I – VÀI NÉT VỀ LỊCH SỬ SINH HỌC
Tố Hữu (1920 – 2002) tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, sinh tại làng Phù Lai, nay thuộc xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế. Ông ngoại của Tố Hữu là một nhà Nho nghèo, mẹ thi sĩ cũng là con một nhà Nho, cả hai đều truyền cho con cái tình yêu văn học dân gian tha thiết. Năm 12 tuổi, Tố Hữu mồ côi mẹ, một năm sau ông rời gia đình vào trường Quốc học Huế. Tuổi xanh, Tố Hữu tham gia phong trào đấu tranh cách mệnh và trở thành người lãnh đạo chủ chốt của Đoàn Thanh niên Dân chủ ở Huế, sau đó được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Cuối tháng 4 năm 1939, Tố Hữu bị thực dân Pháp bắt giam ở nhà lao Thừa Thiên, rồi tuần tự bị giam ở nhiều nhà lao ở các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên. Tháng 3 năm 1942, Tố Hữu vượt ngục Đắk Lây Kon Tum, tìm ra Thanh Hóa, bắt liên lạc với tổ chức cách mệnh và tiếp tục hoạt động. Trong Cách mệnh Tháng Tám năm 1945, Tố Hữu là Chủ tịch Ủy ban Khởi nghĩa ở Huế. Kháng chiến toàn quốc bùng nổ, Tố Hữu công việc ở Thanh Hóa rồi ra Việt Bắc phụ trách văn hóa, văn nghệ ở Trung ương Đảng. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và cho tới năm 1986, Tố Hữu liên tục giữ những cương vị quan trọng trong bộ máy lãnh đạo của Đảng và Nhà nước (là Ủy viên Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam). Nam, Bí thư Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng).
Năm 1996, ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
II – CON ĐƯỜNG CÁCH MẠNG, CON ĐƯỜNG TIỀM NĂNG
Tố Hữu là một trong những ngọn cờ đầu của nền văn nghệ cách mệnh Việt Nam.
Chặng đường thơ Tố Hữu luôn gắn bó và phản ánh trung thực những chặng đường cách mệnh đầy gieo neo, hy sinh nhưng cũng ko ít thắng lợi vẻ vang của dân tộc, đồng thời là những cuộc vận động trên ý kiến tư tưởng. và khả năng nghệ thuật của chính thi sĩ.
tuyển tập thơ Từ khoảnh khắc đó (1937 – 1946) là chặng đường trước nhất của đời thơ Tố Hữu, ghi lại bước trưởng thành của một người thanh niên kiên quyết đi theo ngọn cờ của Đảng. Bài thơ được chia làm 3 phần. Máu lửa bao gồm những bài hát được sáng tác trong thời kỳ Mặt trận dân chủ, là những tâm tư của một thanh niên đang “quằn quại tìm lẽ sống”. Thi sĩ đồng cảm thâm thúy với kiếp sống xấu số của những người nghèo khổ trong xã hội (tôi tớ già, cô giúp việc, cô gái giang hồ, trẻ mồ côi, mưu sinh, ca hát,…), đồng thời khơi dậy ở họ ý chí đấu tranh và niềm tin vào tương lai. Xiềng xích bao gồm những ca khúc được sáng tác tại các nhà tù lớn ở miền Trung và Tây Nguyên. Đó là tâm thế của một người thanh niên tha thiết yêu đời và khát khao được đo thân, là ý chí kiên cường của một người chiến sĩ quyết tâm tiếp tục đấu tranh ngay trong nhà lao. Giải phóng bao gồm những bài hát được sáng tác từ lúc Tố Hữu vượt ngục tới những ngày đầu của cuộc giải phóng lớn lao của cả dân tộc. Thi sĩ nhiệt thành ca tụng thắng lợi của cách mệnh, độc lập tự do của Tổ quốc, khẳng định niềm tin vững chắc của nhân dân vào cơ chế mới. tuyển tập thơ miền bắc Việt Nam (1946 – 1954) là khúc ca hùng tráng, thiết tha về cuộc kháng chiến chống Pháp của quân và dân ta. Họ là những người lao động rất tầm thường và cũng rất người hùng. Bằng tấm lòng mến thương và cảm phục thâm thúy, Tố Hữu đã mô tả, ca tụng anh vệ quốc quân, người mẹ nông dân, người chị phụ nữ, người anh liên lạc,… Thi sĩ ca tụng Đảng, Bác Hồ. đã truyền cảm hứng và phát huy sức mạnh của quân và dân ta để thắng lợi quân thù. Nhiều tình cảm lớn được trình bày thâm thúy: tình quân dân “vì cả nước”, tiền tuyến với hậu phương, miền xuôi với miền ngược, cán bộ với quần chúng, nhân dân với lãnh tụ, tình yêu tự nhiên, và tình yêu quốc gia. , tình cảm quốc tế vô sản,… Tập thơ kết thúc bằng những bản hùng ca vẻ vang phản ánh khí thế thắng lợi hào hùng, cùng những xúc cảm xúc động của dân tộc trong những thời khắc lịch sử.
Bước vào thời kỳ cách mệnh mới, tập thơ Có gió (1955 – 1961) đầy cảm hứng. Thi sĩ hướng về quá khứ để tha thứ như bao thống khổ của tổ tiên, công lao của các thế hệ đi trước soi đường, từ đó ghi sâu lòng hàm ân cách mệnh. Qua cảm nhận của Tố Hữu, cuộc sống mới ở miền Bắc thực sự là một ngày hội lớn, mọi ánh nhìn đều tràn đầy sức sống và thú vui. Tổ quốc chịu nỗi đau chia cắt, thơ Tố Hữu là tình cảm thiết tha, sâu nặng với miền Nam ruột thịt. Đó là niềm khát khao quê hương, là tiếng thét căm thù, là lời ca tụng những con người trung kiên, quật cường, là niềm tin ko lay chuyển vào ngày mai thắng lợi, thống nhất quốc gia.
Hai tập thơ đi đấu tranh (1962-1971), máu và hoa (1972 – 1977) vang vọng ko khí oanh liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước và thú vui thắng lợi. đi đấu tranh là bản người hùng ca về “miền Nam rực lửa lửa đạn” với nhiều hình ảnh tiêu biểu cho sự kiên cường của dân tộc: người giải phóng “đẹp nhất nam nhi”, người thợ điện “Dáng đứng còn ngước nhìn”. “Những đứa con thành người hùng”, người mẹ “Một tay chèo lái con đò ngang”, người người lao động “lấp hố bom xây lò cao”, cô dân quân “vai người cày”,… máu và hoa ghi lại chặng đường cách mệnh đầy gieo neo, hy sinh, khẳng định niềm tin thâm thúy vào sức mạnh tiềm tàng của quê hương quốc gia, cũng như của mỗi con người Việt Nam mới, trình bày niềm tự hào, thú vui phấn khởi lúc “tất cả thắng lợi đều thuộc về ta”.
một âm thanh (1992) và tôi và tôi (1999) là hai tập thơ ghi lại một bước ngoặt mới trong thơ Tố Hữu. Dòng chảy sôi động của cuộc sống đời thường với những vui buồn, được và mất, vui và buồn, vui và lo gợi lên trong tâm hồn thi sĩ nhiều xúc cảm và suy nghĩ. Tố Hữu tìm tới những chiêm nghiệm bao quát về cuộc đời và con người. Vượt qua bao thăng trầm, thơ Tố Hữu vẫn vững tin vào lí tưởng và trục đường cách mệnh, tin vào ý thức nhân văn luôn tỏa sáng trong tâm hồn mỗi con người.
III – PHONG CÁCH NHÀ THƠ LỚN
Về nội dung, thơ Tố Hữu mang tính chất trữ tình chính trị thâm thúy.
Hồn thơ Tố Hữu luôn hướng về cái ta chung với lẽ sống lớn, tình cảm lớn, thú vui lớn của người cách mệnh và của cả dân tộc. Ngay từ đầu, cái tôi trữ tình trong thơ Tố Hữu đã là cái tôi của người chiến sĩ, càng về sau, cái tôi trữ tình đó càng nhân danh Đảng, nhân danh tập thể dân tộc nhưng bộc lộ rõ hơn. Với cái tôi trữ tình mang một ý nghĩa bao quát và rộng lớn hơn tương tự thì cái phép tắc của cuộc sống cũng có sự vận động. Nếu trong tập Từ khoảnh khắc đóTố Hữu khẳng định lí tưởng cao đẹp nhất của con người mới lúc bấy giờ là dũng cảm lao vào vào trục đường cách mệnh giải phóng dân tộc. miền bắc Việt Nam trở đi, thi sĩ nhấn mạnh mục tiêu sống cao cả của con người là phấn đấu vì lẽ sống cao đẹp của dân tộc và cũng là “Vì sự thiêng liêng của những trị giá nhân văn – Vì hoa mãi xanh tươi” (Khúc nhạc xuân 68). Thơ Tố Hữu ko đi sâu vào đời sống, tình cảm tư nhân nhưng tập trung trình bày tình cảm lớn lao, tiêu biểu, phổ thông của con người cách mệnh: đó là tình yêu lí tưởng.Từ khoảnh khắc đó), tình cảm với lãnh tụ (sáng tháng năm), tình đồng bào, tình quân dân (Quốc gia), tình cảm quốc tế vô sản (em nhỏ hàn quốc),… Thú vui trong thơ Tố Hữu ko phải là thú vui nhỏ nhỏ, tầm thường nhưng là thú vui lớn lao; Rực rỡ nhất, vui tươi nhất và cũng rực rỡ, tươi sáng nhất là những vần thơ thắng lợi (Huế tháng 8, Tung hô chiến sĩ Điện Biên, Đó là tất cả về tôi).
Thơ Tố Hữu đậm tính sử thi, coi những sự kiện chính trị trọng đại của quốc gia là nhân vật trình bày chủ yếu, luôn nhắc đến tới những vấn đề có ý nghĩa lịch sử và tính toàn dân. Thi sĩ ít chú ý tới những diễn biến đời thường của cuộc sống nhưng thường tập trung mô tả những bối cảnh rộng lớn, những sự kiện trọng đại có tác động mạnh mẽ tới vận mệnh của quốc gia – đó là cảnh dựng nước lớn lao. lớn lao, người hùng (Ca khúc mùa xuân 1961), cảnh cả nước ra đi đấu tranh giành độc lập, tự do (Chào xuân 67). Cảm hứng chủ đạo trong thơ Tố Hữu là cảm hứng lịch sử – dân tộc, ko phải thế sự – đời tư; Nổi trội trong thơ Tố Hữu là vấn đề số phận tập thể chứ ko phải vấn đề số phận tư nhân. Điều đó đã dẫn tới việc con người trong thơ Tố Hữu là một con người sự nghiệp chung với những nỗ lực phi thường, nhân vật trữ tình thường có những phẩm chất tiêu biểu cho dân tộc, thậm chí mang tầm vóc lịch sử, thời đại. – đó là vệ binh quốc gia trong bài Đi Tây Bắcanh giải phóng quân trong bài ca khúc mùa xuânAnh Nguyễn Văn Trỗi trong bài Nhớ em hay chị Trần Thị Lý trong bài gái việt nam,…
Đáng chú ý là những tư tưởng, tình cảm lớn của Tố Hữu, những vấn đề lớn của cuộc sống đã được Tố Hữu trình bày bằng giọng thơ với một tình cảm rất tự nhiên, thắm thiết và chân tình. Thi sĩ đặc thù xúc động trước cuộc đời cách mệnh và tình cảm cách mệnh nên thường hướng về đồng bào, đồng chí để trò chuyện, nhắn nhủ, tâm tư:
Tôi với bạn, bạn với tôi
Lòng ta trước sau mặn nồng
(miền bắc Việt Nam)
Nhưng ko chỉ ở nhan đề, nhưng “tình cảm đặc thù trong thơ Tố Hữu là sự đồng cảm với người với cảnh… một nhạc điệu tình cảm riêng thấm vào câu thơ” (Xuân Diệu). Những lời tâm tình đó được bắt nguồn từ “chất Huế” của hồn thơ Tố Hữu, từ quan niệm của ông về mối quan hệ giữa thi sĩ và độc giả: “Thơ là câu chuyện đồng điệu, là tiếng nói của người đối với người nào. có sự hiểu biết chung trên cơ sở thỏa thuận đồng thuận…”
Nghệ thuật trình bày trong thơ Tố Hữu đặm đà tính dân tộc.
Về thể thơ, Tố Hữu đã tiếp thu những tinh hoa của phong trào Thơ mới, thơ cổ và hiện đại toàn cầu, nhưng ông đặc thù thành công trong việc vận dụng những thể thơ truyền thống của dân tộc. Những bài thơ như Lúc tôi tỉnh táo, miền bắc Việt Nam, Mấp mô, Nguyễn Du thân mến,… mang đậm sắc thái của thể lục bát và song thất cổ điển, đầy âm hưởng tình cảm của hồn thơ dân tộc. Thơ thất ngôn như quê hương, mẹ tôm, Chú!, Theo chân Bác Hồ… trang trọng nhưng ko khuôn sáo, trái lại lời thơ rất liền mạch, tự nhiên, trình bày hiện thực nhiều chủng loại và nhiều trạng thái xúc cảm không giống nhau.
Về tiếng nói, Tố Hữu ko chú ý thông minh từ ngữ, cách diễn tả mới nhưng thường dùng những từ ngữ, cách diễn tả thân thuộc của dân tộc. Đặc trưng, thơ Tố Hữu đã phát huy được nhạc tính phong phú của tiếng Việt, thi sĩ đã sử dụng thuần thục các từ láy, thanh điệu, gieo vần:
Ba Lan ơi mùa tuyết tan đường bạch dương sương trắng chan hòa nắng
(Em ơi… Ba Lan…)
Thác nước, bao nhiêu thác nước, cũng vượt qua
Sự khoáng đạt là người vận chuyển của chúng tôi trong cuộc sống.
(Nước nghìn dặm)
IV – KẾT LUẬN
Tố Hữu từng nhận xét: “Thơ là tấm gương soi tâm hồn”. Thực tiễn thơ Tố Hữu đã là tấm gương trong sáng phản chiếu tâm hồn của người chiến sĩ cách mệnh suốt đời phấn đấu hy sinh vì tương lai tươi đẹp của dân tộc, vì cuộc sống hạnh phúc của nhân dân, cũng là tấm gương phản chiếu tâm hồn dân tộc, nhân sinh quan dân tộc. trên trục đường lớn lao của cách mệnh. Nói cách khác, thơ Tố Hữu là chứng cứ sinh động về sự liên kết hài hòa hai yếu tố cách mệnh và dân tộc trong thông minh nghệ thuật thơ ca. Qua phong cách thơ Tố Hữu, có thể thấy một thành tựu xuất sắc của thơ ca cách mệnh, một thi sĩ luôn coi vận mệnh của dân tộc là lẽ sống lớn nhất.
Bạn thấy bài viết Giỏi Văn – Bài văn: Tác giả Tố Hữu có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Giỏi Văn – Bài văn: Tác giả Tố Hữu bên dưới để thpttranhungdao.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Ngữ Văn
Nguồn: thpttranhungdao.edu.vn