Lai phân tích là gì? Mục tiêu của phép lai phân tích là gì? Ý nghĩa của tương quan trội – lặn? So sánh giữa kiểm soát hoàn toàn và ko đầy đủ? Bài tập ứng dụng?
Phép lai phân tích là một kiến thức rất quan trọng trong bộ môn Sinh vật học. Vậy lai phân tích là gì? Mục tiêu của phép lai phân tích là gì? Giúp học trò nắm được kiến thức về lai phân tích và tương quan trội – lặn trong tự nhiên, giúp học trò vận dụng kiến thức lý thuyết vào giải các bài toán về lai phân tích. Bài viết dưới đây sẽ cùng bạn tìm hiểu về nội dung này!
1. Thế nào là lai phân tích?
Lai phân tích là phép lai giữa cá thể mang tính trạng trội quy định kiểu gen với cá thể mang tính trạng lặn tương ứng nhằm mục tiêu phân tích xem cá thể mang tính trạng trội quy định kiểu gen có thuần chủng hay ko. hay ko.
Kiểu gen là sự liên kết của tất cả các gen trong một sinh vật.
Kết quả phân tích cắt ngang như sau:
Nếu kết quả của phép lai là đồng hợp tử thì cá thể mang tính trạng trội có kiểu gen đồng hợp tử (AA).
– Nếu kết quả phép lai là thể phân liệt thì cá thể mang tính trạng trội có kiểu gen dị hợp (Aa) ko thuần chủng.
=> Tương tự mỗi phép lai trên được gọi là phép lai phân tích.
Ví dụ: Lúc nói tới kiểu gen của một cá thể, ta chỉ xét một số cặp gen liên quan tới tính trạng nhưng mà ta quan tâm: kiểu gen AA thuần chủng cho hoa đỏ, kiểu gen aa. hoa màu tím tinh khiết.
Kiểu gen chứa một cặp gen có hai gen giống nhau được gọi là đồng hợp tử: AA – đồng hợp tử trội, aa – đồng hợp tử lặn. Kiểu gen chứa cặp gen gồm 2 gen tương đương được gọi là thể dị hợp Aa. Trong thí nghiệm của Mendel, tính trạng trội ở F2 hoa đỏ là do 2 kiểu gen AA và Aa đồng hợp biểu lộ.
2. Mục tiêu lai phân tích:
Phép lai phân tích nhằm xác định kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội có thuần chủng hay ko.
Xác định kiểu gen của thân thể mang tính trạng trội là đồng hợp tử (thuần chủng) hay dị hợp tử (ko thuần chủng).
Xác định xem một tính trạng do một cặp gen alen hay do nhiều cặp gen tương tác quy định.
Ví dụ: Bọ mắt đỏ (B-) x Bọ mắt xanh (bb)
Nếu con lai F1 chỉ có 1 kiểu hình mắt đỏ chứng tỏ côn trùng mắt đỏ P chỉ sinh 1 giao tử (kí hiệu B) thì con lai F1 có kiểu gen Bb. Kiểu gen của côn trùng mắt đỏ P là BB.
Nếu đời con F1 có tỉ lệ kiểu hình 50% mắt đỏ : 50% mắt xanh chứng tỏ côn trùng P mắt đỏ tạo ra 2 loại giao tử B và b với tỉ lệ bằng nhau nên con lai F1 có kiểu gen 1BB : 1Bb. Kiểu gen của côn trùng mắt đỏ P là Bb.
3. Ý nghĩa của tương quan trội – lặn:
Tương quan trội – lặn là hiện tượng xảy ra ở nhiều tính trạng trong thân thể sinh vật (động vật, thực vật và người).
Ví dụ về tương quan trội – lặn trong tự nhiên: Ở chuột lông đen ngắn là trội, lông trắng dài là lặn.
Thông thường, tính trạng trội là tính trạng tốt, trong lúc tính trạng lặn là tính trạng xấu. Một trong những mục tiêu của chọn giống là xác định tính trạng trội và tập trung nhiều gen trội trong một kiểu gen để tạo ra giống có trị giá kinh tế cao.
Phân tích chuyển thế hệ của Mendel được sử dụng để xác định mối tương quan trội-lặn của một cặp tính trạng tương phản ở động vật thuần hóa. Nếu cặp tính trạng thuần chủng tương phản ở P có tỉ lệ kiểu hình ở F2 là 3 trội 1 lặn thì kiểu hình trội chiếm 3/4, kiểu hình lặn chiếm 1/4.
Trong sản xuất cần kiểm soát độ thuần của giống, tránh hiện tượng phân li tính trạng, xuất hiện tính trạng xấu tác động tới chất lượng, năng suất cây trồng, vật nuôi.
4. So sánh giữa trội hoàn toàn và trội ko hoàn toàn:
Tương tự:
– Đều là con lai về một cặp tính trạng.
– Bố mẹ đều thuần chủng.
– Kết quả:
+ F1: Có kiểu hình đồng hợp tử có kiểu gen dị hợp tử giữa 2 cặp tính trạng.
+ F2: Cho phân tính về kiểu hình và kiểu gen, tỉ lệ kiểu gen là 1:2:1.
Sự khác lạ:
Kiểm soát hoàn toàn:
– Gen trội át hoàn toàn gen lặn nên thể dị hợp có kiểu hình của gen trội.
Kiểu gen của bố có thể là AA hoặc Aa.
– F1 có kiểu hình giống bố hoặc giống mẹ.
– F2 có tỉ lệ kiểu hình 3 trội: 1 lặn.
Kiểm soát ko đầy đủ:
– Gen trội ko lấn lướt hoàn toàn gen lặn nên kiểu gen dị hợp biểu lộ tính trạng trung gian giữa bố và mẹ.
Kiểu gen của bố là kiểu gen AA.
F1 có kiểu hình trung gian giữa bố và mẹ.
– Tỉ lệ kiểu hình ở F2 là 1 trội: 2 trung tâm: 1 lặn.
5. Bài tập vận dụng:
Bài tập 1: Để xác định một giống gà có thuần chủng hay ko cần thực hiện các phép lai nào?
Hướng dẫn giải:
Để xác định xem một giống có phải là thuần chủng hay ko, phải thực hiện phép lai phân tích.
Lai phân tích là phép lai giữa cá thể mang tính trạng trội (AA hoặc Aa) với cá thể mang tính trạng lặn (aa), mục tiêu nhằm rà soát xem kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội có thuần chủng hay ko. . Nếu lai với tỉ lệ 100% thì cá thể mang tính trạng trội sẽ thuần chủng (AA), nếu lai với tỉ lệ 1:1 thì cá thể mang tính trạng trội (Aa).
Bài tập 2: Ở chuột lang, gen quy định hình dạng lông nằm trên thể nhiễm sắc thường. Cho 2 chuột giao phối với nhau thu được F1 có 45 con lông đen và 16 con lông trắng.
a) Vẽ sơ đồ lai và giảng giải kết quả?
b) Nếu cho lợn lông đen tiếp tục giao phối với nhau thì kết quả sẽ như thế nào?
Hướng dẫn giải:
a) Xét kết quả F1 : chuột lang đen : chuột lang trắng = 46 : 16 ≈ 3:1
Đây là tỉ lệ trội tuyệt đối, được tính theo định luật Mendel. Kết quả là lợn lông đen trội hoàn toàn so với lợn lông trắng.
– Chúng tôi đồng ý rằng: B: tóc đen và b: tóc trắng. F1 có tỉ lệ kiểu hình là 3:1.
Suy ra cả 2 thân thể P đều có KG dị hợp là Bb (lông đen) x Bb (lông đen)
Ta có sơ đồ sau:
P: (lông đen) Bb x Bb (lông đen)
G: B, b B, b
F1: BB : Ba : Ba : bb
KG: 1BB : 2Bb : 1bb
KH: 3 chuột lang đen: 1 chuột lang trắng.
b) Ta xét ba trường hợp như sau:
– Trường hợp 1:
P: (lông đen) BB x BB (lông đen)
G: BB
F1: BB
Kg: 100% BB
KH: lông đen 100%.
– Trường hợp 2:
P: (lông đen) BB x Bb (lông đen) G: BB, b
F1: BB: BB
KG: 1BB : 1Bb
KH: lông đen 100%.
– Trường hợp 3:
P: (lông) Bb x Bb (lông)
G: B, b B, b
F1: BB : Bb : Bb : bb
KG: 1BB : 2Bb : 1bb
KH: 3 con lông đen: 1 con lông trắng.
Bài tập 3: A là gen quy định tính trạng lá rộng, a là gen quy định tính trạng lá hẹp. A trội ko hoàn toàn so với a nên kiểu gen dị hợp là trung gian.
a) Dựa vào tính trạng kích thước lá, hãy ước tính mức độ di truyền của tính trạng đó?
b) Biết các cặp bố mẹ có tỉ lệ kiểu hình như sau:
– P1P1: Cây lá rộng × cây lá trung bình.
– P2P2: Cây có lá trung gian × cây có lá trung gian.
– P3P3: Cây có lá trung bình × cây có lá hẹp.
Xác định kết quả của thế hệ tiếp theo?
Hướng dẫn giải:
a) Ta thống nhất với gen quy định tính trạng kích thước lá như sau:
AA: Cây có lá rộng.
aa: Cây có lá hẹp.
Aa: Cây có lá trung bình.
b) Ta có: P1P1 : AA (cây lá rộng) × Aa (cây lá trung bình)
Tương tự tỉ lệ kiểu gen như sau: 1AA : 1Aa
Tỉ lệ kiểu hình sẽ là: 1 cây lá rộng: 1 cây lá trung bình.
Ta có: P2P2 : Aa (cây có lá trung bình) × Aa (cây có lá trung bình).
Vậy tỉ lệ kiểu gen là: 1AA : 2Aa : 1Aa
Tỉ lệ kiểu hình là: 1 cây lá rộng: 2 cây lá trung bình: 1 cây lá hẹp.
Ta có: P3P3: Aa (cây lá trung bình) × aa (cây lá hẹp).
Vậy tỉ lệ kiểu gen là: 1Aa : 1aa
Tỉ lệ kiểu hình là: 1 cây lá trung bình: 1 cây lá hẹp.
Bạn thấy bài viết Lai phân tích là gì? Lấy ví dụ? Mục tiêu của phép lai phân tích? có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Lai phân tích là gì? Lấy ví dụ? Mục tiêu của phép lai phân tích? bên dưới để thpttranhungdao.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Kiến thức chung
Nguồn: thpttranhungdao.edu.vn
Trả lời