Hướng dẫn lập dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi ngắn gọn, cụ thể, hay nhất. Với các bài dàn ý và văn mẫu được tổng hợp và biên soạn dưới đây, các em sẽ có thêm nhiều tài liệu hữu ích phục vụ cho việc học môn văn. Cùng tham khảo nhé!
Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 1
1. Mở bài
– Giới thiệu về hình tượng tổ quốc (nhiều tác giả viết về hình tượng tổ quốc, trong đó nổi tiếng nhất là hai bài thơ tổ quốc của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi)
– Tuy cùng tên nhưng mỗi bài lại viết lên hình tượng tổ quốc với những cảm nhận riêng lẻ
2. Thân bài
2.1. Điểm giống nhau:
– Đều được ra đời sau Cách mệnh tháng Tám (Nguyễn Đình Thi – 1948-1955, Nguyễn Khoa Điềm -1974)
– Nội dung: Hình ảnh nhân dân được làm chủ tổ quốc tự do, giàu đẹp. Đều ca tụng và tự hào bởi truyền thống người hùng, kiên cường của dân tộc
– Giọng thơ mộc mạc, giản dị, vừa trữ tình vừa có nét chính luận, mang tính triết lý súc tích cao
– Trình bày lòng yêu nước thâm thúy
2.2 . Điểm khác
2.2.1. Quốc gia – Nguyễn Đình Thi
a. Cảm hứng sáng tác
– Lấy cảm hứng từ cuộc kháng chiến chống Pháp lần hai
– Kết cấu: Đi từ quá khứ đau thương tới ngày nay quả cảm, kiên cường, kết lại bằng hình ảnh tương lai tương sáng của dân tộc.
b. Quốc gia qua cảm nhận của tác giả:
– Quốc gia hiền hòa qua hình ảnh mùa thu
+ Mùa thu của tổ quốc hiện lên qua hình ảnh mùa thu của Hà Nội trong cái nhìn, nỗi nhớ từ mùa thu ở chiến khu (“những con phố dài xao xác hơi may”, ko khí “mát trong”, “chớm lạnh”, “hương cốm mới”, …). => Mùa thu tổ quốc đẹp nhưng man mác buồn, đầy suy tư.
+ Quốc gia ngày nay: Vui trong thú vui phấn khởi “mùa thu nay đã khác rồi”, niềm tự hào về tổ quốc được “thay áo mới”, thừa hưởng tự do, được làm chủ quê hương, niềm tự hào tổ quốc giàu đẹp “trời xanh đây … phù sa”(Sự chuyển biến trong tâm thế con người).
=> Chuyển biến của mùa thu hay chính là chuyển biến của tổ quốc: tươi vui, phấn khởi, tràn đầy niềm tự hào).
– Quốc gia đau thương trong chiến tranh, nhưng vẫn vươn lên quật cường
+ Những đau thương do chiến tranh gây nên, mất mát, tổn thương ” Ôi những cánh đồng … trời chiều”, “Bát cơm chan … lột da”.
+ Thế nhưng với ý thức quả cảm quật cường, nhân dân ta đã đứng lên bằng tình yêu quê hương “Xiềng xích … thương nhà”, giành lại độc lập tự do, làm chủ tổ quốc non sông “khói nhà máy … người hùng”.
– Quốc gia trong tương lai đổi mới, tổ quốc của những con người người hùng “ngày nắng đốt … sáng lòa”.
=> Vẻ đẹp hùng tráng của dân tộc Việt Nam, tổ quốc, con người Việt Nam. Bài thơ nói chung lên sức vươn dậy, đứng lên thần kì của người dân Việt từ quá khứ đau thương, tới ngày nay quả cảm và tương lai tươi sáng.
2.2.2 . Quốc gia – Nguyễn Khoa Điềm
a. Cảm hứng sáng tác
Cảm nhận từ chiều sâu về lịch sử, văn hóa, ko gian, thời kì của tổ quốc.
b. Lý giải cội nguồn của tổ quốc (9 câu đầu)
– Khẳng định “Lúc ta lớn lên Đất Nước đã có rồi”: điều thế tất, đương nhiên, nhưng là động lực cho ta đi tìm cội nguồn Đất Nước.
– Đất Nước được bắt nguồn từ những gì giản dị, thân thuộc nhất trong đời sống con người: tục ăn trầu “miếng trầu hiện thời bà ăn”, những câu chuyện xa xưa “ngày xửa ngày xưa…” của mẹ, thói quen vấn tóc “tóc mẹ thì búi sau đầu”, truyền thống đánh giặc của ông cha “dân mình biết trồng tre đánh giặc”, …
– Đất Nước trưởng thành trong quá trình lao động của con người “cái kèo, cái cột thành tên”, “Hạt gạo…sàng”.
=> Tác giả có cái nhìn khác thường, mới mẻ về cội nguồn của Đất Nước. Đất Nước bắt nguồn từ chiều sâu lịch sử, văn học, phong tục, văn hóa của dân tộc.
c. Khái niệm về Đất Nước (28 câu tiếp)
– Về phương diện ko gian và địa lý:
+ Đất Nước là thống nhất của hai yếu tố “Đất” và “Nước”
+ Đất Nước là ko gian thân thuộc, riêng tư của lứa đôi yêu nhau, gắn liền với đời sống sinh hoạt của con người, kỉ niệm của lứa đôi (Đất là nơi anh … nhớ thầm).
+ Quốc gia là cả ko gian rộng lớn, ko gian sống sót của các thế hệ con người dân tộc Việt (Đất Nước là nơi dân mình đoàn viên).
– Quốc gia được nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử:
+ Quá khứ: Đất Nước là nơi thiêng liêng, có mẹ u Cơ, cha Lạc Long Quân, sinh ra dân tộc Việt, nó gắn liền với truyền thuyết tổ tiên thiêng liêng. (Đất là nơi …bọc trứng).
+ Ngày nay: Đất Nước nằm trong sâu thẳm mỗi con người, mỗi người đều mang một phần trị giá của Đất Nước. Lúc những trị giá đấy gắn kết lại, Đất Nước sẽ “hài hòa, nồng thắm). => gắn kết giữa cái chung và cái riêng (Trong anh và em …vẹn tròn, to lớn).
+ Tương lai: Thế hệ con cháu chúng ta sẽ mang tổ quốc “đi xa”, Đất Nước sẽ trường tồn “muôn thuở”.
– Cái nhìn suy tư về trách nhiệm của mỗi tư nhân đối với Đất Nước: Mỗi tư nhân phải biết “gắn bó và san sẻ”, đóng góp cho Đất Nước, bởi Đất Nước là “máu xương của mình”.
– Nhận xét: Đất Nước hiện lên thân thiện, thân thuộc, nhưng ko kém phần thiêng liêng, hào hùng. Khát vọng Đất Nước trong sự gắn kết của mọi người sẽ trường tồn mãi mãi.
d. Tư tưởng mấu chốt: Quốc gia của nhân dân và những cảm nhận của tác giả về Đất Nước:
– Quốc gia được làm nên từ phẩm chất, số phận của con người, là một phần máu thịt của con người
– Chính nhân dân là người làm nên lịch sử Đất Nước bốn nghìn năm:
+ Họ là những con người bình dị, “đàn ông, con gái bằng tuổi chúng ta”, nhưng trong họ luôn chứa chan tình yêu nước.
+ Những con người vô danh đã làm nên tổ quốc, khẳng định vai trò của mỗi con người trong lịch sử dân tộc (Trong bốn nghìn …Đất Nước)
– Chính nhân dân là người tạo ra và giữ gìn những trị giá vật chất và ý thức để làm nên Đất Nước:
+ Văn hóa: “Họ giữ và … hái trái”
=> Đặt nền tảng cho sự tăng trưởng lâu dài của Đất Nước.
– Tư tưởng mấu chốt, cảm hứng bao trùm trong đoạn thơ là tư tưởng “Đất Nước của nhân dân, .. thần thoại”, Đất Nước đấy biết mến thương, trân quý tình nghĩa, có ơn trả ơn, có thù trả thù, góp sức và công lao xây dựng Đất Nước, đấu tranh bảo vệ non sông.
– Nhận xét:
+ Về nội dung: Trình bày cái nhìn mới mẻ về Đất Nước trên các phương diện như lịch sử, địa lý, văn hóa, với tư tưởng mấu chốt Đất Nước của nhân dân
+ Nghệ thuật: Sử dụng nhiều chủng loại và thông minh tiếng nói dân gian, các chất liệu như ca dao, tục ngữ, … giọng điệu đậm chất suy tư, triết lý.
2.3. Nhận xét chung:
– Cả hai bài thơ đều cảm nhận về tổ quốc ở một khía cạnh riêng, mới lạ, hiện đại
– Mỗi bài đều có cái nhìn riêng, hoàn thiện hình tượng tổ quốc trong mỗi người dân Việt Nam để chúng ta có cái nhìn đầy đủ nhất về Đất Nước.
3. Kết bài:
– Khẳng định tình yêu nước thâm thúy, khơi gợi tình yêu nước trong lòng mỗi người.
Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 2
1. Mở bài
– Quốc gia là hình tượng xuyên suốt trong nền Văn học Việt Nam, qua mỗi thời kì, hình tượng đấy lại được bồi đắp thêm, hoàn thiện thêm.
– Hai bài thơ cùng mang tên “Quốc gia” của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm đã đem lại cho người đọc những cảm nhận thâm thúy về tổ quốc.
2. Thân bài
a. Điểm giống
– Cả hai bài thơ cùng ra đời sau cách mệnh tháng tám, lúc nhân dân được làm chủ tổ quốc, đều trình bày hình tượng tổ quốc tự do, giàu đẹp, nhân dân quả cảm kiên cường.
– Viết bằng giọng thơ trữ tình chính luận nên vừa có sự du dương, tình cảm lại vừa có tính triết lí thâm thúy.
– Trình bày ý thức yêu nước thâm thúy của mỗi tác giả.
b. Điểm khác
– Dù cùng viết về tổ quốc, nhưng mỗi thi sĩ lại có phong cách, có cách trình bày và góc nhìn riêng về tổ quốc.
2.1. Quốc gia – Nguyễn Đình Thi
a. Cảm hứng sáng tác
– Bài thơ được sáng tác từ năm 1848 tới năm 1955 mới hoàn thành, thi sĩ lấy cảm hứng xuyên suốt chiều dài cuộc kháng chiến chống pháp.
– Bởi vậy bài thơ được viết theo kết cấu: từ quá khứ đau thương, tới ngày nay quả cảm và tương lai tươi sáng của tổ quốc.
b. Quốc gia hiền hòa được cảm nhận qua mùa thu xưa và nay
– Mùa thu xưa trong cảm nhận của tác giả là thu Hà Nội, với “những phố dài xao xác hơi may”, với ko khí “chớm lạnh”, “mát trong”, …và con người trong mùa thu xưa cũng ra đi lặng lẽ với tâm tư trĩu nặng nhưng kiên quyết.
=> Quốc gia đẹp nhưng buồn man mác
– Nếu tổ quốc xưa bao trùm nỗi buồn thì tổ quốc nay là thú vui phơi phới, niềm tự hào vì được “thay áo mới”, chiếc áo của sự tự do, sự làm chủ của chính con người trên tổ quốc mình.
– Nhận xét: sự chuyển biến của bức tranh mùa thu chính là sự chuyển biến của tổ quốc.
c. Quốc gia đau thương trong đấu tranh nhưng vinh quang trong thắng lợi
– Quốc gia trong chiến tranh phải chịu bao đau thương, mất mát: “cánh đồng quê chảy máu”, “dây thép gai đâm nát trời chiều”, ..
– Nhưng với ý thức quả cảm quật cường, nhân dân ta đã đứng lên giành lại tổ quốc, quyền làm chủ quê hương.
– Bốn câu thơ cuối như một khái niệm về tổ quốc: tổ quốc quật cường người hùng.
=> Tạo nên vẻ đẹp hào hùng, tráng lệ về con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam. Đoạn thơ đã nói chung được sức vươn dậy thần kỳ của dân tộc Việt Nam chúng ta.
2.2. Quốc gia – Nguyễn Khoa Điềm
2.2.1. Quốc gia được cảm nhận từ phương diện lịch sử, văn hóa, chiều sâu của ko gian, chiều dài của thời kì
a. Quốc gia có từ bao giờ? (lí giải cội nguồn của tổ quốc) (9 câu đầu)
– Tác giả khẳng định một điều thế tất: “Lúc ta lớn lên tổ quốc đã có rồi”, điều này thôi thúc mỗi con người muốn tìm tới nguồn cội tổ quốc.
– Quốc gia bắt nguồn từ những diều bình dị, thân thiện trong đời sống của người Việt Nam từ xa xưa: tục ăn trầu của người Việt và truyện cổ tích Trầu cau, thói quen búi tóc của những người phụ nữ Việt Nam, thói quen tâm lí, truyền thống mến thương của dân tộc.
– Quốc gia trưởng thành cùng quá trình lao động sản xuất “cái kèo cái cột thành tên”, “một nắng hai sương”, quá trình đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
=> Tác giả có cái nhìn mới mẻ về cội nguồn tổ quốc, tổ quốc bắt nguồn từ chiều sâu văn hóa, văn học, lịch sử và truyền thống dân tộc.
b. Khái niệm về tổ quốc (28 câu thơ tiếp theo)
– Về phương diện ko gian địa lí:
+ Tác giả tách riêng hai yếu tố “đất” và “nước” để suy tư một cách thâm thúy.
+ Quốc gia là ko gian riêng tư thân thuộc gắn với ko gian sinh hoạt của mỗi con người; gắn với kỉ niệm tình yêu lứa đôi.
+ Quốc gia là ko gian rộng lớn trù phú, ko gian sống sót của tập thể qua bao thế hệ.
– Nhìn tổ quốc được nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử từ quá khứ, ngày nay tới tương lai:
+ Trong quá khứ tổ quốc là nơi thiêng liêng, gắn với truyền thuyết, huyền thoại.
+ Trong ngày nay: tổ quốc có trong tấm lòng mỗi con người, mỗi người đều thừa hưởng những trị giá của tổ quốc, lúc có sự gắn kết giữa mỗi người tổ quốc sẽ nồng thắm, hài hòa, lớn lao. Đó là sự gắn kết giưa cái riêng và cái chung.
+ Trong tương lai: thế hệ trẻ sẽ “mang tổ quốc đi xa”, “tới những ngày mộng mơ”, tổ quốc sẽ trường tồn, vững bền.
– Suy tư về trách nhiệm của mỗi tư nhân với tổ quốc: “Phải biết gắn bó và san sẻ”, đóng góp, hi sinh để góp phần dựng xây tổ quốc.
=> Qua cái nhìn toàn diện của thi sĩ, tổ quốc hiện lên vừa thân thiện, thân thuộc lại vừa thiêng liêng, hào hùng và trường tồn tới muôn thuở sau.
2.2.2. Tư tưởng mấu chốt, cảm nhận về tổ quốc: tổ quốc của nhân dân
– Tự nhiên địa lí của tổ quốc ko chỉ là thành phầm của tạo hóa nhưng mà được tạo nên từ phẩm chất và số phận của mỗi người, là một phần máu thịt, tâm hồn con người:
– Nhân dân làm nên lịch sử 4000 năm:
+ Họ là những người đàn ông, con gái bình dị nhưng luôn túc trực tình yêu nước.
+ Tác giả nhấn mạnh tới những con người vô danh làm nên lịch sử, khẳng định vai trò của mỗi tư nhân với lịch sử dân tộc.
– Nhân dân tạo ra và giữ gìn những trị giá vật chất, ý thức cho tổ quốc: văn hóa: “truyền hạt lúa”, “truyền lửa”, “truyền giọng nói”, “gánh theo tên xã, tên làng”,… từ đó xây dựng nền tảng tăng trưởng tổ quốc lâu bền.
– Tư tưởng mấu chốt, cảm hứng bao trùm cả đoạn trích: “tổ quốc này là tổ quốc của nhân dân tổ quốc của ca dao thần thoại”, tổ quốc đấy trình bày qua tâm hồn con người: biết mến thương, biết quý trọng trọng tình nghĩa, công sức và biết đấu tranh vì tổ quốc.
* Nhận xét:
– Về nội dung: đoạn trích “Quốc gia” đã trình bày cái nhìn mới mẻ về tổ quốc trên nhiều phương diện: văn hóa, lịch sử, địa lí dựa trên tư tưởng mấu chốt: “tổ quốc của nhân dân”.
– Về nghệ thuật: sử dụng nhiều chủng loại và thông minh chất liệu văn hóa dân gian, tiếng nói giàu chất suy tư, triết luận thâm thúy.
=> Hai bài thơ đều cảm nhận về tổ quốc trong ý thức mới đầy tính nhân văn, hiện đại. Mỗi bài thư lại cảm nhận tổ quốc theo một góc nhìn riêng, qua đó hoàn thiện hình tượng tổ quốc để mỗi người chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về tổ quốc.
3. Kết bài
– Cả hai bài thơ đều trình bày tình yêu tổ quốc thật tình và thâm thúy, khơi gợi tình yêu nước trong mỗi chúng ta.
Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 3
1. Mở bài
– Giới thiệu nói chung về hai bài thơ Quốc gia của Nguyễn Đình Thi và Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm.
– Giới thiệu vấn đề xuất luận: Hình tượng tổ quốc trong hai bài thơ.
2. Thân bài
– Làm rõ nhân vật thứ nhất: Hình tượng tổ quốc trong bài Quốc gia của Nguyễn Đình Thi.
– Làm rõ nhân vật thứ 2: Hình tượng tổ quốc trong bài Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm.
– So sánh: Nét tương đồng và khác lạ giữa hai nhân vật trên cả hai phương diện nội dung và hình thức nghệ thuật
– Những đặc điểm giống nhau về hình tượng tổ quốc của 2 bài thơ
– Nguyễn Đình Thi khởi đầu bài thơ bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp mùa thu.
– Đây là một quyết định khôn khéo bởi vì trước kia mùa thu bao giờ cũng là thu thảm thu sầu còn từ sau cách mệnh tháng 8 năm 1945 trở đi thì mùa thu vui – mùa thu cách mệnh, mùa thu khai sinh ra tổ quốc.
– Khởi đầu bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp mùa thu tạo điều kiện cho Nguyễn Đình Thi có được những suy tư về tổ quốc một cách tự nhiên và thoải mái hơn.
– Nguyễn Khoa Điềm khắc họa hình tượng tổ quốc mình bằng cách đặt hình tượng này trong mối liên hệ với thời kì và ko gian cụ thể còn về sau là thời kì ko gian trừu tượng.
– Quốc gia được nhìn qua chiều dài của thời kì và mặt khác tổ quốc được xác định bởi những ko gian có thể là những ko gian nhỏ, ko gian cụ thể và cũng có thể là những ko gian mênh mông ko gian trừu tượng trong lòng người.
Hình tượng tổ quốc sẽ rất hoàn thiện lúc nó được đặt trong 2 mối liên hệ này.
* Còn lúc xét về phương diện con nghệ thuật thì hình tượng tổ quốc trong 2 bài thơ của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm có khá nhiều nét tương đồng.
– Vì đây là hình tượng tổ quốc được khắc họa trong thơ ca nhưng mà hình tượng thư lại là hình tượng xúc cảm, cho nên cả 2 tác giả đều viết về tổ quốc bằng niềm tự hào thâm thúy, bằng những nhận thức thấm thía về lịch sử về truyền thống dân tộc.
– Thi sĩ Nguyễn Đình Thi đã khắc họa hình tượng tổ quốc của mình với 2 đặc điểm rất lớn, vừa trái ngược nhau lại vừa rất hài hòa với nhau.
– Đấy là một tổ quốc vất vả đau thương với những cảnh đồng quê chảy máu dây thép gai đâm nát trời chiều, với cái cảnh “bát cơm chan đầy… còn giằng khỏi mồm ta”. Tuy nhiên tổ quốc chúng ta còn là một tổ quốc người hùng quật khởi và một cái tổ quốc quật cường đã làm cho quân thù bất lực.
“Xiềng xích chúng bay
…
Lòng dân ta yêu nước thương nhà”
– Thi sĩ Nguyễn Khoa Điềm còn mô tả những hình ảnh dân tộc bằng cách nối tiếp ngày nay với quá khứ và tương lai. Từ điểm nhìn ngày nay, Nguyễn Đình Thi lắng tai những tiếng rì rầm trong lòng đất của quá khứ vọng về.
– Đấy là tiếng nói hình ảnh của tổ quốc chưa bao giờ khuất. Đồng thời cảm hứng thơ còn đưa Nguyễn Đình Thi hướng tới tương lai. Ông như nhìn trước một nước Việt Nam từ trong máu lửa rũ bùn đứng dậy sáng lòa.
– Còn ở trong bài thơ tổ quốc của mình, thi sĩ Nguyễn Khoa Điềm lại bộc lộ niềm tin thâm thúy của ông về những hình ảnh văn hóa lâu đời.
– Để viết nên bài thơ tổ quốc của mình, Nguyễn Khoa Điềm đã sử dụng với một mật độ rất cao các chất liệu văn hóa dân gian. Dựa trên rất nhiều câu ca dao tục ngữ, để viết nên những câu thơ của mình.
– Ông còn đưa vào bài thơ rất nhiều truyền thuyết, những sinh hoạt phong tục tập quán đặm đà bản sắc dân tộc. Nguyễn Khoa Điềm còn ý thức một cách rất thâm thúy về những đóng góp lớn lao của nhân dân cho tổ quốc.
– Đó là những đóng góp từ nhỏ nhặt cho tới lớn lao, những đóng góp được ghi lại trong sử sách và cả những đóng góp lặng thầm lặng lẽ ko người nào biết. Đó còn là những đóng góp nhẫn nại, dai sức truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
* Những điểm không giống nhau của hình tượng tổ quốc ở 2 tác phẩm
– Đây là 2 bài thơ được ra đời ở 2 thời khắc rất không giống nhau và chính điều đó đã làm cho hình tượng tổ quốc ở 2 bài thơ này có nhiều chỗ khác lạ.
– Nguyễn Đình Thi thì khắc họa hình tượng tổ quốc với 2 đặc điểm và đặt hình tượng tổ quốc trong mối quan hệ với quá khứ và tương lai.
– Trong lúc đấy Nguyễn Khoa Điềm lại viết bài thơ này theo một định hướng tư tưởng nhằm chứng minh: “tổ quốc này là tổ quốc của người dân”, nhưng mà tư tưởng cơ bản này đã chi phối toàn thể bài thơ và nó quy định văn pháp, nó buộc Nguyễn Khoa Điềm phải chọn cái giải pháp đi từ cụ thể tới nói chung. Điều này là rất dễ giảng giải bởi vì bản thân tư tưởng tổ quốc của người dân vốn đã là trừu tượng. Để cho sáng tỏ nó chỉ có 1 cách là đi từ rất nhiều những hình ảnh cụ thể, những đóng góp của người dân cho tổ quốc, những chất liệu văn hóa dân gian… để rồi từ rất nhiều hình ảnh cụ thể đấy tư tưởng tổ quốc của người dân mới được làm sáng tỏ.
* Lí giải sự khác lạ:
♦ Thực hiện thao tác này cần dựa vào các phương diện
– Bối cảnh xã hội, văn hóa nhưng mà từng nhân vật tồn tại; phong cách nhà văn; đặc trưng thi pháp của thời kì văn học.
♦ Do sự khác lạ về phong cách
– Thơ Nguyễn Đình Thi thường giàu nhạc tính có chất hội họa và điều rực rỡ nhất là có cả những suy tư thâm thúy của một tư duy triết học. Còn thơ Nguyễn Khoa Điềm thường viết về cuộc đấu tranh cách mệnh.
– Ông hay đề cao phẩm chất của những bà mẹ người hùng, những chiến sĩ giải phóng kiên cường. Đặc trưng ông có những cảm nhận rất phong phú và thâm thúy về tổ quốc trong những năm chống Mĩ.
♦ Về phương diện bố cục:
– Chúng ta rất dễ dàng nhận thấy ở 2 bài thơ tổ quốc đều chia làm 2 phần nhưng sự liên kết 2 phần ở mỗi bài lại rất không giống nhau.
– Bài tổ quốc của Nguyễn Đình Thi được mở đầu bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp của mùa thu, mùa thu Hà Nội trong hồi ức và mùa thu Việt Bắc trong ngày nay. Để rồi sau đó mới chuyển sang quá khứ 2 thời khắc để diễn tả những suy tư cả tác giả đối với tổ quốc.
– Trong lúc đấy thì bố cục 2 phần của bài thơ tổ quốc của Nguyễn Khoa Điềm lại theo một cách hoàn toàn khác. Phần 1 dành cho việc khắc họa hình tượng tổ quốc trong mối liên hệ với thời kì. Để rồi toàn thể phần 2 nhằm chứng minh cho tư tưởng với tổ quốc của người dân.
3. Kết bài
– Nói chung những nét giống nhau và không giống nhau tiêu biểu.
– Có thể nêu những cảm tưởng của bản thân.
So sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Bài mẫu 1
Đối với mỗi con người, hai tiếng tổ quốc, Tổ quốc bao giờ cũng thiêng liêng rất mực. Chẳng vậy nhưng mà các thi sĩ, nhà văn luôn có cho mình một cảm hứng dạt dào lúc viết về hình tượng tổ quốc. Trải qua bao nhiêu thời kì với bốn nghìn năm dựng và giữ nước, biết bao áng thơ văn đã tạc nên hình tượng non sông. Trong đó phải kể tới hai bài thơ cùng tên của hai tác giả thi ca nổi tiếng Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm. Cả hai bài thơ cùng tên “Quốc gia” trình bày cùng một tình yêu nước vô cùng sâu nặng nhưng lại được trình bày qua từng cách cảm nhận riêng của mỗi tác giả. Điều đó đã đem lại cho người đọc chúng ta cái nhìn thật toàn diện, thật mới mẻ và thâm thúy hơn về hình tượng tổ quốc.
Cả hai tác phẩm thơ đều ra đời sau lúc Cách mệnh tháng Tám thành công, trong khi nhân dân Việt Nam đã thừa hưởng tự do, độc lập, có được quyền làm chủ non sông, vậy nên chúng đều trình bày hình tượng của một tổ quốc trù phú, giàu đẹp, với người dân người hùng. Cả hai thi sĩ đều sử dụng giọng thơ trữ tình – chính luận lúc viết về Quốc gia mang tính súc tích và triết lý cao. Ko chỉ vậy, nó còn trình bày sự tìm tòi, khám phá những điều mới lạ cho hình tượng tổ quốc. Thế nhưng, tựu chung lại, chúng đều trình bày một tình yêu tổ quốc non sông vô cùng thâm thúy của những người con đất Việt.
Tuy vậy, về cơ bản, hai bài thơ đều có chung hướng đi, có chung điểm tới, thế nhưng hình thức, cách cảm nhận và biểu thị đều mang nét riêng của từng tác giả. Mỗi người đều có những khám phá riêng về Quốc gia của mình.
Với “Quốc gia” của Nguyễn Đình Thi, ông mở đầu viết từ năm 1948, nhưng mãi tới 1955 mới hoàn thành. Chặng đường làm nên tác phẩm kéo dài tám năm, suốt cuộc kháng chiến chống Pháp lần hai của quân và dân ta. Vậy nên cảm nhân về tổ quốc của ông mở rộng từ quá khứ tới tương lai về một tổ quốc kiên cường, quật cường, vươn dậy trở thành “những người hùng áo vải”, đem lại một tương lai huy hoàng. Bài thơ của Nguyễn Đình Thi mang màu sắc hiện đại, trẻ trung, pha chút u buồn, trầm lắng, nhưng ko thiếu đi nét dân tộc, truyền thống. Tính dân tộc trong bài thơ được trình bày qua hình ảnh của mùa thu xử sở với gió heo may, với “hương cốm mới”, với cảm giác “chớm lạnh” giữa “những phố dài” của Hà Nội thủ đô:
“Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa”
Hay “Những phố dài xao xác hơi may”
Đó là mùa thu của một tổ quốc hiền hòa, một mùa thu thật đẹp nhưng có chút gì đó man mác buồn suy tư. Để tiếp tới sau đó là hình ảnh về một mùa thu mới của non sông, mùa thu ngày nay với thú vui phơi phới:
“Mùa thu nay đã khác rồi”
Đó là thú vui về một tổ quốc tự do, được làm chủ quê hương, niềm tự hào lúc tổ quốc được “thay áo mới”. Đồng thời, cũng qua đó, Nguyễn Đình Thi bộc bạch niềm tự hào về một hình ảnh tổ quốc Việt Nam giàu có, trù phú với:
“Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường mênh mông
Những dòng sông đỏ nặng phù sa”
Hình ảnh tổ quốc hiện lên sao xinh tươi và thân yêu tới thế! Ko chỉ gắn liền với hôm nay, tổ quốc còn nối tiếp mạch với truyền thống, với quá khứ của dân tộc:
“Nước chúng ta
Nước những con người chưa bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm từ trong đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về”
Mạch nguồn của truyền thống kết nối với ngày nay để làm nên một tổ quốc người hùng. Truyền thống đó được lớp lớp người con Việt Nam kế cận, ko chỉ là về văn hóa, phong tục nhưng mà còn về truyền thống quả cảm, quyết tâm đấu tranh bảo vệ quê hương mình. Ở đây, màu sắc hiện đại của bài thơ nổi lên khá rõ, đó là hình ảnh của một tổ quốc trong trận chiến tranh vệ quốc ở thế kỉ XX. Hình tượng tổ quốc được ấp ủ trong suốt cuộc kháng chiến chín năm với bao nhiêu là trải nghiệm được đúc kết. Để tới cuối cùng, lúc nói về đau thương của chiến tranh gây ra cho quê hương, Nguyễn Đình Thi chỉ thốt lên:
“Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều”
Chiến tranh đi qua bao giờ cũng để lại những tang thương, những đau thương mất mát. Những người nào đã từng đi qua chiến tranh đều hiểu cái điêu tàn, tang thương nó để lại và Nguyễn Đình Thi đã trình bày hình tượng tổ quốc trong chiến tranh bằng hình ảnh “cánh đồng quê chảy máu”, với “dây thép gai đâm nát trời chiều”. Tư duy đấy gắn liền với tư duy của thơ hiện đại trong khi mỗi quốc gia đều đang oằn mình dưới chân quân thù, đang phải đấu tranh để giành lấy độc lập, tự do trong thế kỉ XX. Đồng thời những hình ảnh đấy cũng gợi lên sự đau thương tới vô tận, sự căm thù vô bờ dành cho quân thù. Quốc gia đã bị chúng dày xéo tới tan tành, ko còn chút bình yên.
Thế nhưng, từ trong nỗi đau thương đấy, tổ quốc ta, dân tộc ta đã đứng lên với ý thức quật cường:
“Xiềng xích chúng bay ko khóa được
Trời đầy chim và đất đầy hoa
Súng đạn chúng bay ko bắn được
Lòng dân ta yêu nước thương nhà”
Nguyễn Đình Thi đã lấy cái hữu hạn để so sánh với cái vô hạn, cái cụ thể so sánh với cái trừu tượng: “xiềng xích – trời đầy chim và đất đầy hoa”, “súng đạn – lòng dân ta yêu nước thương nhà”, cốt để nói lên sự bất lực của quân thù đối với sự bất tử, tình yêu nước của dân tộc ta.
Đặc trưng, Nguyễn Đình Thi đã viết lên lời thơ trong niềm tin thắng lợi về tương lai chói lòa của dân tộc:
“Súng nổ rung trời tức giận
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ trong máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng lòa”
Đó là lúc chủ nghĩa người hùng cách mệnh làm nên thắng lợi chói lòa, làm cho muôn vạn quân thù sợ hãi. Đây là đỉnh cao của xúc cảm, những suy tư, suy ngẫm về tổ quốc. Bức tranh tổ quốc hiện lên cụ thể, mạch lạc, từ quá khứ, tới ngày nay rồi tới tương lai, kết lại bằng thắng lợi vẻ vang với hình ảnh mang tính sử thi, hoành tráng, có sức nói chung. Khổ thơ cuối là hình tượng tổ quốc Việt Nam từ trong vũng “bùn” lầy u tối, đau thương của kiếp nô lệ, bứt đứt gông xích, đứng lên hiên ngang làm nên thắng lợi lịch sử “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Bức chân dung đấy của tổ quốc được vẽ lên vô cùng chân thực, bởi ngòi bút tài hoa gắn liền với tư duy thơ hiện đại, trên nền khói lửa, máu xương, một Việt Nam kiên cường, sừng sững tự hào trước năm châu bốn bể.
Cùng chung cảm hứng về tổ quốc nhưng Nguyễn Khoa Điềm lại vẽ lên hình tượng một tổ quốc với đầy màu sắc văn hóa dân gian. Ko như Nguyễn Đình Thi dùng mùa thu để nói về hình tượng tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm đã dùng chất liệu dân gian, của ca dao và thần thoại để tạo nên hình tượng tổ quốc, đồng thời trình bày tư tưởng “tổ quốc của nhân dân”. Đây là một tư duy tư tưởng vừa mới mẻ lại vừa hết sức thân thuộc. Bởi dân gian cũng chính là nhân dân, nhân dân là phần cơ bản nhất, rõ ràng nhất để nhìn thấy tổ quốc. Nhưng nó cũng vô cùng mởi mẻ bởi chất liệu dân gian dựng lên hình tượng tổ quốc gợi ra một tổ quốc bình dị, thân thiện, hiền hòa, đầy chất thơ, luôn sống mãi cùng con người và dân tộc.
Lúc nói về sự tạo nên, cội nguồn của tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm đã trình bày tổ quốc từ chiều sâu của văn hóa, của những phong tục, tập tục được nối truyền, từ cha mẹ với “gừng cay muối mặn”, từ “miếng trầu bà ăn”, … Quốc gia là những gì thân thuộc nhất, thân thiện nhất với chúng ta:
“Lúc ta lớn lên Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa…” mẹ hay kể
Đất Nước mở đầu với miềng trầu hiện thời bà ăn
Đất Nước lớn lên lúc dân mình biết trồng tre đánh giặc
Tóc mẹ thì bới sau đầu
Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn
Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã, giần, sàng
Đất Nước có từ ngày đó …”
Tác giả đã lý giải cội nguồn của tổ quốc, khẳng định Đất Nước “có rồi” như một điều thế tất, đương nhiên, đó là một trong những động lực khiến chúng ta phải đi tìm lại cội nguồn của tổ quốc. Quốc gia bắt nguồn từ những điều giản dị, thật tình, thân thuộc nhất với mỗi con người chúng ta, từ tục ăn trầu, từ những câu chuyện cổ tích “ngày xửa ngày xưa…” mẹ hay kể, từ thói quen vấn tóc sau đầu của mẹ, từ truyền thống “trồng tre” lấy chông đánh giặc của ông cha, … Và tổ quốc cũng trưởng thành mỗi ngày như một thực thể, trưởng thành trong quá trình lao động của con người:
“Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã, giần, sàng”
Cái nhìn về cội nguồn của tổ quốc của tác giả thật mới mẻ. Nó chứa đựng trong đó cả chiều sâu về lịch sử, phong tục, văn hóa, …
Ko chỉ làm rõ cội nguồn của tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm tiếp tục làm rõ khái niệm tổ quốc trong cái thước đo “thời kì đằng đẵng, ko gian mênh mông”, của lịch sử, của địa lý.
Khái niệm về tổ quốc được trình bày qua phương diện ko gian, địa lý:
“Đất là nơi anh tới trường
Nước là nơi em tắm
Quốc gia là nơi ta hò hứa
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm”
Quốc gia là sự liên kết của hai yếu tố: Đất và Nước. Hai yếu tố đó được khái niệm là những gì thân thuộc, thân thuộc nhất của lứa đôi yêu nhau, gắn liền với đời sống sinh hoạt của con người “nơi anh tới trường”, “nơi em tắm”, gắn liền với kỉ niệm của lứa đôi yêu nhau “nơi ta hò hứa”. Trong hình ảnh tổ quốc đấy có những lời ca dao, những truyền thuyết, thần thoại, ko gian rộng lớn. Nó là ko gian sống sót của các thế hệ con người Việt Nam:
“Đất Nước là nơi dân mình đoàn viên”
Ko chỉ dựng lên hình ảnh tổ quốc qua ko gian, chiều sâu địa lý, Nguyễn Khoa Điềm còn dựng lên hình tượng tổ quốc thông qua chiều sâu lịch sử, xuyên suốt bốn nghìn năm của tổ quốc ta. Đó là lúc ta biết tới những truyền thuyết về u Cơ – Lạc Long Quân, về Hùng Vương, về ngày giỗ Tổ:
“Đất là nơi chim về
Nước là nơi Rồng ở
Lạc Long Quân và u Cơ
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng
Những người nào đã khuất
Những người nào hiện thời
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Gánh vác phần người đi trước để lại
Dặn dò con cháu chuyện tương lai
Hằng năm ăn đâu ở đâu
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ”
Đây là tổ quốc trong quá khứ của dân tộc, trong ngày nay, tổ quốc nằm trong sâu thẳm mỗi con người, mỗi con người đều mang một phần trị giá của tổ quốc. Và lúc chúng ta kết đoàn lại với nhau, những trị giá đấy sẽ gắn kết lại, tổ quốc sẽ “hài hòa nồng thắm”.
“Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước
Lúc hai đứa nắm tay
Đất Nước trong chúng mình hài hòa nồng thắm
Khí chúng ta cầm tay mọi người
Đất Nước vẹn tròn to lớn”
Hình tượng tổ quốc trong thơ Nguyễn Khoa Điềm là sự thống nhất, gắn kết giữa cái chung và cái riêng, giữa các tư nhân với cả tập thể lớn. Hình tượng đấy cũng được soi chiếu qua lăng kính văn hóa dân gian để tới thế hệ tương lai kế cận, chúng sẽ mang tổ quốc “đi xa” hơn nữa, tổ quốc của chúng ta sẽ trường tồn muôn thuở:
“Tương lai con ta lớn lên
Con sẽ mang tổ quốc đi xa
Tới những tháng ngày mộng mơ”
Tới đây, Nguyễn Khoa Điềm lại trở lên thật suy tư và trầm lắng, bởi ông nhìn thấy cái trách nhiệm của mỗi tư nhân cho tổ quốc. Mỗi người phải biết “gắn bó và san sẻ”, đóng góp cho tổ quốc “hóa thân cho dáng hình xứ sở”, ko chỉ bởi tổ quốc là máu xương của mình nhưng mà còn bởi vì tương lai tổ quốc trường tồn:
“Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ
Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở
Để làm nên Đất Nước muôn thuở…”
Hình tượng tổ quốc ở đây hiện lên thật thân thiện, thân thuộc biết bao, thế nhưng cũng chẳng kém phần thiêng liêng, hào hùng. Hòa trong đó là khát vọng về một tổ quốc thịnh vượng, trường tồn trong sự gắn kết của mỗi con người trong xã hội.
Trong lúc xây dựng hình tượng tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm ko quên cái tư tưởng mấu chốt làm nên tổ quốc đó là “Quốc gia của nhân dân”. Tại khổ cuối này, ông đã bộc lộ những xúc cảm của mình về tư tưởng đó đồng thời trình bày những cảm nhận của riêng mình về tổ quốc.
Nguyễn Khoa Điềm cho rằng tổ quốc được là nên từ những phẩm chất, số phận của con người, của mỗi người dân trong xã hội, nó được dựng lên bằng máu thịt của nhân dân. Chính nhân dân là người làm nên lịch sử của tổ quốc bốn nghìn năm:
“Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng yêu nhau góp lên hòn trống mái
Gót ngựa Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại
….
Những cuộc đời đã hóa núi sông ta”
Đó là một tổ quốc vừa thi vị lại vừa giàu tính trí tuệ. Những cái tên, cảnh trí tự nhiên đều là những con người những số phận tạo nên. Những gò đất, ruộng đồng, bờ bãi đều là những phẩm chất, “lối sống của ông cha”. Chính những chất liệu đặc thù đấy đã khiến tổ quốc trở lên vừa thiêng liêng nhưng cũng thân thiết lên bội phần.
Thế nhưng, tổ quốc ko chỉ được tạo nên bởi những người được “nhớ mặt đặt tên”, tổ quốc còn được làm nên từ vô số những con người vô danh:
“Trong bốn nghìn lớp người giống chúng ta thế hệ
Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Ko người nào nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước”
Và cũng chính những con người đấy đã tạo nên những trị giá vật chất và ý thức cho tổ quốc chúng ta lưu truyền, làm nên bản sắc riêng của tổ quốc. Họ là người đặt nền tảng cho sự tăng trưởng lâu dài, thịnh vượng của non sông:
“Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa giống
…
Họ đắp đập be bờ để người sau trồng cây hái trái”
Như đã nói ở trên, đoạn thơ này, Nguyễn Khoa Điềm tập trung nói về tư tưởng “Quốc gia của nhân dân”, vậy nên cảm hứng bao trùm toàn thể đoạn thơ là tư tưởng đó. Một tổ quốc biết mến thương, trân quý tình nghĩa, có ơn trả ơn, có thù báo thù, cùng nhau góp sức xây dựng tổ quốc, cùng đấu tranh bảo vệ non sông:
“Để Đất Nước này là Đất Nước của Nhân dân
Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao, thần thoại”
Tương tự, tóm lại, hình tượng tổ quốc nhưng mà Nguyễn Khoa Điềm trình bày vừa có chiều sâu lịch sử, vừa có ko gian của địa lý, bề rộng của phong tục, tập quán. Mọi khía cạnh đều được nhìn từ cái nhìn của phong tục tập quán. Trong đó có những phát hiện mới mẻ về cội nguồn tổ quốc, về sự tạo nên tổ quốc cũng như một tư tưởng mấu chốt “Quốc gia của nhân dân”. Tác giả đã sử dụng chất liệu dân gian bằng giọng thơ của mình, bằng sự thông minh của mình để tạo nên một hình tượng tổ quốc thật thâm thúy trong bài thơ. Bài thơ của ông tạo nên sự mới mẻ trong thơ ca Việt, đồng thời tạo nên bức chân dung mới về hình tượng tổ quốc trong thời đại mới ngày nay.
Cả hai bài thơ của hai tác giả đều cảm nhận về tổ quốc ở một khía cạnh riêng của mình, có mới lạ, hiện đại, có truyền thống, dân gian. Nhưng tựu chung lại, nó đều làm nổi trội lên tình yêu nước thâm thúy của hai thi sĩ, đồng thời làm hoàn thiện hơn hình tượng tổ quốc trong nền thơ ca Việt Nam, làm cho người đọc chúng ta càng có cái nhìn đầy đủ nhất, mới mẻ nhất về tổ quốc chúng ta.
Mỗi người một phong cách, người dùng chất liệu hiện đại, người dùng chất liệu dân gian, nhưng dù là người nào cũng đều mang tới cho người đọc những xúc cảm tuyệt vời về hình ảnh tổ quốc. Qua đó, chúng ta cảm thu được tình yêu tổ quốc tới sâu nặng của cả hai người con đất Việt qua từng câu chữ, và họ cũng đã góp phần giúp mỗi người con Việt Nam càng thêm yêu quý và trân trọng Tổ quốc thiêng liêng của mình hơn nữa.
Thông qua dàn ý và một số bài văn mẫu so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi tiêu biểu được Trường THPT Trần Hưng Đạo tuyển chọn từ những bài viết xuất sắc của các bạn học trò. Mong rằng các em sẽ có khoảng thời kì vui vẻ và hữu ích lúc học môn Văn!
Đăng bởi: Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Lớp 12, Ngữ Văn 12
[toggle title=”xem thêm thông tin chi tiết về Dàn ý so sánh hình tượng đất nước trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi
(hay nhất) ” state=”close”]
Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi
(hay nhất)
Hình Ảnh về: Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi
(hay nhất)
Video về: Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi
(hay nhất)
Wiki về Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi
(hay nhất)
Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi
(hay nhất) -
Hướng dẫn lập dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi ngắn gọn, cụ thể, hay nhất. Với các bài dàn ý và văn mẫu được tổng hợp và biên soạn dưới đây, các em sẽ có thêm nhiều tài liệu hữu ích phục vụ cho việc học môn văn. Cùng tham khảo nhé!
Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 1
1. Mở bài
– Giới thiệu về hình tượng tổ quốc (nhiều tác giả viết về hình tượng tổ quốc, trong đó nổi tiếng nhất là hai bài thơ tổ quốc của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi)
– Tuy cùng tên nhưng mỗi bài lại viết lên hình tượng tổ quốc với những cảm nhận riêng lẻ
2. Thân bài
2.1. Điểm giống nhau:
– Đều được ra đời sau Cách mệnh tháng Tám (Nguyễn Đình Thi – 1948-1955, Nguyễn Khoa Điềm -1974)
– Nội dung: Hình ảnh nhân dân được làm chủ tổ quốc tự do, giàu đẹp. Đều ca tụng và tự hào bởi truyền thống người hùng, kiên cường của dân tộc
– Giọng thơ mộc mạc, giản dị, vừa trữ tình vừa có nét chính luận, mang tính triết lý súc tích cao
– Trình bày lòng yêu nước thâm thúy
2.2 . Điểm khác
2.2.1. Quốc gia – Nguyễn Đình Thi
a. Cảm hứng sáng tác
– Lấy cảm hứng từ cuộc kháng chiến chống Pháp lần hai
– Kết cấu: Đi từ quá khứ đau thương tới ngày nay quả cảm, kiên cường, kết lại bằng hình ảnh tương lai tương sáng của dân tộc.
b. Quốc gia qua cảm nhận của tác giả:
– Quốc gia hiền hòa qua hình ảnh mùa thu
+ Mùa thu của tổ quốc hiện lên qua hình ảnh mùa thu của Hà Nội trong cái nhìn, nỗi nhớ từ mùa thu ở chiến khu (“những con phố dài xao xác hơi may”, ko khí “mát trong”, “chớm lạnh”, “hương cốm mới”, …). => Mùa thu tổ quốc đẹp nhưng man mác buồn, đầy suy tư.
+ Quốc gia ngày nay: Vui trong thú vui phấn khởi “mùa thu nay đã khác rồi”, niềm tự hào về tổ quốc được “thay áo mới”, thừa hưởng tự do, được làm chủ quê hương, niềm tự hào tổ quốc giàu đẹp “trời xanh đây … phù sa”(Sự chuyển biến trong tâm thế con người).
=> Chuyển biến của mùa thu hay chính là chuyển biến của tổ quốc: tươi vui, phấn khởi, tràn đầy niềm tự hào).
– Quốc gia đau thương trong chiến tranh, nhưng vẫn vươn lên quật cường
+ Những đau thương do chiến tranh gây nên, mất mát, tổn thương ” Ôi những cánh đồng … trời chiều”, “Bát cơm chan … lột da”.
+ Thế nhưng với ý thức quả cảm quật cường, nhân dân ta đã đứng lên bằng tình yêu quê hương “Xiềng xích … thương nhà”, giành lại độc lập tự do, làm chủ tổ quốc non sông “khói nhà máy … người hùng”.
– Quốc gia trong tương lai đổi mới, tổ quốc của những con người người hùng “ngày nắng đốt … sáng lòa”.
=> Vẻ đẹp hùng tráng của dân tộc Việt Nam, tổ quốc, con người Việt Nam. Bài thơ nói chung lên sức vươn dậy, đứng lên thần kì của người dân Việt từ quá khứ đau thương, tới ngày nay quả cảm và tương lai tươi sáng.
2.2.2 . Quốc gia – Nguyễn Khoa Điềm
a. Cảm hứng sáng tác
Cảm nhận từ chiều sâu về lịch sử, văn hóa, ko gian, thời kì của tổ quốc.
b. Lý giải cội nguồn của tổ quốc (9 câu đầu)
– Khẳng định “Lúc ta lớn lên Đất Nước đã có rồi”: điều thế tất, đương nhiên, nhưng là động lực cho ta đi tìm cội nguồn Đất Nước.
– Đất Nước được bắt nguồn từ những gì giản dị, thân thuộc nhất trong đời sống con người: tục ăn trầu “miếng trầu hiện thời bà ăn”, những câu chuyện xa xưa “ngày xửa ngày xưa…” của mẹ, thói quen vấn tóc “tóc mẹ thì búi sau đầu”, truyền thống đánh giặc của ông cha “dân mình biết trồng tre đánh giặc”, …
– Đất Nước trưởng thành trong quá trình lao động của con người “cái kèo, cái cột thành tên”, “Hạt gạo…sàng”.
=> Tác giả có cái nhìn khác thường, mới mẻ về cội nguồn của Đất Nước. Đất Nước bắt nguồn từ chiều sâu lịch sử, văn học, phong tục, văn hóa của dân tộc.
c. Khái niệm về Đất Nước (28 câu tiếp)
– Về phương diện ko gian và địa lý:
+ Đất Nước là thống nhất của hai yếu tố “Đất” và “Nước”
+ Đất Nước là ko gian thân thuộc, riêng tư của lứa đôi yêu nhau, gắn liền với đời sống sinh hoạt của con người, kỉ niệm của lứa đôi (Đất là nơi anh … nhớ thầm).
+ Quốc gia là cả ko gian rộng lớn, ko gian sống sót của các thế hệ con người dân tộc Việt (Đất Nước là nơi dân mình đoàn viên).
– Quốc gia được nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử:
+ Quá khứ: Đất Nước là nơi thiêng liêng, có mẹ u Cơ, cha Lạc Long Quân, sinh ra dân tộc Việt, nó gắn liền với truyền thuyết tổ tiên thiêng liêng. (Đất là nơi …bọc trứng).
+ Ngày nay: Đất Nước nằm trong sâu thẳm mỗi con người, mỗi người đều mang một phần trị giá của Đất Nước. Lúc những trị giá đấy gắn kết lại, Đất Nước sẽ “hài hòa, nồng thắm). => gắn kết giữa cái chung và cái riêng (Trong anh và em …vẹn tròn, to lớn).
+ Tương lai: Thế hệ con cháu chúng ta sẽ mang tổ quốc “đi xa”, Đất Nước sẽ trường tồn “muôn thuở”.
– Cái nhìn suy tư về trách nhiệm của mỗi tư nhân đối với Đất Nước: Mỗi tư nhân phải biết “gắn bó và san sẻ”, đóng góp cho Đất Nước, bởi Đất Nước là “máu xương của mình”.
– Nhận xét: Đất Nước hiện lên thân thiện, thân thuộc, nhưng ko kém phần thiêng liêng, hào hùng. Khát vọng Đất Nước trong sự gắn kết của mọi người sẽ trường tồn mãi mãi.
d. Tư tưởng mấu chốt: Quốc gia của nhân dân và những cảm nhận của tác giả về Đất Nước:
– Quốc gia được làm nên từ phẩm chất, số phận của con người, là một phần máu thịt của con người
– Chính nhân dân là người làm nên lịch sử Đất Nước bốn nghìn năm:
+ Họ là những con người bình dị, “đàn ông, con gái bằng tuổi chúng ta”, nhưng trong họ luôn chứa chan tình yêu nước.
+ Những con người vô danh đã làm nên tổ quốc, khẳng định vai trò của mỗi con người trong lịch sử dân tộc (Trong bốn nghìn …Đất Nước)
– Chính nhân dân là người tạo ra và giữ gìn những trị giá vật chất và ý thức để làm nên Đất Nước:
+ Văn hóa: “Họ giữ và … hái trái”
=> Đặt nền tảng cho sự tăng trưởng lâu dài của Đất Nước.
– Tư tưởng mấu chốt, cảm hứng bao trùm trong đoạn thơ là tư tưởng “Đất Nước của nhân dân, .. thần thoại”, Đất Nước đấy biết mến thương, trân quý tình nghĩa, có ơn trả ơn, có thù trả thù, góp sức và công lao xây dựng Đất Nước, đấu tranh bảo vệ non sông.
– Nhận xét:
+ Về nội dung: Trình bày cái nhìn mới mẻ về Đất Nước trên các phương diện như lịch sử, địa lý, văn hóa, với tư tưởng mấu chốt Đất Nước của nhân dân
+ Nghệ thuật: Sử dụng nhiều chủng loại và thông minh tiếng nói dân gian, các chất liệu như ca dao, tục ngữ, … giọng điệu đậm chất suy tư, triết lý.
2.3. Nhận xét chung:
– Cả hai bài thơ đều cảm nhận về tổ quốc ở một khía cạnh riêng, mới lạ, hiện đại
– Mỗi bài đều có cái nhìn riêng, hoàn thiện hình tượng tổ quốc trong mỗi người dân Việt Nam để chúng ta có cái nhìn đầy đủ nhất về Đất Nước.
3. Kết bài:
– Khẳng định tình yêu nước thâm thúy, khơi gợi tình yêu nước trong lòng mỗi người.
Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 2
1. Mở bài
– Quốc gia là hình tượng xuyên suốt trong nền Văn học Việt Nam, qua mỗi thời kì, hình tượng đấy lại được bồi đắp thêm, hoàn thiện thêm.
– Hai bài thơ cùng mang tên “Quốc gia” của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm đã đem lại cho người đọc những cảm nhận thâm thúy về tổ quốc.
2. Thân bài
a. Điểm giống
– Cả hai bài thơ cùng ra đời sau cách mệnh tháng tám, lúc nhân dân được làm chủ tổ quốc, đều trình bày hình tượng tổ quốc tự do, giàu đẹp, nhân dân quả cảm kiên cường.
– Viết bằng giọng thơ trữ tình chính luận nên vừa có sự du dương, tình cảm lại vừa có tính triết lí thâm thúy.
– Trình bày ý thức yêu nước thâm thúy của mỗi tác giả.
b. Điểm khác
– Dù cùng viết về tổ quốc, nhưng mỗi thi sĩ lại có phong cách, có cách trình bày và góc nhìn riêng về tổ quốc.
2.1. Quốc gia – Nguyễn Đình Thi
a. Cảm hứng sáng tác
– Bài thơ được sáng tác từ năm 1848 tới năm 1955 mới hoàn thành, thi sĩ lấy cảm hứng xuyên suốt chiều dài cuộc kháng chiến chống pháp.
– Bởi vậy bài thơ được viết theo kết cấu: từ quá khứ đau thương, tới ngày nay quả cảm và tương lai tươi sáng của tổ quốc.
b. Quốc gia hiền hòa được cảm nhận qua mùa thu xưa và nay
– Mùa thu xưa trong cảm nhận của tác giả là thu Hà Nội, với “những phố dài xao xác hơi may”, với ko khí “chớm lạnh”, “mát trong”, …và con người trong mùa thu xưa cũng ra đi lặng lẽ với tâm tư trĩu nặng nhưng kiên quyết.
=> Quốc gia đẹp nhưng buồn man mác
– Nếu tổ quốc xưa bao trùm nỗi buồn thì tổ quốc nay là thú vui phơi phới, niềm tự hào vì được “thay áo mới”, chiếc áo của sự tự do, sự làm chủ của chính con người trên tổ quốc mình.
– Nhận xét: sự chuyển biến của bức tranh mùa thu chính là sự chuyển biến của tổ quốc.
c. Quốc gia đau thương trong đấu tranh nhưng vinh quang trong thắng lợi
– Quốc gia trong chiến tranh phải chịu bao đau thương, mất mát: “cánh đồng quê chảy máu”, “dây thép gai đâm nát trời chiều”, ..
– Nhưng với ý thức quả cảm quật cường, nhân dân ta đã đứng lên giành lại tổ quốc, quyền làm chủ quê hương.
– Bốn câu thơ cuối như một khái niệm về tổ quốc: tổ quốc quật cường người hùng.
=> Tạo nên vẻ đẹp hào hùng, tráng lệ về con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam. Đoạn thơ đã nói chung được sức vươn dậy thần kỳ của dân tộc Việt Nam chúng ta.
2.2. Quốc gia – Nguyễn Khoa Điềm
2.2.1. Quốc gia được cảm nhận từ phương diện lịch sử, văn hóa, chiều sâu của ko gian, chiều dài của thời kì
a. Quốc gia có từ bao giờ? (lí giải cội nguồn của tổ quốc) (9 câu đầu)
– Tác giả khẳng định một điều thế tất: “Lúc ta lớn lên tổ quốc đã có rồi”, điều này thôi thúc mỗi con người muốn tìm tới nguồn cội tổ quốc.
– Quốc gia bắt nguồn từ những diều bình dị, thân thiện trong đời sống của người Việt Nam từ xa xưa: tục ăn trầu của người Việt và truyện cổ tích Trầu cau, thói quen búi tóc của những người phụ nữ Việt Nam, thói quen tâm lí, truyền thống mến thương của dân tộc.
– Quốc gia trưởng thành cùng quá trình lao động sản xuất “cái kèo cái cột thành tên”, “một nắng hai sương”, quá trình đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
=> Tác giả có cái nhìn mới mẻ về cội nguồn tổ quốc, tổ quốc bắt nguồn từ chiều sâu văn hóa, văn học, lịch sử và truyền thống dân tộc.
b. Khái niệm về tổ quốc (28 câu thơ tiếp theo)
– Về phương diện ko gian địa lí:
+ Tác giả tách riêng hai yếu tố “đất” và “nước” để suy tư một cách thâm thúy.
+ Quốc gia là ko gian riêng tư thân thuộc gắn với ko gian sinh hoạt của mỗi con người; gắn với kỉ niệm tình yêu lứa đôi.
+ Quốc gia là ko gian rộng lớn trù phú, ko gian sống sót của tập thể qua bao thế hệ.
– Nhìn tổ quốc được nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử từ quá khứ, ngày nay tới tương lai:
+ Trong quá khứ tổ quốc là nơi thiêng liêng, gắn với truyền thuyết, huyền thoại.
+ Trong ngày nay: tổ quốc có trong tấm lòng mỗi con người, mỗi người đều thừa hưởng những trị giá của tổ quốc, lúc có sự gắn kết giữa mỗi người tổ quốc sẽ nồng thắm, hài hòa, lớn lao. Đó là sự gắn kết giưa cái riêng và cái chung.
+ Trong tương lai: thế hệ trẻ sẽ “mang tổ quốc đi xa”, “tới những ngày mộng mơ”, tổ quốc sẽ trường tồn, vững bền.
– Suy tư về trách nhiệm của mỗi tư nhân với tổ quốc: “Phải biết gắn bó và san sẻ”, đóng góp, hi sinh để góp phần dựng xây tổ quốc.
=> Qua cái nhìn toàn diện của thi sĩ, tổ quốc hiện lên vừa thân thiện, thân thuộc lại vừa thiêng liêng, hào hùng và trường tồn tới muôn thuở sau.
2.2.2. Tư tưởng mấu chốt, cảm nhận về tổ quốc: tổ quốc của nhân dân
– Tự nhiên địa lí của tổ quốc ko chỉ là thành phầm của tạo hóa nhưng mà được tạo nên từ phẩm chất và số phận của mỗi người, là một phần máu thịt, tâm hồn con người:
– Nhân dân làm nên lịch sử 4000 năm:
+ Họ là những người đàn ông, con gái bình dị nhưng luôn túc trực tình yêu nước.
+ Tác giả nhấn mạnh tới những con người vô danh làm nên lịch sử, khẳng định vai trò của mỗi tư nhân với lịch sử dân tộc.
– Nhân dân tạo ra và giữ gìn những trị giá vật chất, ý thức cho tổ quốc: văn hóa: “truyền hạt lúa”, “truyền lửa”, “truyền giọng nói”, “gánh theo tên xã, tên làng”,… từ đó xây dựng nền tảng tăng trưởng tổ quốc lâu bền.
– Tư tưởng mấu chốt, cảm hứng bao trùm cả đoạn trích: “tổ quốc này là tổ quốc của nhân dân tổ quốc của ca dao thần thoại”, tổ quốc đấy trình bày qua tâm hồn con người: biết mến thương, biết quý trọng trọng tình nghĩa, công sức và biết đấu tranh vì tổ quốc.
* Nhận xét:
– Về nội dung: đoạn trích “Quốc gia” đã trình bày cái nhìn mới mẻ về tổ quốc trên nhiều phương diện: văn hóa, lịch sử, địa lí dựa trên tư tưởng mấu chốt: “tổ quốc của nhân dân”.
– Về nghệ thuật: sử dụng nhiều chủng loại và thông minh chất liệu văn hóa dân gian, tiếng nói giàu chất suy tư, triết luận thâm thúy.
=> Hai bài thơ đều cảm nhận về tổ quốc trong ý thức mới đầy tính nhân văn, hiện đại. Mỗi bài thư lại cảm nhận tổ quốc theo một góc nhìn riêng, qua đó hoàn thiện hình tượng tổ quốc để mỗi người chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về tổ quốc.
3. Kết bài
– Cả hai bài thơ đều trình bày tình yêu tổ quốc thật tình và thâm thúy, khơi gợi tình yêu nước trong mỗi chúng ta.
Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 3
1. Mở bài
– Giới thiệu nói chung về hai bài thơ Quốc gia của Nguyễn Đình Thi và Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm.
– Giới thiệu vấn đề xuất luận: Hình tượng tổ quốc trong hai bài thơ.
2. Thân bài
– Làm rõ nhân vật thứ nhất: Hình tượng tổ quốc trong bài Quốc gia của Nguyễn Đình Thi.
– Làm rõ nhân vật thứ 2: Hình tượng tổ quốc trong bài Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm.
– So sánh: Nét tương đồng và khác lạ giữa hai nhân vật trên cả hai phương diện nội dung và hình thức nghệ thuật
– Những đặc điểm giống nhau về hình tượng tổ quốc của 2 bài thơ
– Nguyễn Đình Thi khởi đầu bài thơ bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp mùa thu.
– Đây là một quyết định khôn khéo bởi vì trước kia mùa thu bao giờ cũng là thu thảm thu sầu còn từ sau cách mệnh tháng 8 năm 1945 trở đi thì mùa thu vui – mùa thu cách mệnh, mùa thu khai sinh ra tổ quốc.
– Khởi đầu bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp mùa thu tạo điều kiện cho Nguyễn Đình Thi có được những suy tư về tổ quốc một cách tự nhiên và thoải mái hơn.
– Nguyễn Khoa Điềm khắc họa hình tượng tổ quốc mình bằng cách đặt hình tượng này trong mối liên hệ với thời kì và ko gian cụ thể còn về sau là thời kì ko gian trừu tượng.
– Quốc gia được nhìn qua chiều dài của thời kì và mặt khác tổ quốc được xác định bởi những ko gian có thể là những ko gian nhỏ, ko gian cụ thể và cũng có thể là những ko gian mênh mông ko gian trừu tượng trong lòng người.
Hình tượng tổ quốc sẽ rất hoàn thiện lúc nó được đặt trong 2 mối liên hệ này.
* Còn lúc xét về phương diện con nghệ thuật thì hình tượng tổ quốc trong 2 bài thơ của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm có khá nhiều nét tương đồng.
– Vì đây là hình tượng tổ quốc được khắc họa trong thơ ca nhưng mà hình tượng thư lại là hình tượng xúc cảm, cho nên cả 2 tác giả đều viết về tổ quốc bằng niềm tự hào thâm thúy, bằng những nhận thức thấm thía về lịch sử về truyền thống dân tộc.
– Thi sĩ Nguyễn Đình Thi đã khắc họa hình tượng tổ quốc của mình với 2 đặc điểm rất lớn, vừa trái ngược nhau lại vừa rất hài hòa với nhau.
– Đấy là một tổ quốc vất vả đau thương với những cảnh đồng quê chảy máu dây thép gai đâm nát trời chiều, với cái cảnh “bát cơm chan đầy… còn giằng khỏi mồm ta”. Tuy nhiên tổ quốc chúng ta còn là một tổ quốc người hùng quật khởi và một cái tổ quốc quật cường đã làm cho quân thù bất lực.
“Xiềng xích chúng bay
…
Lòng dân ta yêu nước thương nhà”
– Thi sĩ Nguyễn Khoa Điềm còn mô tả những hình ảnh dân tộc bằng cách nối tiếp ngày nay với quá khứ và tương lai. Từ điểm nhìn ngày nay, Nguyễn Đình Thi lắng tai những tiếng rì rầm trong lòng đất của quá khứ vọng về.
– Đấy là tiếng nói hình ảnh của tổ quốc chưa bao giờ khuất. Đồng thời cảm hứng thơ còn đưa Nguyễn Đình Thi hướng tới tương lai. Ông như nhìn trước một nước Việt Nam từ trong máu lửa rũ bùn đứng dậy sáng lòa.
– Còn ở trong bài thơ tổ quốc của mình, thi sĩ Nguyễn Khoa Điềm lại bộc lộ niềm tin thâm thúy của ông về những hình ảnh văn hóa lâu đời.
– Để viết nên bài thơ tổ quốc của mình, Nguyễn Khoa Điềm đã sử dụng với một mật độ rất cao các chất liệu văn hóa dân gian. Dựa trên rất nhiều câu ca dao tục ngữ, để viết nên những câu thơ của mình.
– Ông còn đưa vào bài thơ rất nhiều truyền thuyết, những sinh hoạt phong tục tập quán đặm đà bản sắc dân tộc. Nguyễn Khoa Điềm còn ý thức một cách rất thâm thúy về những đóng góp lớn lao của nhân dân cho tổ quốc.
– Đó là những đóng góp từ nhỏ nhặt cho tới lớn lao, những đóng góp được ghi lại trong sử sách và cả những đóng góp lặng thầm lặng lẽ ko người nào biết. Đó còn là những đóng góp nhẫn nại, dai sức truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
* Những điểm không giống nhau của hình tượng tổ quốc ở 2 tác phẩm
– Đây là 2 bài thơ được ra đời ở 2 thời khắc rất không giống nhau và chính điều đó đã làm cho hình tượng tổ quốc ở 2 bài thơ này có nhiều chỗ khác lạ.
– Nguyễn Đình Thi thì khắc họa hình tượng tổ quốc với 2 đặc điểm và đặt hình tượng tổ quốc trong mối quan hệ với quá khứ và tương lai.
– Trong lúc đấy Nguyễn Khoa Điềm lại viết bài thơ này theo một định hướng tư tưởng nhằm chứng minh: “tổ quốc này là tổ quốc của người dân”, nhưng mà tư tưởng cơ bản này đã chi phối toàn thể bài thơ và nó quy định văn pháp, nó buộc Nguyễn Khoa Điềm phải chọn cái giải pháp đi từ cụ thể tới nói chung. Điều này là rất dễ giảng giải bởi vì bản thân tư tưởng tổ quốc của người dân vốn đã là trừu tượng. Để cho sáng tỏ nó chỉ có 1 cách là đi từ rất nhiều những hình ảnh cụ thể, những đóng góp của người dân cho tổ quốc, những chất liệu văn hóa dân gian… để rồi từ rất nhiều hình ảnh cụ thể đấy tư tưởng tổ quốc của người dân mới được làm sáng tỏ.
* Lí giải sự khác lạ:
♦ Thực hiện thao tác này cần dựa vào các phương diện
– Bối cảnh xã hội, văn hóa nhưng mà từng nhân vật tồn tại; phong cách nhà văn; đặc trưng thi pháp của thời kì văn học.
♦ Do sự khác lạ về phong cách
– Thơ Nguyễn Đình Thi thường giàu nhạc tính có chất hội họa và điều rực rỡ nhất là có cả những suy tư thâm thúy của một tư duy triết học. Còn thơ Nguyễn Khoa Điềm thường viết về cuộc đấu tranh cách mệnh.
– Ông hay đề cao phẩm chất của những bà mẹ người hùng, những chiến sĩ giải phóng kiên cường. Đặc trưng ông có những cảm nhận rất phong phú và thâm thúy về tổ quốc trong những năm chống Mĩ.
♦ Về phương diện bố cục:
– Chúng ta rất dễ dàng nhận thấy ở 2 bài thơ tổ quốc đều chia làm 2 phần nhưng sự liên kết 2 phần ở mỗi bài lại rất không giống nhau.
– Bài tổ quốc của Nguyễn Đình Thi được mở đầu bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp của mùa thu, mùa thu Hà Nội trong hồi ức và mùa thu Việt Bắc trong ngày nay. Để rồi sau đó mới chuyển sang quá khứ 2 thời khắc để diễn tả những suy tư cả tác giả đối với tổ quốc.
– Trong lúc đấy thì bố cục 2 phần của bài thơ tổ quốc của Nguyễn Khoa Điềm lại theo một cách hoàn toàn khác. Phần 1 dành cho việc khắc họa hình tượng tổ quốc trong mối liên hệ với thời kì. Để rồi toàn thể phần 2 nhằm chứng minh cho tư tưởng với tổ quốc của người dân.
3. Kết bài
– Nói chung những nét giống nhau và không giống nhau tiêu biểu.
– Có thể nêu những cảm tưởng của bản thân.
So sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Bài mẫu 1
Đối với mỗi con người, hai tiếng tổ quốc, Tổ quốc bao giờ cũng thiêng liêng rất mực. Chẳng vậy nhưng mà các thi sĩ, nhà văn luôn có cho mình một cảm hứng dạt dào lúc viết về hình tượng tổ quốc. Trải qua bao nhiêu thời kì với bốn nghìn năm dựng và giữ nước, biết bao áng thơ văn đã tạc nên hình tượng non sông. Trong đó phải kể tới hai bài thơ cùng tên của hai tác giả thi ca nổi tiếng Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm. Cả hai bài thơ cùng tên “Quốc gia” trình bày cùng một tình yêu nước vô cùng sâu nặng nhưng lại được trình bày qua từng cách cảm nhận riêng của mỗi tác giả. Điều đó đã đem lại cho người đọc chúng ta cái nhìn thật toàn diện, thật mới mẻ và thâm thúy hơn về hình tượng tổ quốc.
Cả hai tác phẩm thơ đều ra đời sau lúc Cách mệnh tháng Tám thành công, trong khi nhân dân Việt Nam đã thừa hưởng tự do, độc lập, có được quyền làm chủ non sông, vậy nên chúng đều trình bày hình tượng của một tổ quốc trù phú, giàu đẹp, với người dân người hùng. Cả hai thi sĩ đều sử dụng giọng thơ trữ tình – chính luận lúc viết về Quốc gia mang tính súc tích và triết lý cao. Ko chỉ vậy, nó còn trình bày sự tìm tòi, khám phá những điều mới lạ cho hình tượng tổ quốc. Thế nhưng, tựu chung lại, chúng đều trình bày một tình yêu tổ quốc non sông vô cùng thâm thúy của những người con đất Việt.
Tuy vậy, về cơ bản, hai bài thơ đều có chung hướng đi, có chung điểm tới, thế nhưng hình thức, cách cảm nhận và biểu thị đều mang nét riêng của từng tác giả. Mỗi người đều có những khám phá riêng về Quốc gia của mình.
Với “Quốc gia” của Nguyễn Đình Thi, ông mở đầu viết từ năm 1948, nhưng mãi tới 1955 mới hoàn thành. Chặng đường làm nên tác phẩm kéo dài tám năm, suốt cuộc kháng chiến chống Pháp lần hai của quân và dân ta. Vậy nên cảm nhân về tổ quốc của ông mở rộng từ quá khứ tới tương lai về một tổ quốc kiên cường, quật cường, vươn dậy trở thành “những người hùng áo vải”, đem lại một tương lai huy hoàng. Bài thơ của Nguyễn Đình Thi mang màu sắc hiện đại, trẻ trung, pha chút u buồn, trầm lắng, nhưng ko thiếu đi nét dân tộc, truyền thống. Tính dân tộc trong bài thơ được trình bày qua hình ảnh của mùa thu xử sở với gió heo may, với “hương cốm mới”, với cảm giác “chớm lạnh” giữa “những phố dài” của Hà Nội thủ đô:
“Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa”
Hay “Những phố dài xao xác hơi may”
Đó là mùa thu của một tổ quốc hiền hòa, một mùa thu thật đẹp nhưng có chút gì đó man mác buồn suy tư. Để tiếp tới sau đó là hình ảnh về một mùa thu mới của non sông, mùa thu ngày nay với thú vui phơi phới:
“Mùa thu nay đã khác rồi”
Đó là thú vui về một tổ quốc tự do, được làm chủ quê hương, niềm tự hào lúc tổ quốc được “thay áo mới”. Đồng thời, cũng qua đó, Nguyễn Đình Thi bộc bạch niềm tự hào về một hình ảnh tổ quốc Việt Nam giàu có, trù phú với:
“Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường mênh mông
Những dòng sông đỏ nặng phù sa”
Hình ảnh tổ quốc hiện lên sao xinh tươi và thân yêu tới thế! Ko chỉ gắn liền với hôm nay, tổ quốc còn nối tiếp mạch với truyền thống, với quá khứ của dân tộc:
“Nước chúng ta
Nước những con người chưa bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm từ trong đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về”
Mạch nguồn của truyền thống kết nối với ngày nay để làm nên một tổ quốc người hùng. Truyền thống đó được lớp lớp người con Việt Nam kế cận, ko chỉ là về văn hóa, phong tục nhưng mà còn về truyền thống quả cảm, quyết tâm đấu tranh bảo vệ quê hương mình. Ở đây, màu sắc hiện đại của bài thơ nổi lên khá rõ, đó là hình ảnh của một tổ quốc trong trận chiến tranh vệ quốc ở thế kỉ XX. Hình tượng tổ quốc được ấp ủ trong suốt cuộc kháng chiến chín năm với bao nhiêu là trải nghiệm được đúc kết. Để tới cuối cùng, lúc nói về đau thương của chiến tranh gây ra cho quê hương, Nguyễn Đình Thi chỉ thốt lên:
“Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều”
Chiến tranh đi qua bao giờ cũng để lại những tang thương, những đau thương mất mát. Những người nào đã từng đi qua chiến tranh đều hiểu cái điêu tàn, tang thương nó để lại và Nguyễn Đình Thi đã trình bày hình tượng tổ quốc trong chiến tranh bằng hình ảnh “cánh đồng quê chảy máu”, với “dây thép gai đâm nát trời chiều”. Tư duy đấy gắn liền với tư duy của thơ hiện đại trong khi mỗi quốc gia đều đang oằn mình dưới chân quân thù, đang phải đấu tranh để giành lấy độc lập, tự do trong thế kỉ XX. Đồng thời những hình ảnh đấy cũng gợi lên sự đau thương tới vô tận, sự căm thù vô bờ dành cho quân thù. Quốc gia đã bị chúng dày xéo tới tan tành, ko còn chút bình yên.
Thế nhưng, từ trong nỗi đau thương đấy, tổ quốc ta, dân tộc ta đã đứng lên với ý thức quật cường:
“Xiềng xích chúng bay ko khóa được
Trời đầy chim và đất đầy hoa
Súng đạn chúng bay ko bắn được
Lòng dân ta yêu nước thương nhà”
Nguyễn Đình Thi đã lấy cái hữu hạn để so sánh với cái vô hạn, cái cụ thể so sánh với cái trừu tượng: “xiềng xích – trời đầy chim và đất đầy hoa”, “súng đạn – lòng dân ta yêu nước thương nhà”, cốt để nói lên sự bất lực của quân thù đối với sự bất tử, tình yêu nước của dân tộc ta.
Đặc trưng, Nguyễn Đình Thi đã viết lên lời thơ trong niềm tin thắng lợi về tương lai chói lòa của dân tộc:
“Súng nổ rung trời tức giận
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ trong máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng lòa”
Đó là lúc chủ nghĩa người hùng cách mệnh làm nên thắng lợi chói lòa, làm cho muôn vạn quân thù sợ hãi. Đây là đỉnh cao của xúc cảm, những suy tư, suy ngẫm về tổ quốc. Bức tranh tổ quốc hiện lên cụ thể, mạch lạc, từ quá khứ, tới ngày nay rồi tới tương lai, kết lại bằng thắng lợi vẻ vang với hình ảnh mang tính sử thi, hoành tráng, có sức nói chung. Khổ thơ cuối là hình tượng tổ quốc Việt Nam từ trong vũng “bùn” lầy u tối, đau thương của kiếp nô lệ, bứt đứt gông xích, đứng lên hiên ngang làm nên thắng lợi lịch sử “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Bức chân dung đấy của tổ quốc được vẽ lên vô cùng chân thực, bởi ngòi bút tài hoa gắn liền với tư duy thơ hiện đại, trên nền khói lửa, máu xương, một Việt Nam kiên cường, sừng sững tự hào trước năm châu bốn bể.
Cùng chung cảm hứng về tổ quốc nhưng Nguyễn Khoa Điềm lại vẽ lên hình tượng một tổ quốc với đầy màu sắc văn hóa dân gian. Ko như Nguyễn Đình Thi dùng mùa thu để nói về hình tượng tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm đã dùng chất liệu dân gian, của ca dao và thần thoại để tạo nên hình tượng tổ quốc, đồng thời trình bày tư tưởng “tổ quốc của nhân dân”. Đây là một tư duy tư tưởng vừa mới mẻ lại vừa hết sức thân thuộc. Bởi dân gian cũng chính là nhân dân, nhân dân là phần cơ bản nhất, rõ ràng nhất để nhìn thấy tổ quốc. Nhưng nó cũng vô cùng mởi mẻ bởi chất liệu dân gian dựng lên hình tượng tổ quốc gợi ra một tổ quốc bình dị, thân thiện, hiền hòa, đầy chất thơ, luôn sống mãi cùng con người và dân tộc.
Lúc nói về sự tạo nên, cội nguồn của tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm đã trình bày tổ quốc từ chiều sâu của văn hóa, của những phong tục, tập tục được nối truyền, từ cha mẹ với “gừng cay muối mặn”, từ “miếng trầu bà ăn”, … Quốc gia là những gì thân thuộc nhất, thân thiện nhất với chúng ta:
“Lúc ta lớn lên Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa…” mẹ hay kể
Đất Nước mở đầu với miềng trầu hiện thời bà ăn
Đất Nước lớn lên lúc dân mình biết trồng tre đánh giặc
Tóc mẹ thì bới sau đầu
Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn
Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã, giần, sàng
Đất Nước có từ ngày đó …”
Tác giả đã lý giải cội nguồn của tổ quốc, khẳng định Đất Nước “có rồi” như một điều thế tất, đương nhiên, đó là một trong những động lực khiến chúng ta phải đi tìm lại cội nguồn của tổ quốc. Quốc gia bắt nguồn từ những điều giản dị, thật tình, thân thuộc nhất với mỗi con người chúng ta, từ tục ăn trầu, từ những câu chuyện cổ tích “ngày xửa ngày xưa…” mẹ hay kể, từ thói quen vấn tóc sau đầu của mẹ, từ truyền thống “trồng tre” lấy chông đánh giặc của ông cha, … Và tổ quốc cũng trưởng thành mỗi ngày như một thực thể, trưởng thành trong quá trình lao động của con người:
“Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã, giần, sàng”
Cái nhìn về cội nguồn của tổ quốc của tác giả thật mới mẻ. Nó chứa đựng trong đó cả chiều sâu về lịch sử, phong tục, văn hóa, …
Ko chỉ làm rõ cội nguồn của tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm tiếp tục làm rõ khái niệm tổ quốc trong cái thước đo “thời kì đằng đẵng, ko gian mênh mông”, của lịch sử, của địa lý.
Khái niệm về tổ quốc được trình bày qua phương diện ko gian, địa lý:
“Đất là nơi anh tới trường
Nước là nơi em tắm
Quốc gia là nơi ta hò hứa
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm”
Quốc gia là sự liên kết của hai yếu tố: Đất và Nước. Hai yếu tố đó được khái niệm là những gì thân thuộc, thân thuộc nhất của lứa đôi yêu nhau, gắn liền với đời sống sinh hoạt của con người “nơi anh tới trường”, “nơi em tắm”, gắn liền với kỉ niệm của lứa đôi yêu nhau “nơi ta hò hứa”. Trong hình ảnh tổ quốc đấy có những lời ca dao, những truyền thuyết, thần thoại, ko gian rộng lớn. Nó là ko gian sống sót của các thế hệ con người Việt Nam:
“Đất Nước là nơi dân mình đoàn viên”
Ko chỉ dựng lên hình ảnh tổ quốc qua ko gian, chiều sâu địa lý, Nguyễn Khoa Điềm còn dựng lên hình tượng tổ quốc thông qua chiều sâu lịch sử, xuyên suốt bốn nghìn năm của tổ quốc ta. Đó là lúc ta biết tới những truyền thuyết về u Cơ – Lạc Long Quân, về Hùng Vương, về ngày giỗ Tổ:
“Đất là nơi chim về
Nước là nơi Rồng ở
Lạc Long Quân và u Cơ
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng
Những người nào đã khuất
Những người nào hiện thời
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Gánh vác phần người đi trước để lại
Dặn dò con cháu chuyện tương lai
Hằng năm ăn đâu ở đâu
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ”
Đây là tổ quốc trong quá khứ của dân tộc, trong ngày nay, tổ quốc nằm trong sâu thẳm mỗi con người, mỗi con người đều mang một phần trị giá của tổ quốc. Và lúc chúng ta kết đoàn lại với nhau, những trị giá đấy sẽ gắn kết lại, tổ quốc sẽ “hài hòa nồng thắm”.
“Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước
Lúc hai đứa nắm tay
Đất Nước trong chúng mình hài hòa nồng thắm
Khí chúng ta cầm tay mọi người
Đất Nước vẹn tròn to lớn”
Hình tượng tổ quốc trong thơ Nguyễn Khoa Điềm là sự thống nhất, gắn kết giữa cái chung và cái riêng, giữa các tư nhân với cả tập thể lớn. Hình tượng đấy cũng được soi chiếu qua lăng kính văn hóa dân gian để tới thế hệ tương lai kế cận, chúng sẽ mang tổ quốc “đi xa” hơn nữa, tổ quốc của chúng ta sẽ trường tồn muôn thuở:
“Tương lai con ta lớn lên
Con sẽ mang tổ quốc đi xa
Tới những tháng ngày mộng mơ”
Tới đây, Nguyễn Khoa Điềm lại trở lên thật suy tư và trầm lắng, bởi ông nhìn thấy cái trách nhiệm của mỗi tư nhân cho tổ quốc. Mỗi người phải biết “gắn bó và san sẻ”, đóng góp cho tổ quốc “hóa thân cho dáng hình xứ sở”, ko chỉ bởi tổ quốc là máu xương của mình nhưng mà còn bởi vì tương lai tổ quốc trường tồn:
“Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ
Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở
Để làm nên Đất Nước muôn thuở…”
Hình tượng tổ quốc ở đây hiện lên thật thân thiện, thân thuộc biết bao, thế nhưng cũng chẳng kém phần thiêng liêng, hào hùng. Hòa trong đó là khát vọng về một tổ quốc thịnh vượng, trường tồn trong sự gắn kết của mỗi con người trong xã hội.
Trong lúc xây dựng hình tượng tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm ko quên cái tư tưởng mấu chốt làm nên tổ quốc đó là “Quốc gia của nhân dân”. Tại khổ cuối này, ông đã bộc lộ những xúc cảm của mình về tư tưởng đó đồng thời trình bày những cảm nhận của riêng mình về tổ quốc.
Nguyễn Khoa Điềm cho rằng tổ quốc được là nên từ những phẩm chất, số phận của con người, của mỗi người dân trong xã hội, nó được dựng lên bằng máu thịt của nhân dân. Chính nhân dân là người làm nên lịch sử của tổ quốc bốn nghìn năm:
“Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng yêu nhau góp lên hòn trống mái
Gót ngựa Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại
….
Những cuộc đời đã hóa núi sông ta”
Đó là một tổ quốc vừa thi vị lại vừa giàu tính trí tuệ. Những cái tên, cảnh trí tự nhiên đều là những con người những số phận tạo nên. Những gò đất, ruộng đồng, bờ bãi đều là những phẩm chất, “lối sống của ông cha”. Chính những chất liệu đặc thù đấy đã khiến tổ quốc trở lên vừa thiêng liêng nhưng cũng thân thiết lên bội phần.
Thế nhưng, tổ quốc ko chỉ được tạo nên bởi những người được “nhớ mặt đặt tên”, tổ quốc còn được làm nên từ vô số những con người vô danh:
“Trong bốn nghìn lớp người giống chúng ta thế hệ
Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Ko người nào nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước”
Và cũng chính những con người đấy đã tạo nên những trị giá vật chất và ý thức cho tổ quốc chúng ta lưu truyền, làm nên bản sắc riêng của tổ quốc. Họ là người đặt nền tảng cho sự tăng trưởng lâu dài, thịnh vượng của non sông:
“Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa giống
…
Họ đắp đập be bờ để người sau trồng cây hái trái”
Như đã nói ở trên, đoạn thơ này, Nguyễn Khoa Điềm tập trung nói về tư tưởng “Quốc gia của nhân dân”, vậy nên cảm hứng bao trùm toàn thể đoạn thơ là tư tưởng đó. Một tổ quốc biết mến thương, trân quý tình nghĩa, có ơn trả ơn, có thù báo thù, cùng nhau góp sức xây dựng tổ quốc, cùng đấu tranh bảo vệ non sông:
“Để Đất Nước này là Đất Nước của Nhân dân
Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao, thần thoại”
Tương tự, tóm lại, hình tượng tổ quốc nhưng mà Nguyễn Khoa Điềm trình bày vừa có chiều sâu lịch sử, vừa có ko gian của địa lý, bề rộng của phong tục, tập quán. Mọi khía cạnh đều được nhìn từ cái nhìn của phong tục tập quán. Trong đó có những phát hiện mới mẻ về cội nguồn tổ quốc, về sự tạo nên tổ quốc cũng như một tư tưởng mấu chốt “Quốc gia của nhân dân”. Tác giả đã sử dụng chất liệu dân gian bằng giọng thơ của mình, bằng sự thông minh của mình để tạo nên một hình tượng tổ quốc thật thâm thúy trong bài thơ. Bài thơ của ông tạo nên sự mới mẻ trong thơ ca Việt, đồng thời tạo nên bức chân dung mới về hình tượng tổ quốc trong thời đại mới ngày nay.
Cả hai bài thơ của hai tác giả đều cảm nhận về tổ quốc ở một khía cạnh riêng của mình, có mới lạ, hiện đại, có truyền thống, dân gian. Nhưng tựu chung lại, nó đều làm nổi trội lên tình yêu nước thâm thúy của hai thi sĩ, đồng thời làm hoàn thiện hơn hình tượng tổ quốc trong nền thơ ca Việt Nam, làm cho người đọc chúng ta càng có cái nhìn đầy đủ nhất, mới mẻ nhất về tổ quốc chúng ta.
Mỗi người một phong cách, người dùng chất liệu hiện đại, người dùng chất liệu dân gian, nhưng dù là người nào cũng đều mang tới cho người đọc những xúc cảm tuyệt vời về hình ảnh tổ quốc. Qua đó, chúng ta cảm thu được tình yêu tổ quốc tới sâu nặng của cả hai người con đất Việt qua từng câu chữ, và họ cũng đã góp phần giúp mỗi người con Việt Nam càng thêm yêu quý và trân trọng Tổ quốc thiêng liêng của mình hơn nữa.
Thông qua dàn ý và một số bài văn mẫu so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi tiêu biểu được Trường THPT Trần Hưng Đạo tuyển chọn từ những bài viết xuất sắc của các bạn học trò. Mong rằng các em sẽ có khoảng thời kì vui vẻ và hữu ích lúc học môn Văn!
Đăng bởi: Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Lớp 12, Ngữ Văn 12
[rule_{ruleNumber}]
[box type=”note” align=”” class=”” Dan_y_so_sanh_hinh_tuong_dat_nuoc_trong_bai_tho_Dat_nuoc_cua_Nguyen_Khoa_Diem_va_Nguyen_Dinh_Thi_8211_Mau_so_1″>Dàn ý so sánh hình tượng đất nước trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 1
1. Mở bài
– Giới thiệu về hình tượng đất nước (nhiều tác giả viết về hình tượng đất nước, trong đó nổi tiếng nhất là hai bài thơ đất nước của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi)
– Tuy cùng tên nhưng mỗi bài lại viết lên hình tượng đất nước với những cảm nhận riêng biệt
2. Thân bài
2.1. Điểm giống nhau:
– Đều được ra đời sau Cách mạng tháng Tám (Nguyễn Đình Thi – 1948-1955, Nguyễn Khoa Điềm -1974)
– Nội dung: Hình ảnh nhân dân được làm chủ đất nước tự do, giàu đẹp. Đều ca ngợi và tự hào bởi truyền thống anh hùng, kiên cường của dân tộc
– Giọng thơ mộc mạc, giản dị, vừa trữ tình vừa có nét chính luận, mang tính triết lý hàm súc cao
– Thể hiện lòng yêu nước sâu sắc
2.2 . Điểm khác
2.2.1. Đất nước – Nguyễn Đình Thi
a. Cảm hứng sáng tác
– Lấy cảm hứng từ cuộc kháng chiến chống Pháp lần hai
– Kết cấu: Đi từ quá khứ đau thương tới hiện tại anh dũng, kiên cường, kết lại bằng hình ảnh tương lai tương sáng của dân tộc.
b. Đất nước qua cảm nhận của tác giả:
– Đất nước hiền hòa qua hình ảnh mùa thu
+ Mùa thu của đất nước hiện lên qua hình ảnh mùa thu của Hà Nội trong cái nhìn, nỗi nhớ từ mùa thu ở chiến khu (“những con phố dài xao xác hơi may”, không khí “mát trong”, “chớm lạnh”, “hương cốm mới”, …). => Mùa thu đất nước đẹp nhưng man mác buồn, đầy suy tư.
+ Đất nước hiện tại: Vui trong niềm vui phấn khởi “mùa thu nay đã khác rồi”, niềm tự hào về đất nước được “thay áo mới”, được hưởng tự do, được làm chủ quê hương, niềm tự hào đất nước giàu đẹp “trời xanh đây … phù sa”(Sự chuyển biến trong tâm thế con người).
=> Chuyển biến của mùa thu hay chính là chuyển biến của đất nước: tươi vui, phấn khởi, tràn đầy niềm tự hào).
– Đất nước đau thương trong chiến tranh, nhưng vẫn vươn lên bất khuất
+ Những đau thương do chiến tranh gây nên, mất mát, tổn thương ” Ôi những cánh đồng … trời chiều”, “Bát cơm chan … lột da”.
+ Thế nhưng với tinh thần anh dũng bất khuất, nhân dân ta đã đứng lên bằng tình yêu quê hương “Xiềng xích … thương nhà”, giành lại độc lập tự do, làm chủ đất nước non sông “khói nhà máy … anh hùng”.
– Đất nước trong tương lai đổi mới, đất nước của những con người anh hùng “ngày nắng đốt … sáng lòa”.
=> Vẻ đẹp hùng tráng của dân tộc Việt Nam, đất nước, con người Việt Nam. Bài thơ khái quát lên sức vươn dậy, đứng lên thần kì của người dân Việt từ quá khứ đau thương, tới hiện tại anh dũng và tương lai tươi sáng.
2.2.2 . Đất nước – Nguyễn Khoa Điềm
a. Cảm hứng sáng tác
Cảm nhận từ chiều sâu về lịch sử, văn hóa, không gian, thời gian của đất nước.
b. Lý giải cội nguồn của đất nước (9 câu đầu)
– Khẳng định “Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi”: điều tất yếu, đương nhiên, nhưng là động lực cho ta đi tìm cội nguồn Đất Nước.
– Đất Nước được bắt nguồn từ những gì giản dị, thân thuộc nhất trong đời sống con người: tục ăn trầu “miếng trầu bây giờ bà ăn”, những câu chuyện xa xưa “ngày xửa ngày xưa…” của mẹ, thói quen vấn tóc “tóc mẹ thì búi sau đầu”, truyền thống đánh giặc của cha ông “dân mình biết trồng tre đánh giặc”, …
– Đất Nước trưởng thành trong quá trình lao động của con người “cái kèo, cái cột thành tên”, “Hạt gạo…sàng”.
=> Tác giả có cái nhìn khác lạ, mới mẻ về cội nguồn của Đất Nước. Đất Nước bắt nguồn từ chiều sâu lịch sử, văn học, phong tục, văn hóa của dân tộc.
c. Định nghĩa về Đất Nước (28 câu tiếp)
– Về phương diện không gian và địa lý:
+ Đất Nước là hợp nhất của hai yếu tố “Đất” và “Nước”
+ Đất Nước là không gian quen thuộc, riêng tư của đôi lứa yêu nhau, gắn liền với đời sống sinh hoạt của con người, kỉ niệm của đôi lứa (Đất là nơi anh … nhớ thầm).
+ Đất nước là cả không gian bao la, không gian sinh tồn của các thế hệ con người dân tộc Việt (Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ).
– Đất nước được nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử:
+ Quá khứ: Đất Nước là nơi thiêng liêng, có mẹ u Cơ, cha Lạc Long Quân, sinh ra dân tộc Việt, nó gắn liền với truyền thuyết tổ tiên thiêng liêng. (Đất là nơi …bọc trứng).
+ Hiện tại: Đất Nước nằm trong sâu thẳm mỗi con người, mỗi người đều mang một phần giá trị của Đất Nước. Khi những giá trị ấy gắn kết lại, Đất Nước sẽ “hài hòa, nồng thắm). => gắn kết giữa cái chung và cái riêng (Trong anh và em …vẹn tròn, to lớn).
+ Tương lai: Thế hệ con cháu chúng ta sẽ mang đất nước “đi xa”, Đất Nước sẽ trường tồn “muôn đời”.
– Cái nhìn suy tư về trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với Đất Nước: Mỗi cá nhân phải biết “gắn bó và san sẻ”, đóng góp cho Đất Nước, bởi Đất Nước là “máu xương của mình”.
– Nhận xét: Đất Nước hiện lên gần gũi, thân thuộc, nhưng không kém phần thiêng liêng, hào hùng. Khát vọng Đất Nước trong sự gắn kết của mọi người sẽ trường tồn mãi mãi.
d. Tư tưởng cốt lõi: Đất nước của nhân dân và những cảm nhận của tác giả về Đất Nước:
– Đất nước được làm nên từ phẩm chất, số phận của con người, là một phần máu thịt của con người
– Chính nhân dân là người làm nên lịch sử Đất Nước bốn ngàn năm:
+ Họ là những con người bình dị, “con trai, con gái bằng tuổi chúng ta”, nhưng trong họ luôn chứa chan tình yêu nước.
+ Những con người vô danh đã làm nên đất nước, khẳng định vai trò của mỗi con người trong lịch sử dân tộc (Trong bốn ngàn …Đất Nước)
– Chính nhân dân là người tạo ra và giữ gìn những giá trị vật chất và tinh thần để làm nên Đất Nước:
+ Văn hóa: “Họ giữ và … hái trái”
=> Đặt nền móng cho sự phát triển dài lâu của Đất Nước.
– Tư tưởng cốt lõi, cảm hứng bao trùm trong đoạn thơ là tư tưởng “Đất Nước của nhân dân, .. thần thoại”, Đất Nước ấy biết yêu thương, trân quý nghĩa tình, có ơn trả ơn, có thù trả thù, góp sức và công lao xây dựng Đất Nước, chiến đấu bảo vệ non sông.
– Nhận xét:
+ Về nội dung: Thể hiện cái nhìn mới mẻ về Đất Nước trên các phương diện như lịch sử, địa lý, văn hóa, với tư tưởng cốt lõi Đất Nước của nhân dân
+ Nghệ thuật: Sử dụng đa dạng và sáng tạo ngôn ngữ dân gian, các chất liệu như ca dao, tục ngữ, … giọng điệu đậm chất suy tư, triết lý.
2.3. Nhận xét chung:
– Cả hai bài thơ đều cảm nhận về đất nước ở một khía cạnh riêng, mới lạ, hiện đại
– Mỗi bài đều có cái nhìn riêng, hoàn thiện hình tượng đất nước trong mỗi người dân Việt Nam để chúng ta có cái nhìn đầy đủ nhất về Đất Nước.
3. Kết bài:
– Khẳng định tình yêu nước sâu sắc, khơi gợi tình yêu nước trong lòng mỗi người.
Dàn ý so sánh hình tượng đất nước trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 2
1. Mở bài
– Đất nước là hình tượng xuyên suốt trong nền Văn học Việt Nam, qua mỗi thời kì, hình tượng ấy lại được bồi đắp thêm, hoàn thiện thêm.
– Hai bài thơ cùng mang tên “Đất nước” của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm đã đem đến cho người đọc những cảm nhận sâu sắc về đất nước.
2. Thân bài
a. Điểm giống
– Cả hai bài thơ cùng ra đời sau cách mạng tháng tám, khi nhân dân được làm chủ đất nước, đều thể hiện hình tượng đất nước tự do, giàu đẹp, nhân dân anh dũng kiên cường.
– Viết bằng giọng thơ trữ tình chính luận nên vừa có sự du dương, tình cảm lại vừa có tính triết lí sâu sắc.
– Thể hiện tinh thần yêu nước sâu sắc của mỗi tác giả.
b. Điểm khác
– Dù cùng viết về đất nước, nhưng mỗi nhà thơ lại có cá tính, có cách thể hiện và góc nhìn riêng về đất nước.
2.1. Đất nước – Nguyễn Đình Thi
a. Cảm hứng sáng tác
– Bài thơ được sáng tác từ năm 1848 đến năm 1955 mới hoàn thành, nhà thơ lấy cảm hứng xuyên suốt chiều dài cuộc kháng chiến chống pháp.
– Bởi vậy bài thơ được viết theo kết cấu: từ quá khứ đau thương, đến hiện tại anh dũng và tương lai tươi sáng của đất nước.
b. Đất nước hiền hòa được cảm nhận qua mùa thu xưa và nay
– Mùa thu xưa trong cảm nhận của tác giả là thu Hà Nội, với “những phố dài xao xác hơi may”, với không khí “chớm lạnh”, “mát trong”, …và con người trong mùa thu xưa cũng ra đi lặng lẽ với tâm tư nặng trĩu nhưng cương quyết.
=> Đất nước đẹp nhưng buồn man mác
– Nếu đất nước xưa bao trùm nỗi buồn thì đất nước nay là niềm vui phơi phới, niềm tự hào vì được “thay áo mới”, chiếc áo của sự tự do, sự làm chủ của chính con người trên đất nước mình.
– Nhận xét: sự chuyển biến của bức tranh mùa thu chính là sự chuyển biến của đất nước.
c. Đất nước đau thương trong chiến đấu nhưng vinh quang trong chiến thắng
– Đất nước trong chiến tranh phải chịu bao đau thương, mất mát: “cánh đồng quê chảy máu”, “dây thép gai đâm nát trời chiều”, ..
– Nhưng với tinh thần anh dũng bất khuất, nhân dân ta đã đứng lên giành lại đất nước, quyền làm chủ quê hương.
– Bốn câu thơ cuối như một định nghĩa về đất nước: đất nước bất khuất anh hùng.
=> Tạo nên vẻ đẹp hào hùng, tráng lệ về con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam. Đoạn thơ đã khái quát được sức vươn dậy thần kỳ của dân tộc Việt Nam chúng ta.
2.2. Đất nước – Nguyễn Khoa Điềm
2.2.1. Đất nước được cảm nhận từ phương diện lịch sử, văn hóa, chiều sâu của không gian, chiều dài của thời gian
a. Đất nước có từ bao giờ? (lí giải cội nguồn của đất nước) (9 câu đầu)
– Tác giả khẳng định một điều tất yếu: “Khi ta lớn lên đất nước đã có rồi”, điều này thôi thúc mỗi con người muốn tìm đến nguồn cội đất nước.
– Đất nước bắt nguồn từ những diều bình dị, gần gũi trong đời sống của người Việt Nam từ xa xưa: tục ăn trầu của người Việt và truyện cổ tích Trầu cau, thói quen búi tóc của những người phụ nữ Việt Nam, thói quen tâm lí, truyền thống yêu thương của dân tộc.
– Đất nước trưởng thành cùng quá trình lao động sản xuất “cái kèo cái cột thành tên”, “một nắng hai sương”, quá trình đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
=> Tác giả có cái nhìn mới mẻ về cội nguồn đất nước, đất nước bắt nguồn từ chiều sâu văn hóa, văn học, lịch sử và truyền thống dân tộc.
b. Định nghĩa về đất nước (28 câu thơ tiếp theo)
– Về phương diện không gian địa lí:
+ Tác giả tách riêng hai yếu tố “đất” và “nước” để suy tư một cách sâu sắc.
+ Đất nước là không gian riêng tư quen thuộc gắn với không gian sinh hoạt của mỗi con người; gắn với kỉ niệm tình yêu lứa đôi.
+ Đất nước là không gian bao la trù phú, không gian sinh tồn của cộng đồng qua bao thế hệ.
– Nhìn đất nước được nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử từ quá khứ, hiện tại đến tương lai:
+ Trong quá khứ đất nước là nơi thiêng liêng, gắn với truyền thuyết, huyền thoại.
+ Trong hiện tại: đất nước có trong tấm lòng mỗi con người, mỗi người đều thừa hưởng những giá trị của đất nước, khi có sự gắn kết giữa mỗi người đất nước sẽ nồng thắm, hài hòa, lớn lao. Đó là sự gắn kết giưa cái riêng và cái chung.
+ Trong tương lai: thế hệ trẻ sẽ “mang đất nước đi xa”, “đến những ngày mơ mộng”, đất nước sẽ trường tồn, bền vững.
– Suy tư về trách nhiệm của mỗi cá nhân với đất nước: “Phải biết gắn bó và san sẻ”, đóng góp, hi sinh để góp phần dựng xây đất nước.
=> Qua cái nhìn toàn diện của nhà thơ, đất nước hiện lên vừa gần gũi, thân thuộc lại vừa thiêng liêng, hào hùng và trường tồn đến muôn đời sau.
2.2.2. Tư tưởng cốt lõi, cảm nhận về đất nước: đất nước của nhân dân
– Thiên nhiên địa lí của đất nước không chỉ là sản phẩm của tạo hóa mà được hình thành từ phẩm chất và số phận của mỗi người, là một phần máu thịt, tâm hồn con người:
– Nhân dân làm nên lịch sử 4000 năm:
+ Họ là những người con trai, con gái bình dị nhưng luôn thường trực tình yêu nước.
+ Tác giả nhấn mạnh đến những con người vô danh làm nên lịch sử, khẳng định vai trò của mỗi cá nhân với lịch sử dân tộc.
– Nhân dân tạo ra và giữ gìn những giá trị vật chất, tinh thần cho đất nước: văn hóa: “truyền hạt lúa”, “truyền lửa”, “truyền giọng nói”, “gánh theo tên xã, tên làng”,… từ đó xây dựng nền móng phát triển đất nước lâu bền.
– Tư tưởng cốt lõi, cảm hứng bao trùm cả đoạn trích: “đất nước này là đất nước của nhân dân đất nước của ca dao thần thoại”, đất nước ấy thể hiện qua tâm hồn con người: biết yêu thương, biết quý trọng trọng tình nghĩa, công sức và biết chiến đấu vì đất nước.
* Nhận xét:
– Về nội dung: đoạn trích “Đất nước” đã thể hiện cái nhìn mới mẻ về đất nước trên nhiều bình diện: văn hóa, lịch sử, địa lí dựa trên tư tưởng cốt lõi: “đất nước của nhân dân”.
– Về nghệ thuật: sử dụng đa dạng và sáng tạo chất liệu văn hóa dân gian, ngôn ngữ giàu chất suy tư, triết luận sâu sắc.
=> Hai bài thơ đều cảm nhận về đất nước trong ý thức mới đầy tính nhân văn, hiện đại. Mỗi bài thơ lại cảm nhận đất nước theo một góc nhìn riêng, qua đó hoàn thiện hình tượng đất nước để mỗi người chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về đất nước.
3. Kết bài
– Cả hai bài thơ đều thể hiện tình yêu đất nước chân thành và sâu sắc, khơi gợi tình yêu nước trong mỗi chúng ta.
Dàn ý so sánh hình tượng đất nước trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 3
1. Mở bài
– Giới thiệu khái quát về hai bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi và Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm.
– Giới thiệu vấn đề nghị luận: Hình tượng đất nước trong hai bài thơ.
2. Thân bài
– Làm rõ đối tượng thứ nhất: Hình tượng đất nước trong bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi.
– Làm rõ đối tượng thứ 2: Hình tượng đất nước trong bài Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm.
– So sánh: Nét tương đồng và khác biệt giữa hai đối tượng trên cả hai bình diện nội dung và hình thức nghệ thuật
– Những đặc điểm giống nhau về hình tượng đất nước của 2 bài thơ
– Nguyễn Đình Thi khởi đầu bài thơ bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp mùa thu.
– Đây là một quyết định khéo léo bởi vì trước kia mùa thu bao giờ cũng là thu thảm thu sầu còn từ sau cách mạng tháng 8 năm 1945 trở đi thì mùa thu vui – mùa thu cách mạng, mùa thu khai sinh ra đất nước.
– Khởi đầu bằng những cảm xúc trước vẻ đẹp mùa thu giúp cho Nguyễn Đình Thi có được những suy tư về đất nước một cách tự nhiên và thoải mái hơn.
– Nguyễn Khoa Điềm khắc họa hình tượng đất nước mình bằng cách đặt hình tượng này trong mối liên hệ với thời gian và không gian cụ thể còn về sau là thời gian không gian trừu tượng.
– Đất nước được nhìn qua chiều dài của thời gian và mặt khác đất nước được xác định bởi những không gian có thể là những không gian nhỏ, không gian cụ thể và cũng có thể là những không gian mênh mông không gian trừu tượng trong lòng người.
Hình tượng đất nước sẽ rất hoàn thiện khi nó được đặt trong 2 mối liên hệ này.
* Còn khi xét về phương diện con nghệ thuật thì hình tượng đất nước trong 2 bài thơ của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm có khá nhiều nét tương đồng.
– Vì đây là hình tượng đất nước được khắc họa trong thơ ca mà hình tượng thơ lại là hình tượng cảm xúc, cho nên cả 2 tác giả đều viết về đất nước bằng niềm tự hào sâu sắc, bằng những nhận thức thấm thía về lịch sử về truyền thống dân tộc.
– Nhà thơ Nguyễn Đình Thi đã khắc họa hình tượng đất nước của mình với 2 đặc điểm rất lớn, vừa trái ngược nhau lại vừa rất hài hòa với nhau.
– Đấy là một đất nước vất vả đau thương với những cảnh đồng quê chảy máu dây thép gai đâm nát trời chiều, với cái cảnh “bát cơm chan đầy… còn giằng khỏi miệng ta”. Tuy nhiên đất nước chúng ta còn là một đất nước anh hùng quật khởi và một cái đất nước quật cường đã khiến cho kẻ thù bất lực.
“Xiềng xích chúng bay
…
Lòng dân ta yêu nước thương nhà”
– Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm còn miêu tả những hình ảnh dân tộc bằng cách nối liền hiện tại với quá khứ và tương lai. Từ điểm nhìn hiện tại, Nguyễn Đình Thi lắng nghe những tiếng rì rầm trong lòng đất của quá khứ vọng về.
– Đấy là tiếng nói hình ảnh của đất nước chưa bao giờ khuất. Đồng thời cảm hứng thơ còn đưa Nguyễn Đình Thi hướng tới tương lai. Ông như nhìn trước một nước Việt Nam từ trong máu lửa rũ bùn đứng dậy sáng lòa.
– Còn ở trong bài thơ đất nước của mình, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm lại bộc lộ niềm tin sâu sắc của ông về những hình ảnh văn hóa lâu đời.
– Để viết nên bài thơ đất nước của mình, Nguyễn Khoa Điềm đã sử dụng với một mật độ rất cao các chất liệu văn hóa dân gian. Dựa trên rất nhiều câu ca dao tục ngữ, để viết nên những câu thơ của mình.
– Ông còn đưa vào bài thơ rất nhiều truyền thuyết, những sinh hoạt phong tục tập quán đậm đà bản sắc dân tộc. Nguyễn Khoa Điềm còn ý thức một cách rất sâu sắc về những đóng góp lớn lao của nhân dân cho đất nước.
– Đó là những đóng góp từ nhỏ nhặt cho đến lớn lao, những đóng góp được ghi lại trong sử sách và cả những đóng góp âm thầm lặng lẽ không ai biết. Đó còn là những đóng góp kiên nhẫn, bền bỉ truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
* Những điểm khác nhau của hình tượng đất nước ở 2 tác phẩm
– Đây là 2 bài thơ được ra đời ở 2 thời điểm rất khác nhau và chính điều đó đã khiến cho hình tượng đất nước ở 2 bài thơ này có nhiều chỗ khác biệt.
– Nguyễn Đình Thi thì khắc họa hình tượng đất nước với 2 đặc điểm và đặt hình tượng đất nước trong mối quan hệ với quá khứ và tương lai.
– Trong khi ấy Nguyễn Khoa Điềm lại viết bài thơ này theo một định hướng tư tưởng nhằm chứng minh: “đất nước này là đất nước của người dân”, mà tư tưởng cơ bản này đã chi phối toàn bộ bài thơ và nó quy định bút pháp, nó buộc Nguyễn Khoa Điềm phải chọn cái giải pháp đi từ cụ thể đến khái quát. Điều này là rất dễ giải thích bởi vì bản thân tư tưởng đất nước của người dân vốn đã là trừu tượng. Để cho sáng tỏ nó chỉ có 1 cách là đi từ rất nhiều những hình ảnh cụ thể, những đóng góp của người dân cho đất nước, những chất liệu văn hóa dân gian… để rồi từ rất nhiều hình ảnh cụ thể ấy tư tưởng đất nước của người dân mới được làm sáng tỏ.
* Lí giải sự khác biệt:
♦ Thực hiện thao tác này cần dựa vào các bình diện
– Bối cảnh xã hội, văn hóa mà từng đối tượng tồn tại; phong cách nhà văn; đặc trưng thi pháp của thời kì văn học.
♦ Do sự khác biệt về phong cách
– Thơ Nguyễn Đình Thi thường giàu nhạc tính có chất hội họa và điều đặc sắc nhất là có cả những suy tư sâu sắc của một tư duy triết học. Còn thơ Nguyễn Khoa Điềm thường viết về cuộc đấu tranh cách mạng.
– Ông hay đề cao phẩm chất của những bà mẹ anh hùng, những chiến sĩ giải phóng kiên cường. Đặc biệt ông có những cảm nhận rất phong phú và sâu sắc về đất nước trong những năm chống Mĩ.
♦ Về phương diện bố cục:
– Chúng ta rất dễ dàng nhận thấy ở 2 bài thơ đất nước đều chia làm 2 phần nhưng sự liên kết 2 phần ở mỗi bài lại rất khác nhau.
– Bài đất nước của Nguyễn Đình Thi được bắt đầu bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp của mùa thu, mùa thu Hà Nội trong hồi tưởng và mùa thu Việt Bắc trong hiện tại. Để rồi sau đó mới chuyển sang quá khứ 2 thời điểm để diễn tả những suy tư cả tác giả đối với đất nước.
– Trong khi ấy thì bố cục 2 phần của bài thơ đất nước của Nguyễn Khoa Điềm lại theo một cách hoàn toàn khác. Phần 1 dành cho việc khắc họa hình tượng đất nước trong mối liên hệ với thời gian. Để rồi toàn bộ phần 2 nhằm chứng minh cho tư tưởng với đất nước của người dân.
3. Kết bài
– Khái quát những nét giống nhau và khác nhau tiêu biểu.
– Có thể nêu những cảm nghĩ của bản thân.
So sánh hình tượng đất nước trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Bài mẫu 1
Đối với mỗi con người, hai tiếng đất nước, Tổ quốc bao giờ cũng thiêng liêng hết mực. Chẳng vậy mà các nhà thơ, nhà văn luôn có cho mình một cảm hứng dạt dào khi viết về hình tượng đất nước. Trải qua bao nhiêu thời gian với bốn ngàn năm dựng và giữ nước, biết bao áng thơ văn đã tạc nên hình tượng non sông. Trong đó phải kể tới hai bài thơ cùng tên của hai tác giả thi ca nổi tiếng Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm. Cả hai bài thơ cùng tên “Đất nước” thể hiện cùng một tình yêu nước vô cùng sâu nặng nhưng lại được thể hiện qua từng cách cảm nhận riêng của mỗi tác giả. Điều đó đã đem đến cho người đọc chúng ta cái nhìn thật toàn diện, thật mới mẻ và sâu sắc hơn về hình tượng đất nước.
Cả hai tác phẩm thơ đều ra đời sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, khi mà nhân dân Việt Nam đã được hưởng tự do, độc lập, có được quyền làm chủ non sông, vậy nên chúng đều thể hiện hình tượng của một đất nước trù phú, giàu đẹp, với người dân anh hùng. Cả hai nhà thơ đều sử dụng giọng thơ trữ tình – chính luận khi viết về Đất nước mang tính hàm súc và triết lý cao. Không chỉ vậy, nó còn thể hiện sự tìm tòi, khám phá những điều mới lạ cho hình tượng đất nước. Thế nhưng, tựu chung lại, chúng đều thể hiện một tình yêu đất nước non sông vô cùng sâu sắc của những người con đất Việt.
Tuy vậy, về cơ bản, hai bài thơ đều có chung hướng đi, có chung điểm đến, thế nhưng cách thức, cách cảm nhận và biểu hiện đều mang nét riêng của từng tác giả. Mỗi người đều có những khám phá riêng về Đất nước của mình.
Với “Đất nước” của Nguyễn Đình Thi, ông bắt đầu viết từ năm 1948, nhưng mãi tới 1955 mới hoàn thành. Chặng đường làm nên tác phẩm kéo dài tám năm, suốt cuộc kháng chiến chống Pháp lần hai của quân và dân ta. Vậy nên cảm nhân về đất nước của ông mở rộng từ quá khứ tới tương lai về một đất nước kiên cường, bất khuất, vươn dậy trở thành “những anh hùng áo vải”, đem đến một tương lai huy hoàng. Bài thơ của Nguyễn Đình Thi mang màu sắc hiện đại, trẻ trung, pha chút u buồn, trầm lắng, nhưng không thiếu đi nét dân tộc, truyền thống. Tính dân tộc trong bài thơ được thể hiện qua hình ảnh của mùa thu xử sở với gió heo may, với “hương cốm mới”, với cảm giác “chớm lạnh” giữa “những phố dài” của Hà Nội thủ đô:
“Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa”
Hay “Những phố dài xao xác hơi may”
Đó là mùa thu của một đất nước hiền hòa, một mùa thu thật đẹp nhưng có chút gì đó man mác buồn suy tư. Để tiếp đến sau đó là hình ảnh về một mùa thu mới của non sông, mùa thu hiện tại với niềm vui phơi phới:
“Mùa thu nay đã khác rồi”
Đó là niềm vui về một đất nước tự do, được làm chủ quê hương, niềm tự hào khi đất nước được “thay áo mới”. Đồng thời, cũng qua đó, Nguyễn Đình Thi bày tỏ niềm tự hào về một hình ảnh đất nước Việt Nam giàu có, trù phú với:
“Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa”
Hình ảnh đất nước hiện lên sao đẹp đẽ và thân thương đến thế! Không chỉ gắn liền với hôm nay, đất nước còn nối liền mạch với truyền thống, với quá khứ của dân tộc:
“Nước chúng ta
Nước những con người chưa bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm từ trong đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về”
Mạch nguồn của truyền thống kết nối với hiện tại để làm nên một đất nước anh hùng. Truyền thống đó được lớp lớp người con Việt Nam kế cận, không chỉ là về văn hóa, phong tục mà còn về truyền thống anh dũng, quyết tâm chiến đấu bảo vệ quê hương mình. Ở đây, màu sắc hiện đại của bài thơ nổi lên khá rõ, đó là hình ảnh của một đất nước trong cuộc chiến tranh vệ quốc ở thế kỉ XX. Hình tượng đất nước được ấp ủ trong suốt cuộc kháng chiến chín năm với bao nhiêu là trải nghiệm được đúc kết. Để đến cuối cùng, khi nói về đau thương của chiến tranh gây ra cho quê hương, Nguyễn Đình Thi chỉ thốt lên:
“Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều”
Chiến tranh đi qua bao giờ cũng để lại những tang tóc, những đau thương mất mát. Những ai đã từng đi qua chiến tranh đều hiểu cái điêu tàn, tang thương nó để lại và Nguyễn Đình Thi đã thể hiện hình tượng đất nước trong chiến tranh bằng hình ảnh “cánh đồng quê chảy máu”, với “dây thép gai đâm nát trời chiều”. Tư duy ấy gắn liền với tư duy của thơ hiện đại khi mà mỗi quốc gia đều đang oằn mình dưới chân kẻ thù, đang phải đấu tranh để giành lấy độc lập, tự do trong thế kỉ XX. Đồng thời những hình ảnh ấy cũng gợi lên sự đau thương tới vô tận, sự căm thù vô biên dành cho kẻ thù. Đất nước đã bị chúng dày xéo tới tan nát, không còn chút bình yên.
Thế nhưng, từ trong nỗi đau thương ấy, đất nước ta, dân tộc ta đã đứng lên với tinh thần bất khuất:
“Xiềng xích chúng bay không khóa được
Trời đầy chim và đất đầy hoa
Súng đạn chúng bay không bắn được
Lòng dân ta yêu nước thương nhà”
Nguyễn Đình Thi đã lấy cái hữu hạn để so sánh với cái vô hạn, cái cụ thể so sánh với cái trừu tượng: “xiềng xích – trời đầy chim và đất đầy hoa”, “súng đạn – lòng dân ta yêu nước thương nhà”, cốt để nói lên sự bất lực của kẻ thù đối với sự bất diệt, tình yêu nước của dân tộc ta.
Đặc biệt, Nguyễn Đình Thi đã viết lên lời thơ trong niềm tin chiến thắng về tương lai chói lòa của dân tộc:
“Súng nổ rung trời giận dữ
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ trong máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng lòa”
Đó là khi chủ nghĩa anh hùng cách mạng làm nên chiến thắng chói lòa, khiến cho muôn vạn kẻ thù khiếp sợ. Đây là đỉnh cao của xúc cảm, những suy tư, suy ngẫm về đất nước. Bức tranh đất nước hiện lên cụ thể, mạch lạc, từ quá khứ, tới hiện tại rồi tới tương lai, kết lại bằng chiến thắng vang dội với hình ảnh mang tính sử thi, hoành tráng, có sức khái quát. Khổ thơ cuối là hình tượng đất nước Việt Nam từ trong vũng “bùn” lầy tăm tối, đau thương của kiếp nô lệ, bứt đứt gông xích, đứng lên hiên ngang làm nên chiến thắng lịch sử “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Bức chân dung ấy của đất nước được vẽ lên vô cùng chân thực, bởi ngòi bút tài hoa gắn liền với tư duy thơ hiện đại, trên nền khói lửa, máu xương, một Việt Nam kiên cường, sừng sững kiêu hãnh trước năm châu bốn bể.
Cùng chung cảm hứng về đất nước nhưng Nguyễn Khoa Điềm lại vẽ lên hình tượng một đất nước với đầy màu sắc văn hóa dân gian. Không như Nguyễn Đình Thi dùng mùa thu để nói về hình tượng đất nước, Nguyễn Khoa Điềm đã dùng chất liệu dân gian, của ca dao và thần thoại để tạo nên hình tượng đất nước, đồng thời thể hiện tư tưởng “đất nước của nhân dân”. Đây là một tư duy tư tưởng vừa mới mẻ lại vừa hết sức quen thuộc. Bởi dân gian cũng chính là nhân dân, nhân dân là phần cơ bản nhất, rõ ràng nhất để nhận ra đất nước. Nhưng nó cũng vô cùng mởi mẻ bởi chất liệu dân gian dựng lên hình tượng đất nước gợi ra một đất nước bình dị, gần gũi, hiền hòa, đầy chất thơ, luôn sống mãi cùng con người và dân tộc.
Khi nói về sự hình thành, cội nguồn của đất nước, Nguyễn Khoa Điềm đã thể hiện đất nước từ chiều sâu của văn hóa, của những phong tục, tập tục được nối truyền, từ cha mẹ với “gừng cay muối mặn”, từ “miếng trầu bà ăn”, … Đất nước là những gì quen thuộc nhất, gần gũi nhất với chúng ta:
“Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa…” mẹ hay kể
Đất Nước bắt đầu với miềng trầu bây giờ bà ăn
Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre đánh giặc
Tóc mẹ thì bới sau đầu
Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn
Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã, giần, sàng
Đất Nước có từ ngày đó …”
Tác giả đã lý giải cội nguồn của đất nước, khẳng định Đất Nước “có rồi” như một điều tất yếu, đương nhiên, đó là một trong những động lực khiến chúng ta phải đi tìm lại cội nguồn của đất nước. Đất nước bắt nguồn từ những điều giản dị, chân thành, thân thuộc nhất với mỗi con người chúng ta, từ tục ăn trầu, từ những câu chuyện cổ tích “ngày xửa ngày xưa…” mẹ hay kể, từ thói quen vấn tóc sau đầu của mẹ, từ truyền thống “trồng tre” lấy chông đánh giặc của cha ông, … Và đất nước cũng trưởng thành mỗi ngày như một thực thể, trưởng thành trong quá trình lao động của con người:
“Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã, giần, sàng”
Cái nhìn về cội nguồn của đất nước của tác giả thật mới mẻ. Nó chứa đựng trong đó cả chiều sâu về lịch sử, phong tục, văn hóa, …
Không chỉ làm rõ cội nguồn của đất nước, Nguyễn Khoa Điềm tiếp tục làm rõ khái niệm đất nước trong cái thước đo “thời gian đằng đẵng, không gian mênh mông”, của lịch sử, của địa lý.
Định nghĩa về đất nước được thể hiện qua phương diện không gian, địa lý:
“Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất nước là nơi ta hò hẹn
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm”
Đất nước là sự kết hợp của hai yếu tố: Đất và Nước. Hai yếu tố đó được định nghĩa là những gì quen thuộc, thân thuộc nhất của đôi lứa yêu nhau, gắn liền với đời sống sinh hoạt của con người “nơi anh đến trường”, “nơi em tắm”, gắn liền với kỉ niệm của đôi lứa yêu nhau “nơi ta hò hẹn”. Trong hình ảnh đất nước ấy có những lời ca dao, những truyền thuyết, thần thoại, không gian bao la. Nó là không gian sinh tồn của các thế hệ con người Việt Nam:
“Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ”
Không chỉ dựng lên hình ảnh đất nước qua không gian, chiều sâu địa lý, Nguyễn Khoa Điềm còn dựng lên hình tượng đất nước thông qua chiều sâu lịch sử, xuyên suốt bốn ngàn năm của đất nước ta. Đó là khi ta biết tới những truyền thuyết về u Cơ – Lạc Long Quân, về Hùng Vương, về ngày giỗ Tổ:
“Đất là nơi chim về
Nước là nơi Rồng ở
Lạc Long Quân và u Cơ
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng
Những ai đã khuất
Những ai bây giờ
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Gánh vác phần người đi trước để lại
Dặn dò con cháu chuyện mai sau
Hằng năm ăn đâu ở đâu
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ”
Đây là đất nước trong quá khứ của dân tộc, trong hiện tại, đất nước nằm trong sâu thẳm mỗi con người, mỗi con người đều mang một phần giá trị của đất nước. Và khi chúng ta đoàn kết lại với nhau, những giá trị ấy sẽ gắn kết lại, đất nước sẽ “hài hòa nồng thắm”.
“Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước
Khi hai đứa nắm tay
Đất Nước trong chúng mình hài hòa nồng thắm
Khí chúng ta cầm tay mọi người
Đất Nước vẹn tròn to lớn”
Hình tượng đất nước trong thơ Nguyễn Khoa Điềm là sự thống nhất, gắn kết giữa cái chung và cái riêng, giữa các cá nhân với cả cộng đồng lớn. Hình tượng ấy cũng được soi chiếu qua lăng kính văn hóa dân gian để đến thế hệ tương lai kế cận, chúng sẽ mang đất nước “đi xa” hơn nữa, đất nước của chúng ta sẽ trường tồn muôn đời:
“Mai sau con ta lớn lên
Con sẽ mang đất nước đi xa
Đến những tháng ngày mơ mộng”
Đến đây, Nguyễn Khoa Điềm lại trở lên thật suy tư và trầm lắng, bởi ông nhận ra cái trách nhiệm của mỗi cá nhân cho đất nước. Mỗi người phải biết “gắn bó và san sẻ”, đóng góp cho đất nước “hóa thân cho dáng hình xứ sở”, không chỉ bởi đất nước là máu xương của mình mà còn bởi vì tương lai đất nước trường tồn:
“Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ
Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở
Để làm nên Đất Nước muôn đời…”
Hình tượng đất nước ở đây hiện lên thật gần gũi, thân thuộc biết bao, thế nhưng cũng chẳng kém phần thiêng liêng, hào hùng. Hòa trong đó là khát vọng về một đất nước thịnh vượng, trường tồn trong sự gắn kết của mỗi con người trong xã hội.
Trong khi xây dựng hình tượng đất nước, Nguyễn Khoa Điềm không quên cái tư tưởng cốt lõi làm nên đất nước đó là “Đất nước của nhân dân”. Tại khổ cuối này, ông đã bộc lộ những cảm xúc của mình về tư tưởng đó đồng thời thể hiện những cảm nhận của riêng mình về đất nước.
Nguyễn Khoa Điềm cho rằng đất nước được là nên từ những phẩm chất, số phận của con người, của mỗi người dân trong xã hội, nó được dựng lên bằng máu thịt của nhân dân. Chính nhân dân là người làm nên lịch sử của đất nước bốn ngàn năm:
“Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng yêu nhau góp lên hòn trống mái
Gót ngựa Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại
….
Những cuộc đời đã hóa núi sông ta”
Đó là một đất nước vừa thi vị lại vừa giàu tính trí tuệ. Những cái tên, cảnh trí thiên nhiên đều là những con người những số phận tạo nên. Những gò đất, ruộng đồng, bờ bãi đều là những phẩm chất, “lối sống của cha ông”. Chính những chất liệu đặc biệt ấy đã khiến đất nước trở lên vừa thiêng liêng nhưng cũng thân thiết lên bội phần.
Thế nhưng, đất nước không chỉ được tạo nên bởi những người được “nhớ mặt đặt tên”, đất nước còn được làm nên từ vô số những con người vô danh:
“Trong bốn nghìn lớp người giống chúng ta lứa tuổi
Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Không ai nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước”
Và cũng chính những con người ấy đã tạo nên những giá trị vật chất và tinh thần cho đất nước chúng ta lưu truyền, làm nên bản sắc riêng của đất nước. Họ là người đặt nền móng cho sự phát triển dài lâu, thịnh vượng của non sông:
“Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa giống
…
Họ đắp đập be bờ để người sau trồng cây hái trái”
Như đã nói ở trên, đoạn thơ này, Nguyễn Khoa Điềm tập trung nói về tư tưởng “Đất nước của nhân dân”, vậy nên cảm hứng bao trùm toàn bộ đoạn thơ là tư tưởng đó. Một đất nước biết yêu thương, trân quý nghĩa tình, có ơn trả ơn, có thù báo thù, cùng nhau góp sức xây dựng đất nước, cùng chiến đấu bảo vệ non sông:
“Để Đất Nước này là Đất Nước của Nhân dân
Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao, thần thoại”
Như vậy, tóm lại, hình tượng đất nước mà Nguyễn Khoa Điềm thể hiện vừa có chiều sâu lịch sử, vừa có không gian của địa lý, bề rộng của phong tục, tập quán. Mọi khía cạnh đều được nhìn từ cái nhìn của phong tục tập quán. Trong đó có những phát hiện mới mẻ về cội nguồn đất nước, về sự hình thành đất nước cũng như một tư tưởng cốt lõi “Đất nước của nhân dân”. Tác giả đã sử dụng chất liệu dân gian bằng giọng thơ của mình, bằng sự sáng tạo của mình để tạo nên một hình tượng đất nước thật sâu sắc trong bài thơ. Bài thơ của ông tạo nên sự mới mẻ trong thơ ca Việt, đồng thời tạo nên bức chân dung mới về hình tượng đất nước trong thời đại mới ngày nay.
Cả hai bài thơ của hai tác giả đều cảm nhận về đất nước ở một khía cạnh riêng của mình, có mới lạ, hiện đại, có truyền thống, dân gian. Nhưng tựu chung lại, nó đều làm nổi bật lên tình yêu nước sâu sắc của hai nhà thơ, đồng thời làm hoàn thiện hơn hình tượng đất nước trong nền thơ ca Việt Nam, làm cho người đọc chúng ta càng có cái nhìn đầy đủ nhất, mới mẻ nhất về đất nước chúng ta.
Mỗi người một phong cách, người dùng chất liệu hiện đại, người dùng chất liệu dân gian, nhưng dù là ai cũng đều mang đến cho người đọc những xúc cảm tuyệt vời về hình ảnh đất nước. Qua đó, chúng ta cảm nhận được tình yêu đất nước tới sâu nặng của cả hai người con đất Việt qua từng câu chữ, và họ cũng đã góp phần giúp mỗi người con Việt Nam càng thêm yêu quý và trân trọng Tổ quốc thiêng liêng của mình hơn nữa.
Thông qua dàn ý và một số bài văn mẫu so sánh hình tượng đất nước trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi tiêu biểu được Trường THPT Trần Hưng Đạo tuyển chọn từ những bài viết xuất sắc của các bạn học sinh. Mong rằng các em sẽ có khoảng thời gian vui vẻ và hữu ích khi học môn Văn!
Đăng bởi: Trường THPT Trần Hưng Đạo
Chuyên mục: Lớp 12, Ngữ Văn 12
[/box]
#Dàn #sánh #hình #tượng #đất #nước #trong #bài #thơ #Đất #nước #của #Nguyễn #Khoa #Điềm #và #Nguyễn #Đình #Thi #hay #nhất
[rule_3_plain]
#Dàn #sánh #hình #tượng #đất #nước #trong #bài #thơ #Đất #nước #của #Nguyễn #Khoa #Điềm #và #Nguyễn #Đình #Thi #hay #nhất
Hướng dẫn lập dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi ngắn gọn, cụ thể, hay nhất. Với các bài dàn ý và văn mẫu được tổng hợp và biên soạn dưới đây, các em sẽ có thêm nhiều tài liệu hữu ích phục vụ cho việc học môn văn. Cùng tham khảo nhé!
Xem nhanh nội dung1 Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 12 Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 23 Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 34 So sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Bài mẫu 1
Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 1
1. Mở bài
– Giới thiệu về hình tượng tổ quốc (nhiều tác giả viết về hình tượng tổ quốc, trong đó nổi tiếng nhất là hai bài thơ tổ quốc của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi)
– Tuy cùng tên nhưng mỗi bài lại viết lên hình tượng tổ quốc với những cảm nhận riêng lẻ
2. Thân bài
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
2.1. Điểm giống nhau:
– Đều được ra đời sau Cách mệnh tháng Tám (Nguyễn Đình Thi – 1948-1955, Nguyễn Khoa Điềm -1974)
– Nội dung: Hình ảnh nhân dân được làm chủ tổ quốc tự do, giàu đẹp. Đều ca tụng và tự hào bởi truyền thống người hùng, kiên cường của dân tộc
– Giọng thơ mộc mạc, giản dị, vừa trữ tình vừa có nét chính luận, mang tính triết lý súc tích cao
– Trình bày lòng yêu nước thâm thúy
2.2 . Điểm khác
2.2.1. Quốc gia – Nguyễn Đình Thi
a. Cảm hứng sáng tác
– Lấy cảm hứng từ cuộc kháng chiến chống Pháp lần hai
– Kết cấu: Đi từ quá khứ đau thương tới ngày nay quả cảm, kiên cường, kết lại bằng hình ảnh tương lai tương sáng của dân tộc.
b. Quốc gia qua cảm nhận của tác giả:
– Quốc gia hiền hòa qua hình ảnh mùa thu
+ Mùa thu của tổ quốc hiện lên qua hình ảnh mùa thu của Hà Nội trong cái nhìn, nỗi nhớ từ mùa thu ở chiến khu (“những con phố dài xao xác hơi may”, ko khí “mát trong”, “chớm lạnh”, “hương cốm mới”, …). => Mùa thu tổ quốc đẹp nhưng man mác buồn, đầy suy tư.
+ Quốc gia ngày nay: Vui trong thú vui phấn khởi “mùa thu nay đã khác rồi”, niềm tự hào về tổ quốc được “thay áo mới”, thừa hưởng tự do, được làm chủ quê hương, niềm tự hào tổ quốc giàu đẹp “trời xanh đây … phù sa”(Sự chuyển biến trong tâm thế con người).
=> Chuyển biến của mùa thu hay chính là chuyển biến của tổ quốc: tươi vui, phấn khởi, tràn đầy niềm tự hào).
– Quốc gia đau thương trong chiến tranh, nhưng vẫn vươn lên quật cường
+ Những đau thương do chiến tranh gây nên, mất mát, tổn thương ” Ôi những cánh đồng … trời chiều”, “Bát cơm chan … lột da”.
+ Thế nhưng với ý thức quả cảm quật cường, nhân dân ta đã đứng lên bằng tình yêu quê hương “Xiềng xích … thương nhà”, giành lại độc lập tự do, làm chủ tổ quốc non sông “khói nhà máy … người hùng”.
– Quốc gia trong tương lai đổi mới, tổ quốc của những con người người hùng “ngày nắng đốt … sáng lòa”.
=> Vẻ đẹp hùng tráng của dân tộc Việt Nam, tổ quốc, con người Việt Nam. Bài thơ nói chung lên sức vươn dậy, đứng lên thần kì của người dân Việt từ quá khứ đau thương, tới ngày nay quả cảm và tương lai tươi sáng.
2.2.2 . Quốc gia – Nguyễn Khoa Điềm
a. Cảm hứng sáng tác
Cảm nhận từ chiều sâu về lịch sử, văn hóa, ko gian, thời kì của tổ quốc.
b. Lý giải cội nguồn của tổ quốc (9 câu đầu)
– Khẳng định “Lúc ta lớn lên Đất Nước đã có rồi”: điều thế tất, đương nhiên, nhưng là động lực cho ta đi tìm cội nguồn Đất Nước.
– Đất Nước được bắt nguồn từ những gì giản dị, thân thuộc nhất trong đời sống con người: tục ăn trầu “miếng trầu hiện thời bà ăn”, những câu chuyện xa xưa “ngày xửa ngày xưa…” của mẹ, thói quen vấn tóc “tóc mẹ thì búi sau đầu”, truyền thống đánh giặc của ông cha “dân mình biết trồng tre đánh giặc”, …
– Đất Nước trưởng thành trong quá trình lao động của con người “cái kèo, cái cột thành tên”, “Hạt gạo…sàng”.
=> Tác giả có cái nhìn khác thường, mới mẻ về cội nguồn của Đất Nước. Đất Nước bắt nguồn từ chiều sâu lịch sử, văn học, phong tục, văn hóa của dân tộc.
c. Khái niệm về Đất Nước (28 câu tiếp)
– Về phương diện ko gian và địa lý:
+ Đất Nước là thống nhất của hai yếu tố “Đất” và “Nước”
+ Đất Nước là ko gian thân thuộc, riêng tư của lứa đôi yêu nhau, gắn liền với đời sống sinh hoạt của con người, kỉ niệm của lứa đôi (Đất là nơi anh … nhớ thầm).
+ Quốc gia là cả ko gian rộng lớn, ko gian sống sót của các thế hệ con người dân tộc Việt (Đất Nước là nơi dân mình đoàn viên).
– Quốc gia được nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử:
+ Quá khứ: Đất Nước là nơi thiêng liêng, có mẹ u Cơ, cha Lạc Long Quân, sinh ra dân tộc Việt, nó gắn liền với truyền thuyết tổ tiên thiêng liêng. (Đất là nơi …bọc trứng).
+ Ngày nay: Đất Nước nằm trong sâu thẳm mỗi con người, mỗi người đều mang một phần trị giá của Đất Nước. Lúc những trị giá đấy gắn kết lại, Đất Nước sẽ “hài hòa, nồng thắm). => gắn kết giữa cái chung và cái riêng (Trong anh và em …vẹn tròn, to lớn).
+ Tương lai: Thế hệ con cháu chúng ta sẽ mang tổ quốc “đi xa”, Đất Nước sẽ trường tồn “muôn thuở”.
– Cái nhìn suy tư về trách nhiệm của mỗi tư nhân đối với Đất Nước: Mỗi tư nhân phải biết “gắn bó và san sẻ”, đóng góp cho Đất Nước, bởi Đất Nước là “máu xương của mình”.
– Nhận xét: Đất Nước hiện lên thân thiện, thân thuộc, nhưng ko kém phần thiêng liêng, hào hùng. Khát vọng Đất Nước trong sự gắn kết của mọi người sẽ trường tồn mãi mãi.
d. Tư tưởng mấu chốt: Quốc gia của nhân dân và những cảm nhận của tác giả về Đất Nước:
– Quốc gia được làm nên từ phẩm chất, số phận của con người, là một phần máu thịt của con người
– Chính nhân dân là người làm nên lịch sử Đất Nước bốn nghìn năm:
+ Họ là những con người bình dị, “đàn ông, con gái bằng tuổi chúng ta”, nhưng trong họ luôn chứa chan tình yêu nước.
+ Những con người vô danh đã làm nên tổ quốc, khẳng định vai trò của mỗi con người trong lịch sử dân tộc (Trong bốn nghìn …Đất Nước)
– Chính nhân dân là người tạo ra và giữ gìn những trị giá vật chất và ý thức để làm nên Đất Nước:
+ Văn hóa: “Họ giữ và … hái trái”
=> Đặt nền tảng cho sự tăng trưởng lâu dài của Đất Nước.
– Tư tưởng mấu chốt, cảm hứng bao trùm trong đoạn thơ là tư tưởng “Đất Nước của nhân dân, .. thần thoại”, Đất Nước đấy biết mến thương, trân quý tình nghĩa, có ơn trả ơn, có thù trả thù, góp sức và công lao xây dựng Đất Nước, đấu tranh bảo vệ non sông.
– Nhận xét:
+ Về nội dung: Trình bày cái nhìn mới mẻ về Đất Nước trên các phương diện như lịch sử, địa lý, văn hóa, với tư tưởng mấu chốt Đất Nước của nhân dân
+ Nghệ thuật: Sử dụng nhiều chủng loại và thông minh tiếng nói dân gian, các chất liệu như ca dao, tục ngữ, … giọng điệu đậm chất suy tư, triết lý.
2.3. Nhận xét chung:
– Cả hai bài thơ đều cảm nhận về tổ quốc ở một khía cạnh riêng, mới lạ, hiện đại
– Mỗi bài đều có cái nhìn riêng, hoàn thiện hình tượng tổ quốc trong mỗi người dân Việt Nam để chúng ta có cái nhìn đầy đủ nhất về Đất Nước.
3. Kết bài:
– Khẳng định tình yêu nước thâm thúy, khơi gợi tình yêu nước trong lòng mỗi người.
Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 2
1. Mở bài
– Quốc gia là hình tượng xuyên suốt trong nền Văn học Việt Nam, qua mỗi thời kì, hình tượng đấy lại được bồi đắp thêm, hoàn thiện thêm.
– Hai bài thơ cùng mang tên “Quốc gia” của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm đã đem lại cho người đọc những cảm nhận thâm thúy về tổ quốc.
2. Thân bài
a. Điểm giống
– Cả hai bài thơ cùng ra đời sau cách mệnh tháng tám, lúc nhân dân được làm chủ tổ quốc, đều trình bày hình tượng tổ quốc tự do, giàu đẹp, nhân dân quả cảm kiên cường.
– Viết bằng giọng thơ trữ tình chính luận nên vừa có sự du dương, tình cảm lại vừa có tính triết lí thâm thúy.
– Trình bày ý thức yêu nước thâm thúy của mỗi tác giả.
b. Điểm khác
– Dù cùng viết về tổ quốc, nhưng mỗi thi sĩ lại có phong cách, có cách trình bày và góc nhìn riêng về tổ quốc.
2.1. Quốc gia – Nguyễn Đình Thi
a. Cảm hứng sáng tác
– Bài thơ được sáng tác từ năm 1848 tới năm 1955 mới hoàn thành, thi sĩ lấy cảm hứng xuyên suốt chiều dài cuộc kháng chiến chống pháp.
– Bởi vậy bài thơ được viết theo kết cấu: từ quá khứ đau thương, tới ngày nay quả cảm và tương lai tươi sáng của tổ quốc.
b. Quốc gia hiền hòa được cảm nhận qua mùa thu xưa và nay
– Mùa thu xưa trong cảm nhận của tác giả là thu Hà Nội, với “những phố dài xao xác hơi may”, với ko khí “chớm lạnh”, “mát trong”, …và con người trong mùa thu xưa cũng ra đi lặng lẽ với tâm tư trĩu nặng nhưng kiên quyết.
=> Quốc gia đẹp nhưng buồn man mác
– Nếu tổ quốc xưa bao trùm nỗi buồn thì tổ quốc nay là thú vui phơi phới, niềm tự hào vì được “thay áo mới”, chiếc áo của sự tự do, sự làm chủ của chính con người trên tổ quốc mình.
– Nhận xét: sự chuyển biến của bức tranh mùa thu chính là sự chuyển biến của tổ quốc.
c. Quốc gia đau thương trong đấu tranh nhưng vinh quang trong thắng lợi
– Quốc gia trong chiến tranh phải chịu bao đau thương, mất mát: “cánh đồng quê chảy máu”, “dây thép gai đâm nát trời chiều”, ..
– Nhưng với ý thức quả cảm quật cường, nhân dân ta đã đứng lên giành lại tổ quốc, quyền làm chủ quê hương.
– Bốn câu thơ cuối như một khái niệm về tổ quốc: tổ quốc quật cường người hùng.
=> Tạo nên vẻ đẹp hào hùng, tráng lệ về con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam. Đoạn thơ đã nói chung được sức vươn dậy thần kỳ của dân tộc Việt Nam chúng ta.
2.2. Quốc gia – Nguyễn Khoa Điềm
2.2.1. Quốc gia được cảm nhận từ phương diện lịch sử, văn hóa, chiều sâu của ko gian, chiều dài của thời kì
a. Quốc gia có từ bao giờ? (lí giải cội nguồn của tổ quốc) (9 câu đầu)
– Tác giả khẳng định một điều thế tất: “Lúc ta lớn lên tổ quốc đã có rồi”, điều này thôi thúc mỗi con người muốn tìm tới nguồn cội tổ quốc.
– Quốc gia bắt nguồn từ những diều bình dị, thân thiện trong đời sống của người Việt Nam từ xa xưa: tục ăn trầu của người Việt và truyện cổ tích Trầu cau, thói quen búi tóc của những người phụ nữ Việt Nam, thói quen tâm lí, truyền thống mến thương của dân tộc.
– Quốc gia trưởng thành cùng quá trình lao động sản xuất “cái kèo cái cột thành tên”, “một nắng hai sương”, quá trình đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
=> Tác giả có cái nhìn mới mẻ về cội nguồn tổ quốc, tổ quốc bắt nguồn từ chiều sâu văn hóa, văn học, lịch sử và truyền thống dân tộc.
b. Khái niệm về tổ quốc (28 câu thơ tiếp theo)
– Về phương diện ko gian địa lí:
+ Tác giả tách riêng hai yếu tố “đất” và “nước” để suy tư một cách thâm thúy.
+ Quốc gia là ko gian riêng tư thân thuộc gắn với ko gian sinh hoạt của mỗi con người; gắn với kỉ niệm tình yêu lứa đôi.
+ Quốc gia là ko gian rộng lớn trù phú, ko gian sống sót của tập thể qua bao thế hệ.
– Nhìn tổ quốc được nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử từ quá khứ, ngày nay tới tương lai:
+ Trong quá khứ tổ quốc là nơi thiêng liêng, gắn với truyền thuyết, huyền thoại.
+ Trong ngày nay: tổ quốc có trong tấm lòng mỗi con người, mỗi người đều thừa hưởng những trị giá của tổ quốc, lúc có sự gắn kết giữa mỗi người tổ quốc sẽ nồng thắm, hài hòa, lớn lao. Đó là sự gắn kết giưa cái riêng và cái chung.
+ Trong tương lai: thế hệ trẻ sẽ “mang tổ quốc đi xa”, “tới những ngày mộng mơ”, tổ quốc sẽ trường tồn, vững bền.
– Suy tư về trách nhiệm của mỗi tư nhân với tổ quốc: “Phải biết gắn bó và san sẻ”, đóng góp, hi sinh để góp phần dựng xây tổ quốc.
=> Qua cái nhìn toàn diện của thi sĩ, tổ quốc hiện lên vừa thân thiện, thân thuộc lại vừa thiêng liêng, hào hùng và trường tồn tới muôn thuở sau.
2.2.2. Tư tưởng mấu chốt, cảm nhận về tổ quốc: tổ quốc của nhân dân
– Tự nhiên địa lí của tổ quốc ko chỉ là thành phầm của tạo hóa nhưng mà được tạo nên từ phẩm chất và số phận của mỗi người, là một phần máu thịt, tâm hồn con người:
– Nhân dân làm nên lịch sử 4000 năm:
+ Họ là những người đàn ông, con gái bình dị nhưng luôn túc trực tình yêu nước.
+ Tác giả nhấn mạnh tới những con người vô danh làm nên lịch sử, khẳng định vai trò của mỗi tư nhân với lịch sử dân tộc.
– Nhân dân tạo ra và giữ gìn những trị giá vật chất, ý thức cho tổ quốc: văn hóa: “truyền hạt lúa”, “truyền lửa”, “truyền giọng nói”, “gánh theo tên xã, tên làng”,… từ đó xây dựng nền tảng tăng trưởng tổ quốc lâu bền.
– Tư tưởng mấu chốt, cảm hứng bao trùm cả đoạn trích: “tổ quốc này là tổ quốc của nhân dân tổ quốc của ca dao thần thoại”, tổ quốc đấy trình bày qua tâm hồn con người: biết mến thương, biết quý trọng trọng tình nghĩa, công sức và biết đấu tranh vì tổ quốc.
* Nhận xét:
– Về nội dung: đoạn trích “Quốc gia” đã trình bày cái nhìn mới mẻ về tổ quốc trên nhiều phương diện: văn hóa, lịch sử, địa lí dựa trên tư tưởng mấu chốt: “tổ quốc của nhân dân”.
– Về nghệ thuật: sử dụng nhiều chủng loại và thông minh chất liệu văn hóa dân gian, tiếng nói giàu chất suy tư, triết luận thâm thúy.
=> Hai bài thơ đều cảm nhận về tổ quốc trong ý thức mới đầy tính nhân văn, hiện đại. Mỗi bài thư lại cảm nhận tổ quốc theo một góc nhìn riêng, qua đó hoàn thiện hình tượng tổ quốc để mỗi người chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về tổ quốc.
3. Kết bài
– Cả hai bài thơ đều trình bày tình yêu tổ quốc thật tình và thâm thúy, khơi gợi tình yêu nước trong mỗi chúng ta.
Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 3
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
1. Mở bài
– Giới thiệu nói chung về hai bài thơ Quốc gia của Nguyễn Đình Thi và Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm.
– Giới thiệu vấn đề xuất luận: Hình tượng tổ quốc trong hai bài thơ.
2. Thân bài
– Làm rõ nhân vật thứ nhất: Hình tượng tổ quốc trong bài Quốc gia của Nguyễn Đình Thi.
– Làm rõ nhân vật thứ 2: Hình tượng tổ quốc trong bài Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm.
– So sánh: Nét tương đồng và khác lạ giữa hai nhân vật trên cả hai phương diện nội dung và hình thức nghệ thuật
– Những đặc điểm giống nhau về hình tượng tổ quốc của 2 bài thơ
– Nguyễn Đình Thi khởi đầu bài thơ bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp mùa thu.
– Đây là một quyết định khôn khéo bởi vì trước kia mùa thu bao giờ cũng là thu thảm thu sầu còn từ sau cách mệnh tháng 8 năm 1945 trở đi thì mùa thu vui – mùa thu cách mệnh, mùa thu khai sinh ra tổ quốc.
– Khởi đầu bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp mùa thu tạo điều kiện cho Nguyễn Đình Thi có được những suy tư về tổ quốc một cách tự nhiên và thoải mái hơn.
– Nguyễn Khoa Điềm khắc họa hình tượng tổ quốc mình bằng cách đặt hình tượng này trong mối liên hệ với thời kì và ko gian cụ thể còn về sau là thời kì ko gian trừu tượng.
– Quốc gia được nhìn qua chiều dài của thời kì và mặt khác tổ quốc được xác định bởi những ko gian có thể là những ko gian nhỏ, ko gian cụ thể và cũng có thể là những ko gian mênh mông ko gian trừu tượng trong lòng người.
Hình tượng tổ quốc sẽ rất hoàn thiện lúc nó được đặt trong 2 mối liên hệ này.
* Còn lúc xét về phương diện con nghệ thuật thì hình tượng tổ quốc trong 2 bài thơ của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm có khá nhiều nét tương đồng.
– Vì đây là hình tượng tổ quốc được khắc họa trong thơ ca nhưng mà hình tượng thư lại là hình tượng xúc cảm, cho nên cả 2 tác giả đều viết về tổ quốc bằng niềm tự hào thâm thúy, bằng những nhận thức thấm thía về lịch sử về truyền thống dân tộc.
– Thi sĩ Nguyễn Đình Thi đã khắc họa hình tượng tổ quốc của mình với 2 đặc điểm rất lớn, vừa trái ngược nhau lại vừa rất hài hòa với nhau.
– Đấy là một tổ quốc vất vả đau thương với những cảnh đồng quê chảy máu dây thép gai đâm nát trời chiều, với cái cảnh “bát cơm chan đầy… còn giằng khỏi mồm ta”. Tuy nhiên tổ quốc chúng ta còn là một tổ quốc người hùng quật khởi và một cái tổ quốc quật cường đã làm cho quân thù bất lực.
“Xiềng xích chúng bay
…
Lòng dân ta yêu nước thương nhà”
– Thi sĩ Nguyễn Khoa Điềm còn mô tả những hình ảnh dân tộc bằng cách nối tiếp ngày nay với quá khứ và tương lai. Từ điểm nhìn ngày nay, Nguyễn Đình Thi lắng tai những tiếng rì rầm trong lòng đất của quá khứ vọng về.
– Đấy là tiếng nói hình ảnh của tổ quốc chưa bao giờ khuất. Đồng thời cảm hứng thơ còn đưa Nguyễn Đình Thi hướng tới tương lai. Ông như nhìn trước một nước Việt Nam từ trong máu lửa rũ bùn đứng dậy sáng lòa.
– Còn ở trong bài thơ tổ quốc của mình, thi sĩ Nguyễn Khoa Điềm lại bộc lộ niềm tin thâm thúy của ông về những hình ảnh văn hóa lâu đời.
– Để viết nên bài thơ tổ quốc của mình, Nguyễn Khoa Điềm đã sử dụng với một mật độ rất cao các chất liệu văn hóa dân gian. Dựa trên rất nhiều câu ca dao tục ngữ, để viết nên những câu thơ của mình.
– Ông còn đưa vào bài thơ rất nhiều truyền thuyết, những sinh hoạt phong tục tập quán đặm đà bản sắc dân tộc. Nguyễn Khoa Điềm còn ý thức một cách rất thâm thúy về những đóng góp lớn lao của nhân dân cho tổ quốc.
– Đó là những đóng góp từ nhỏ nhặt cho tới lớn lao, những đóng góp được ghi lại trong sử sách và cả những đóng góp lặng thầm lặng lẽ ko người nào biết. Đó còn là những đóng góp nhẫn nại, dai sức truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
* Những điểm không giống nhau của hình tượng tổ quốc ở 2 tác phẩm
– Đây là 2 bài thơ được ra đời ở 2 thời khắc rất không giống nhau và chính điều đó đã làm cho hình tượng tổ quốc ở 2 bài thơ này có nhiều chỗ khác lạ.
– Nguyễn Đình Thi thì khắc họa hình tượng tổ quốc với 2 đặc điểm và đặt hình tượng tổ quốc trong mối quan hệ với quá khứ và tương lai.
– Trong lúc đấy Nguyễn Khoa Điềm lại viết bài thơ này theo một định hướng tư tưởng nhằm chứng minh: “tổ quốc này là tổ quốc của người dân”, nhưng mà tư tưởng cơ bản này đã chi phối toàn thể bài thơ và nó quy định văn pháp, nó buộc Nguyễn Khoa Điềm phải chọn cái giải pháp đi từ cụ thể tới nói chung. Điều này là rất dễ giảng giải bởi vì bản thân tư tưởng tổ quốc của người dân vốn đã là trừu tượng. Để cho sáng tỏ nó chỉ có 1 cách là đi từ rất nhiều những hình ảnh cụ thể, những đóng góp của người dân cho tổ quốc, những chất liệu văn hóa dân gian… để rồi từ rất nhiều hình ảnh cụ thể đấy tư tưởng tổ quốc của người dân mới được làm sáng tỏ.
* Lí giải sự khác lạ:
♦ Thực hiện thao tác này cần dựa vào các phương diện
– Bối cảnh xã hội, văn hóa nhưng mà từng nhân vật tồn tại; phong cách nhà văn; đặc trưng thi pháp của thời kì văn học.
♦ Do sự khác lạ về phong cách
– Thơ Nguyễn Đình Thi thường giàu nhạc tính có chất hội họa và điều rực rỡ nhất là có cả những suy tư thâm thúy của một tư duy triết học. Còn thơ Nguyễn Khoa Điềm thường viết về cuộc đấu tranh cách mệnh.
– Ông hay đề cao phẩm chất của những bà mẹ người hùng, những chiến sĩ giải phóng kiên cường. Đặc trưng ông có những cảm nhận rất phong phú và thâm thúy về tổ quốc trong những năm chống Mĩ.
♦ Về phương diện bố cục:
– Chúng ta rất dễ dàng nhận thấy ở 2 bài thơ tổ quốc đều chia làm 2 phần nhưng sự liên kết 2 phần ở mỗi bài lại rất không giống nhau.
– Bài tổ quốc của Nguyễn Đình Thi được mở đầu bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp của mùa thu, mùa thu Hà Nội trong hồi ức và mùa thu Việt Bắc trong ngày nay. Để rồi sau đó mới chuyển sang quá khứ 2 thời khắc để diễn tả những suy tư cả tác giả đối với tổ quốc.
– Trong lúc đấy thì bố cục 2 phần của bài thơ tổ quốc của Nguyễn Khoa Điềm lại theo một cách hoàn toàn khác. Phần 1 dành cho việc khắc họa hình tượng tổ quốc trong mối liên hệ với thời kì. Để rồi toàn thể phần 2 nhằm chứng minh cho tư tưởng với tổ quốc của người dân.
3. Kết bài
– Nói chung những nét giống nhau và không giống nhau tiêu biểu.
– Có thể nêu những cảm tưởng của bản thân.
So sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Bài mẫu 1
Đối với mỗi con người, hai tiếng tổ quốc, Tổ quốc bao giờ cũng thiêng liêng rất mực. Chẳng vậy nhưng mà các thi sĩ, nhà văn luôn có cho mình một cảm hứng dạt dào lúc viết về hình tượng tổ quốc. Trải qua bao nhiêu thời kì với bốn nghìn năm dựng và giữ nước, biết bao áng thơ văn đã tạc nên hình tượng non sông. Trong đó phải kể tới hai bài thơ cùng tên của hai tác giả thi ca nổi tiếng Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm. Cả hai bài thơ cùng tên “Quốc gia” trình bày cùng một tình yêu nước vô cùng sâu nặng nhưng lại được trình bày qua từng cách cảm nhận riêng của mỗi tác giả. Điều đó đã đem lại cho người đọc chúng ta cái nhìn thật toàn diện, thật mới mẻ và thâm thúy hơn về hình tượng tổ quốc.
Cả hai tác phẩm thơ đều ra đời sau lúc Cách mệnh tháng Tám thành công, trong khi nhân dân Việt Nam đã thừa hưởng tự do, độc lập, có được quyền làm chủ non sông, vậy nên chúng đều trình bày hình tượng của một tổ quốc trù phú, giàu đẹp, với người dân người hùng. Cả hai thi sĩ đều sử dụng giọng thơ trữ tình – chính luận lúc viết về Quốc gia mang tính súc tích và triết lý cao. Ko chỉ vậy, nó còn trình bày sự tìm tòi, khám phá những điều mới lạ cho hình tượng tổ quốc. Thế nhưng, tựu chung lại, chúng đều trình bày một tình yêu tổ quốc non sông vô cùng thâm thúy của những người con đất Việt.
Tuy vậy, về cơ bản, hai bài thơ đều có chung hướng đi, có chung điểm tới, thế nhưng hình thức, cách cảm nhận và biểu thị đều mang nét riêng của từng tác giả. Mỗi người đều có những khám phá riêng về Quốc gia của mình.
Với “Quốc gia” của Nguyễn Đình Thi, ông mở đầu viết từ năm 1948, nhưng mãi tới 1955 mới hoàn thành. Chặng đường làm nên tác phẩm kéo dài tám năm, suốt cuộc kháng chiến chống Pháp lần hai của quân và dân ta. Vậy nên cảm nhân về tổ quốc của ông mở rộng từ quá khứ tới tương lai về một tổ quốc kiên cường, quật cường, vươn dậy trở thành “những người hùng áo vải”, đem lại một tương lai huy hoàng. Bài thơ của Nguyễn Đình Thi mang màu sắc hiện đại, trẻ trung, pha chút u buồn, trầm lắng, nhưng ko thiếu đi nét dân tộc, truyền thống. Tính dân tộc trong bài thơ được trình bày qua hình ảnh của mùa thu xử sở với gió heo may, với “hương cốm mới”, với cảm giác “chớm lạnh” giữa “những phố dài” của Hà Nội thủ đô:
“Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa”
Hay “Những phố dài xao xác hơi may”
Đó là mùa thu của một tổ quốc hiền hòa, một mùa thu thật đẹp nhưng có chút gì đó man mác buồn suy tư. Để tiếp tới sau đó là hình ảnh về một mùa thu mới của non sông, mùa thu ngày nay với thú vui phơi phới:
“Mùa thu nay đã khác rồi”
Đó là thú vui về một tổ quốc tự do, được làm chủ quê hương, niềm tự hào lúc tổ quốc được “thay áo mới”. Đồng thời, cũng qua đó, Nguyễn Đình Thi bộc bạch niềm tự hào về một hình ảnh tổ quốc Việt Nam giàu có, trù phú với:
“Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường mênh mông
Những dòng sông đỏ nặng phù sa”
Hình ảnh tổ quốc hiện lên sao xinh tươi và thân yêu tới thế! Ko chỉ gắn liền với hôm nay, tổ quốc còn nối tiếp mạch với truyền thống, với quá khứ của dân tộc:
“Nước chúng ta
Nước những con người chưa bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm từ trong đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về”
Mạch nguồn của truyền thống kết nối với ngày nay để làm nên một tổ quốc người hùng. Truyền thống đó được lớp lớp người con Việt Nam kế cận, ko chỉ là về văn hóa, phong tục nhưng mà còn về truyền thống quả cảm, quyết tâm đấu tranh bảo vệ quê hương mình. Ở đây, màu sắc hiện đại của bài thơ nổi lên khá rõ, đó là hình ảnh của một tổ quốc trong trận chiến tranh vệ quốc ở thế kỉ XX. Hình tượng tổ quốc được ấp ủ trong suốt cuộc kháng chiến chín năm với bao nhiêu là trải nghiệm được đúc kết. Để tới cuối cùng, lúc nói về đau thương của chiến tranh gây ra cho quê hương, Nguyễn Đình Thi chỉ thốt lên:
“Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều”
Chiến tranh đi qua bao giờ cũng để lại những tang thương, những đau thương mất mát. Những người nào đã từng đi qua chiến tranh đều hiểu cái điêu tàn, tang thương nó để lại và Nguyễn Đình Thi đã trình bày hình tượng tổ quốc trong chiến tranh bằng hình ảnh “cánh đồng quê chảy máu”, với “dây thép gai đâm nát trời chiều”. Tư duy đấy gắn liền với tư duy của thơ hiện đại trong khi mỗi quốc gia đều đang oằn mình dưới chân quân thù, đang phải đấu tranh để giành lấy độc lập, tự do trong thế kỉ XX. Đồng thời những hình ảnh đấy cũng gợi lên sự đau thương tới vô tận, sự căm thù vô bờ dành cho quân thù. Quốc gia đã bị chúng dày xéo tới tan tành, ko còn chút bình yên.
Thế nhưng, từ trong nỗi đau thương đấy, tổ quốc ta, dân tộc ta đã đứng lên với ý thức quật cường:
“Xiềng xích chúng bay ko khóa được
Trời đầy chim và đất đầy hoa
Súng đạn chúng bay ko bắn được
Lòng dân ta yêu nước thương nhà”
Nguyễn Đình Thi đã lấy cái hữu hạn để so sánh với cái vô hạn, cái cụ thể so sánh với cái trừu tượng: “xiềng xích – trời đầy chim và đất đầy hoa”, “súng đạn – lòng dân ta yêu nước thương nhà”, cốt để nói lên sự bất lực của quân thù đối với sự bất tử, tình yêu nước của dân tộc ta.
Đặc trưng, Nguyễn Đình Thi đã viết lên lời thơ trong niềm tin thắng lợi về tương lai chói lòa của dân tộc:
“Súng nổ rung trời tức giận
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ trong máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng lòa”
Đó là lúc chủ nghĩa người hùng cách mệnh làm nên thắng lợi chói lòa, làm cho muôn vạn quân thù sợ hãi. Đây là đỉnh cao của xúc cảm, những suy tư, suy ngẫm về tổ quốc. Bức tranh tổ quốc hiện lên cụ thể, mạch lạc, từ quá khứ, tới ngày nay rồi tới tương lai, kết lại bằng thắng lợi vẻ vang với hình ảnh mang tính sử thi, hoành tráng, có sức nói chung. Khổ thơ cuối là hình tượng tổ quốc Việt Nam từ trong vũng “bùn” lầy u tối, đau thương của kiếp nô lệ, bứt đứt gông xích, đứng lên hiên ngang làm nên thắng lợi lịch sử “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Bức chân dung đấy của tổ quốc được vẽ lên vô cùng chân thực, bởi ngòi bút tài hoa gắn liền với tư duy thơ hiện đại, trên nền khói lửa, máu xương, một Việt Nam kiên cường, sừng sững tự hào trước năm châu bốn bể.
Cùng chung cảm hứng về tổ quốc nhưng Nguyễn Khoa Điềm lại vẽ lên hình tượng một tổ quốc với đầy màu sắc văn hóa dân gian. Ko như Nguyễn Đình Thi dùng mùa thu để nói về hình tượng tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm đã dùng chất liệu dân gian, của ca dao và thần thoại để tạo nên hình tượng tổ quốc, đồng thời trình bày tư tưởng “tổ quốc của nhân dân”. Đây là một tư duy tư tưởng vừa mới mẻ lại vừa hết sức thân thuộc. Bởi dân gian cũng chính là nhân dân, nhân dân là phần cơ bản nhất, rõ ràng nhất để nhìn thấy tổ quốc. Nhưng nó cũng vô cùng mởi mẻ bởi chất liệu dân gian dựng lên hình tượng tổ quốc gợi ra một tổ quốc bình dị, thân thiện, hiền hòa, đầy chất thơ, luôn sống mãi cùng con người và dân tộc.
Lúc nói về sự tạo nên, cội nguồn của tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm đã trình bày tổ quốc từ chiều sâu của văn hóa, của những phong tục, tập tục được nối truyền, từ cha mẹ với “gừng cay muối mặn”, từ “miếng trầu bà ăn”, … Quốc gia là những gì thân thuộc nhất, thân thiện nhất với chúng ta:
“Lúc ta lớn lên Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa…” mẹ hay kể
Đất Nước mở đầu với miềng trầu hiện thời bà ăn
Đất Nước lớn lên lúc dân mình biết trồng tre đánh giặc
Tóc mẹ thì bới sau đầu
Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn
Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã, giần, sàng
Đất Nước có từ ngày đó …”
Tác giả đã lý giải cội nguồn của tổ quốc, khẳng định Đất Nước “có rồi” như một điều thế tất, đương nhiên, đó là một trong những động lực khiến chúng ta phải đi tìm lại cội nguồn của tổ quốc. Quốc gia bắt nguồn từ những điều giản dị, thật tình, thân thuộc nhất với mỗi con người chúng ta, từ tục ăn trầu, từ những câu chuyện cổ tích “ngày xửa ngày xưa…” mẹ hay kể, từ thói quen vấn tóc sau đầu của mẹ, từ truyền thống “trồng tre” lấy chông đánh giặc của ông cha, … Và tổ quốc cũng trưởng thành mỗi ngày như một thực thể, trưởng thành trong quá trình lao động của con người:
“Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã, giần, sàng”
Cái nhìn về cội nguồn của tổ quốc của tác giả thật mới mẻ. Nó chứa đựng trong đó cả chiều sâu về lịch sử, phong tục, văn hóa, …
Ko chỉ làm rõ cội nguồn của tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm tiếp tục làm rõ khái niệm tổ quốc trong cái thước đo “thời kì đằng đẵng, ko gian mênh mông”, của lịch sử, của địa lý.
Khái niệm về tổ quốc được trình bày qua phương diện ko gian, địa lý:
“Đất là nơi anh tới trường
Nước là nơi em tắm
Quốc gia là nơi ta hò hứa
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm”
Quốc gia là sự liên kết của hai yếu tố: Đất và Nước. Hai yếu tố đó được khái niệm là những gì thân thuộc, thân thuộc nhất của lứa đôi yêu nhau, gắn liền với đời sống sinh hoạt của con người “nơi anh tới trường”, “nơi em tắm”, gắn liền với kỉ niệm của lứa đôi yêu nhau “nơi ta hò hứa”. Trong hình ảnh tổ quốc đấy có những lời ca dao, những truyền thuyết, thần thoại, ko gian rộng lớn. Nó là ko gian sống sót của các thế hệ con người Việt Nam:
“Đất Nước là nơi dân mình đoàn viên”
Ko chỉ dựng lên hình ảnh tổ quốc qua ko gian, chiều sâu địa lý, Nguyễn Khoa Điềm còn dựng lên hình tượng tổ quốc thông qua chiều sâu lịch sử, xuyên suốt bốn nghìn năm của tổ quốc ta. Đó là lúc ta biết tới những truyền thuyết về u Cơ – Lạc Long Quân, về Hùng Vương, về ngày giỗ Tổ:
“Đất là nơi chim về
Nước là nơi Rồng ở
Lạc Long Quân và u Cơ
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng
Những người nào đã khuất
Những người nào hiện thời
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Gánh vác phần người đi trước để lại
Dặn dò con cháu chuyện tương lai
Hằng năm ăn đâu ở đâu
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ”
Đây là tổ quốc trong quá khứ của dân tộc, trong ngày nay, tổ quốc nằm trong sâu thẳm mỗi con người, mỗi con người đều mang một phần trị giá của tổ quốc. Và lúc chúng ta kết đoàn lại với nhau, những trị giá đấy sẽ gắn kết lại, tổ quốc sẽ “hài hòa nồng thắm”.
“Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước
Lúc hai đứa nắm tay
Đất Nước trong chúng mình hài hòa nồng thắm
Khí chúng ta cầm tay mọi người
Đất Nước vẹn tròn to lớn”
Hình tượng tổ quốc trong thơ Nguyễn Khoa Điềm là sự thống nhất, gắn kết giữa cái chung và cái riêng, giữa các tư nhân với cả tập thể lớn. Hình tượng đấy cũng được soi chiếu qua lăng kính văn hóa dân gian để tới thế hệ tương lai kế cận, chúng sẽ mang tổ quốc “đi xa” hơn nữa, tổ quốc của chúng ta sẽ trường tồn muôn thuở:
“Tương lai con ta lớn lên
Con sẽ mang tổ quốc đi xa
Tới những tháng ngày mộng mơ”
Tới đây, Nguyễn Khoa Điềm lại trở lên thật suy tư và trầm lắng, bởi ông nhìn thấy cái trách nhiệm của mỗi tư nhân cho tổ quốc. Mỗi người phải biết “gắn bó và san sẻ”, đóng góp cho tổ quốc “hóa thân cho dáng hình xứ sở”, ko chỉ bởi tổ quốc là máu xương của mình nhưng mà còn bởi vì tương lai tổ quốc trường tồn:
“Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ
Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở
Để làm nên Đất Nước muôn thuở…”
Hình tượng tổ quốc ở đây hiện lên thật thân thiện, thân thuộc biết bao, thế nhưng cũng chẳng kém phần thiêng liêng, hào hùng. Hòa trong đó là khát vọng về một tổ quốc thịnh vượng, trường tồn trong sự gắn kết của mỗi con người trong xã hội.
Trong lúc xây dựng hình tượng tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm ko quên cái tư tưởng mấu chốt làm nên tổ quốc đó là “Quốc gia của nhân dân”. Tại khổ cuối này, ông đã bộc lộ những xúc cảm của mình về tư tưởng đó đồng thời trình bày những cảm nhận của riêng mình về tổ quốc.
Nguyễn Khoa Điềm cho rằng tổ quốc được là nên từ những phẩm chất, số phận của con người, của mỗi người dân trong xã hội, nó được dựng lên bằng máu thịt của nhân dân. Chính nhân dân là người làm nên lịch sử của tổ quốc bốn nghìn năm:
“Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng yêu nhau góp lên hòn trống mái
Gót ngựa Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại
….
Những cuộc đời đã hóa núi sông ta”
Đó là một tổ quốc vừa thi vị lại vừa giàu tính trí tuệ. Những cái tên, cảnh trí tự nhiên đều là những con người những số phận tạo nên. Những gò đất, ruộng đồng, bờ bãi đều là những phẩm chất, “lối sống của ông cha”. Chính những chất liệu đặc thù đấy đã khiến tổ quốc trở lên vừa thiêng liêng nhưng cũng thân thiết lên bội phần.
Thế nhưng, tổ quốc ko chỉ được tạo nên bởi những người được “nhớ mặt đặt tên”, tổ quốc còn được làm nên từ vô số những con người vô danh:
“Trong bốn nghìn lớp người giống chúng ta thế hệ
Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Ko người nào nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước”
Và cũng chính những con người đấy đã tạo nên những trị giá vật chất và ý thức cho tổ quốc chúng ta lưu truyền, làm nên bản sắc riêng của tổ quốc. Họ là người đặt nền tảng cho sự tăng trưởng lâu dài, thịnh vượng của non sông:
“Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa giống
…
Họ đắp đập be bờ để người sau trồng cây hái trái”
Như đã nói ở trên, đoạn thơ này, Nguyễn Khoa Điềm tập trung nói về tư tưởng “Quốc gia của nhân dân”, vậy nên cảm hứng bao trùm toàn thể đoạn thơ là tư tưởng đó. Một tổ quốc biết mến thương, trân quý tình nghĩa, có ơn trả ơn, có thù báo thù, cùng nhau góp sức xây dựng tổ quốc, cùng đấu tranh bảo vệ non sông:
“Để Đất Nước này là Đất Nước của Nhân dân
Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao, thần thoại”
Tương tự, tóm lại, hình tượng tổ quốc nhưng mà Nguyễn Khoa Điềm trình bày vừa có chiều sâu lịch sử, vừa có ko gian của địa lý, bề rộng của phong tục, tập quán. Mọi khía cạnh đều được nhìn từ cái nhìn của phong tục tập quán. Trong đó có những phát hiện mới mẻ về cội nguồn tổ quốc, về sự tạo nên tổ quốc cũng như một tư tưởng mấu chốt “Quốc gia của nhân dân”. Tác giả đã sử dụng chất liệu dân gian bằng giọng thơ của mình, bằng sự thông minh của mình để tạo nên một hình tượng tổ quốc thật thâm thúy trong bài thơ. Bài thơ của ông tạo nên sự mới mẻ trong thơ ca Việt, đồng thời tạo nên bức chân dung mới về hình tượng tổ quốc trong thời đại mới ngày nay.
Cả hai bài thơ của hai tác giả đều cảm nhận về tổ quốc ở một khía cạnh riêng của mình, có mới lạ, hiện đại, có truyền thống, dân gian. Nhưng tựu chung lại, nó đều làm nổi trội lên tình yêu nước thâm thúy của hai thi sĩ, đồng thời làm hoàn thiện hơn hình tượng tổ quốc trong nền thơ ca Việt Nam, làm cho người đọc chúng ta càng có cái nhìn đầy đủ nhất, mới mẻ nhất về tổ quốc chúng ta.
Mỗi người một phong cách, người dùng chất liệu hiện đại, người dùng chất liệu dân gian, nhưng dù là người nào cũng đều mang tới cho người đọc những xúc cảm tuyệt vời về hình ảnh tổ quốc. Qua đó, chúng ta cảm thu được tình yêu tổ quốc tới sâu nặng của cả hai người con đất Việt qua từng câu chữ, và họ cũng đã góp phần giúp mỗi người con Việt Nam càng thêm yêu quý và trân trọng Tổ quốc thiêng liêng của mình hơn nữa.
Thông qua dàn ý và một số bài văn mẫu so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi tiêu biểu được Trường THPT Trần Hưng Đạo tuyển chọn từ những bài viết xuất sắc của các bạn học trò. Mong rằng các em sẽ có khoảng thời kì vui vẻ và hữu ích lúc học môn Văn!
Đăng bởi: Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Lớp 12, Ngữ Văn 12
#Dàn #sánh #hình #tượng #đất #nước #trong #bài #thơ #Đất #nước #của #Nguyễn #Khoa #Điềm #và #Nguyễn #Đình #Thi #hay #nhất
[rule_2_plain]
#Dàn #sánh #hình #tượng #đất #nước #trong #bài #thơ #Đất #nước #của #Nguyễn #Khoa #Điềm #và #Nguyễn #Đình #Thi #hay #nhất
[rule_2_plain]
#Dàn #sánh #hình #tượng #đất #nước #trong #bài #thơ #Đất #nước #của #Nguyễn #Khoa #Điềm #và #Nguyễn #Đình #Thi #hay #nhất
[rule_3_plain]
#Dàn #sánh #hình #tượng #đất #nước #trong #bài #thơ #Đất #nước #của #Nguyễn #Khoa #Điềm #và #Nguyễn #Đình #Thi #hay #nhất
Hướng dẫn lập dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi ngắn gọn, cụ thể, hay nhất. Với các bài dàn ý và văn mẫu được tổng hợp và biên soạn dưới đây, các em sẽ có thêm nhiều tài liệu hữu ích phục vụ cho việc học môn văn. Cùng tham khảo nhé!
Xem nhanh nội dung1 Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 12 Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 23 Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 34 So sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Bài mẫu 1
Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 1
1. Mở bài
– Giới thiệu về hình tượng tổ quốc (nhiều tác giả viết về hình tượng tổ quốc, trong đó nổi tiếng nhất là hai bài thơ tổ quốc của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi)
– Tuy cùng tên nhưng mỗi bài lại viết lên hình tượng tổ quốc với những cảm nhận riêng lẻ
2. Thân bài
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
2.1. Điểm giống nhau:
– Đều được ra đời sau Cách mệnh tháng Tám (Nguyễn Đình Thi – 1948-1955, Nguyễn Khoa Điềm -1974)
– Nội dung: Hình ảnh nhân dân được làm chủ tổ quốc tự do, giàu đẹp. Đều ca tụng và tự hào bởi truyền thống người hùng, kiên cường của dân tộc
– Giọng thơ mộc mạc, giản dị, vừa trữ tình vừa có nét chính luận, mang tính triết lý súc tích cao
– Trình bày lòng yêu nước thâm thúy
2.2 . Điểm khác
2.2.1. Quốc gia – Nguyễn Đình Thi
a. Cảm hứng sáng tác
– Lấy cảm hứng từ cuộc kháng chiến chống Pháp lần hai
– Kết cấu: Đi từ quá khứ đau thương tới ngày nay quả cảm, kiên cường, kết lại bằng hình ảnh tương lai tương sáng của dân tộc.
b. Quốc gia qua cảm nhận của tác giả:
– Quốc gia hiền hòa qua hình ảnh mùa thu
+ Mùa thu của tổ quốc hiện lên qua hình ảnh mùa thu của Hà Nội trong cái nhìn, nỗi nhớ từ mùa thu ở chiến khu (“những con phố dài xao xác hơi may”, ko khí “mát trong”, “chớm lạnh”, “hương cốm mới”, …). => Mùa thu tổ quốc đẹp nhưng man mác buồn, đầy suy tư.
+ Quốc gia ngày nay: Vui trong thú vui phấn khởi “mùa thu nay đã khác rồi”, niềm tự hào về tổ quốc được “thay áo mới”, thừa hưởng tự do, được làm chủ quê hương, niềm tự hào tổ quốc giàu đẹp “trời xanh đây … phù sa”(Sự chuyển biến trong tâm thế con người).
=> Chuyển biến của mùa thu hay chính là chuyển biến của tổ quốc: tươi vui, phấn khởi, tràn đầy niềm tự hào).
– Quốc gia đau thương trong chiến tranh, nhưng vẫn vươn lên quật cường
+ Những đau thương do chiến tranh gây nên, mất mát, tổn thương ” Ôi những cánh đồng … trời chiều”, “Bát cơm chan … lột da”.
+ Thế nhưng với ý thức quả cảm quật cường, nhân dân ta đã đứng lên bằng tình yêu quê hương “Xiềng xích … thương nhà”, giành lại độc lập tự do, làm chủ tổ quốc non sông “khói nhà máy … người hùng”.
– Quốc gia trong tương lai đổi mới, tổ quốc của những con người người hùng “ngày nắng đốt … sáng lòa”.
=> Vẻ đẹp hùng tráng của dân tộc Việt Nam, tổ quốc, con người Việt Nam. Bài thơ nói chung lên sức vươn dậy, đứng lên thần kì của người dân Việt từ quá khứ đau thương, tới ngày nay quả cảm và tương lai tươi sáng.
2.2.2 . Quốc gia – Nguyễn Khoa Điềm
a. Cảm hứng sáng tác
Cảm nhận từ chiều sâu về lịch sử, văn hóa, ko gian, thời kì của tổ quốc.
b. Lý giải cội nguồn của tổ quốc (9 câu đầu)
– Khẳng định “Lúc ta lớn lên Đất Nước đã có rồi”: điều thế tất, đương nhiên, nhưng là động lực cho ta đi tìm cội nguồn Đất Nước.
– Đất Nước được bắt nguồn từ những gì giản dị, thân thuộc nhất trong đời sống con người: tục ăn trầu “miếng trầu hiện thời bà ăn”, những câu chuyện xa xưa “ngày xửa ngày xưa…” của mẹ, thói quen vấn tóc “tóc mẹ thì búi sau đầu”, truyền thống đánh giặc của ông cha “dân mình biết trồng tre đánh giặc”, …
– Đất Nước trưởng thành trong quá trình lao động của con người “cái kèo, cái cột thành tên”, “Hạt gạo…sàng”.
=> Tác giả có cái nhìn khác thường, mới mẻ về cội nguồn của Đất Nước. Đất Nước bắt nguồn từ chiều sâu lịch sử, văn học, phong tục, văn hóa của dân tộc.
c. Khái niệm về Đất Nước (28 câu tiếp)
– Về phương diện ko gian và địa lý:
+ Đất Nước là thống nhất của hai yếu tố “Đất” và “Nước”
+ Đất Nước là ko gian thân thuộc, riêng tư của lứa đôi yêu nhau, gắn liền với đời sống sinh hoạt của con người, kỉ niệm của lứa đôi (Đất là nơi anh … nhớ thầm).
+ Quốc gia là cả ko gian rộng lớn, ko gian sống sót của các thế hệ con người dân tộc Việt (Đất Nước là nơi dân mình đoàn viên).
– Quốc gia được nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử:
+ Quá khứ: Đất Nước là nơi thiêng liêng, có mẹ u Cơ, cha Lạc Long Quân, sinh ra dân tộc Việt, nó gắn liền với truyền thuyết tổ tiên thiêng liêng. (Đất là nơi …bọc trứng).
+ Ngày nay: Đất Nước nằm trong sâu thẳm mỗi con người, mỗi người đều mang một phần trị giá của Đất Nước. Lúc những trị giá đấy gắn kết lại, Đất Nước sẽ “hài hòa, nồng thắm). => gắn kết giữa cái chung và cái riêng (Trong anh và em …vẹn tròn, to lớn).
+ Tương lai: Thế hệ con cháu chúng ta sẽ mang tổ quốc “đi xa”, Đất Nước sẽ trường tồn “muôn thuở”.
– Cái nhìn suy tư về trách nhiệm của mỗi tư nhân đối với Đất Nước: Mỗi tư nhân phải biết “gắn bó và san sẻ”, đóng góp cho Đất Nước, bởi Đất Nước là “máu xương của mình”.
– Nhận xét: Đất Nước hiện lên thân thiện, thân thuộc, nhưng ko kém phần thiêng liêng, hào hùng. Khát vọng Đất Nước trong sự gắn kết của mọi người sẽ trường tồn mãi mãi.
d. Tư tưởng mấu chốt: Quốc gia của nhân dân và những cảm nhận của tác giả về Đất Nước:
– Quốc gia được làm nên từ phẩm chất, số phận của con người, là một phần máu thịt của con người
– Chính nhân dân là người làm nên lịch sử Đất Nước bốn nghìn năm:
+ Họ là những con người bình dị, “đàn ông, con gái bằng tuổi chúng ta”, nhưng trong họ luôn chứa chan tình yêu nước.
+ Những con người vô danh đã làm nên tổ quốc, khẳng định vai trò của mỗi con người trong lịch sử dân tộc (Trong bốn nghìn …Đất Nước)
– Chính nhân dân là người tạo ra và giữ gìn những trị giá vật chất và ý thức để làm nên Đất Nước:
+ Văn hóa: “Họ giữ và … hái trái”
=> Đặt nền tảng cho sự tăng trưởng lâu dài của Đất Nước.
– Tư tưởng mấu chốt, cảm hứng bao trùm trong đoạn thơ là tư tưởng “Đất Nước của nhân dân, .. thần thoại”, Đất Nước đấy biết mến thương, trân quý tình nghĩa, có ơn trả ơn, có thù trả thù, góp sức và công lao xây dựng Đất Nước, đấu tranh bảo vệ non sông.
– Nhận xét:
+ Về nội dung: Trình bày cái nhìn mới mẻ về Đất Nước trên các phương diện như lịch sử, địa lý, văn hóa, với tư tưởng mấu chốt Đất Nước của nhân dân
+ Nghệ thuật: Sử dụng nhiều chủng loại và thông minh tiếng nói dân gian, các chất liệu như ca dao, tục ngữ, … giọng điệu đậm chất suy tư, triết lý.
2.3. Nhận xét chung:
– Cả hai bài thơ đều cảm nhận về tổ quốc ở một khía cạnh riêng, mới lạ, hiện đại
– Mỗi bài đều có cái nhìn riêng, hoàn thiện hình tượng tổ quốc trong mỗi người dân Việt Nam để chúng ta có cái nhìn đầy đủ nhất về Đất Nước.
3. Kết bài:
– Khẳng định tình yêu nước thâm thúy, khơi gợi tình yêu nước trong lòng mỗi người.
Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 2
1. Mở bài
– Quốc gia là hình tượng xuyên suốt trong nền Văn học Việt Nam, qua mỗi thời kì, hình tượng đấy lại được bồi đắp thêm, hoàn thiện thêm.
– Hai bài thơ cùng mang tên “Quốc gia” của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm đã đem lại cho người đọc những cảm nhận thâm thúy về tổ quốc.
2. Thân bài
a. Điểm giống
– Cả hai bài thơ cùng ra đời sau cách mệnh tháng tám, lúc nhân dân được làm chủ tổ quốc, đều trình bày hình tượng tổ quốc tự do, giàu đẹp, nhân dân quả cảm kiên cường.
– Viết bằng giọng thơ trữ tình chính luận nên vừa có sự du dương, tình cảm lại vừa có tính triết lí thâm thúy.
– Trình bày ý thức yêu nước thâm thúy của mỗi tác giả.
b. Điểm khác
– Dù cùng viết về tổ quốc, nhưng mỗi thi sĩ lại có phong cách, có cách trình bày và góc nhìn riêng về tổ quốc.
2.1. Quốc gia – Nguyễn Đình Thi
a. Cảm hứng sáng tác
– Bài thơ được sáng tác từ năm 1848 tới năm 1955 mới hoàn thành, thi sĩ lấy cảm hứng xuyên suốt chiều dài cuộc kháng chiến chống pháp.
– Bởi vậy bài thơ được viết theo kết cấu: từ quá khứ đau thương, tới ngày nay quả cảm và tương lai tươi sáng của tổ quốc.
b. Quốc gia hiền hòa được cảm nhận qua mùa thu xưa và nay
– Mùa thu xưa trong cảm nhận của tác giả là thu Hà Nội, với “những phố dài xao xác hơi may”, với ko khí “chớm lạnh”, “mát trong”, …và con người trong mùa thu xưa cũng ra đi lặng lẽ với tâm tư trĩu nặng nhưng kiên quyết.
=> Quốc gia đẹp nhưng buồn man mác
– Nếu tổ quốc xưa bao trùm nỗi buồn thì tổ quốc nay là thú vui phơi phới, niềm tự hào vì được “thay áo mới”, chiếc áo của sự tự do, sự làm chủ của chính con người trên tổ quốc mình.
– Nhận xét: sự chuyển biến của bức tranh mùa thu chính là sự chuyển biến của tổ quốc.
c. Quốc gia đau thương trong đấu tranh nhưng vinh quang trong thắng lợi
– Quốc gia trong chiến tranh phải chịu bao đau thương, mất mát: “cánh đồng quê chảy máu”, “dây thép gai đâm nát trời chiều”, ..
– Nhưng với ý thức quả cảm quật cường, nhân dân ta đã đứng lên giành lại tổ quốc, quyền làm chủ quê hương.
– Bốn câu thơ cuối như một khái niệm về tổ quốc: tổ quốc quật cường người hùng.
=> Tạo nên vẻ đẹp hào hùng, tráng lệ về con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam. Đoạn thơ đã nói chung được sức vươn dậy thần kỳ của dân tộc Việt Nam chúng ta.
2.2. Quốc gia – Nguyễn Khoa Điềm
2.2.1. Quốc gia được cảm nhận từ phương diện lịch sử, văn hóa, chiều sâu của ko gian, chiều dài của thời kì
a. Quốc gia có từ bao giờ? (lí giải cội nguồn của tổ quốc) (9 câu đầu)
– Tác giả khẳng định một điều thế tất: “Lúc ta lớn lên tổ quốc đã có rồi”, điều này thôi thúc mỗi con người muốn tìm tới nguồn cội tổ quốc.
– Quốc gia bắt nguồn từ những diều bình dị, thân thiện trong đời sống của người Việt Nam từ xa xưa: tục ăn trầu của người Việt và truyện cổ tích Trầu cau, thói quen búi tóc của những người phụ nữ Việt Nam, thói quen tâm lí, truyền thống mến thương của dân tộc.
– Quốc gia trưởng thành cùng quá trình lao động sản xuất “cái kèo cái cột thành tên”, “một nắng hai sương”, quá trình đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
=> Tác giả có cái nhìn mới mẻ về cội nguồn tổ quốc, tổ quốc bắt nguồn từ chiều sâu văn hóa, văn học, lịch sử và truyền thống dân tộc.
b. Khái niệm về tổ quốc (28 câu thơ tiếp theo)
– Về phương diện ko gian địa lí:
+ Tác giả tách riêng hai yếu tố “đất” và “nước” để suy tư một cách thâm thúy.
+ Quốc gia là ko gian riêng tư thân thuộc gắn với ko gian sinh hoạt của mỗi con người; gắn với kỉ niệm tình yêu lứa đôi.
+ Quốc gia là ko gian rộng lớn trù phú, ko gian sống sót của tập thể qua bao thế hệ.
– Nhìn tổ quốc được nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử từ quá khứ, ngày nay tới tương lai:
+ Trong quá khứ tổ quốc là nơi thiêng liêng, gắn với truyền thuyết, huyền thoại.
+ Trong ngày nay: tổ quốc có trong tấm lòng mỗi con người, mỗi người đều thừa hưởng những trị giá của tổ quốc, lúc có sự gắn kết giữa mỗi người tổ quốc sẽ nồng thắm, hài hòa, lớn lao. Đó là sự gắn kết giưa cái riêng và cái chung.
+ Trong tương lai: thế hệ trẻ sẽ “mang tổ quốc đi xa”, “tới những ngày mộng mơ”, tổ quốc sẽ trường tồn, vững bền.
– Suy tư về trách nhiệm của mỗi tư nhân với tổ quốc: “Phải biết gắn bó và san sẻ”, đóng góp, hi sinh để góp phần dựng xây tổ quốc.
=> Qua cái nhìn toàn diện của thi sĩ, tổ quốc hiện lên vừa thân thiện, thân thuộc lại vừa thiêng liêng, hào hùng và trường tồn tới muôn thuở sau.
2.2.2. Tư tưởng mấu chốt, cảm nhận về tổ quốc: tổ quốc của nhân dân
– Tự nhiên địa lí của tổ quốc ko chỉ là thành phầm của tạo hóa nhưng mà được tạo nên từ phẩm chất và số phận của mỗi người, là một phần máu thịt, tâm hồn con người:
– Nhân dân làm nên lịch sử 4000 năm:
+ Họ là những người đàn ông, con gái bình dị nhưng luôn túc trực tình yêu nước.
+ Tác giả nhấn mạnh tới những con người vô danh làm nên lịch sử, khẳng định vai trò của mỗi tư nhân với lịch sử dân tộc.
– Nhân dân tạo ra và giữ gìn những trị giá vật chất, ý thức cho tổ quốc: văn hóa: “truyền hạt lúa”, “truyền lửa”, “truyền giọng nói”, “gánh theo tên xã, tên làng”,… từ đó xây dựng nền tảng tăng trưởng tổ quốc lâu bền.
– Tư tưởng mấu chốt, cảm hứng bao trùm cả đoạn trích: “tổ quốc này là tổ quốc của nhân dân tổ quốc của ca dao thần thoại”, tổ quốc đấy trình bày qua tâm hồn con người: biết mến thương, biết quý trọng trọng tình nghĩa, công sức và biết đấu tranh vì tổ quốc.
* Nhận xét:
– Về nội dung: đoạn trích “Quốc gia” đã trình bày cái nhìn mới mẻ về tổ quốc trên nhiều phương diện: văn hóa, lịch sử, địa lí dựa trên tư tưởng mấu chốt: “tổ quốc của nhân dân”.
– Về nghệ thuật: sử dụng nhiều chủng loại và thông minh chất liệu văn hóa dân gian, tiếng nói giàu chất suy tư, triết luận thâm thúy.
=> Hai bài thơ đều cảm nhận về tổ quốc trong ý thức mới đầy tính nhân văn, hiện đại. Mỗi bài thư lại cảm nhận tổ quốc theo một góc nhìn riêng, qua đó hoàn thiện hình tượng tổ quốc để mỗi người chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về tổ quốc.
3. Kết bài
– Cả hai bài thơ đều trình bày tình yêu tổ quốc thật tình và thâm thúy, khơi gợi tình yêu nước trong mỗi chúng ta.
Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Mẫu số 3
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
1. Mở bài
– Giới thiệu nói chung về hai bài thơ Quốc gia của Nguyễn Đình Thi và Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm.
– Giới thiệu vấn đề xuất luận: Hình tượng tổ quốc trong hai bài thơ.
2. Thân bài
– Làm rõ nhân vật thứ nhất: Hình tượng tổ quốc trong bài Quốc gia của Nguyễn Đình Thi.
– Làm rõ nhân vật thứ 2: Hình tượng tổ quốc trong bài Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm.
– So sánh: Nét tương đồng và khác lạ giữa hai nhân vật trên cả hai phương diện nội dung và hình thức nghệ thuật
– Những đặc điểm giống nhau về hình tượng tổ quốc của 2 bài thơ
– Nguyễn Đình Thi khởi đầu bài thơ bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp mùa thu.
– Đây là một quyết định khôn khéo bởi vì trước kia mùa thu bao giờ cũng là thu thảm thu sầu còn từ sau cách mệnh tháng 8 năm 1945 trở đi thì mùa thu vui – mùa thu cách mệnh, mùa thu khai sinh ra tổ quốc.
– Khởi đầu bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp mùa thu tạo điều kiện cho Nguyễn Đình Thi có được những suy tư về tổ quốc một cách tự nhiên và thoải mái hơn.
– Nguyễn Khoa Điềm khắc họa hình tượng tổ quốc mình bằng cách đặt hình tượng này trong mối liên hệ với thời kì và ko gian cụ thể còn về sau là thời kì ko gian trừu tượng.
– Quốc gia được nhìn qua chiều dài của thời kì và mặt khác tổ quốc được xác định bởi những ko gian có thể là những ko gian nhỏ, ko gian cụ thể và cũng có thể là những ko gian mênh mông ko gian trừu tượng trong lòng người.
Hình tượng tổ quốc sẽ rất hoàn thiện lúc nó được đặt trong 2 mối liên hệ này.
* Còn lúc xét về phương diện con nghệ thuật thì hình tượng tổ quốc trong 2 bài thơ của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm có khá nhiều nét tương đồng.
– Vì đây là hình tượng tổ quốc được khắc họa trong thơ ca nhưng mà hình tượng thư lại là hình tượng xúc cảm, cho nên cả 2 tác giả đều viết về tổ quốc bằng niềm tự hào thâm thúy, bằng những nhận thức thấm thía về lịch sử về truyền thống dân tộc.
– Thi sĩ Nguyễn Đình Thi đã khắc họa hình tượng tổ quốc của mình với 2 đặc điểm rất lớn, vừa trái ngược nhau lại vừa rất hài hòa với nhau.
– Đấy là một tổ quốc vất vả đau thương với những cảnh đồng quê chảy máu dây thép gai đâm nát trời chiều, với cái cảnh “bát cơm chan đầy… còn giằng khỏi mồm ta”. Tuy nhiên tổ quốc chúng ta còn là một tổ quốc người hùng quật khởi và một cái tổ quốc quật cường đã làm cho quân thù bất lực.
“Xiềng xích chúng bay
…
Lòng dân ta yêu nước thương nhà”
– Thi sĩ Nguyễn Khoa Điềm còn mô tả những hình ảnh dân tộc bằng cách nối tiếp ngày nay với quá khứ và tương lai. Từ điểm nhìn ngày nay, Nguyễn Đình Thi lắng tai những tiếng rì rầm trong lòng đất của quá khứ vọng về.
– Đấy là tiếng nói hình ảnh của tổ quốc chưa bao giờ khuất. Đồng thời cảm hứng thơ còn đưa Nguyễn Đình Thi hướng tới tương lai. Ông như nhìn trước một nước Việt Nam từ trong máu lửa rũ bùn đứng dậy sáng lòa.
– Còn ở trong bài thơ tổ quốc của mình, thi sĩ Nguyễn Khoa Điềm lại bộc lộ niềm tin thâm thúy của ông về những hình ảnh văn hóa lâu đời.
– Để viết nên bài thơ tổ quốc của mình, Nguyễn Khoa Điềm đã sử dụng với một mật độ rất cao các chất liệu văn hóa dân gian. Dựa trên rất nhiều câu ca dao tục ngữ, để viết nên những câu thơ của mình.
– Ông còn đưa vào bài thơ rất nhiều truyền thuyết, những sinh hoạt phong tục tập quán đặm đà bản sắc dân tộc. Nguyễn Khoa Điềm còn ý thức một cách rất thâm thúy về những đóng góp lớn lao của nhân dân cho tổ quốc.
– Đó là những đóng góp từ nhỏ nhặt cho tới lớn lao, những đóng góp được ghi lại trong sử sách và cả những đóng góp lặng thầm lặng lẽ ko người nào biết. Đó còn là những đóng góp nhẫn nại, dai sức truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
* Những điểm không giống nhau của hình tượng tổ quốc ở 2 tác phẩm
– Đây là 2 bài thơ được ra đời ở 2 thời khắc rất không giống nhau và chính điều đó đã làm cho hình tượng tổ quốc ở 2 bài thơ này có nhiều chỗ khác lạ.
– Nguyễn Đình Thi thì khắc họa hình tượng tổ quốc với 2 đặc điểm và đặt hình tượng tổ quốc trong mối quan hệ với quá khứ và tương lai.
– Trong lúc đấy Nguyễn Khoa Điềm lại viết bài thơ này theo một định hướng tư tưởng nhằm chứng minh: “tổ quốc này là tổ quốc của người dân”, nhưng mà tư tưởng cơ bản này đã chi phối toàn thể bài thơ và nó quy định văn pháp, nó buộc Nguyễn Khoa Điềm phải chọn cái giải pháp đi từ cụ thể tới nói chung. Điều này là rất dễ giảng giải bởi vì bản thân tư tưởng tổ quốc của người dân vốn đã là trừu tượng. Để cho sáng tỏ nó chỉ có 1 cách là đi từ rất nhiều những hình ảnh cụ thể, những đóng góp của người dân cho tổ quốc, những chất liệu văn hóa dân gian… để rồi từ rất nhiều hình ảnh cụ thể đấy tư tưởng tổ quốc của người dân mới được làm sáng tỏ.
* Lí giải sự khác lạ:
♦ Thực hiện thao tác này cần dựa vào các phương diện
– Bối cảnh xã hội, văn hóa nhưng mà từng nhân vật tồn tại; phong cách nhà văn; đặc trưng thi pháp của thời kì văn học.
♦ Do sự khác lạ về phong cách
– Thơ Nguyễn Đình Thi thường giàu nhạc tính có chất hội họa và điều rực rỡ nhất là có cả những suy tư thâm thúy của một tư duy triết học. Còn thơ Nguyễn Khoa Điềm thường viết về cuộc đấu tranh cách mệnh.
– Ông hay đề cao phẩm chất của những bà mẹ người hùng, những chiến sĩ giải phóng kiên cường. Đặc trưng ông có những cảm nhận rất phong phú và thâm thúy về tổ quốc trong những năm chống Mĩ.
♦ Về phương diện bố cục:
– Chúng ta rất dễ dàng nhận thấy ở 2 bài thơ tổ quốc đều chia làm 2 phần nhưng sự liên kết 2 phần ở mỗi bài lại rất không giống nhau.
– Bài tổ quốc của Nguyễn Đình Thi được mở đầu bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp của mùa thu, mùa thu Hà Nội trong hồi ức và mùa thu Việt Bắc trong ngày nay. Để rồi sau đó mới chuyển sang quá khứ 2 thời khắc để diễn tả những suy tư cả tác giả đối với tổ quốc.
– Trong lúc đấy thì bố cục 2 phần của bài thơ tổ quốc của Nguyễn Khoa Điềm lại theo một cách hoàn toàn khác. Phần 1 dành cho việc khắc họa hình tượng tổ quốc trong mối liên hệ với thời kì. Để rồi toàn thể phần 2 nhằm chứng minh cho tư tưởng với tổ quốc của người dân.
3. Kết bài
– Nói chung những nét giống nhau và không giống nhau tiêu biểu.
– Có thể nêu những cảm tưởng của bản thân.
So sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi – Bài mẫu 1
Đối với mỗi con người, hai tiếng tổ quốc, Tổ quốc bao giờ cũng thiêng liêng rất mực. Chẳng vậy nhưng mà các thi sĩ, nhà văn luôn có cho mình một cảm hứng dạt dào lúc viết về hình tượng tổ quốc. Trải qua bao nhiêu thời kì với bốn nghìn năm dựng và giữ nước, biết bao áng thơ văn đã tạc nên hình tượng non sông. Trong đó phải kể tới hai bài thơ cùng tên của hai tác giả thi ca nổi tiếng Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm. Cả hai bài thơ cùng tên “Quốc gia” trình bày cùng một tình yêu nước vô cùng sâu nặng nhưng lại được trình bày qua từng cách cảm nhận riêng của mỗi tác giả. Điều đó đã đem lại cho người đọc chúng ta cái nhìn thật toàn diện, thật mới mẻ và thâm thúy hơn về hình tượng tổ quốc.
Cả hai tác phẩm thơ đều ra đời sau lúc Cách mệnh tháng Tám thành công, trong khi nhân dân Việt Nam đã thừa hưởng tự do, độc lập, có được quyền làm chủ non sông, vậy nên chúng đều trình bày hình tượng của một tổ quốc trù phú, giàu đẹp, với người dân người hùng. Cả hai thi sĩ đều sử dụng giọng thơ trữ tình – chính luận lúc viết về Quốc gia mang tính súc tích và triết lý cao. Ko chỉ vậy, nó còn trình bày sự tìm tòi, khám phá những điều mới lạ cho hình tượng tổ quốc. Thế nhưng, tựu chung lại, chúng đều trình bày một tình yêu tổ quốc non sông vô cùng thâm thúy của những người con đất Việt.
Tuy vậy, về cơ bản, hai bài thơ đều có chung hướng đi, có chung điểm tới, thế nhưng hình thức, cách cảm nhận và biểu thị đều mang nét riêng của từng tác giả. Mỗi người đều có những khám phá riêng về Quốc gia của mình.
Với “Quốc gia” của Nguyễn Đình Thi, ông mở đầu viết từ năm 1948, nhưng mãi tới 1955 mới hoàn thành. Chặng đường làm nên tác phẩm kéo dài tám năm, suốt cuộc kháng chiến chống Pháp lần hai của quân và dân ta. Vậy nên cảm nhân về tổ quốc của ông mở rộng từ quá khứ tới tương lai về một tổ quốc kiên cường, quật cường, vươn dậy trở thành “những người hùng áo vải”, đem lại một tương lai huy hoàng. Bài thơ của Nguyễn Đình Thi mang màu sắc hiện đại, trẻ trung, pha chút u buồn, trầm lắng, nhưng ko thiếu đi nét dân tộc, truyền thống. Tính dân tộc trong bài thơ được trình bày qua hình ảnh của mùa thu xử sở với gió heo may, với “hương cốm mới”, với cảm giác “chớm lạnh” giữa “những phố dài” của Hà Nội thủ đô:
“Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa”
Hay “Những phố dài xao xác hơi may”
Đó là mùa thu của một tổ quốc hiền hòa, một mùa thu thật đẹp nhưng có chút gì đó man mác buồn suy tư. Để tiếp tới sau đó là hình ảnh về một mùa thu mới của non sông, mùa thu ngày nay với thú vui phơi phới:
“Mùa thu nay đã khác rồi”
Đó là thú vui về một tổ quốc tự do, được làm chủ quê hương, niềm tự hào lúc tổ quốc được “thay áo mới”. Đồng thời, cũng qua đó, Nguyễn Đình Thi bộc bạch niềm tự hào về một hình ảnh tổ quốc Việt Nam giàu có, trù phú với:
“Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường mênh mông
Những dòng sông đỏ nặng phù sa”
Hình ảnh tổ quốc hiện lên sao xinh tươi và thân yêu tới thế! Ko chỉ gắn liền với hôm nay, tổ quốc còn nối tiếp mạch với truyền thống, với quá khứ của dân tộc:
“Nước chúng ta
Nước những con người chưa bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm từ trong đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về”
Mạch nguồn của truyền thống kết nối với ngày nay để làm nên một tổ quốc người hùng. Truyền thống đó được lớp lớp người con Việt Nam kế cận, ko chỉ là về văn hóa, phong tục nhưng mà còn về truyền thống quả cảm, quyết tâm đấu tranh bảo vệ quê hương mình. Ở đây, màu sắc hiện đại của bài thơ nổi lên khá rõ, đó là hình ảnh của một tổ quốc trong trận chiến tranh vệ quốc ở thế kỉ XX. Hình tượng tổ quốc được ấp ủ trong suốt cuộc kháng chiến chín năm với bao nhiêu là trải nghiệm được đúc kết. Để tới cuối cùng, lúc nói về đau thương của chiến tranh gây ra cho quê hương, Nguyễn Đình Thi chỉ thốt lên:
“Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều”
Chiến tranh đi qua bao giờ cũng để lại những tang thương, những đau thương mất mát. Những người nào đã từng đi qua chiến tranh đều hiểu cái điêu tàn, tang thương nó để lại và Nguyễn Đình Thi đã trình bày hình tượng tổ quốc trong chiến tranh bằng hình ảnh “cánh đồng quê chảy máu”, với “dây thép gai đâm nát trời chiều”. Tư duy đấy gắn liền với tư duy của thơ hiện đại trong khi mỗi quốc gia đều đang oằn mình dưới chân quân thù, đang phải đấu tranh để giành lấy độc lập, tự do trong thế kỉ XX. Đồng thời những hình ảnh đấy cũng gợi lên sự đau thương tới vô tận, sự căm thù vô bờ dành cho quân thù. Quốc gia đã bị chúng dày xéo tới tan tành, ko còn chút bình yên.
Thế nhưng, từ trong nỗi đau thương đấy, tổ quốc ta, dân tộc ta đã đứng lên với ý thức quật cường:
“Xiềng xích chúng bay ko khóa được
Trời đầy chim và đất đầy hoa
Súng đạn chúng bay ko bắn được
Lòng dân ta yêu nước thương nhà”
Nguyễn Đình Thi đã lấy cái hữu hạn để so sánh với cái vô hạn, cái cụ thể so sánh với cái trừu tượng: “xiềng xích – trời đầy chim và đất đầy hoa”, “súng đạn – lòng dân ta yêu nước thương nhà”, cốt để nói lên sự bất lực của quân thù đối với sự bất tử, tình yêu nước của dân tộc ta.
Đặc trưng, Nguyễn Đình Thi đã viết lên lời thơ trong niềm tin thắng lợi về tương lai chói lòa của dân tộc:
“Súng nổ rung trời tức giận
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ trong máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng lòa”
Đó là lúc chủ nghĩa người hùng cách mệnh làm nên thắng lợi chói lòa, làm cho muôn vạn quân thù sợ hãi. Đây là đỉnh cao của xúc cảm, những suy tư, suy ngẫm về tổ quốc. Bức tranh tổ quốc hiện lên cụ thể, mạch lạc, từ quá khứ, tới ngày nay rồi tới tương lai, kết lại bằng thắng lợi vẻ vang với hình ảnh mang tính sử thi, hoành tráng, có sức nói chung. Khổ thơ cuối là hình tượng tổ quốc Việt Nam từ trong vũng “bùn” lầy u tối, đau thương của kiếp nô lệ, bứt đứt gông xích, đứng lên hiên ngang làm nên thắng lợi lịch sử “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Bức chân dung đấy của tổ quốc được vẽ lên vô cùng chân thực, bởi ngòi bút tài hoa gắn liền với tư duy thơ hiện đại, trên nền khói lửa, máu xương, một Việt Nam kiên cường, sừng sững tự hào trước năm châu bốn bể.
Cùng chung cảm hứng về tổ quốc nhưng Nguyễn Khoa Điềm lại vẽ lên hình tượng một tổ quốc với đầy màu sắc văn hóa dân gian. Ko như Nguyễn Đình Thi dùng mùa thu để nói về hình tượng tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm đã dùng chất liệu dân gian, của ca dao và thần thoại để tạo nên hình tượng tổ quốc, đồng thời trình bày tư tưởng “tổ quốc của nhân dân”. Đây là một tư duy tư tưởng vừa mới mẻ lại vừa hết sức thân thuộc. Bởi dân gian cũng chính là nhân dân, nhân dân là phần cơ bản nhất, rõ ràng nhất để nhìn thấy tổ quốc. Nhưng nó cũng vô cùng mởi mẻ bởi chất liệu dân gian dựng lên hình tượng tổ quốc gợi ra một tổ quốc bình dị, thân thiện, hiền hòa, đầy chất thơ, luôn sống mãi cùng con người và dân tộc.
Lúc nói về sự tạo nên, cội nguồn của tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm đã trình bày tổ quốc từ chiều sâu của văn hóa, của những phong tục, tập tục được nối truyền, từ cha mẹ với “gừng cay muối mặn”, từ “miếng trầu bà ăn”, … Quốc gia là những gì thân thuộc nhất, thân thiện nhất với chúng ta:
“Lúc ta lớn lên Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa…” mẹ hay kể
Đất Nước mở đầu với miềng trầu hiện thời bà ăn
Đất Nước lớn lên lúc dân mình biết trồng tre đánh giặc
Tóc mẹ thì bới sau đầu
Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn
Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã, giần, sàng
Đất Nước có từ ngày đó …”
Tác giả đã lý giải cội nguồn của tổ quốc, khẳng định Đất Nước “có rồi” như một điều thế tất, đương nhiên, đó là một trong những động lực khiến chúng ta phải đi tìm lại cội nguồn của tổ quốc. Quốc gia bắt nguồn từ những điều giản dị, thật tình, thân thuộc nhất với mỗi con người chúng ta, từ tục ăn trầu, từ những câu chuyện cổ tích “ngày xửa ngày xưa…” mẹ hay kể, từ thói quen vấn tóc sau đầu của mẹ, từ truyền thống “trồng tre” lấy chông đánh giặc của ông cha, … Và tổ quốc cũng trưởng thành mỗi ngày như một thực thể, trưởng thành trong quá trình lao động của con người:
“Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã, giần, sàng”
Cái nhìn về cội nguồn của tổ quốc của tác giả thật mới mẻ. Nó chứa đựng trong đó cả chiều sâu về lịch sử, phong tục, văn hóa, …
Ko chỉ làm rõ cội nguồn của tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm tiếp tục làm rõ khái niệm tổ quốc trong cái thước đo “thời kì đằng đẵng, ko gian mênh mông”, của lịch sử, của địa lý.
Khái niệm về tổ quốc được trình bày qua phương diện ko gian, địa lý:
“Đất là nơi anh tới trường
Nước là nơi em tắm
Quốc gia là nơi ta hò hứa
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm”
Quốc gia là sự liên kết của hai yếu tố: Đất và Nước. Hai yếu tố đó được khái niệm là những gì thân thuộc, thân thuộc nhất của lứa đôi yêu nhau, gắn liền với đời sống sinh hoạt của con người “nơi anh tới trường”, “nơi em tắm”, gắn liền với kỉ niệm của lứa đôi yêu nhau “nơi ta hò hứa”. Trong hình ảnh tổ quốc đấy có những lời ca dao, những truyền thuyết, thần thoại, ko gian rộng lớn. Nó là ko gian sống sót của các thế hệ con người Việt Nam:
“Đất Nước là nơi dân mình đoàn viên”
Ko chỉ dựng lên hình ảnh tổ quốc qua ko gian, chiều sâu địa lý, Nguyễn Khoa Điềm còn dựng lên hình tượng tổ quốc thông qua chiều sâu lịch sử, xuyên suốt bốn nghìn năm của tổ quốc ta. Đó là lúc ta biết tới những truyền thuyết về u Cơ – Lạc Long Quân, về Hùng Vương, về ngày giỗ Tổ:
“Đất là nơi chim về
Nước là nơi Rồng ở
Lạc Long Quân và u Cơ
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng
Những người nào đã khuất
Những người nào hiện thời
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Gánh vác phần người đi trước để lại
Dặn dò con cháu chuyện tương lai
Hằng năm ăn đâu ở đâu
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ”
Đây là tổ quốc trong quá khứ của dân tộc, trong ngày nay, tổ quốc nằm trong sâu thẳm mỗi con người, mỗi con người đều mang một phần trị giá của tổ quốc. Và lúc chúng ta kết đoàn lại với nhau, những trị giá đấy sẽ gắn kết lại, tổ quốc sẽ “hài hòa nồng thắm”.
“Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước
Lúc hai đứa nắm tay
Đất Nước trong chúng mình hài hòa nồng thắm
Khí chúng ta cầm tay mọi người
Đất Nước vẹn tròn to lớn”
Hình tượng tổ quốc trong thơ Nguyễn Khoa Điềm là sự thống nhất, gắn kết giữa cái chung và cái riêng, giữa các tư nhân với cả tập thể lớn. Hình tượng đấy cũng được soi chiếu qua lăng kính văn hóa dân gian để tới thế hệ tương lai kế cận, chúng sẽ mang tổ quốc “đi xa” hơn nữa, tổ quốc của chúng ta sẽ trường tồn muôn thuở:
“Tương lai con ta lớn lên
Con sẽ mang tổ quốc đi xa
Tới những tháng ngày mộng mơ”
Tới đây, Nguyễn Khoa Điềm lại trở lên thật suy tư và trầm lắng, bởi ông nhìn thấy cái trách nhiệm của mỗi tư nhân cho tổ quốc. Mỗi người phải biết “gắn bó và san sẻ”, đóng góp cho tổ quốc “hóa thân cho dáng hình xứ sở”, ko chỉ bởi tổ quốc là máu xương của mình nhưng mà còn bởi vì tương lai tổ quốc trường tồn:
“Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ
Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở
Để làm nên Đất Nước muôn thuở…”
Hình tượng tổ quốc ở đây hiện lên thật thân thiện, thân thuộc biết bao, thế nhưng cũng chẳng kém phần thiêng liêng, hào hùng. Hòa trong đó là khát vọng về một tổ quốc thịnh vượng, trường tồn trong sự gắn kết của mỗi con người trong xã hội.
Trong lúc xây dựng hình tượng tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm ko quên cái tư tưởng mấu chốt làm nên tổ quốc đó là “Quốc gia của nhân dân”. Tại khổ cuối này, ông đã bộc lộ những xúc cảm của mình về tư tưởng đó đồng thời trình bày những cảm nhận của riêng mình về tổ quốc.
Nguyễn Khoa Điềm cho rằng tổ quốc được là nên từ những phẩm chất, số phận của con người, của mỗi người dân trong xã hội, nó được dựng lên bằng máu thịt của nhân dân. Chính nhân dân là người làm nên lịch sử của tổ quốc bốn nghìn năm:
“Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng yêu nhau góp lên hòn trống mái
Gót ngựa Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại
….
Những cuộc đời đã hóa núi sông ta”
Đó là một tổ quốc vừa thi vị lại vừa giàu tính trí tuệ. Những cái tên, cảnh trí tự nhiên đều là những con người những số phận tạo nên. Những gò đất, ruộng đồng, bờ bãi đều là những phẩm chất, “lối sống của ông cha”. Chính những chất liệu đặc thù đấy đã khiến tổ quốc trở lên vừa thiêng liêng nhưng cũng thân thiết lên bội phần.
Thế nhưng, tổ quốc ko chỉ được tạo nên bởi những người được “nhớ mặt đặt tên”, tổ quốc còn được làm nên từ vô số những con người vô danh:
“Trong bốn nghìn lớp người giống chúng ta thế hệ
Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Ko người nào nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước”
Và cũng chính những con người đấy đã tạo nên những trị giá vật chất và ý thức cho tổ quốc chúng ta lưu truyền, làm nên bản sắc riêng của tổ quốc. Họ là người đặt nền tảng cho sự tăng trưởng lâu dài, thịnh vượng của non sông:
“Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa giống
…
Họ đắp đập be bờ để người sau trồng cây hái trái”
Như đã nói ở trên, đoạn thơ này, Nguyễn Khoa Điềm tập trung nói về tư tưởng “Quốc gia của nhân dân”, vậy nên cảm hứng bao trùm toàn thể đoạn thơ là tư tưởng đó. Một tổ quốc biết mến thương, trân quý tình nghĩa, có ơn trả ơn, có thù báo thù, cùng nhau góp sức xây dựng tổ quốc, cùng đấu tranh bảo vệ non sông:
“Để Đất Nước này là Đất Nước của Nhân dân
Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao, thần thoại”
Tương tự, tóm lại, hình tượng tổ quốc nhưng mà Nguyễn Khoa Điềm trình bày vừa có chiều sâu lịch sử, vừa có ko gian của địa lý, bề rộng của phong tục, tập quán. Mọi khía cạnh đều được nhìn từ cái nhìn của phong tục tập quán. Trong đó có những phát hiện mới mẻ về cội nguồn tổ quốc, về sự tạo nên tổ quốc cũng như một tư tưởng mấu chốt “Quốc gia của nhân dân”. Tác giả đã sử dụng chất liệu dân gian bằng giọng thơ của mình, bằng sự thông minh của mình để tạo nên một hình tượng tổ quốc thật thâm thúy trong bài thơ. Bài thơ của ông tạo nên sự mới mẻ trong thơ ca Việt, đồng thời tạo nên bức chân dung mới về hình tượng tổ quốc trong thời đại mới ngày nay.
Cả hai bài thơ của hai tác giả đều cảm nhận về tổ quốc ở một khía cạnh riêng của mình, có mới lạ, hiện đại, có truyền thống, dân gian. Nhưng tựu chung lại, nó đều làm nổi trội lên tình yêu nước thâm thúy của hai thi sĩ, đồng thời làm hoàn thiện hơn hình tượng tổ quốc trong nền thơ ca Việt Nam, làm cho người đọc chúng ta càng có cái nhìn đầy đủ nhất, mới mẻ nhất về tổ quốc chúng ta.
Mỗi người một phong cách, người dùng chất liệu hiện đại, người dùng chất liệu dân gian, nhưng dù là người nào cũng đều mang tới cho người đọc những xúc cảm tuyệt vời về hình ảnh tổ quốc. Qua đó, chúng ta cảm thu được tình yêu tổ quốc tới sâu nặng của cả hai người con đất Việt qua từng câu chữ, và họ cũng đã góp phần giúp mỗi người con Việt Nam càng thêm yêu quý và trân trọng Tổ quốc thiêng liêng của mình hơn nữa.
Thông qua dàn ý và một số bài văn mẫu so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi tiêu biểu được Trường THPT Trần Hưng Đạo tuyển chọn từ những bài viết xuất sắc của các bạn học trò. Mong rằng các em sẽ có khoảng thời kì vui vẻ và hữu ích lúc học môn Văn!
Đăng bởi: Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Lớp 12, Ngữ Văn 12
[/toggle]
Bạn thấy bài viết Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi
(hay nhất) có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Dàn ý so sánh hình tượng tổ quốc trong bài thơ Quốc gia của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi
(hay nhất) bên dưới để Trường THPT Trần Hưng Đạo có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website của Trường Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Giáo dục
#Dàn #sánh #hình #tượng #đất #nước #trong #bài #thơ #Đất #nước #của #Nguyễn #Khoa #Điềm #và #Nguyễn #Đình #Thi #hay #nhất
Trả lời