Nhắc tới hào kiệt người nào cũng nhớ tới Nguyễn Công Trứ, nói tới con người hai thế kỷ, người nào cũng nhớ tới thi sĩ Tản Đà. Thi sĩ đó có một tư cách đặc trưng và có những sáng tác còn nguyên trị giá cho tới ngày nay. Nó góp phần làm phong phú thêm nền văn học nước nhà. Trong các tác phẩm của ông, chúng tôi đặc trưng ấn tượng với bài thơ Nước thề.
Trước hết, nhan đề bài thơ, quê là một cảnh tự nhiên hữu tình, hùng vĩ. Dân gian ta đã từng ví tình cảm của mình với con cái như nước. Hai hình ảnh này song hành với nhau. Nó trở thành một hình ảnh mặc định có non và nước. Chính vì sự gắn bó thân thiết đó nhưng nhân dân ta luôn lấy hai hình ảnh này để làm đại diện cho tình cảm gắn bó trong đời sống ý thức của mình. Và ở đây Tản Đà cũng dùng hình ảnh tự nhiên tổ quốc đấy để nói về tình yêu nam nữ được bộc lộ thầm kín qua lòng yêu nước. Nước thề là sự hiện thân của nước như tượng trưng cho lời thề thủy chung son sắt. Bài thơ là cuộc hội thoại giữa hai nhân vật cô giáo Vân Anh và người lữ khách về hình ảnh tổ quốc.
Mở đầu bài thơ, Tản Đà đã nêu cao lời thề non sông bằng hai câu thơ đầu:
Nước non nặng lời thề
Nước đi, đi mãi ko bao giờ trở lại cùng nhau
Thủy chung và non sông kết nghĩa, là lời thề gắn kết tình yêu của đôi trai gái. Từ lâu, nước non đã hòa vào nhau tạo nên phong cảnh sơn thủy hữu tình. Vẻ đẹp đấy tượng trưng cho sự hòa hợp của tình yêu lứa đôi. Lời thề thủy chung là lời thề nặng tình nghĩa. Từ “trĩu nặng” dường như khiến câu thơ có vẻ trĩu nặng. Đó cũng là lời thề son sắt của đôi trai gái yêu nhau. Đặc thù ở câu thơ thứ hai, các động từ chỉ sự diễn tiến dẫn tới cảnh chia ly nước. Từ “đi” rồi “đi mãi” cuối cùng là “một đi ko trở lại”. Tiến độ càng lớn thì sự phân tích càng lớn. Thế nên lời thề thủy chung sâu nặng, nhưng nước vẫn để non mãi ko bao giờ trở lại.
Sau lúc cất cao lời thề non sông tổ quốc, thi sĩ nói về tình cảnh tổ quốc đi mãi ko về:
Nhớ lời thề thủy chung.
Nước có trôi đi ko, có còn đọng lại ko?
Trẻ và cao mong được như nhau
Dòng lệ khô đợi bao ngày
Một số ít xương mỏng
Tóc mây mái ngố đầy sương tuyết
Mặt trời phía tây phủ bóng mặt trời xấu xa
Càng xúc tiếp ngọc trai càng vàng. Tuổi già vẫn chưa già
Trẻ nhớ nước, nước quên non!
Thi sĩ một lần nữa nhắc lại lời thề thủy chung của mình. Tình trạng của đứa trẻ được trình bày rất rõ ràng. Ở đây thi sĩ đã sử dụng nghệ thuật tách từ để diễn tả sự xa cách. Hai lời thề ko song hành cùng nhau nhưng chia phôi là lời thề thủy chung và lời thề non sông. Đó phải chăng là dụng ý nghệ thuật của tác giả lúc nói về sự chia ly? Ko những vậy, thi sĩ còn sử dụng giải pháp đối lập giữa “nước đi chưa đứng” và “nước đi chưa đứng”. Sự tương phản đấy cho thấy tổ quốc đi mãi ko về, trong lúc lớp trẻ vẫn hiên ngang kì vọng trong niềm mong mỏi và độc thân. Dù ở trong hoàn cảnh tương tự, nhưng người thanh niên vẫn giữ lời thề và vẫn bộc bạch lòng mong mỏi ngày tổ quốc trở về. Đọc đoạn thơ, ta như cảm thu được niềm mong đợi của một đứa trẻ thơ, dáng người vốn đã cao nay lại càng muốn vươn cao hơn nữa để mở rộng tầm mắt tìm kiếm nguồn nước. Có nhẽ chính những năm tháng cô quạnh kì vọng đấy đã in sâu vào bóng hình của chàng trẻ trai. Hàng loạt hình ảnh như “dòng lệ khô”, “nắm sương mai”, “mái tóc mây” là hàng loạt hình ảnh đẹp của tự nhiên. Nhưng đó là sự hao mòn của núi lúc đợi núi. Nỗi nhớ, tình yêu và sự mong đợi làm nên hình hài của tuổi xanh, gầy gò và khô héo. Tuy nhiên, trẻ ko già, nhưng già vẫn chờ nước về. Cho dù thời kì có làm cho non vàng, tàn phai thì non vẫn khẳng định tình yêu thủy chung son sắt, mãi kì vọng trong mong đợi. Đồng thời, qua đó thi sĩ muốn gửi gắm tâm tư tình cảm mong mỏi của hồn quê sống lại, chủ quyền sẽ về với Tổ quốc.
Nếu chỉ đọc đoạn thơ trên ta nghĩ rằng nước vô tâm, vô cảm thì ở câu thơ tiếp theo ta sẽ hiểu tấm lòng nhưng nước dành cho non. Dù nước đã trôi nhưng nó vẫn để lại lời nhắn:
Dù sông có cạn, đá cũng mòn.
Còn non, còn nước, còn thề
Cao trẻ có biết hay ko?
Nước ra bể gặp mưa trở lại nguồn.
Tất cả quốc gia trẻ sẽ luôn gặp lại nhau
Nói anh đừng buồn!
Quốc gia khác vẫn đang tiếp tục
Nghìn trái xanh tươi tốt non, hãy vui lên
Nước cho dù sông có cạn, lời thề xưa vẫn nặng lời thề. Lời thề đấy còn non, còn nước. Nước có vẻ hỏi trẻ nhưng lại là lời nhắn nhủ xoa dịu trẻ. Nước mãi ko trôi, bỏ non một mình, nhưng nếu nước về bể lớn thì mưa về nguồn. Lúc đó nước non sẽ gặp, nước còn đi nhưng cứng cáp nước sẽ về. Còn trẻ nên đừng buồn. Những lời nói đó như xoa dịu, động viên trẻ nhỏ và trình bày tình cảm thâm thúy. Đồng thời, tác giả bộc bạch niềm tin về một tương lai tổ quốc sẽ được tự do.
Kết thúc bài thơ, Tản Đà một lần nữa trình bày một lời khẳng định về lời thề thủy chung sâu nặng. Tình yêu lứa đôi đấy cũng là lời thề non hứa hẹn biển của tác giả:
Giao ước Nghìn năm
Nước non chưa ngừng thề
Con số nghìn năm là quãng thời kì rất dài nhưng thời kì luôn khiến mọi thứ phai nhạt và thay đổi. Nhưng với núi và nước, nghìn năm cũng chỉ là một con số tầm thường, lời thề vẫn được giữ nguyên và ko bao giờ mất đi.
Tương tự qua đây ta thấy Tản Đà đã vẽ lên trước mắt ta một bức tranh tự nhiên tổ quốc vô cùng tươi đẹp. Non Nước ở đây đã được tư cách hóa thành đàn ông, con gái yêu nhau, thủy chung với nhau với lời thề nghìn năm ko thay đổi. Đồng thời, qua việc trình bày tình yêu nam nữ, thi sĩ trình bày tình yêu tổ quốc, yêu tự do một cách kín đáo.
Bạn thấy bài viết Giỏi Văn – Bài văn: Phân tích bài thơ “Thề non sông” (4) có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Giỏi Văn – Bài văn: Phân tích bài thơ “Thề non sông” (4) bên dưới để thpttranhungdao.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Ngữ Văn
Nguồn: thpttranhungdao.edu.vn
Trả lời