Ông Tú tỏ lòng thương vợ khởi đầu bằng sự tính công. Đúng hơn là sự hàm ơn, sự hàm ơn thâm thúy công lao bà Tú:
Quanh năm buồn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng.
Ông Tú nói chuyện bà Tú giao thương để nuôi con và nuôi mình. Cách nói đáng xem xét. Một năm có 365 ngày. Chả nhẽ bà chạy chợ hết cả 365? ít nhất bà cũng có mấy ngày nghỉ Tết nhất giỗ chạp hoặc về bên ngoại thăm bố mẹ, em út… nhưng ở đâỵ ông Tú vẫn tính tất cho bà trọn 365 ngày, trọn cả quanh năm, nhưng “quanh năm” tức là “quanh nam” rồi lại “quanh năm”… Cách nói như là sự xô bồ, phóng đại của chuyện văn học, trong trường hợp này chính là sự bộc bạch lòng hàm ơn bà Tú một cách triệt để. Người dân lao động xưa, muốn nói cảnh làm ăn khốn cùng của mình – cũng một cách triệt để để tạo ra thành ngữ “quanh năm tận tháng” kế bên thành ngữ “đầu tắt mặt tối”. Ông Tú học cách nghĩ, cách nói đó của quần chúng để ghi công lao của bà Tú về mặt thời kì lao động. Còn cái nơi nhưng bà Tú giao thương? – “ở mom sông”. Có người ghi chú rằng: “Mom sông là nơi đất nhô ra sông(?).Mom sông Vị là vùng đất gần làng Phù Long, ở chỗ nhà máy nước thành thị Nam Định hiện thời”, Có người còn cho biết thêm: Mom sông Vị là nơi đầu chỗ sông Vị Hoàng chảy thông ra sông Nam Định. Thời sông Vị Hoàng chưa bị lấp thì mom sông này là nơi giao thương của bà con tiểu thương, thuyền bè qua lại hay đậu ờ đấy. Bà Tú có ngôi hàng buôn chung gạo với người khác ở mom sông đó. về sau, sông Vị Hoàng bị lấp. Chốn giao thương của bà Tú cũng tàn lụi theo. Nhưng như Xuân Diệu nhận xét (ngay lúc sông Vị Hoàng chưa bị lấp): “ở mom là cheo leo, chông chênh chứ ko phải ở một cái bến ngang sông tấp nập tầm thường. Tình cảnh làm ăn như thế nhưng bà Tú vẫn “Nuôi đủ năm con với một chồng”. Tất cả những sáu mồm ăn, trừ bà Tú chưa tính. Thành tích này, nói là bà Tú tảo tần vất vả, nói là bà Tú vị tha, cao cả thì cũng là tảo tần vất vả, cũng là vị tha, cao cả rất mực. Nhưng ở đây, nói sự việc là bất công, vô lí thì củng là rất mực vô lí bất công. Đẻ con ra, có ít đâu. Những năm đứa. Phải nuôi chúng nó lớn khôn. Trách nhiệm đó là của bà Tú. Đương nhiên rồi. Nhưng anh chồng “Trên đồng cạn, dưới đồng sâu, Chồng cày vợ cấy con trâu đi bừa” đâu? Thì ở đây làm gì có. ông Tú ko phải loại chồng đó, Ông là loại chồng “Tiền nong phó cho con mụ kiếm” loại chồng “Thưng đấu nhờ lưng một mẹ mày”, ông Tú ko cùng bà nuôi con đành rằng. Nhưng như có kẻ ác khẩu đã châm biếm: ông còn là một “thứ con” đặc trưng để bà Tú phải nuôi riêng! Đoảng thế là cùng! Cơ chế xã hội cũ đã sản sinh ra loại ông chồng đoảng, loại ông chổng “dài lưng tốn vải, ăn no lại nằm” như ông Tú ko ít.
Nhưng ở ông Tú, có một điều này là khác, là rất khác: Ông tỏ ra biết nhận lỗi, biết đền bù lại bằng cái tình, bằng tấm lòng. Cái thái độ của Tú Xương trở thành dễ thương ở điểm này. Bài thơ của Tú Xương hay kể từ điểm này. Ông nói chuyện bà Tú nuôi con đành rằng, nhưng còn là nuôi mình, nói theo kiểu nói toẹt, ko một tẹo ngượng bút, ngượng mồm, lại như vừa nói vừa tủm tỉm cười, tự trách sao mình vô trò trống, lại để vợ phải nuôi. Việc nuôi chồng của bà Tú, có thể là ông chưa xem là sung sướng. Cái cảnh “Cơm hai bữa; cả kho rau muống; quá một chiều: khoai lang lúa ngô” thì có gì là sung sướng, chắc còn xa sự sung sướng. Nhưng xem ra ông Tú đã ko dám yêu cầu gì hơn. Ông đã thấy vui, đã ra vẻ chấp nhận, và đặc trưng là đã cảm cái ơn của bà Tú lắm lắm rồi. Và do như thế nhưng ngay trong cặp thơ đề, hình ảnh bà Tú đã nhấp nhoáng hiện lên lớn, đẹp vô cùng. Cả đám cha con ông Tú sống trong sự nuôi nấng của bà Tú, tựa như đàn gà con đang được “mẹ gà ấp ủ”. Văn học chữ nghĩa của ông Tú ở đây đơn giản nhưng thân tình tới kỳ lạ, có sức gợi phong phú vô cùng. Ông nói: “Nuôi đủ năm con với một chồng”, nói như nói chơi nhưng ý tình sâu nặng, chân tình biết bao nhiêu. Ông Tú ko gộp sáu cha con lại nhưng nói. Ông nói “năm con” riêng, “một chồng” riêng. Như thế là vì con ơn mẹ là chuyện con với mẹ đành rằng. Còn phần ông, ông chịu ơn vợ thì ông phải nói riêng ra cho thật rõ, nói riêng ra để khỏi mập mờ dù là một tẹo. Cũng như trong ý thơ, ông không kể tới bà Tú. Chỉ nói chuyện bà “nuôi đủ năm con với một chồng”. Ngoại trừ tới bà thì cái lòng vị tha, cái công lao của bà càng thêm rõ. Nhưng cái lòng tri ân của ông – thay mặt cả lũ trẻ em năm đứa nữa – đối với bà Tú cũng càng rõ thêm.
Lặn lội thân cò lúc quãng vắng,
Kiêng kỵ mặt nước buổi đò đông.
Hai câu thực gợi lên cảnh làm ăn vất vả, tội nghiệp hàng ngày của bà Tú. Chẳng hay ông Tú dã đón nhận câu ca dao “Con cò lặn lội bờ sông, gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non”, từ bao giờ? Qua tiếng ru con của một bà mẹ láng giềng hay chính là ru Trần Tế Xương của bà cụ Nhuận? Cứng cáp từ “Con cò lặn lội bờ sông”, hình ảnh những bà vợ Việt Nam nghìn xưa trong xã hội cũ, xuôi ngược tảo tần, gian nan cực nhọc để nuôi chồng con cũng từ lâu đã đi vào hồn thơ giàu rung động của Tú Xương với bao nhiêu xót xa thương cảm. Để giờ đây, trong lúc nghĩ tới bà Tú thì con cò đấy bỗng vụt dậy vỗ cánh bay và thi hứng Thương vợ của Tú Xương. Ca dao xưa nói: “Con cò lặn lội bờ sông”, trông đã vất vả, tội nghiệp. Con cò của ca dao lặn lội bờ sông. Quang cảnh đã mênh mông, hẻo lánh tới rợn người. Trong thơ ông Tú, có cái rợn ngợp của ko gian, lại còn thêm cái rợn ngợp của thời kì. “Lặn lội thân cò lúc quãng vắng”. Chép như thế, dễ thường mất đi cái hoang vắng của thời kì làm mất đi cái khối hình của ý thơ. Ca dao nói: “Con cò lặn lội”. Tú Xương chuyển lại thành “lặn lội thân cò”. Hai từ “lặn lội” chen lên đứng đầu câu. Cảnh lặn lội lại càng lặn lội. Ca dao nói con cò, Tú Xương nói “thân cò”. Ý thơ cứ xoáy sâu vào sự cực khổ. “Thân” trong ngôn từ văn học tiếng Việt trước hết là chỉ cái thân thế con người “Vai năm tấc rộng thân mười thước cao”. (Truyện Kiều). Nhưng còn là chỉ một đời người, một kiếp người “Thân này ví đổi thành trai được, sự nghiệp người hùng há bấy nhiêu” – Hồ Xuân Hương: “Thân lươn bao quản lấm đầu, chút lòng trinh trắng từ sau xin chừa” (Truyện Kiều) nhưng nói chung trong văn học xưa là khổ cực, là ê chề, tủi cực. Tú Xương đã nghĩ kiếp đời bà Tú bằng thứ tiếng nói có độ dày của giời gian, của truyền thống đó. Trong câu thơ, “thân cò” ko “khóc nỉ non”. Bởi ở đây sự gian nan đang được nén xuống. Nhưng càng nén lại càng đau. Câu thơ đó vẫn bị rỉ rả tiếng khóc cho thân cò. “Lặn lội thân cò lúc quãng vắng”. Tú Xương đã nâng cái tầm nói chung con cò trong ca dao từ nghìn xưa lên một mức để nói cho hết tấm lòng thương cảm da diết của mình đối với cuộc đời làm ăn vất vả của bà Tú. Câu thơ trở thành như một bức hoạ phác thảo về một người dàn bà mỏng manh, gầy guộc, lụi hụi một mình kiếm sống giữa cuộc đời trơ trụi. Cái cảnh bà Tú lặn lội sớm khuya để nuôi chồng nuôi con giữa cái thời buổi “sống chết mặc bây”, cái thời buổi tình nghĩa đã bạc quá vôi, chính là người nữ giới trong bức hoạ phác thảo đó.
Kiêng kỵ mặt nước buổi đò đông
Ý tình của thơ đúng là đang triển khai. Câu thực thứ nhất mới nói cái vất vả, cái lẻ loi. Câu thực thứ hai này nói rõ thêm cái vật lộn. Vật lộn là có chuyện đụng chạm tới người xung quanh, tới xã hội rồi. Có sách chú thích: “Cứ buổi trưa hay chiều có chuyến đò chở những người đi buôn gạo ở những chợ Thông, chợ Quán (bên kia bên Tân Đệ) về quán bánh dày ở đầu tỉnh Nam là nơi bán gạo. Quán bánh dày quen gọi là “Mom”, những người này thường ỉ eo với nhau là bán đắt bán rẻ. Có sách lại chú thích: “Kiêng kỵ là kỳ kèo mặc cả, cãi cọ nhau”. Đúng đây chưa phải là cảnh cạnh tranh cướp giật gì nhau gớm ghê, càng chưa phải cái cảnh “cá nuốt cá”, “tre buộc tre” trong bọn thống trị với nhau và giữa bọn thống trị đối với dân lao động bị áp bức trong xã hội đó. Cảnh làm ăn của lớp tiểu thương như bà Tú với nhau trong xã hội cũ về thực chất ko có tương tự. Ở đây, trước hết, chỉ mới là sự chen chúc. Vì cái sống nhưng phải chen chúc. Chen chúc với nhau trên những chuyến đò đưa khách sang sông. Chật hẹp, cập kênh, mỏng manh, chơi vơi quá đỗi! Và dường như sông nước càng mênh mông bao nhiêu thì cái độ chơi vơi, mỏng manh, cập kênh đó lại càng tăng lên bấy nhiêu. Và tội nghiệp bà Tú. Hẳn đã có lần bà nghe mẹ dặn: “Con ơi, mẹ dặn câu này, sông sâu chớ lội đò đầy chớ khoan sang” (ca dao).
Đấy thế nhưng hiện thời, vì cuộc sống của chồng con nhưng con gái của mẹ vẫn bất chấp, vẫn phải liều lĩnh để sang sông “buổi đò đông”. Lời mẹ dặn, có thể vì cuộc sống nhưng quên. Hoặc nhớ nữa, nhưng biết làm sao hở mẹ? Cuộc sống trong xã hội bất công khắc nghiệt với con người tới thế. Bọn bóc lột, ngồi mát ăn bát vàng, sống trên mồ hôi nước mắt của người bị trị.
Người dân lao động xoành xoạch bị cái quy luật cạnh tranh sống sót, đặc trưng là cái quy luật bần hàn hoá của cơ chế thực dân nửa phong kiến uy hiếp, nên lắm lúc vì cái ăn cái mặc hàng ngày của gia đình nhưng buộc phải liều lĩnh, phải bực dọc, phải quạu quọ, phải mè nheo, phải chen lấn… thì cũng là điều thường tình, dễ hiểu và đáng thương hơn đáng trách. Sự tha hoá của con người có lúc chính là kể từ những tín hiệu đó. Tú Xương nhận diện thâm thúy cái hiện thực phũ phàng, bất nhân đó nhưng càng xót xa thương vợ lúc viết câu thơ trên:
Một duyên hai nợ âu đành phận,
Năm nắng mười mưa dám quản công.
Trong ấn tượng của ông Tú, kiếp sống của bà Tú thật là căng thẳng, nặng nhọc. Một cuộc đời, một kiếp sống như thế nhưng ko sinh ra vật vã, dằng dặc với nó sao chịu được. Tú Xương nói chuyện ông bà lấy nhau, chuyện bà Tú lấy ông Tú. Kể cũng là cái duyên, về tư cách làm chồng thì quả là ông còn nhiều khuyết điếm. Nhưng chẳng gì thì ông cũng có chân Tú Tài để may khỏi tiếng “cha cu”. Ông cũng hào hoa, cũng duyên dáng, cũng thơ phú nổi tiếng, đặc trưng là đối xử với bà Tú cũng tử tế, cũng nhiều lúc đùa vui, tình tứ. Còn về đường con cái, thì “Trời cho” cũng “năm con” rồi. Một cảnh chồng con như thế, tầm thường ko đáng gọi là duyên sao. Nhưng ở đây, sao đã nói tới “một duyên” rồi lại nói tới “hai nợ”? Nghe lại nặng nề, chua chát, trớ trêu, thậm chí còn như dằn vặt, vật vã nữa. Trước hết có vấn đề chữ nghĩa nên hiểu thế nào? “Một duyên hai nợ”, một hai là số chỉ trật tự hay số lượng? Có nhẽ cái âm hưởng dằn vặt của câu thơ này và cả cái lối nói cũng theo kiểu tăng cấp, bồi thán (năm nắng mười mưa) trong luật đối của câu thơ sau, dễ khiến ta hiểu theo nghĩ thứ hai. Và như thế thì ý thơ muốn nói: duyên thì có một nhưng nợ lại thành hai. Trở lại xuất xứ xa xưa của chữ nghĩa thì đúng là giáo lý của đạo Phật đã nói tới túc trái tiền duyên. Đạo Phật – quan niệm rằng sự vật, con người có quan hệ với nhau ví như vợ chồng lấy nhau là do có cái duyên từ kiếp trước. Và như thế thì cái duyên cũng là cái nợ từ kiếp trước nhưng con người ở kiếp này phải trả. Duyên và nợ, theo quan niệm đó của đạo Phật vì vậy như một. Trong văn học chịu tác động của đạo Phật, từ lâu cũng nói tới duyên nợ “Ví chăng duyên nợ ba sinh, làm chi đem thói khuynh thành trêu người”. (Truyện Kiều). Nhưng cũng từ lâu, trong văn học và trong tiếng nói dân gian đã có hiện tượng dân gian hoá quan niệm về duyên nợ theo hướng làm mờ nội dung triết lý siêu hình của nó và muốn tách duyên riêng nợ riêng. Nói tới duyên là nói tới sự may mắn, thuận chiều. Nói tới nợ là nói tới sự khổ cực, phải chịu đựng. Ở Tú Xương trong trường hợp này, xu thế dân gian hoá đó dường như dẫn tới một sự tách chia đã khá rành mạch duyên và nợ. Câu thơ của Tú Xương muốn nói: Cuộc đời của bà Tú “duyên” thì có một nhưng “nợ” thì tới hai, tức là một cuộc đời oái oăm, đắng cay nhưng đành cam phận. Tú Xương thương xót cho cuộc đời đó nhưng vì vậy dằn vặt thay, vật vã thay. “Một duyên hai nợ âu dành phận”. Âm hưởng của câu thơ đúng là âm hưởng dằn vặt, vật vã. Và nói là “đành phận” thì đúng lại là vừa cam chịu vừa như ko muốn cam chịu. Cái ý có vẻ như ngược chiều nhau này chính là tâm trạng của Tú Xương trong lúc nghĩ tới cuộc đời của bà vợ. Cái sự thực khách quan chua chát và tâm trạng chủ quan thương vợ của ông Tú xen lẫn trong ý thơ. Hai câu luật vừa nổi lên hình ảnh bà Tú vị tha, cao cả vừa ngầm chứa ý nghĩa tố cáo xã hội đương thời, cái xã hội ma quái đã dồn những con người chịu thương chịu thương chịu khó như bà Tú tới bước cơ khổ, quằn quại, có duyên nhưng ko vui được với duyên. Duyên có một nhưng nợ những là hai, vui sao được.
Cha mẹ thói thường ăn ở bạc,
Có chồng hờ hững cũng như ko.
Ko vui được, đành rằng. Còn phải phát khùng lên với nó. Bài thơ đã kết lại bằng một tiếng chửi mát. Nhìn cuộc đời bà Tú như thế, có chửi cũng là điều dễ hiểu. Nhưng ở dây, người nào chửi, chửi người nào? Và chửi cái gì? Thì vẫn là ông Tú thương xót cho bà Tú nhưng chửi thay cho bà Tú. Chứ bà Tú nhưng dư luật thành Nam đã hằng khen là chịu thương chịu thương chịu khó, tảo tần nuôi chồng nuôi con, bà Tú “năm nắng mười mưa dám quản công” hẳn có bao giờ lại chửi như thế. Ông Tú đã chửi mát chính ông Tú về cái tội “ăn ở bạc”, cái tội làm chồng nhưng “hờ hững cũng như ko”, làm chồng nhưng để vợ phải trăm cơ nghìn cực như thế! “Có chồng hờ hững cũng như ko” chữ nghĩa của Tú Xương ở đây lại cũng buột ra quá cái mức tự nhiên và giản dị nhưng ý tình lại cũng sắc biết bao nhiêu, cảm động bao nhiêu. Ngày trước, Thuý Kiều trong buổi trao duyên, tự nhiên cứ cố buộc vào mình cái tội phụ chàng Kim Trọng “Vì ta mật thiết cho người dở dang”, “Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây” (Truyện Kiều) nhưng thực ra, Kiều đâu có phụ. Ở đây, Tú Xương đối với bà Tú, nói là ko tương trợ bà Tú được gì thì đúng, chứ nói “ăn ở bạc” với bà Tú thì đâu đã tới thế. Và nói là “hờ hững” thì cũng một mặt thôi, chứ đâu tất cả là “hờ hững”, tới mức là kết tội là “ăn ở bạc”. Đúng là giữa Thuý Kiều và Tú Xương, hai tình cảnh không giống nhau rất xa, nhưng tư cách lại có mặt giống nhau. Đó là tư cách của những con người biết mến thương cho người khác hơn mình biết nghĩ cho người khác hơn mình. Thuý Kiều là cho người yêu. Tú Xương là cho bà vợ. Tú Xương càng thương, càng nghĩ tới bà Tú bao nhiêu thì càng thấy mình “ăn ở bạc, càng thấy mình “hờ hững” bấy nhiêu. Đọc đi dọc lại câu thơ cứ thấy nhói lên một lời tự phán, một lời thương cảm của ông Tú. Nhớ lại xã hội thời ông Tú, trong từng lớp của ông (thậm chí cả trong nhân dân lao động một phần) có khối gì anh chồng lêu têu chỉ quen hống hách, ăn bám vợ, ko thì giở trò man rợ đánh vợ. Ít tệ bạc hơn thì cũng ăn bám vợ nhưng chẳng bao giờ biết nghĩ mình ăn bám. Người vợ đối với họ, thực tiễn đã bị trở thành một thứ “nô lệ”, một thứ nô lệ đặc trưng, một thứ nô lệ nhưng ko bị gọi là nô lệ, vẫn được gọi là bu nó, bà nó, thế thôi. Cho nên, thái độ, ý tình của thơ của Tú Xương ở đây quả là đáng quý, làm cho mọi người dễ thông cảm.
Tú Xương tự phán, tự rủa nhưng vô hình trung lại để lộ rõ thêm tư cách của mình, nhưng vô hình trung lại tự rũ bỏ được con người phong kiến, con người Nho gia trong mình để cho một Trần Tế Xương ân tình, một Trần Tế Xương nhân ái, một Trần Tế Xương nhân dân hiện lên, đáng quý biết bao nhiêu. Nhưng ở đây, Tú Xương chửi mình đành rằng, lại còn chửi lây sang cả cái “thói thường” cái “thói thường ăn ở bạc”. Trong cái “thói thường ăn ở bạc” đấy, có anh “chồng hờ hững cũng như ko” là ông Tú, nhưng còn bao nhiêu thứ khác đáng chửi hơn. Cái tiếng chửi của Tú Xương lại chính là muốn hướng vào cái “thói thường ăn ở bạc” nói chung đó. Nghe lại tiếng chửi của Tú Xương. Đúng là ông đang thay bà Tú nhưng chửi cả cái “thói thường ăn ở bạc”, tức là cả cái xã hội thực dân nửa phong kiến bất nhân đương thời. Cái xã hội đó đẻ ra cái thói thường đó. Cái thói thường đó là bạc nghĩa, là đểu cáng, là chen lấn, là cướp giật, là sống chết mặc bây… để những người lương thiện như vợ ông Tú, tảo tần nhưng vẫn nghèo đói, thương chồng con nhưng thành khổ cực, có duyên nhưng ko vui nổi với duyên. Cái “thói thường” đó, Tú Xương ko chửi vung lên sao yên. Tú Xương là bậc “thần thơ”, “thánh chữ”. Tú Xương chỉ chửi một tiếng, có vẻ như chửi mát, chửi bâng quơ, chửi cái anh “chồng hờ hững” là mình, nhưng thì ra lại là chửi cả cái xã hội, chửi cả cái đời bấy giờ. Nói chữ nghĩa nhưng chính là nói thái độ. Vấn đề bài thơ đặt ra ko chỉ còn là vấn đề thái độ của Tú Xương đối với người vợ của mình nhưng đã mở rộng sang vận đề thái độ của Tú Xương đối với xã hội. Vai trò của các cấu kết trong thơ Tú Xương thường làm nhiệm vụ tăng lên, mở rộng ý nghĩa xã hội của nội dung thơ tương tự. Nói kết nhưng lại là mở, chính là tương tự.
Bài thơ Thương vợ là tất cả tấm lòng hàm ơn thâm thúy, là niềm thương cảm da diết của Tú Xương đối với cuộc đời cần mẫn, nhân ái nhưng vất vả cực nhọc của bà Tú. Mặt khác, cũng là sự tự phán, sự hối hận rất mực chân tình của Tú Xương về những thiếu sót của mình đối với vợ, và đặc trưng cũng là thái độ của Tú Xương oán đời, giận đời bạc nghĩa, gây khổ cực cho những người chân chính như bà Tú. Xúc cảm nghệ thuật của Tú Xương vừa có cái độ dày của xúc cảm truyền thống, của nhân dân, của văn học dân gian, vừa sốt dẻo cái cảm hứng thời cuộc của ông. Qua bài thơ Thương vợ, hiện lên một bà Tú chưa phải là một bậc nghĩa liệt, nhưng là một người vợ, một người mẹ Việt Nam với bao nhiêu phẩm chất cao quý: Chịu thương chịu thương chịu khó, hy sinh tất cả cho chồng cho con mặc dù cuộc đời phải xuôi ngược tất tưởi, tủi nhục, đắng cay. Thơ Thương vợ của ông Tú, chữ nghĩa giản dị nhưng ý tình lại sâu nặng.
Đặt bài Thương vợ vào trong lịch sử thơ cả cũ nhưng đối chiếu, lại càng thấy nó đáng quý bao nhiêu. Suốt thời đại phong kiến, trong văn học viết, hỏi đã mấy người nào trực tiếp làm văn thơ về người vợ của mình, trừ lúc vợ chết nhưng họ thường làm văn tế. Hai trường hợp; Ngô thi sĩ viết Khúc người nào lục, Phạm Nguyễn Du viết Đoạn trường lục là quả đặc trưng nhưng chính hoàn cảnh lịch sử cuối thế kỷ XVIII đã cho phép. Sự sụp đổ tan tành của cơ chế phong kiến Lê – Trịnh – Nguyễn, sự trỗi dậy mãnh liệt của trào lưu tư tưởng nhân đạo chủ nghĩa của quần chúng, đã đề ra Đoạn trường lục và Khúc người nào lục. Nhưng sau đó, trong hoàn cảnh lịch sử đầu thế kỷ XIX cũng ko còn những tác phẩm tương tự ra đời nữa. Trước sau Tú Xương một ít, có Nguyễn Khuyến, Nguyễn Thượng Hiền, Phan Bội Châu, đều có thơ văn khóc vợ. Có nhiều trường hợp khá chân tình, thắm thiết, nhưng nói chung vẫn chưa người nào làm thơ văn về vợ, đặc trưng là lúc vợ chồng đang sống với nhau kiểu Tú Xương. Phải chăng hệ ý thức phong kiến đã ko cho phép những bà vợ Việt Nam xưa trở thành đề tài trong thơ văn của chính những ông chồng của họ?. Ở phương diện này, có nhẽ Tú Xương vì vậy một trường hợp mới mẻ, lạ mắt của văn học. Bài thơ Thương vợ cũng vì vậy một hiện tượng rực rỡ, quý báu của lịch sử văn học dân tộc.
Bạn thấy bài viết Giỏi Văn – Bài văn: Phân tích bài thơ “Thương vợ” (3) có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Giỏi Văn – Bài văn: Phân tích bài thơ “Thương vợ” (3) bên dưới để thpttranhungdao.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Ngữ Văn
Nguồn: thpttranhungdao.edu.vn
Trả lời