äá»ng và o rừng, trói và o gá»c cây. Sau Äó, hắn nói dá»i Vân Tiên là Tiá»u Äá»ng Äã bá» cá»p vá». Vân Tiên chi còn trÆ¡ trá»i má»t mình.. Lúc nà y, kẻ tiá»u nhân má»i thá»±c hiá»n hà nh vi tà n Äá»c:
Äêm khuya lặng lẽ nhÆ° tá»,
Nghinh ngang sao má»c má»t má» sÆ°Æ¡ng bay.
Trá»nh Hâm lúc ấy ra tay,
Vân Tiên bá» gã xô ngay xuá»ng vá»i.
Trá»nh Hâm giả tiếng kêu trá»i,
Cho ngÆ°á»i thức dặt lấy Lá»i phui pha.
Trong thuyá»n người nào nấy kêu la,
Äá»u thÆ°Æ¡ng há» Lục xót xa tấm lòng.
Vì sao Trá»nh Hâm cá» tình hãm hại Vân Tiên? Nguyên nhần do hắn Äá» ká», tị ghét trÆ°á»c tà i nÄng của Vân Tiên và lo cho con ÄÆ°á»ng tiến thân của mình bá» ngÆ°á»i khác cản lá»i. Lúc má»i lo Äó không còn vì Vân Tiên Äã mù nhÆ°ng hắn vẫn tìm cách hãm hại, chứng tá» sá»± ác Äá»c dÆ°á»ng nhÆ° Äã thấm và o máu thá»t hắn, Äã trá» thà nh bản chất cua hắn. Cái ác không có giá»i hạn, kẻ ác không bao giá» chùn tay.
Hà nh Äá»ng của Trá»nh Hâm vừa bất nhân, vừa bất nghÄ©a. Äá»c ác, bất nhân vì hắn Äang tâm hâm hại má»t con ngÆ°á»i tá»i nghiá»p trong cÆ¡n hoạn nạn, không nÆ¡i nÆ°Æ¡ng tá»±a, không có khả nÄng tá»± vá». Bất nghÄ©a vì Vân Tiên từng coi hắn là bạn, từng trà rượu, xÆ°á»ng há»a thÆ¡ phú cùng nhau, Vân Tiên cÅ©ng Äã có lá»i nhá» cáºy: Tiên rằng: tình trÆ°á»c ngãi sau, Có thÆ°Æ¡ng xin khá giúp nhau phen nầy và hắn cÅ©ng từng hứa hẹn: NgÆ°á»i là nh nỡ bá» ngÆ°á»i Äau sao Äà nh.
Hà nh Äá»ng Äá»c ác của Trá»nh Hâm Äược hắn mÆ°u tÃnh, sắp xếp khá kÄ© lưỡng. Thá»i gian gây tá»i ác là Äêm khuya lặng lẽ nhÆ° tá», lúc má»i ngÆ°á»i Äã ngủ yên. Giữa trá»i nÆ°á»c mênh mông má»t má» sÆ°Æ¡ng bay, Vân Tiên bá» xô ngay xuá»ng vá»i, hoà n toà n bất ngá», không ká»p kêu lên má»t tiếng. Äến lúc biết là không người nào có thá» cứu Äược Vân Tiên thì Trá»nh Hâm má»i giả tiếng kêu trá»i, rá»i ká» lá» bá»a Äặt Äá» che lấp tá»i ác của mình. Kẻ tá»i phạm gian ngoan, xảo quyá»t Äã phủi sạch tay mà không mảy may cắn rứt lÆ°Æ¡ng tâm.
Chá» qua tám dòng thÆ¡, tác giả Äã miêu tả tá»i ác tà y trá»i và bóc trần tâm Äá»a của má»t kẻ bất nghÄ©a, bất nhân. Äoạn thÆ¡ giá»ng nhÆ° má»t câu chuyá»n vá»i Äầy Äủ nhân váºt, tình huá»ng, diá» n biến và Äược ká» bằng ngôn ngừ chân thá»±c, tá»± nhiên, gây xúc Äá»ng mạnh. NgÆ°á»i Äá»c, ngÆ°á»i nghe cà ng thÆ°Æ¡ng Vân Tiên bao nhiêu thì cà ng cÄm ghét gã Trá»nh Hâm nham hiá»m bấy nhiêu!
Trái vá»i hình ảnh Trá»nh Hâm tiêu biá»u cho cái ác là hình ảnh ông NgÆ° và gia Äình ông tiêu biá»u cho cái thiá»n. Cả gia Äình vất vả trên má»t chiếc thuyá»n nan nhá» bé nhÆ°ng nhân cách và quan niá»m sá»ng của há» má»i rá»ng lá»n, cao cả là m sao! Äá»i láºp vá»i tÃnh Ãch ká», nhá» nhen Äá»c ác của Trá»nh Hâm là tấm lòng nhân ái, hà o hiá»p của ông NgÆ°.
Sau lúc cứu sá»ng Vân Tiên, biết tình cảnh khá»n khó của chà ng, ông sẵn lòng giúp Äỡ, chia sẻ cuá»c sá»ng Äói nghèo hẩm hiu tÆ°Æ¡ng rau nhÆ°ng Äầm ấm tình ngÆ°á»i. Ãng cứu ngÆ°á»i mà chẳng há» tÃnh toán: Dá»c lòng nhân nghÄ©a há chá» trả Æ¡n. Cái Thiá»n Äược biá»u hiá»n trá»n vẹn và ngá»i sáng qua viá»c là m nhân Äức và tÃnh cách cao cả của ông NgÆ°. Trá»i vừa sáng, thấy ngÆ°á»i bá» nạn, ông NgÆ° nhanh nhẹn vá»t ngay lên bá» rá»i:
Há»i con vầy lá»a má»t giá»,
Ãng hÆ¡ bụng dạ, mụ hÆ¡ mặt mà y.
Sá»± viá»c Äược kế lại ngắn gá»n nhÆ°ng thá» hiá»n Äược má»i chân tình của gia Äình ông NgÆ° Äá»i vá»i chà ng trai há» Lục.Cả gia Äình ông lão má»i ngÆ°á»i má»t viá»c, lo cứu sá»ng ngÆ°á»i. Không cần biết nạn nhân Äó là ái, cứ thấy bá» nạn là cứu, thấy viá»c nghÄ©a là là m. Äó là bản chất cao quý của những con ngÆ°á»i lao Äá»ng nghèo khó, lÆ°Æ¡ng thiá»n. Lúc Lục Vân Tiên tá»nh dáºy, xúc Äá»ng ká» lại sá»± tình và bà y tá» lòng biết Æ¡n:
Nay Äà trôi ná»i Äến Äây,
Không chi báo Äáp mình nầy tra trÆ¡.
thì NgÆ° ông Äáp luôn:
NgÆ° rằng: âLòng lão chẳng mÆ¡,
Dá»c lòng nhân nghÄ©a há chá» trả Æ¡n.
Lá»i lẽ của ông NgÆ° bá»c trá»±c, khảng khái, Äúng là cung cách và giá»ng Äiá»u của ngÆ°á»i dân Nam Bá», nghe thấm thÃa vô cùng. Ãng không há» có ý nghÄ© là m Æ¡n sẽ Äược Äá»n Äáp bằng tiá»n bạc, của cải. Ãng chá» dá»c lòng nhân nghÄ©a, cứu ngÆ°á»i gặp nạn. Hà nh Äá»ng và lá»i nói của ông NgÆ° tháºt hà o hiá»p, vô tÆ°.
Nghe Vân Tiên ká» vá» tình cảm éo le, Äau khá» của chà ng, ông lão thÆ°Æ¡ng Äứt ruá»t, hà nh Äá»ng cứu ngÆ°á»i của ông tuy lặng lẽ, âm thầm nhÆ°ng có ý nghÄ©a lá»n lao. Ãng Äã giúp Lục Vân Tiên thoát khá»i bà n tay tà n Äá»c của Trá»nh Hâm. Trái tim nhân háºu của ông NgÆ° tháºt Äáng kÃnh trá»ng biết bao!
Cái thiá»n còn Äược biá»u hiá»n qua cuá»c sá»ng thanh bần của ông NgÆ°. Quan Äiá»m của ông NgÆ° vá» cuá»c sá»ng của mình cÅ©ng chÃnh là những Æ°á»c mÆ¡ của Nguyá» n Äình Chiá»u vá» cuá»c sá»ng trong sạch, ngoà i vòng danh lợi ô trá»c; má»t cuá»c sá»ng phóng khoáng giữa trá»i cao Äất rá»ng, bầu bạn vá»i thiên nhiên, thảnh thÆ¡i giữa sông nÆ°á»c, gió trÄng⦠Con ngÆ°á»i tá»± do, tá»± tại nên tâm há»n vui vẻ, nhân háºu, khác xa vá»i những kẻ sá»ng trong những toan tÃnh nhá» nhen, Ãch ká», mÆ°u danh, trục lợi, sẵn sà ng chà Äạp lên cả Äạo Äức, nhân nghÄ©aâ¦
Trên chiếc thuyá»n nan bé nhá», mỏng manh ấy, ông NgÆ° Äã sá»ng cuá»c sá»ng tháºt ý nghÄ©a. Ngỡ nhÆ° không phải ông nói, mà là Äang ngân nga cất tiếng hát ca ngợi lá»i sá»ng thanh cao của những báºc chÃnh nhân quân tá» trá»ng nghÄ©a khinh tà i. Trong âm thanh, nhá»p Äiá»u của lá»i thÆ¡ nghe nhÆ° có tiếng phách, tiếng Äà n thong thả Äá»m theo lá»i ông già Nam Bá» hát Vân Tiên. Hát rằng:
NÆ°á»c trong rá»a ruá»t sạch trÆ¡n,
Má»t câu danh lợi chi sá»n lòng Äây.
Rà y doi mai vá»nh vui vầy,
Ngà y kia hứng gió Äêm nầy chÆ¡i trÄngâ¦
Äây là má»t trong những Äoạn thÆ¡ hay của tác phẩm. à thÆ¡ phóng khoáng, sâu xa, lá»i lẽ thanh thoát, uyá»n chuyá»n, hình ảnh thÆ¡ Äẹp và gợi cảm. VÅ© trụ rộng lớn, thiên nhiên tuyá»t mÄ© vá»i những doi, vá»nh, chÃch, Äầm, bầu trá»i, mặt Äất, gió trÄng⦠Con ngÆ°á»i hòa nháºp trong cảnh Äẹp ấy không chút cách biá»t: hứng gió, chÆ¡i trÄng, tắm mÆ°a, chải gió⦠Tác giả sá» Äụng rất nhiá»u từ miêu tả trạng thái tâm há»n thanh thản của ông NgÆ°; vui vầy, thong thả, nghêu ngao, vui thầm, ung dung, vui say⦠TÆ°á»ng nhÆ° chÃnh nhà thÆ¡ Äang nháºp thân và o nhân váºt Äá» nói lên khát vá»ng sá»ng và niá»m tin yêu cuá»c Äá»i của mình.
RÅ© bá» má»i danh lợi, tìm vá» vá»i sông nÆ°á»c Äá» rá»a ruá»t sạch trÆ¡n, tấm lòng ông NgÆ° trong sáng nhÆ° sao. Nay và o vá»nh, mai ra khÆ¡i, ngà y hứng gió mát, Äêm bè bạn vá»i trÄng thanhâ¦, ông NgÆ° Äã chá»n Äược má»t phong cách sá»ng tháºt phóng khoáng, tá»± do. Gia Äình, nhà cá»a, cả thân xác lẫn tâm há»n nhÆ° Äã hoà là m má»t vá»i biá»n trá»i, sông nÆ°á»c. Cặp từ hứng gió, chÆ¡i trÄng phác hoạ hình ảnh con ngÆ°á»i lao Äá»ng nhÆ°ng lại có tâm há»n bay bá»ng, mÆ¡ má»ng của má»t thi nhân. MÆ¡ má»ng nhÆ°ng cÅ©ng rất chủ Äá»ng, ung dung:
Má»t mình thong thả là m Än
Khoẻ quÆ¡ chà i kéo, má»t quÄng câu dầm.
Câu thá» ngắt nhá»p 2/2/2 (dòng lục) và 4/4 (dòng bát) nhÆ° những mái chèo khá»a nÆ°á»c lúc nhặt lúc khoan, lúc nhẹ nhà ng, lúc mạnh mẽ. Cuá»c sá»ng tá»± Äo của ông NgÆ° hạnh phúc biết bao, vui sÆ°á»ng biết bao!
Trò chuyá»n vá»i Lục Vân Tiên, ba lần ông NgÆ° nói Äến chữ vui: vui vầy, vui thầm rá»i vui say. Lúc nà o cÅ©ng vui, cà ng lúc cà ng vui. Äi Äây Äi Äó, ra khÆ¡i và o vá»nh, gặp bè gặp bạn thì vui vầy. Giừa trá»i Äất thanh vắng, chá» có má»t mình vẫn vui thầm. à thức sâu sắc vá» lá»i sá»ng Äúng Äắn của mình trong trá»i Äất, giữa thế gian nà y là Äá»ng lá»±c Äế ông vui say, nghÄ©a là lạc quan hÆ¡n, yêu sá»± sá»ng hÆ¡n, Äắm say, mÆ¡ má»ng hÆ¡n. Cà ng vá» cuá»i, khúc hát cuá»c Äá»i của ông NgÆ° cà ng bay bá»ng. Men rượu ÄÄ ngấm, há»n thÆ¡ cất cánh, ông NgÆ° Äã hoá thà nh triết gia, thà nh nghá» sÄ©:
KÃnh luân Äã sẵn trong tay
Ung dung dÆ°á»i thế vui say trong trá»i
Thuyá»n non má»t chiếc á» Äá»i, .
Tắm mÆ°a chải gió trong vá»i Hà n Giang.
Chiếc thuyá»n nan nhá» bé, má»ng manh trôi ná»i giữa sông dà i biá»n rá»ng mà không sợ Äắm chìm. Cuá»c Äá»i ông NgÆ° gắn liá»n vá»i chiếc thuyá»n nan ấy. Hình ảnh chiếc thuyá»n nan cÅ©ng nhÆ° hình tượng nhân váºt ông NgÆ° Äược Nguyá» n Äình Chiá»u xây dá»±ng nên từ sá»± thÄng hoa của cảm hứng lãng mạn.
DÆ°á»ng nhÆ° nhà thÆ¡ Äả nháºp thân và o nhân váºt, vừa ká» chuyá»n, ngợi ca, vừa giãi bà y tất cả những suy nghÄ©, quan Äiá»m, cảm xúc của mình vá» cuá»c sá»ng, vá» cách sá»ng. Äó là cuá»c sá»ng nhân nghÄ©a, cách sá»ng thanh cao, trong sạch, cần cù lao Äá»ng, tá»± chủ, tá»± tin, hoà hợp vá»i Äất trá»i. Cuá»i Äoạn trÃch, âm Äiá»u thÆ¡ cà ng dạt dà o, sóng sánh nhÆ° ánh trÄng trải trên mặt nÆ°á»c, nhÆ° mặt nÆ°á»c Äược mái chèo nhẹ nhà ng khua Äá»ng lung linh.
Trong vÄn chÆ°Æ¡ng thá»i trung Äại, hình tượng NgÆ° â Tiá»u dÆ°á»ng nhÆ° Äã Äược dùng ÄỠám chá» những ẩn sÄ© muá»n trá»n tránh cuá»c Äá»i Äen bạc, nhiá» u nhÆ°Æ¡ng, tìm vá» vá»i thiên nhiên trong sáng: Ãm tà i giấu tiếng là m Tiá»u, là m NgÆ° (NgÆ°-Tiá»u y thuáºt vấn Äáp).
Nguyá»n Äình Chiá»u rất quen thuá»c vá»i bút pháp Æ°á»c lá» cá» Äiá»n, cho nên qua những lá»i nói của ông NgÆ°, ông Tiá»u, ta thấy bóng dáng của há» giá»ng ẩn sÄ© hÆ¡n là ngÆ°á»i lao Äá»ng bình thÆ°á»ng (Kinh luân Äã sẵn trong tay). Tuy nhiên, cảm xúc của ngÆ°á»i Äá»c, ngÆ°á»i nghe Äá»i vá»i những nhân váºt nà y không hoà n toà n là thế. Ãng NgÆ° trong Äoạn thÆ¡ nà y và ông Tiá»u trong Äoạn thÆ¡ sau cùng có má»t cách nói giá»ng nhau vá» cuá»c sá»ng của mình:
Tiá»u rằng: vá»n lão tình không,
Má»t mình ngÆ¡ ngẩn non tòng hôm mai.
Tấm lòng chẳng muá»n của người nào
,Lánh nơi danh lợi chông gai mặc lòng.
Kìa non ná» nÆ°á»c thong dong,
TrÄng thanh gió mát bạn cùng hÆ°Æ¡u nai.
Công hầu phú quý mặc người nào,
Lá»c rừng gánh vác hai vai tháng ngà y.
Há» hiá»n diá»n giữa Äá»i sá»ng trong sạch, thanh thản, khinh ghét sá»± bạc Äen, tráo trá», sá»± bạo ngược hung tà n và bao giá» cÅ©ng có mặt Äúng lúc Äá» cứu giúp ngÆ°á»i hoạn nạn vá»i tấm lòng trá»ng nghÄ©a khinh tà i: Xin tròn nhân ngãi còn hÆ¡n bạc và ng. Äúng nhÆ° nhà thÆ¡ Xuân Diá»u Äã nháºn xét: Vá»i Äá» Chiá»u, những ngÆ°á»i lao Äá»ng ấy cÅ©ng là những ngÆ°á»i có tà i, ghét Äá»i ô trá»c mai danh ẩn tÃch.
Äá»c truyá»n thÆ¡ Lục Vân Tiên, ngoà i những con ngÆ°á»i trẻ tuá»i biết sá»ng hiếu, trung, tiết, nghÄ©a, chúng ta còn gặp những ông Quán, ông Tiá»u, ông NgÆ° â những tấm gÆ°Æ¡ng nhân nghÄ©a, tượng trÆ°ng cho bản chất tá»t Äẹp của ngÆ°á»i lao Äá»ng và Äạo là truyá»n thá»ng dân tá»c. Ãng NgÆ° â nhân váºt Äẹp nhất trong Äoạn trÃch Lục Vân Tiên gặp nạn phải chÄng chÃnh là má»t mảnh tâm há»n cá»a nhà của Nguyá»n Äình Chiá»u?
Äoạn trÃch Lục Vân Tiên gặp nạn là kiá»u kết cấu thông thÆ°á»ng á» các truyá»n cá» dân gian. á» Äây, ngÆ°á»i tá»t thÆ°á»ng gặp hoạn nạn, bá» hãm hại nhÆ°ng lại luôn Äược cứu giúp có lúc là con ngÆ°á»i (ông NgÆ°), có lúc là thần linh (giao long). Kiá»u kết câu nà y còn Äược lặp lại á» má»t sô tình tiết khác, nhÆ°ng truyá»n vẫn không bá» coi là nhà m chán. Bá»i nó thế hiá»n niá»m tin và ưá»c mong của những con ngÆ°á»i bỠáp bức, khó bá» chá»ng Äỡ trong xã há»i Äầy rẫy áp bức, bất công. Niá»m tin ấy xuất phát từ triết là nhân sinh Äã thà nh truyá»n thá»ng tá»t Äẹp của nhân dân ta bao Äá»i nay: á» hiá»n gặp Là nh.
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 6
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 6
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 7
Nguyá» n Äình Chiá»u là má»t nhà thÆ¡ lá»n của Viá»t Nam thá»i kì trung Äại vá»i những tác phẩm có giá trá» nhân vÄn cao cả. Truyên Lục Vân Tiên là tác phẩm tiêu biá»u cho tÆ° tÆ°á»ng nhân Äạo của nhà thÆ¡. Äoạn trÃch âLục Vân Tiên gặp nạnâ nằm á» phần hai của tác phẩm thá» hiá»n sá»± Äá»i láºp giữa cái thiá»n và cái ác, giữa nhân cách cao cả và những toan tÃnh thấp hèn qua Äó tác giả bà y tá» tấm lòng ngợi ca Äá»i vá»i những con ngÆ°á»i nghèo khá» nhÆ°ng có nhân cách, tâm há»n thanh cao.
Cái ác trong Äoạn trÃch Äược tác giả xây dá»±ng thông qua nhân váºt Trá»nh Hâm vá»i những mÆ°u mô, xảo quyá»t, những toan tÃnh thấp hèn, sá»± bất nhân bất nghÄ©a. Äiá»u Äó thá» hiá»n qua hà nh Äá»ng Trá»nh Hâm hãm hại chÃnh ngÆ°á»i bạn của mình là Lục Vân Tiên. Lúc nà y, Lục Vân Tiên Äã rÆ¡i và o ÄÆ°á»ng cùng nÆ¡i Äất khách. Mẹ á» quê nhà thì mất, mắt thì bá» mù, tiá»n lại bá» cÆ°á»p hết. Những tÆ°á»ng sẽ Äược bạn giúp Äỡ, nhÆ°ng không kẻ tiá»u nhân ấy không những không giúp Vân Tiên mà còn mÆ°u mô, toan tÃnh hãm hại chà ng:
âÄêm khuya lặng lẽ nhÆ° tá»
â¦Äá»u thÆ°Æ¡ng há» Lục xót xa tấm lòngâ
Vì sao Trá»nh Hâm lại ra tay sát hại bạn mình trong lúc bạn Äang cÆ¡n hoạn nạn nhÆ° thế? Tất cả là vì lòng tị ghét, Äó ká» vá»i tà i nÄng của Vân Tiên. Hắn Äã chá»n má»t thá»i Äiá»m mà ângÆ°á»i không biết, quá»· không hayâ Äá» hãm hại Vân Tiên. Äó là và o lúc âÄêm khuya lặng lẽ nhÆ° tá»â, lúc má»i ngÆ°á»i Äã chìm sâu trong giấc ngủ.
Không gian hoang vắng lặn im lại còn mỠảo âmá»t má» sÆ°Æ¡ng bayâ. Cả thá»i gian và không gian Äá»u thÃch hợp Äá» hắn thá»±c hiá»n âm mÆ°u của mình. Hà nh Äá»ng của Trinh Hâm rất dứt khoát âxô ngay xuá»ng vá»iâ khiến Vân Tiên bất ngá» không ká»p kêu cứu. Lúc nà y bản chất bất giả nhân nghÄ©a của Trá»nh Hâm lại Äược bá»c lá» lúc hắn âgiả tiếng kêu trá»iâ nhÆ° Äá» hợp thức hóa hà nh Äá»ng của mình.
Chá» vá»i tám dòng thÆ¡ ngÄn ngủi nhÆ°ng tác giả Äã bóc trần tâm Äá»a Äá»c ác, bất nhân bất nghÄ©a, mÆ°u mô xảo quyá»t của Trá»nh Hâm. Vá»i ngôn ngữ chân thá»±c, tá»± nhiên, già u sức biá»u cảm Äoạn thÆ¡ nhÆ° má»t câu chuyá»n vá»i Äầy Äủ nhân váºt, diá» n biến và tình huá»ng. NgÆ°á»i Äá»c cà ng thÆ°Æ¡ng Vân Tiên bao nhiêu thì lại cà ng thêm cÄm ghét tên Trá»nh Hâm nham hiá»m bấy nhiêu.
Äá»i láºp vá»i cái ác của Trá»nh Hâm là cái thiá»n của ông NgÆ° và gia Äình ông. Cái Thiá»n Äược biá»u hiá»n ngá»i sáng qua viá»c là m, lá»i nói và nhân cách cao cả của ông NgÆ°. Lúc thấy Vân Tiên bá» nạn ông Äã chẳng mảy may suy nghÄ© ra tay cứu giúp, sau Äó:
âHá»i con vầy lá»a má»t giá»
Ãng hÆ¡ bụng dạ, mụ hÆ¡ mặt mà yâ
Những hà nh Äá»ng gấp gáp, khẩn trÆ°Æ¡ng. Viá»c là m của gia Äình ông NgÆ° xuất phát tấm lòng nhân nghÄ©a dù không biết ngÆ°á»i gặp nạn là người nào. Sau lúc nghe Vân Tiên ká» vá» hoà n cảnh của mình, ông NgÆ° thÆ°Æ¡ng chà ng và sẵn sà ng má»i chà ng á» lại cùng gia Äình dù cuá»c sá»ng của gia Äình ông cÅ©ng chẳng khá giả gì. Trái tim của ông NgÆ° tháºt nhân háºu biết bao!
Äược gia Äình ông NgÆ° cứu giúp, Vân Tiên cảm Äá»ng và không biết lấy gì Äá»n Äáp thì câu nói của ông NgÆ° má»t lần nữa cho thấy nhân cách cao cả của ông:
âNgÆ° rằng: Lòng lão chẳng mÆ¡
Dá»c lòng nhân nghÄ©a há chá» trả Æ¡nâ
Câu thÆ¡ thá» hiá»n má»t quan Äiá»m, má»t triết là sá»ng Äẹp của ông NgÆ°: là m viá»c nhân nghÄ©a á» Äá»i thì không mong Äược trả Æ¡n. Cái thiá»n á» Äây còn Äược biá»u hiá»n qua cuá»c sá»ng thanh bần của ông NgÆ°:
âNÆ°á»c trong rá»a ruá»t sạch trÆ¡n
â¦Tắm mÆ°a trải gió trong vá»i Hà n Giangâ
Má»t cuá»c sá»ng tá»± do, tá»± tại, hòa hợp vá»i thiên nhiên, sông, nÆ°á»c, gió, trÄng của má»t ngÆ°á»i lao Äá»ng nghèo. Ãng NgÆ° Äã từ bá» má»i danh lợi viá»n vông Äá» tìm vá» vá»i cuá»c sá»ng an nhà n, Äá» gắn bó vá»i thiên nhiên rộng lớn, Äất trá»i rá»ng lá»n. Cuá»c sá»ng của ông NgÆ° ngoà i vòng danh lợi, chÃnh vì thế mà tấm lòng ông NgÆ° trong sáng nhÆ° sao.
Hình ảnh chiếc thuyá»n nan nhá» bế, má»ng manh trôi ná»i giữa dòng nÆ°á»c rộng lớn mà không sợ Äắm chìm. Cuá»c Äá»i của ông NgÆ° cÅ©ng giá»ng nhÆ° chiếc thuyá»n nan ấy. Nhân cách thanh cao của ông sẽ chẳng thá» nà o bá» vấy bẩn bá»i cái vòng danh lợi cuá»c Äá»i.
Qua Äoạn trÃch â Lục Vân Tiên gặp nạnâ tác giả thá» hiá»n sá»± Äấu tranh giữa cái thiá»n và cái ác. Tác giả bà y tá» sá»± cÄm ghét vá»i con ngÆ°á»i nham hiá»m, Äá»c ác nhÆ° Trá»nh Hâm và ca ngợi tấm lòng cao Äẹp, nhân cách thanh cao của những ngÆ°á»i lao Äá»ng nghèo nhÆ° ông NgÆ°. Äoạn trÃch cÅ©ng cho thấy sá»± tinh tế trong viá»c xây dá»±ng cá»t truyá»n, nhân váºt, tình huá»ng của Nguyá» n Äình Chiá»u.
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 7
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 7
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 9
Lục Vân Tiên là má»t trong những truyá»n Äặc sắc của tác giả Nguyá» n Äình Chiá»u. Tác phẩm nói vá» cuá»c Äá»i của nhân váºt Lục Vân Tiên- má»t ngÆ°á»i ngÆ°á»i chÃnh trá»±c, vÄn võ song toà n vá»i những Äức tÃnh tá»t bụng và tháºt thà . Lục Vân tiên là tiêu biá»u cho những ngÆ°á»i con miá»n Nam luôn già u lòng nhân ái, do Äó, chà ng sau nà y Äã có má»t kết quả hạnh phúc.
Sau Äây là Äoạn trÃch miêu tả cảnh Lục Vân tiên gặp nạn do bá» Trá»nh hâm hãm hại và Äược những ngÆ°á»i dân tá»t bụng cứu giúp. Má» Äầu Äoạn trÃch là phân cảnh Lục Vân Tiên bá» Trá»nh hâm hãm hại bá»i hắn tị ghét vá»i những gì mà Lục Vân tiên có, hắn sợ chà ng sẽ hÆ¡n mình rá»i nhẫn tâm là m hại chà ng mặc dù lúc ấy chà ng Äã không còn khả nÄng Äe dá»a những bÆ°á»c tiến công danh của hắn.
Cả Äoạn thÆ¡ là sá»± Äá»i nghá»ch và ná»i báºt của hai kiá»u ngÆ°á»i, Äó là thiá»n và ác. Qua Äó, tác giả thá» hiá»n sá»± khinh thÆ°á»ng vá»i những kẻ luôn tị ghét ngÆ°á»i khác và nói lên những thiá»n cảm của mình Äá»i vá»i những con ngÆ°á»i tá»t bụng.
Äoạn Äầu tiên là cảnh Lục vân tiên lúc ấy Äã bá» mù sau lúc vá» tang mẹ, lúc nà y chà ng chá» có má»t tiá»u Äá»ng bên ngÆ°á»i. Gặp Äược Trá»nh Hâm, chà ng tÆ°á»ng mình gặp Äược ngÆ°á»i giúp Äỡ, người nào ngá» vì kẻ tiá»u nhân mà hắn Äã trói tiá»u Äá»ng á» trong rừng rá»i Äẩy Vân tiên xuá»ng nÆ°á»c.
Äêm khuya lặng lẽ nhÆ° tá»
Nghinh ngang sao má»c má»t má» sÆ°Æ¡ng bay
Trá»nh Hâm lúc ấy ra tay
Vân tiên bá» gã xô ngay xuá»ng vá»i
Trá»nh Hâm giả tiếng kêu trá»i
Cho ngÆ°á»i thức dáºy lấy lá»i phui pha
Trong thuyá»n người nào nấy kêu lÃ
Äá»u thÆ°Æ¡ng há» Lục xót xa tấm lòng
Nguyên nhân mà Trá»nh Hâm hãm hại Lục vân tiên chÃnh là bá»i do hắn Äá» ká» và tị ghét trÆ°á»c tà i nÄng của Vân Tiên. Dù lúc ấy, Vân Tiên Äã bá» mù nhÆ°ng hắn vẫn không thá» buông tha cho chà ng. Tất cả những hà nh Äá»ng của hắn chứng Äá» má»t Äiá»u hắn là má»t kẻ vô cùng Ãch ká» và có lòng dạ cá»±c kì Äá»c ác.
Hà nh Äá»ng bất nhân bất nghÄ©a của hắn Äã khiến cho Vân Tiên, má»t ngÆ°á»i Äang bá» mù lúc Äó rÆ¡i và o hoà n cảnh vô cùng khó khÄn, vất vả. NhÆ°ng tháºt may mắn, chà ng Äã Äược ông NgÆ° và gia Äình của ông cứu giúp. Tác giả Äã gá»i là ông NgÆ° mà không phải là má»t cái tên riêng nà o nhÆ° thá» hiá»n cho chúng ta rằng, trong cuá»c sá»ng nà y, không phải người nào cÅ©ng là kẻ gian ác, có những ngÆ°á»i ngÆ°á»i vẫn rất tá»t bụng mà Äó không chá» là má»t ngÆ°á»i mà là rất rất nhiá»u những con ngÆ°á»i nhÆ° váºy.
Cả gia Äình ông NgÆ° tuy có cuá»c sá»ng vất vả, cả gia Äình chá» sá»ng chung trên má»t chiếc thuyá»n nhá» bé nhÆ°ng những nghÄ©a khà của những con ngÆ°á»i ấy thì hÆ¡n hẳn bất kì người nào. Há» luôn già u lòng thÆ°Æ¡ng yêu con ngÆ°á»i và có những là m những viá»c thiá»n mà không há» trông chá» và o sá»± Äá»n Äáp của bất kì má»t người nào cả.
Há»i con vầy lá»a má»t giá»
Ãng hÆ¡ bụng dạ, mụ hÆ¡ mặt mà y
Chá» vá»i hai câu thÆ¡ nhÆ°ng hình ảnh giản dá» mà chan chứa tình cảm thÆ°Æ¡ng yêu con ngÆ°á»i của gia Äình ông NgÆ° Äã hiá»n lên má»t cách rõ nét trong lòng ngÆ°á»i Äá»c. Äó là những con ngÆ°á»i vá»i những tấm lòng cao cả, không quản ngại khó khÄn vất vả chá» mong cho những ngÆ°á»i bá» nạn có thá» cá» gắng vượt qua sóng gió.
Nay Äà trôi ná»i Äến Äây
Không chá» báo Äáp mình nầy trÆ¡ trÆ¡
Thì NgÆ° ông lại Äáp luôn
NgÆ° rằng:â Lòng lão chẳng mÆ¡â
Dá»c lòng nhÆ¡n nghÄ©a há chá» trả Æ¡n
Vá»i những lá»i lẽ bá» trá»±c, khảng khái, Äó chÃnh là cách ứng xả và nói chuyá»n của những ngÆ°á»i dân Nam Bá», luôn thẳng thắn vì biết hi sinh vì ngÆ°á»i khác. Và cÅ©ng nhá» có Ãng mà Vân tiên má»i có thá» thoát khá»i những khó khÄn trong lúc bản thân mình yếu á»t nhất.
Qua Äoạn trÃch, chúng ta Äã thấy Äược hai bá» mặt của hai con ngÆ°á»i, là sá»± Äá»i Äầu giữa thiá»n và ác. Những con ngÆ°á»i ấy luôn sá»ng Äan xen giữa cuá»c sá»ng nà y, có những ngÆ°á»i xấu nhÆ°ng xùng không Ãt những ngÆ°á»i tá»t bụng. Từ Äo chúng ta phải có những bà i há»c cho riêng mình. Mặt khác, bà i thÆ¡ cÅ©ng Äã thá» hiá»n Äược cho chúng ta hình ảnh của những ngÆ°á»i dân Nam Bá» hiá»n là nh, tá»t bụng.
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 9
Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” sá» 9
Nhớ để nguồn bài viết này: Top 10 Bà i vÄn phân tÃch Äoạn trÃch “Lục Vân Tiên gặp nạn” của Nguyá» n Äình Chiá»u hay nhất của website thpttranhungdao.edu.vn
Phân mục: Kiến thức chung
#Top #BÃi #vÄn #phÃn #tÃch #Äoáºn #trÃch #Lác #VÃn #Tiên #gáºp #náºn #cáa #Nguyán #ÄÃnh #Chiáu #hay #nháºt
Trả lời