Phạm Tiến Duật là một trong những thi sĩ tiêu biểu của thế hệ thi sĩ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Bài thơ về tiểu đội xe ko kính là một trong những bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ của ông: giọng điệu sôi nổi, trẻ trung, hồn nhiên, tinh nghịch nhưng thâm thúy.
Câu thơ tự nhiên như lời ăn tiếng nói thường nhật, thấm đẫm chất văn xuôi:
Ko có kính ko phải vì xe ko có kính.
Bom và bom làm rung kính và vỡ nó.
Trận đấu tranh khốc liệt của giặc Mỹ, “bom giật”, “bom rung” đã gây ra rất nhiều hư hỏng cho các phương tiện đó. Và nó cũng gợi lên cảm giác rằng cuộc sống của người lính luôn bị dọa nạt.
Một phép tương phản khá lạ mắt được tác giả sử dụng trong bài thơ này: đi trong mưa bom, bão đạn nhưng người lính luôn ung dung, mặc nhiên. Người lính quyết đoán, bất chấp bom đạn:
Tận dụng buồng lái chúng ta ngồi!
Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.
Đây là một ý kiến phóng khoáng khinh thường mọi nguy hiểm, khó khăn của chiến tranh. Đây là ý kiến của những người dũng cảm. Vẻ ngoài của người chiến sĩ tiểu đội xe ko kính là dáng vẻ thoải mái, tĩnh tâm, tập trung cao độ. Dù phương tiện ko có kính tương tự nhưng người lính vẫn tĩnh tâm, tự tin ra tiền tuyến, vẫn có dáng vẻ ngạo nghễ trước nguy hiểm. Người tài xế ko đeo kính thật dũng cảm. Lòng căm thù quân địch đã giúp họ vững vàng chèo lái đồng chí ra tiền tuyến. Tình yêu Tổ quốc đã làm nên một người lính bất chấp mọi khó khăn, khó khăn của chiến tranh. Ý chí tranh đấu đã khiến người lính lái xe ko quản ngại khó khăn lúc xe ko có kính. Chiếc xe ko kính khiến người lính thân thiện với tự nhiên, hòa vào tự nhiên trên đường ra trận:
Thấy gió dụi mắt cay.
Nhìn thấy trục đường đi thẳng tới trái tim.
Vì ko có kính chắn gió nên người lính có thể nhìn rõ hơn. “Đường chạy thẳng vào tim” – trục đường vừa có trị giá hiện thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng lạ mắt: trục đường đã nâng tầm thành đường cách mệnh, trục đường đi trong lòng mỗi người chiến sĩ. Tuyến đường giải phóng miền Nam thống nhất non sông. Ko có kính là một mất mát lớn, nhưng nó đã tạo điều kiện thuận tiện cho các chiến sĩ có dịp chiêm ngưỡng vẻ đẹp của tự nhiên. Ko chỉ mặt đất nhưng cả bầu trời đầy sao và những cánh chim ùa vào buồng lái:
Nhìn thấy các vì sao trên bầu trời và đột nhiên có chim
Như lao vào buồng lái.
Trong chiến tranh khốc liệt, chính tình yêu tự nhiên và vẻ đẹp tâm hồn lãng mạn đã giúp người lính vượt qua gian lao. Khổ đau là vậy, nhưng điều đó ko quan trọng đối với những người lính, họ bất chấp mọi nguy hiểm:
Ko có kính, có bụi,
Bụi xịt tóc trắng như một ông già.
Hai tiếng “vâng” cứng ngắc nhưng nhẹ nhõm, ko kêu ca hay than phiền. Hình như những khó khăn, nguy hiểm của chiến tranh đã ko làm tác động tới ý thức sáng sủa của những người lính.
Vì xe ko kính nên nắng thì có bụi, nhưng mưa thì xối xả. Ngồi trong buồng lái giống như đang ở ngoài trời. Hai chữ “ừ” được lặp lại khẳng định thái độ sẵn sàng bất chấp khó khăn, chỉ cần có bụi thì ko cần giặt, trời mưa áo ướt ko cần thay:
Ko cần phải thay vô lăng hàng trăm km nữa
Mưa tạnh, gió thổi khô nhanh.
Ý chí tranh đấu giải phóng miền Nam thống nhất non sông đã tạo nên sức mạnh vô hạn thôi thúc người lính chạy thêm “một trăm cây số nữa”. Một quy luật tự nhiên ko thể thay đổi: mưa sẽ tạnh, gió vào, áo “chóng khô”. Những người lính xuất hiện trong đoạn thơ thật hồn nhiên, vui vẻ và sáng sủa.
Chính tình yêu Tổ quốc và ý thức giải phóng miền Nam thống nhất non sông đã tạo nên sức mạnh to lớn để người lính vượt qua mọi khó khăn, nguy hiểm trong chiến tranh khốc liệt.
Chiếc xe ko kính chở quân nhân vào chiến trường miền Nam đánh Mỹ, thống nhất non sông. Tuy tác giả ko nói rõ những người lính ngồi trên chiếc xe bị địch xoá sổ từ bom đạn ra sao, nhưng người đọc có thể tưởng tượng họ là những người dày dạn, dũng cảm trong bom đạn:
Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước
Nhưng trái tim đánh thức tương lai.
Sự trẻ trung, yêu đời được trình bày qua một cụ thể vui nhộn. Họ gặp lại nhau trên đường đi và đã “bắt tay nhau qua mảnh kính vỡ”. Tình bạn, tình đồng chí ko bị chia cắt bởi hoàn cảnh bất lợi của hoàn cảnh nhưng trái lại, càng thêm gắn bó, tiếp thêm sức mạnh cho nhau để hoàn thành nhiệm vụ.
Tình đồng chí, đồng chí giữa quân dân Trường Sơn được trình bày thâm thúy, họ là những người cùng chí hướng:
Bếp Hoàng Cầm chúng tôi xây dựng trên bầu trời
Dùng chung bát đĩa và đũa có tức là gia đình.
Giữa tự do tự tại, họ cùng nhau xây bếp Hoàng Cầm, cùng nhau xây dựng lý tưởng, cùng nhau thổi bùng ngọn lửa cách mệnh. Ko cần thân quen, chỉ cần “chung bát, chung đũa” là những người lính đã có thể quây quần thành một gia đình, Vì vậy, dù xa quê, xa quê hương tranh đấu, những người lính ko bao giờ cảm thấy độc thân. Họ mắc võng để ngơi nghỉ, trò chuyện với nhau trong những khoảnh khắc thanh thản ngắn ngủi, rồi ra về. Hai chữ “lại đi” tiếp nối nhau như cuộc đời của những người lính cứ tiến về phía trước. Chính nhờ những chuyến đi đó nhưng họ có cảm giác “trời xanh hơn”. Nó ko chỉ mang ý nghĩa hiện thực nhưng còn mang ý nghĩa biểu tượng: đó ko chỉ là màu xanh của bầu trời nhưng còn là màu xanh của hòa bình, của kỳ vọng về một tương lai tốt đẹp hơn.
Sự đối lập giữa hai phương diện vật chất và ý thức, giữa bên ngoài và bên trong của chiếc xe đã làm nổi trội phẩm chất tốt đẹp của Quân nhân Cụ Hồ. Các bạn đã vượt qua tất cả:
Ko có kính, xe ko có đèn
Ko có mui, thùng xe có vết xước.
Xe còn thiếu nhiều thứ nhưng lẽ ra phải có. Nhưng đó chỉ là những thứ vật chất, nếu thiếu thì bạn vẫn có thể vượt qua. Đồng chí đã nhấn mạnh thêm một chữ “có” cần thiết, đó là lý tưởng cộng sản, lý tưởng yêu nước căm thù giặc:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
Đây là “tấm lòng” của một con người đầy tâm huyết tranh đấu vì tình yêu miền Nam ruột thịt, cứ thế xe vẫn ra tiền tuyến, dù: “Bom giật, bom vỡ kính”.
Bằng những câu thơ thân thiện như những câu văn xuôi đời thường, Phạm Tiến Duật đã xây dựng nên một hình tượng lạ mắt: những chiếc xe ko kính vẫn lái trên đường ra trận. Và qua hình ảnh những chiếc xe, tác giả đã làm nổi trội lên hình ảnh những người lính trung kiên, quả cảm, bất chấp khó khăn nguy hiểm ở Trường Sơn trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước.
(Theo Nguyễn Thị Thanh Huyền, thầy cô giáo văn trường THPT Chuyên Hùng Vương – Việt Trì – Phú Thọ)
Bạn thấy bài viết Giỏi Văn – Bài văn: Phân tích “Bài thơ về tiểu đội xe ko kính” có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Giỏi Văn – Bài văn: Phân tích “Bài thơ về tiểu đội xe ko kính” bên dưới để thpttranhungdao.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Ngữ Văn
Nguồn: thpttranhungdao.edu.vn
Trả lời