I – MỘT SỐ SỰ THẬT VỀ SINH HỌC
Hồ Chí Minh sinh ngày 19 tháng 5 năm 1890 trong một gia đình nhà Nho yêu nước, quê ở làng Kim Liên (làng Sen), nay thuộc xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Thân phụ là cụ Phó Bảng Nguyễn Sinh Sắc. Thời trẻ, ông học chữ Hán ở nhà, sau đó học trường Quốc học Huế, một thời kì ngắn dạy học ở trường Dục Thanh – trường của các tổ chức yêu nước ở Phan Thiết (tỉnh Bình Thuận). . Năm 1911, Người ra nước ngoài tìm đường cứu nước. Năm 1919, Người gửi tới Hội nghị hòa bình ở Versailles (Pháp) bản sao Yêu sách của nhân dân An Nam, ký tên Nguyễn Ái Quốc. Năm 1920, Người tham gia Đại hội Tua và trở thành một trong những thành viên sáng lập Đảng Cộng sản Pháp. Từ năm 1923 tới năm 1941, Nguyễn Ái Quốc hoạt động chủ yếu ở Liên Xô, Trung Quốc và Thái Lan. Người tham gia sáng lập nhiều tổ chức cách mệnh như Việt Nam Thanh niên Cách mệnh đồng chí Hội (1925), Hội Liên hợp các dân tộc bị áp bức Đông Á (1925) và chủ trì hội nghị thống nhất các tổ chức cộng sản. sản trong nước ở Hong Kong (Hồng Kông), thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (03/02/1930). Tháng 2 năm 1941, Người về nước và trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mệnh trong nước. Ngày 13 tháng 8 năm 1942, ông sang Trung Quốc để tranh thủ trợ giúp quốc tế. Lúc tới Tư Vinh (một thị trấn thuộc huyện Tĩnh Tây), ông bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam 13 tháng, trải qua gần 18 lần thả từ 13 huyện của tỉnh Quảng Tây. Ra tù, Người về nước, tiếp tục lãnh đạo cách mệnh, tiến tới thắng lợi trong Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945. Ngày 2-9-1945, Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập tại quảng trường Ba Đình. Tại kỳ họp thứ nhất của Quốc hội (1946), Hồ Chí Minh được bầu làm Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và giữ chức vụ đó cho tới lúc tạ thế (2-9-1969).
Chủ tịch Hồ Chí Minh là nhà yêu nước, nhà cách mệnh lớn lao của dân tộc, đồng thời là nhà hoạt động kiệt xuất của phong trào Quốc tế Cộng sản. Cùng với sự nghiệp cách mệnh lớn lao, Người còn để lại một sự nghiệp văn học khổng lồ.
II – SỰ NGHIỆP VĂN HỌC
1. Góc nhìn thông minh
Hồ Chí Minh đã sáng tác nhiều tác phẩm văn học có trị giá thuộc nhiều thể loại. Người hiểu rõ quy luật, đặc điểm của hoạt động nghệ thuật. Điều đó trước hết được trình bày trực tiếp trong hệ thống ý kiến văn học nghệ thuật của ông.
a) Hồ Chí Minh coi văn học là vũ khí tranh đấu đắc lực phục vụ sự nghiệp cách mệnh. Nhà văn cũng phải có ý thức xung phong như người lính ngoài mặt trận:
Hiện thời trong thơ phải có thép,
Thi sĩ cũng phải biết xung phong.
(Cảm tưởng lúc đọc “Thiên Gia Thị”Nam Trân dịch)
“Thép” ở đây là tính tranh đấu của thơ ca, văn học nghệ thuật. Sau này, trong Thư gửi các họa sĩ nhân cuộc triển lãm tranh năm 1951, Người khẳng định: “Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Các bạn là những người lính trên mặt trận đó.”
b) Hồ Chí Minh luôn chú trọng tính chân thực và tính dân tộc của văn học.
Trong lễ mở đầu phòng triển lãm văn hóa, ông nhận xét rằng một số bức tranh có “quá nhiều chất mộng mơ, nhưng rất ít chất đời thực”. Người khuyên nhà văn phải “tả hay, đúng, hùng hồn” hiện thực đời sống phong phú, phải “giữ được tình cảm chân thực”; “cần chú ý phát huy tính dân tộc” và phải có ý thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Hồ Chí Minh nhận định cao sức thông minh của văn nghệ sĩ; Nhắc nhở “đừng ép các em vào khuôn, mất tính thông minh…”.
c) Lúc cầm bút, Hồ Chí Minh luôn xuất phát từ mục tiêu và người tiếp thu để quyết định nội dung và hình thức của tác phẩm. Người ta luôn tự hỏi: “Viết cho người nào?” (tân ngữ), “Viết để làm gì?” (mục tiêu), sau đó quyết định “Viết cái gì?” (nội dung) và “Viết như thế nào?” (mẫu đơn). và tuỳ từng trường hợp cụ thể nhưng ông vận dụng phương châm đấy theo những cách không giống nhau. Vì vậy, các tác phẩm của ông ko chỉ có tư tưởng thâm thúy, nội dung thiết thực nhưng còn có hình thức nghệ thuật sinh động, nhiều chủng loại.
2. Di sản văn học
Văn học ko phải là sự nghiệp chính của Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, kế bên sự nghiệp cách mệnh lớn lao, Người còn để lại một di sản văn học khổng lồ về tầm vóc tư tưởng, phong phú về thể loại và nhiều chủng loại về phong cách nghệ thuật.
a) Văn học chính trị
Từ những thập niên đầu thế kỷ XX, những bài chính luận mang bút danh Nguyễn Ái Quốc viết bằng tiếng Pháp đã được đăng trên tin báo. Người cùng khổ, nhân đạo, Đời lái đò đã trình bày một ý thức tranh đấu rất mạnh mẽ. Các tác phẩm này lên án chính sách tàn bạo của cơ chế thực dân Pháp đối với các nước thuộc địa, kêu gọi những người dân nô lệ bị áp bức kết đoàn đấu tranh. Tiêu biểu nhất trong các tác phẩm chính luận của Người thời kỳ này là Bản án cơ chế thực dân Pháp, xuất bản lần đầu tại Paris năm 1925. Bản án đã kịch liệt tố cáo tội ác của bọn thực dân Pháp đối với bọn thực dân Pháp. các dân tộc thuộc địa: buộc hàng vạn người dân bản địa phải đổ máu vì “nước mẹ” trong chiến tranh toàn cầu thứ nhất; bóc lột và đầu độc họ bằng thuế, rượu và thuốc phiện; tổ chức bộ máy thống trị bất chấp công lý, nhân quyền,… Tác phẩm quyến rũ người đọc ko chỉ bằng những tình tiết chân thực, sử liệu phong phú, chuẩn xác nhưng còn ở thái độ, tình cảm thâm thúy. , cường độ của tác giả và nghệ thuật trào phúng, đả kích sắc bén, giàu trí tuệ.
Nhắc tới văn chính luận của Hồ Chí Minh ko thể ko nhắc tới Tuyên ngôn độc lập. Văn kiện chính trị này ko chỉ có ý nghĩa lịch sử to lớn nhưng còn là một bài chính luận tiêu biểu, mẫu mực. Tiếp theo Tuyên ngôn độc lập là những bài tiểu luận chính trị nổi tiếng như Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (1946), Ko có gì quý hơn độc lập tự do (1966). Những văn bản quan trọng này được viết ra trong những thời khắc thử thách đặc thù của dân tộc, với văn phong vừa hào sảng, vừa tha thiết đã lay động trái tim của hàng triệu người yêu nước Việt Nam. Những bài chính luận tiêu biểu của Hồ Chí Minh được viết ko chỉ hợp lí lẽ trong sáng, trí tuệ sắc bén nhưng còn chứa đựng tình cảm yêu ghét nồng nàn, thâm thúy của một trái tim lớn, được trình bày bằng lối viết chặt chẽ, súc tích.
b) Truyện và ký
Trong thời kì ở Pháp, ngoài các tác phẩm chính luận, Nguyễn Ái Quốc còn sáng tác một số truyện ngắn, ký, tiểu phẩm; về sau thành tập Câu chuyện và chữ ký. Đây là những truyện viết bằng tiếng Pháp, đăng trên các báo ở Paris như Paris (1922), Bà Trưng Trắc than vãn (1922), Con người biết mùi khói (1922), nhất trí (1922), Hành vi (1923), Truyện cười hay nhất là Varen và Phan Bội Châu (1925),… Những truyện này nhìn chung đều nhằm tố cáo tội ác man rợ, thực chất mọi rợ, xảo trá của bọn thực dân, phong kiến tay sai đối với nhân dân lao động các nước thuộc địa. đồng thời nêu cao những tấm gương yêu nước và cách mệnh. Bằng ngòi bút hiện đại và nghệ thuật tường thuật linh hoạt, Nguyễn Ái Quốc đã tạo nên những tình huống truyện lạ mắt, hình ảnh sinh động, sắc nét. Qua những truyện cổ tích này, người đọc có thể trông thấy một cây bút văn xuôi tài hoa, có trí tưởng tượng phong phú, vốn văn hóa sâu rộng, đầu óc nhạy bén và một trái tim tràn đầy tâm huyết yêu nước, nhân nghĩa. mạng. Ngoài tập Truyện và kí nói trên, ông còn viết một số tác phẩm khác như Nhật Ký Đắm Tàu (1931), Vừa đi vừa kể chuyện (1963),…
c) Thơ
Tên tuổi thi sĩ Hồ Chí Minh gắn liền với tập thơ chữ Hán Nhật Ký Ngục Trung (Nhật ký trong tù) – nhật ký bằng thơ viết trong thời kì ông bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam từ mùa thu năm 1942 tới mùa thu năm 1943. Tác giả đã ghi lại những điều mắt thấy tai nghe trong cuộc đời. nhà tù và trên đường từ nhà tù này sang nhà tù khác ở Quảng Tây, Trung Quốc. Tập thơ đã tái tạo chân thực, cụ thể khuôn mặt tàn bạo của hệ thống nhà tù Quốc dân Đảng và một bộ phận xã hội Trung Quốc những năm 1942 – 1943 với ý nghĩa phê phán thâm thúy.
Tuy nhiên, nhật ký trong tù chủ yếu ghi lại tâm trạng, tình cảm và suy nghĩ của tác giả, phản ánh tâm hồn và tư cách cao cả của người chiến sĩ cách mệnh trong hoàn cảnh thử thách khắc nghiệt của chốn ngục tù. Nhờ đó, qua tập thơ, ta có thể trông thấy chân dung tự họa của Hồ Chí Minh. Đó là một người có nghị lực phi thường; tâm hồn luôn khát khao tự do, hướng về Tổ quốc; vừa nhạy cảm trước vẻ đẹp của tự nhiên, vừa dễ đồng cảm với những thống khổ của con người, vừa có con mắt tinh tường nhìn ra những nghịch lý của một hệ thống xã hội thối nát để tạo nên tiếng cười trí tuệ. Nói như Đặng Thai Mai, độc giả nhật ký trong tù “thực sự cảm thấy trước một thi sĩ lớn lao và một người đàn ông lớn lao.” Nhà văn Nguyên Anh (Trung Quốc) tuyên bố đã tìm thấy trong tập thơ “một tâm hồn lớn trí tuệ lớn lao, con người lớn lao, dũng khí lớn lao”.
Nhật ký trong tù là một tập thơ rực rỡ, nhiều chủng loại và linh hoạt về phong cách, kết tinh những trị giá tư tưởng và nghệ thuật của Hồ Chí Minh.
Ở ngoài nhật ký trong tùĐó là chưa kể một số bài thơ ông làm ở Việt Bắc từ 1941 tới 1945 và trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Ngoài những bài báo viết với mục tiêu tuyên truyền như máy cày, Người làm việc, bài ca người lính, thay đổi chủ đề… là những vần thơ nghệ thuật vừa mang màu sắc cổ điển vừa mang ý thức hiện đại như Pác Bó hùng vĩ, Cảnh Pác Bó (viết trước Cách mệnh); thượng sơn (Leo núi), mặt trăng đối diện (Với mặt trăng), tiêu gốc (Rằm tháng giêng), đêm mùa thu (Đêm thu), Báo (Tin thắng lợi), Cảnh khuya,… (viết trong kháng chiến chống Pháp). Nổi trội trong thơ ông là hình tượng nhân vật trữ tình nặng lòng “quê hương” nhưng phong thái vẫn ung dung tự tại, tâm hồn luôn chan hòa với tự nhiên, trình bày khả năng của một nhà cách mệnh lớn lao luôn cương trực. tin tưởng vào tương lai thế tất của cách mệnh, mặc dù phía trước còn nhiều khó khăn, thử thách.
3. Phong cách nghệ thuật
Phong cách nghệ thuật Hồ Chí Minh lạ mắt, nhiều chủng loại.
Nhìn chung, ở mỗi thể loại văn học, từ chính luận, truyện, ký tới thơ, Hồ Chí Minh đều tạo cho mình một sở thích riêng, lạ mắt và quyến rũ.
Các bài chính luận của ông thường ngắn gọn, súc tích, lập luận chặt chẽ, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục, giàu tính luận chiến và nhiều chủng loại về văn phong. Lời văn chính luận nhưng vẫn thấm đượm xúc cảm, giàu hình ảnh. Giọng điệu nghị luận chính trị cũng nhiều chủng loại: chừng mực, thấu tình, đạt lý; lúc sắt đá, mạnh mẽ, hùng hồn.
Các tác phẩm truyện và ký của ông rất hiện đại, trình bày tính tranh đấu mạnh mẽ và tính chất châm biếm sắc bén. Tiếng cười trào phúng của Nguyễn Ái Quốc tuy nhẹ nhõm hóm hỉnh nhưng thâm thúy, thấm thía. Phạm Huy Thông nhận xét: “Văn viết bằng tiếng Pháp của Nguyễn Ái Quốc đậm chất hóm hỉnh, hóm hỉnh. Điều đó ko ngăn được anh viết những lời thiết tha, trữ tình mỗi lúc xúc động.”
Đoạn thơ trình bày thâm thúy và tinh tế vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh. Thơ ông có thể chia làm hai loại, mỗi loại có một sở thích riêng. Những bài thơ nhằm mục tiêu tuyên truyền cách mệnh thường được viết dưới dạng ca dao, với lời lẽ giản dị, mộc mạc, dễ nhớ, mang màu sắc dân gian hiện đại. Những bài thơ nghệ thuật. Được viết theo cảm hứng thẩm mỹ, phần lớn thơ tứ tuyệt đều được viết bằng chữ Hán, mang đặc trưng của thơ cổ phương Đông với sự liên kết hài hòa giữa màu sắc cổ điển và thư pháp hiện đại. Nhà phê bình người Pháp Roger Denuy nhận xét: “Thơ của ông nói ít nhưng gợi nhiều, là thứ thơ có màu sắc thanh đạm, âm hưởng trầm lắng, ko phô trương nhưng như cố khép vào dòng để người đọc thưởng thức được ý tưởng ngoài ngôn từ”.
Nhìn chung, trong các bài chính luận, truyện, ký hay thơ, phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh rất phong phú, nhiều chủng loại và thống nhất. Đó là cách hành văn ngắn gọn, trong sáng, giản dị, sử dụng linh hoạt các thủ pháp nghệ thuật và phong cách nghệ thuật không giống nhau để trình bày tư tưởng, tình cảm của người viết một cách tinh tế, thâm thúy nhất.
Bạn thấy bài viết Giỏi Văn – Bài văn: Tác giả Hồ Chí Minh có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Giỏi Văn – Bài văn: Tác giả Hồ Chí Minh bên dưới để thpttranhungdao.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Ngữ Văn
Nguồn: thpttranhungdao.edu.vn