Xuân Diệu đã nhận xét rất đúng: “Nguyễn Đình Chiểu viết bài thơ hận nổi tiếng. Thực ra, từ nghìn năm trước, đó là tình cảm phổ thông của nhân dân, trước đây nhiều thi nhân đã có những bài thơ nói về cái tà, cái phải; nhưng viết ra thành hàng chục bài thơ giản dị, trong sáng, sắt đá, da diết, tình cảm nhưng người nào cũng phải thuộc lòng, ngoài Nguyễn Đình Chiểu thì còn người nào viết được bài thơ tiêu biểu tương tự ”
Đây là đoạn trích trong bài phát biểu của ông Quán lúc chứng kiến cảnh Vân Tiên, Tử Trực, Bùi Kiệm, Trịnh Hâm thi tài hát quan họ tại quán mình. Kiệm và Hàm bất tài, ko biết làm thơ, nhưng ngờ vực trách Tiến và Trúc làm thơ nhanh vì chép thơ cổ, ông Quân cười khuyên Tiến nên chọn bạn. Tiến yêu cầu anh cho biết lý do ghét và yêu ở đời, vì lý do đó nhưng anh Quân đã phát biểu như trong đoạn trích Vì sao lại ghét tình yêu.
Đoạn văn trên, anh Quân trình diễn 10 dòng nói về ghét, 14 dòng về tình yêu và kết lại hai câu “nửa ghét, nửa thương” trong cuộc đời.
Ông Quân ghét điều gì? Qua bốn cái ghét: ghét đời Kiệt, Trụ, ghét đời Ư, Lý, ghét đời Ngũ Bá, ghét đời Thúc Quý, ta thấy Quán ghét những hệ thống xã hội thối nát, đạo đức suy đồi, gian sảo, hèn nhát. . Qua Bốn điều đáng ghét, ta cũng thấy Nguyễn Đình Chiểu có một tiêu chuẩn ghét rất rõ ràng: Việc gì hại dân, hại dân, hại dân thì đều căm thù.
Mức độ thù hận của anh cũng rất thâm thúy. Những từ sau đây nghe như dao khoét vào đá, sâu thẳm và ko thể phai mờ:
Ghét đắng cay, ghét đắng cay, hận tận đáy lòng.
Anh Quân yêu cái gì? Qua bảy điều chúng ta thích thú, có thể thấy ông thích thú tất cả các nhà Nho nổi tiếng, từ Khổng Tử, Nhan Hồi, Đổng Trọng Thư, Gia Cát Lượng, tới Tào Thiên, Hàn Dũ, Chu Hi, Thừa Di, Thành Hạo đời Đường. và Tống triều. Vì sao bạn thích thú họ? Ông thương cho cuộc đời dang dở của họ, phải đương đầu với những bước đường gian nan, chưa có điều kiện phát huy hết tài năng và đức độ của họ. Nói chung, anh Quân thương người tài đức vẹn toàn nhưng bị hại. Qua những tình nghĩa đó, ta thấy ông Quán rất thương những người có tài, có sắc trong cuộc sống.
Điều đáng chú ý nhất trong đoạn văn này là trong ghét thì có yêu, có ghét thì có hận. Lúc nói lên sự căm ghét những thế hệ mê tín dị đoan, lời bài hát bộc lộ một tình yêu cao cả: yêu đồng bào. Lúc nói tới tình yêu, văn bản toát lên sự căm ghét, căm ghét những kẻ tiểu nhân và ruồng rẫy những kẻ tài hoa bạc phận.
Tóm lại, ông Quán yêu dân, thương hiền, ghét xã hội thối nát, ghét những kẻ tiểu nhân hèn nhát, cội nguồn của mọi xấu số trong cuộc đời.
Lòng căm thù giặc của ông Quan cũng giống như lòng căm thù giặc của Nguyễn Đình Chiểu, chứng tỏ thi sĩ hoàn toàn đứng về phía nhân dân và chính nghĩa.
Việc lặp lại các từ “ghét cuộc sống”, “yêu họ”, “thương người”… có nghĩa giống như một tín hiệu liệt kê. Sau mỗi giờ phút đó, người đọc lại kì vọng một hiện tượng đáng ghét, đáng yêu khác trong cuộc sống.
Phép lặp có tác dụng biểu cảm, trình bày nguồn xúc cảm dồi dào, đan xen ko ngừng tuôn trào trong trái tim ông Quán và tấm lòng của thi sĩ mù Nguyễn Đình Chiểu.
Một số câu thơ:
Thú nhận rằng: ghét những thứ tầm thường
Cay cú ghét cay, ghét cay ghét đắng, hận trong tim.
Những câu rất hay. Hai câu thơ nhưng bốn chữ căm thù, trình bày tình cảm mãnh liệt thâm thúy. Hơn nữa, các từ ghét được sắp xếp theo nhịp độ tự nhiên, có tác dụng thâm thúy. Cách dùng từ để diễn tả là cách dùng từ: “ghét cay ghét đắng”, “ghét cay ghét đắng” hồn nhiên, thẳng thắn, ko một tẹo vòng vèo. Cái hay trong câu thơ của Nguyễn Đình Chiểu là ở chỗ thẳng thắn, bộc trực, dứt khoát và vì thế nhưng mạnh mẽ.
Bạn thấy bài viết Giỏi Văn – Bài văn: Phân tích đoạn trích “Lẽ ghét thương” (2) có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Giỏi Văn – Bài văn: Phân tích đoạn trích “Lẽ ghét thương” (2) bên dưới để thpttranhungdao.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Ngữ Văn
Nguồn: thpttranhungdao.edu.vn
Trả lời