Phân tích nhân vật Đăm Săm cho ta thấy Đăm Săn là người tụ hội những phẩm chất xinh tươi nhất: trọng danh dự, gắn bó với hanh khô phúc gia đình, tranh đấu ko chỉ để cứu vợ nhưng còn nhằm mục tiêu cao cả hơn đó là làm cho cuộc sống mọi người tốt đẹp hơn.
Dưới đây là một số bài mẫu hay Phân tích nhân vật Đăm Săn trong Thắng lợi Mtao Mxây – Ngữ Văn lớp 10 chúng tôi sưu tầm được, mời các em học trò và quý thầy cô tham khảo.
Dàn ý cụ thể phân tích nhân vật Đăm Săn
I. Mở bài
– Giới thiệu về sử thi Đăm Săn và đoạn trích thắng lợi Mtao Mxây
– Nói chung về hình tượng người người hùng Đăm Săn: Hùng dũng, cao thượng, đẹp như một vị thần.
II. Thân bài
1. Đăm Săn trong trận chiến với Mtao Mxây
– Trong cảnh khiêu chiến:
- Đăm Săn gọi, khiêu khích để Mtao Mxây xuống tranh đấu.
- Ko thèm đánh lén, đâm lúc Mtao Mxây xuống.
⇒ Đăm Săn là người tử tế, thẳng thắn, tự tin quyết kiệt. Đối lập với sự hèn nhát của Mtao Mxây.
– Trong trận đấu:
- Đăm Săn múa khiên, một lần xốc tới chàng vượt một đồi tranh, một lần xốc tới vượt một đồi lồ ô.
- Chàng chạy vun vút qua phía Đông, vun vút qua phía Tây.
- Ăn được miếng trầu của Hơ Nhị, múa trên cao gió như bão, múa dưới thấp gió như lốc, múa chạy nước kiệu quả núi ba lần sứt mẻ… Nhưng đâm ko thủng Mtao Mxây.
- Cụ thể miếng trầu biểu tượng cho sức mạnh tập thể, cho thấy Đăm Săn tranh đấu có sử ủng hộ, hỗ trợ của tập thể.
- Được ông trời chỉ giúp, đâm chết được quân thù, cắt đầu đem bêu ngoài đường. Ông trời đại diện cho thần linh chỗ dựa ý thức của tập thể thị tộc cũng hỗ trợ và đứng về phía Đăm Săn.
⇒ Đăm Săn là một dũng sĩ vô cùng dũng cảm, tài năng, có sức mạnh phi thường, lấn lướt quân thù.
⇒ Đấu tranh vì mục tiêu bảo vệ danh dự tư nhân, hạnh phúc gia đình và quan trọng hơn là danh dự và sự bình yên của tập thể, thị tộc,
2. Đăm Săn trong cảnh trở về và tiệc ăn mừng thắng lợi
– Đăm Săn trong cảnh trở về:
- Đăm Săn với dân làng có ba cuộc đối đáp, là lời thuyết phục của Đăm Săn và lời chấp thuận đi theo của dân làng.
- Ba cuộc đối đáp gặp nhau ở tiếng nói đồng lòng “ko đi sao được” và có sự tăng tiến.
=> Đăm Săn trở thành người người hùng giàu có, tranh đấu để thỏa khát vọng của tập thể.
=> Sự yêu quý, ngưỡng mộ, thán phục của dân làng về tài năng và phẩm chất của Đăm Săn, quyết tâm một lòng đi theo.
– Cảnh ăn mừng thắng lợi:
- Ngoại hình: Nằm trên võng, tóc thả trên sàn, Ngực quấn chéo một tấm mền chiến, mình khoác một tấm áo chiến, tai đeo nụ, sát bên mình ngông nghênh nhiều gươm giáo, đôi mắt long lanh, bắp thịt to bằng cây xà ngang
- Sức mạnh: Sức ngang sức voi đực, hơi thở ầm ầm tựa sấm, nằm sấp thì gãy gầm sàn, nằm ngửa thì gãy xà dọc,…
- Phẩm chất: Tiếng tăm lừng lẫy, được tung hô, truyền tụng là một “dũng tướng chắc chết mười mươi cũng ko lùi bước”
=> Đăm Săn hiện lên như một một vị thần mang vẻ đẹp hùng dũng, hoang vu của núi rừng.
=> Trình bày cái nhìn ngưỡng vọng, sùng kính của nhân dân đối với người người hùng của tập thể
3. Nghệ thuật xây dựng nhân vật
– Cách kể và tả quyến rũ
– Tiếng nói phô trương, phóng đại.
– Sử dụng các phép liệt kê, so sánh, tăng tiến, đối lập.
– Giọng điệu trang trọng toát ra từ cái nhìn sử thi đầy chiêm bái, ngưỡng vọng.
III. Kết bài
– Nói chung về các đặc điểm của nhân vật và nghệ thuật xây dựng nhân vật
– Mở rộng: Kế bên người hùng Đăm Săn còn có rất nhiều hình tượng người người hùng đại diện cho tập thể được khắc họa như Đăm Di, Xinh Nhã, Khinh Dú (Ê-đê), Đăm Noi (Ba-na),..
Những mẫu bài phân tích nhân vật Đăm Săn trong đoạn trích thắng lợi Mtao Mxây
Bài văn mẫu 1:
Từ bao đời nay, người Ê-đê đã cùng quây quần bên bếp lửa, nghe ko biết chán từ đêm này sang đêm khác sử thi Đăm Săn, bài ca về người tù trưởng người hùng của dân tộc mình với những chiến công hiển hách trong xây dựng tăng trưởng buôn làng và bảo vệ tập thể chống lại bao quân thù hung hãn. Trong những chiến công lừng lẫy đó, ngây ngất lòng người vẫn là đoạn “Thắng lợi Mtao Mxây”, chứng tỏ tài năng, khả năng, lòng dũng cảm phi thường và sức mạnh vô địch của Đăm Săn.
Sở dĩ xảy ra trận chiến này là do Mtao Mxây (tù trưởng sắt) đã cướp Hơ Nhị – vợ của Đăm Săn. Đối với người Ê-đê theo cơ chế mẫu hệ, việc bị quân thù cướp mất vợ là một nỗi sỉ nhục của cả tập thể. Thắng lợi Mtao Mxây là lần thứ hai Đăm Săn phải tranh đấu với quân thù để giành lại sức vợ, chứng tỏ sự hùng mạnh của Đăm Săn, Chàng phải đương đầu với quân thù hung bạo và cũng có sức mạnh phi thường ko kém. Hàng loạt những hình ảnh so sánh trong đoạn trích cho thấy rõ sự tương phản giữa Đăm Săn với quân thù, làm nổi trội lên sự hào hùng của chàng và sự thảm hại của Mtao Mxây. Đó chính là nét rực rỡ trong nghệ thuật đoạn trích này, tôn vinh vẻ đẹp người người hùng Đăm Săn.
Vẻ đẹp Đăm Săn hiện rõ ngay từ lúc chàng bước chân vào lãnh địa của Mtao Mxây. Tù trưởng Sắt hung bạo dù kiêu ngạo ngạo mạn cũng luôn phải dè chừng sự hiện diện của chàng. Hình ảnh Đăm Săn cùng những bằng hữu đồng minh của chàng hiện lên dưới mắt quân thù thật hùng dũng với khố màu sặc sỡ, đầu đội khăn đẹp cùng khí thế hừng hực Gươm sáng như mặt trời. Thân mình ở trần như quả dưa, ở thế chờ sẵn như con sóc. Mắt sáng gấp đôi gấp ba mắt thường. Hình ảnh so sánh thật đặc trưng đã làm đậm nét phi thường của người người hùng. Tư thế đó lại gắn liền hành động thử thách chặt ống tre thành ba khúc, xô đổ hàng rào hàm chứa sức mạnh tuyệt luân của chàng. Lúc giáp chiến cùng Đăm Săn, dù tiếng nói sử thi mô tả Mtao Mxây cũng rất đẹp, rất hùng dũng nhưng vẫn lộ ra sự khiếp nhược trước Đăm Săn. Lời nói của hắn với chàng lộ ra sự hèn nhát: “Ngươi ko được đâm ta lúc ta đang đi xuống đó, nghe. Đáp lại Đăm Săn đã bộc lộ sự khinh bỉ quân thù bằng tư thế tử tế của mình: Sao ta lại đâm ngươi lúc ngươi đang đi xuống nhỉ? Ngươi xem, tới con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng ko thèm đâm nữa là”.
Cuộc đối đầu của Đăm Săn với Mtao Mxây là cuộc đối đầu giữa hai tù trưởng hùng dũng. Phẩm chất người hùng theo cách nhìn sử thi là ở sự thắng lợi bằng sức mạnh và sự dũng cảm. Cuộc đối đầu tử sinh đó ko có chỗ dung thân cho kẻ nào hèn nhát hơn. Trong tình cảm tôn vinh người người hùng của buôn làng, mọi cử chỉ, tiếng nói, hành động của Đăm Săn đều nổi trội, vượt trội hơn quân thù. Chúng ta cùng được chứng kiến màn thi tài mùa khiên thú vị: Mtao Mxây trình bày rõ sự khuếch khoác lúc lời nói của hắn được minh chứng bằng tiếng khiên kêu lộc cộc, lạch cạch như tiếng những quả mướp khô, còn Đăm Săn đã dập tắt nhuệ khí của hắn bằng sức mạnh phi thường trong màn múa khiên lạ mắt. Tiếng nói sử thi phô trương sức mạnh đó ngang sức mạnh tự nhiên: Một bước nhảy, chàng vượt qua mấy đồi tranh. Một bước lùi, vượt qua mấy đồi mía. Tiếng gió khiển rít vù vù như giông bão, cây cối nhà cửa ở xung quanh cũng nghiêng ngả. Lần múa khiên thứ hai của chàng còn gớm ghê hơn bởi dồn chứa sức mạnh trừng trị Mtao Mxây. Sức mạnh Đăm Săn có được còn nhờ sự trợ lực của người vợ Hơ Nhị lúc nàng ném trâu và thuốc cho chàng để sức lực tăng lên gấp bội.
Đăm Săn ko hề đơn độc trong trận chiến vì danh dự này. Chính nghĩa thuộc về chàng lúc các tù trưởng bạn hùng mạnh giúp chàng giành lại sức bà xã quý. Đồng thời, chàng còn được sự trợ giúp của ông trời. Người người hùng sử thi luôn có mối quan hệ với lực lượng siêu tự nhiên. Trời đã giúp chàng đánh rơi áo giáp của Mtao Mxây. Lúc ko còn áo sắt, hắn thật thảm hại và hèn nhát lúc tuần tự chạy trốn vào chuồng heo, chuồng trâu, lúc sắp chết lại buông ra những lời hèn nhát, ông Trời chỉ nhập vai trò hỗ trợ Đăm Săn, còn chính chàng mới là người kết liễu quân thù, đòi lại danh dự, cướp lại sức vợ được trời tác thành. Giết mổ Mtao Mxây, chính nghĩa thuộc về Đăm Săn. Thắng lợi được tôn vinh cùng với việc Đăm Săn được sở hữu tất cả tài sản, dân làng, tôi tớ của hắn. Quyền sở hữu này là đặc trưng gắn với thời kì chuyển từ công xã thị tộc sang chiếm hữu nô lệ, làm nên vinh quang của người người hùng. Do đó hình ảnh trong sử thi được mô tả với quy mô hoành tráng: mọi người yêu nguyện theo Đăm Săn đông như bầy hươu nai, lố nhố như đàn kiến cánh, như bầy kiến đen, như đàn mối trắng. Chàng thêm quyền uy, thêm nhiều chiêng núm, chiêng bằng – tài sản trở thành biểu tượng sức mạnh tuyệt đối của người người hùng.
Chính vì thế, để xứng đáng với chiến công cũng phải có một tiệc ăn mừng thắng lợi thật kỳ vĩ. Lời kêu gọi của Đăm Săn có sức mạnh hiệu triệu muôn người như một, bời chàng đem lại niềm vinh quang thắng lợi, đem lại sự bình yên cho bến nước buôn làng. Lễ cúng mừng thắng lợi phóng khoáng cũng là để tôn vinh xứng đáng: Hãy lấy bảy chung rượu, bảy con trâu đực, bảy con heo thiến để cúng cho Đăm Săn này đã thắng lợi Mtao Mxây, để ta được như cây cổ thụ cao vút. Dấu ấn tâm linh sau thắng lợi cho thấy Trời đứng về phía Đăm Săn. Ko khí hội còn nô nức tưng bừng với chiêng trống vang lừng khiên vỡ cả sàn nhà, làm bay mái tranh lợp nhà, con khỉ con vượn mải nghe nhưng quên đi hái trái cây, những con voi và con tê ngưu cũng phải lắng tai nhưng quên cả cho con bú. Nổi trội giữa đám đông hoan lạc đó thế tất phải là người người hùng Đăm Săn – tù trưởng hùng mạnh ít người nào sánh kịp. Ngay cả trong ko khí yên bình của tập thể, vẻ đẹp đó vẫn nổi trội từ ngoại hình tới hành động: mái tóc dài cuồn cuộn thả xuống một cái chiêng, uống rượu ko bao giờ say, ăn uống ko bao giờ thấy no. Hơn thế nữa, tiếng nói phóng đại của sử thi đã so sánh chàng ngang sức mạnh thần linh: Oai linh vang tới tận thần núi phía Đông, tới tận thần núi phía Tây. Hình ảnh Đăm Săn sau chiến công này được mô tả phóng đại và như một điệp khúc vang vọng niềm tự hào về người người hùng tiêu biểu của tập thể: Và người ta bàn tán ko cùng, rằng Đăm Săn quả thực là một tù trưởng dũng cảm, ko bao giờ chịu lùi bước. Chàng ta mang chăn choàng trên vai, tay đeo vòng, cầm gươm chạm trổ sắc bén. Đăm Săn hùng cường ngay từ trong lòng mẹ, vẻ đẹp đó chỉ có thể xuất hiện trong sử thi người hùng, chỉ có tiếng nói sử thi mới đem lại những vẻ đẹp lạ mắt tới thế.
Đoạn trích đã đem lại cho ta những cách nhìn lạ mắt về người người hùng Đăm Săn trong chiến công bảo vệ buôn làng, đem lại bình yên cho bến nước, lời kể chuyện quyến rũ cùng tiếng nói mô tả phô trương tạo được dấu ấn rực rỡ, chứa đựng những trị giá nhân văn đặc trưng của sử thi. Sử thi người hùng Đăm Săn quả thực, đã tạo nên ý thức và tình cảm tập thể vững chắc của dân tộc Ê-đê, thành di sản quý báu của Tây Nguyên và dân tộc Việt Nam, ghi lại thời đại sử thi rực rỡ với vẻ đẹp: một đi ko trở lại.
Bài văn mẫu 2:
Tới với đoạn trích “Thắng lợi Mtao Mxây”, người đọc sẽ thấy được hình ảnh Đăm Săn – một con người trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn vinh của thị tộc.
Đăm Săn trong trận chiến đấu với Mtao Mxây hiện lên là một võ sĩ dũng cảm, tài năng và có sức mạnh phi thường lấn lướt cả quân thù. Nghe tin vợ mình bị bắt, Đăm Săn tức tốc trở về, đem quan tới đánh Mtao Mxây để cứu vợ. Đăm Săn đã khiêu chiến với Mtao Mxây vì hắn cướp vợ của chàng là Hơ Nhị. Điều này chứng tỏ Đăm Săn là một người coi trọng danh dự tư nhân cũng như danh dự tập thể. Lúc Đăm Săn đem quân tới, Mtao Mxay luôn tìm cách phòng thủ. Để dụ hắn ra tranh đấu, Đăm Săn liên tục dọa nạt: “Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy”, “ta sẽ lấy cái sàn hiện của nhà ngươi ta bổ đôi”, “lấy cầu thang… ta chẻ ra kéo lửa”, “ta hun cái nhà của nhà ngươi”. Nhưng Mtao Mxây lại tìm cách khiêu khích: “Mtao Mxây: “tay ta đang còn bận ôm vợ hai chúng ta”, vì thực ra hắn đang sợ hãi: “ta sợ ngươi đâm ta lúc ta đang đi lắm”. Trước lời dọa nạt của Đăm Săn, hắn buộc phải ra tranh đấu.
Liên tục ba hiệp đấu diễn ra, hành động của cả hai nhân vật đều được khắc họa rõ nét. Trong hiệp đấu thứ nhất, Mtao Mxây “múa khiên như trò chơi, khiên kêu lạch xạch như quả mướp khô, chạy bước cao bước thấp, chạy hết từ bãi tây sang bãi đông, tự xem mình là tướng quen đánh trăm trận, quen xéo nát đất đai người đời”. Còn Đăm Săn thì thách Mtao Mxây múa khiên trước, lúc Mtao Mxây múa khiên Đăm Săn ko hề nhúc nhích. Lúc Đăm Săn múa “Một lần xốc tới, chàng vượt qua đồi tranh. Một lần xốc tới nữa chàng vượt qua đồi lồ ô. Chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây”. Sự đối lập trong hành động của hai nhân vật đã cho thấy sự yếu ớt của Mtao Mxây và sự khỏe mạnh của Đăm Săn. Hiệp đấu thứ hai trở thành gay cấn hơn lúc Đăm Săn trở thành mạnh mẽ hơn nhờ đớp được miếng trầu nhưng Mtao Mxây bảo Hơ Nhị quăng cho hắn, sức chàng như tăng lên gấp bội, múa khiên càng mạnh, càng nhanh, càng đẹp, “chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc…”. Đăm Săn đuổi theo Mtao Mxây trúng nhưng ko thủng đầu vì bộ áo giáp trên người hắn. Hình ảnh “miếng trầu” cũng giống như một phần thưởng nhỏ của Hơ Nhị để tiếp thêm sức mạnh cho chàng. Cuối cùng, nhờ sự giúp sức của Ông Trời, Đăm Săn tìm ra kế sách để đánh bại Mtao Mxây. Chàng đã giành thắng lợi và cứu được vợ mình. Ông trời chính là đại diện của công lý, cũng là đại diện của sức mạnh trí tuệ. Chàng đã tranh đấu vì mục tiêu bảo vệ danh dự tư nhân, hạnh phúc gia đình và quan trọng hơn là danh dự và sự bình yên của tập thể, thị tộc. Nên thắng lợi là điều thế tất.
Sau lúc kết thúc trận chiến, Đăm Săn kêu gọi quân lính, tôi tớ của Mtao Mxây đi theo mình cùng nhau xây dựng một tập thể vững mạnh hơn. Lời kêu gọi vô cùng thành tâm và tha thiết: “Ơ tất cả dân làng này, các ngươi có đi với ta ko? Tù trưởng các ngươi đã chết, lúa các ngươi đã mục. Người nào chăn ngựa, hãy đi bắt ngựa. Người nào giữ voi, hãy đi bắt voi. Người nào giữ trâu, hãy đi lùa trâu về”. Lời kêu gọi đó đã thu được sự đồng thuận của dân làng, họ đều cùng chung một mục tiêu: “Ko đi sao được, làng chúng tôi phía bắc đã mọc cỏ gấu, phía nam đã mọc cỏ hoang, người giàu cầm đầu chúng tôi nay đã ko còn nữa”. Họ đã về cùng với Đăm Săn: “Đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến, như mối. Tôi tớ mang tài sản về nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước”.
Quang cảnh ăn mừng thắng lợi kéo dài suốt mùa khô, tù trưởng khắp nơi kéo về. Hình ảnh Đăm Săn được mô tả từ ngoại hình tới hành động. Chàng “Nằm trên võng, tóc thả trên sàn, Ngực quấn chéo một tấm mền chiến, mình khoác một tấm áo chiến, tai đeo nụ, sát bên mình ngông nghênh nhiều gươm giáo, đôi mắt long lanh, bắp thịt to bằng cây xà ngang…”. Xung quanh mọi người đều tung hô, khen ngợi chiến công của Đăm Săn. Điều đó trình bày cái nhìn ngưỡng vọng, tô sùng đối với người người hùng của buôn làng.
Tương tự, hình ảnh người người hùng Đăm Săn hiện lên trong đoạn trích “Thắng lợi Mtao Mxây” vô cùng chân thực và sinh động. Chàng chính là đại diện cho vẻ đẹp cũng như sức mạnh của tập thể người Ê-đê.
Bài văn mẫu 3:
Nhận định về sử thi “Đăm Săn”, nhà nghiên cứu Nhi-cu-lin nhận xét: “Sử thi Đăm Săn là câu chuyện thơ về cuộc đời của người dũng sĩ và những chiến công của chàng. Những người diễn xướng ko chỉ truyền tụng thủ lĩnh của bộ lạc là Đăm Săn nhưng cất lời truyền tụng tất cả những người của tập thể – tất cả người làng”. Đây là nhận định hoàn toàn xác đáng, ngắn gọn để thấy được vẻ đẹp phẩm chất, ngoại hình của người người hùng Đăm Săn.
Trước hết, Đăm Săn mang vẻ đẹp hình thể khỏe mạnh cường tráng. Vẻ đẹp hình thể của chàng ko được mô tả từ đầu đoạn trích, nhưng chủ yếu tập trung ở cuối đoạn trích, lúc ăn mừng thắng lợi trở về. Hình thể cường tráng, vạm vỡ: “Bắp thịt chàng to bằng cây xà nàng, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy dầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc: Đăm Săn vốn đã ngang tàng từ trong bụng mẹ”. Đoạn văn ngắn nhưng tác giả sử dụng hàng loạt giải pháp nghệ thuật so sánh, phóng đại trùng điệp, liên tục nhau để làm nổi trội vẻ đẹp hình thể của Đăm Săn. Qua đó trình bày tình cảm yêu quý, kính trọng và ngợi ca vẻ đẹp của chàng, đồng thời cũng là sự khẳng định vẻ đẹp sức mạnh của tập thể.
Ko chỉ đẹp về ngoại hình, Đăm Săn còn tụ hội đầy đủ trong mình phẩm chất người hùng, phẩm chất đó được trình bày rõ trong trận chiến với Mtao Mxây. Mtao Mxây cướp vợ Đăm Săn trong lúc chàng đang đi làm nương cùng bà con trên rẫy. Lúc trở về buôn, Đăm Săn dẫn mọi người tới buôn làng của Mtao Mxây để khiêu chiến. Trước thái độ ngạo mạn, khiêu khích của Mtao Mxây: “Tay ta đang còn bận ôm vợ hai chúng ta ở trên nhà này nhưng mà”, Đăm Săn càng tỏ ra kiên quyết, mạnh mẽ hơn: “Xuống ngay, diêng! Xuống, diêng”. Thái độ của chàng vô cùng dứt khoát, dồn quân thù vào cuộc giao tranh, chàng quyết sống chết với Mtao Mxây một trận để phân chia thắng phụ. Đăm Săn và Mtao Mxây trải qua hai hiệp đấu. Mỗi hiệp chàng lại hiện lên với một vẻ đẹp không giống nhau. Hiệp thứ nhất, chàng múa những đường khiên vô cùng thích mắt: “Đăm Săn rung khiên múa. Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng chạy vun vút qua phía Đông, vun vút qua phía Tây”. Thủ pháp phóng đại đã cho thấy sức mạnh, vẻ đẹp phi thường của Đăm Săn. Càng về sau sức mạnh của Mtao Mxây càng yếu, hắn yêu cầu Hơ Nhị ném cho mình thêm miếng trầu để ngày càng tăng sức mạnh, nhưng Đăm Săn đã nhanh chóng đoạt được miếng trầu, làm cho sức mạnh của chàng tăng lên gấp bội. Sự xuất hiện của miếng trầu và người vợ có ý nghĩa đặc trưng với Đăm Săn. Hơ Nhị là vợ chính thức của chàng, bởi vậy, miếng trầu ném ra Đăm Săn bắt được chính là tình yêu tiếp sức cho chàng, để Đăm Săn phóng giáo trúng đùi Mtao Mxây. Nhưng áo giáp của Mtao Mxây ko thủng, làm cho Đăm Săn thấm mệt, chàng vừa chạy vừa ngủ và nằm mơ thấy ông Trời. Trong giấc mơ ông Trời đã chỉ ra lý do vì sao chàng chưa thắng lợi được Mtao Mxây và đưa ra giải pháp cho chàng. Ông Trời là nhân vật trở thủ thứ hai hỗ trợ cho chàng, cụ thể này cho thấy trận chiến đấu của Đăm Săn là chính nghĩa bởi vậy nên ko chỉ thu được sự ủng hộ của con người nhưng còn thu được sự trợ giúp của các thế lực siêu tự nhiên. Đăm Săn choàng tỉnh và tiếp tục tranh đấu với Mtao Mxây. Cuối cùng chàng đã giành được thắng lợi vẻ vảng, làm cho Mtao Mxây phải sợ hãi rúc vào chuồng lợn xin hàng. Trận chiến với Mtao Mxây càng cho ta thấy rõ sự quả cảm, sức mạnh phi thường của chàng Đăm Săn.
Ko chỉ là một người hùng, Mtao Mxây còn là người có lòng nhân hậu và đức khoan dung. Trong đoạn trích cũng như toàn thể tác phẩm ta thấy rằng ko có cụ thể nào nói về việc Đăm Săn đi cướp bóc của buôn làng khác. Chàng tới buôn làng của Mtao Mxây mục tiêu là để đòi lại vợ. Sau lúc giết mổ chết Mtao Mxây, dân làng ko còn người nào đứng đầu, họ cần một tù trưởng để dẫn dắt, cần một tập thể để chung sống. Bởi vậy, Đăm Săn mới ra lời ướm hỏi và kêu gọi họ: “Ơ nghìn chim sẻ, ơ vạn chim ngói! Ơ tất cả tôi tớ bằng này! Các ngươi có đi với ta ko?”. Chàng còn gõ vào mạch, vào phên từng nhà trong làng. Những cử chỉ hành động đó cũng đủ cho thấy sự thành tâm của chàng. Đáp lại sự thành tâm đó, dân làng: “Ko đi sao được, làng chúng tôi phía bắc đã mọc cỏ gấu, phía nam đã mọc cỏ hoang, người giàu cầm đầu chúng tôi nay đã ko còn nữa”. “Đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến, như mối. Tôi tớ mang tài sản về nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước”. Ko khí trở về tấp nập, sôi động, buôn làng của Đăm Săn càng trở thành vững mạnh, giàu có và thịnh vượng hơn.
Ngoài ra, cũng cần thấy rằng Đăm Săn còn là người trọng tình nghĩa, ghi nhớ công ơn tổ tiên và những người đã ngã xuống. Mặc dù đoạn trích ko mô tả cảnh đổ máu, nhưng kiên cố rằng trong trận đấu đó đã có rất nhiều người ngã xuống. Bởi vậy lễ cúng người mất và thần linh để tưởng nhớ và hàm ơn những người đã hi sinh vì nghĩa lớn đã được tổ chức. Lễ vật dâng cúng thần, tổ tiên vô cùng trang trọng và hậu hĩnh để cầu sức khỏe, bình yên và sự thịnh vượng. Sau đó lễ ăn mừng thắng lợi cũng diễn ra hết sức trang trọng, tưng bừng: tiếng cồng chiêng vang lên khắp nơi, người tới từ bốn phương, chật ních. Người nào cũng được đón tiếp trang trọng, ăn uống no say thỏa thích.
Xây dựng nhân vật Đăm Săn tác giả dân gian đã sử dụng linh hoạt các giải pháp so sánh, phóng đại để làm nổi trội vẻ đẹp và sức mạnh phi thường của chàng. Tiếng nói hội thoại của nhân vật hết sức linh hoạt, giàu kịch tính, những câu yêu cầu, mệnh lệnh, lời kêu gọi tạo nên ko khí hùng tráng cho toàn thể thiên truyện.
Qua đoạn trích ta có thể thấy Đăm Săn là một người người hùng, tụ hội những phẩm chất xinh tươi nhất: trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình, tranh đấu ko chỉ để cứu vợ nhưng còn nhằm mục tiêu cao cả hơn đó là làm cho cuộc sống của mọi người được no ấm, hạnh phúc. Ta có thể thấy Đăm Săn là tụ hội vẻ đẹp, tài năng, sức mạnh và ý chí của tập thể, dân tộc.
Bài văn mẫu 4:
Sở dĩ xảy ra trận chiến này là do Mtao Mxây đã cướp Hơ Nhị – vợ của Đăm Săn. Đối với người Ê-đê theo cơ chế mẫu hệ, việc bị quân thù cướp mất vợ là một nỗi sỉ nhục của cả tập thể. “Thắng lợi Mtao Mxây” là lần thứ hai Đăm Săn phải tranh đấu với quân thù để chứng tỏ sự hùng mạnh của Đăm Săn. Chàng phải đương đầu với quân thù hung hãn và cũng có sức mạnh phi thường ko kém. Hàng loạt những hình ảnh so sánh trong đoạn trích cho thấy sự tương phản giữa Đăm Săn với quân thù, làm nổi trội lên sự hào hùng của chàng và sự thảm hại của Mtao Mxây. Đó chính là nét rực rỡ trong nghệ thuật đoạn trích này, tôn vinh vẻ đẹp người người hùng Đăm Săn.
Vẻ đẹp Đăm Săn hiện rõ ngay từ lúc chàng bước chân vào lãnh địa của Mtao Mxây. Mtao Mxây hung bạo, du kiêu ngạo ngạo mạn nhưng cũng phải e ngại sự hiện diện của Đăm Săn. Hình ảnh Đăm Săn cùng những người bạn đồng minh của chàng hiện lên dưới mắt quân thù thật hùng dũng với “khố màu sặc sỡ, đầu đội khăn đẹp” cùng khí thế hừng hực “Gươm sáng như mặt trời. Thân mình ở trần như quả dưa, ở thế chờ sẵn như con sóc. Mắt sáng gấp đôi gấp ba mắt thường”. Hình ảnh so sánh thật đặc trưng đã làm đậm nét phi thường của người người hùng, Tư thế đó lại gắn liền hành động thử thách “chặt ống tre thành ba khúc, xô đổ hàng rào” hàm chứa sức mạnh tuyệt luân của chàng. Lúc giáp chiến cùng Đăm Săn, dù Mtao Mxây cũng rất hùng dũng nhưng vẫn lộ ra sự sợ hãi trước Đăm Săn. Lời nói của hắn với chàng lộ ra sự hèn nhát “đừng đâm ta lúc ta đang xuống nhé”. Đáp lại, Đăm Săn đã bộc lộ sự khinh bỉ quân thù bằng tư thế đường hoàng của mình: “Sao ta lại đâm ngươi lúc ngươi đang đi xuống nhỉ? Ngươi xem, tới con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng ko thèm đâm nữa là!”.
Cuộc đối đầu của Đăm Săn với Mtao Mxây là cuộc đối đầu giữa hai tù trưởng hùng dũng. Phẩm chất người hùng theo cách nhìn sử thi là ở sự thắng lợi bằng sức mạnh và sự dũng cảm. Cuộc đối đầu tử sinh đó ko có chỗ dung thân cho kẻ nào hèn nhát. Trong tình cảm tôn vinh người người hùng của buôn làng, mọi cử chỉ, tiếng nói, hành động của Đăm Săn đều nổi trội, vượt trội hơn quân thù. Chúng ta cùng được chứng kiến màn thi tài múa khiên thú vị: Mtao Mxây trình bày sự khuếch khoác lúc lời nói của hắn được chứng minh bằng “tiếng khiên lộc cộc, lộp cộp như tiếng mướp đập vào nhau”, còn Đăm Săn đã dập tắt khí nhuệ của hắn bằng sức mạnh phi thường trong màn múa khiên lạ mắt. Tiếng nói sử thi phô trương sức mạnh áy ngang sức mạnh của tự nhiên: “Một bước nhảy, chàng qua mấy đồi tranh… nghiêng ngả”. Lần múa khiên thứ hai của chàng còn gớm ghê hơn bởi dồn chứa sức mạnh trừng trị lên Mtao Mxây. Sức mạnh của Đăm Săn có được còn nhờ sự trợ lực của người vợ Hơ Nhị lúc nàng ném trầu và thuốc cho chàng để sức lực chàng tăng lên gấp bội.
Đăm Săn ko hề đơn độc trong trận chiến vì danh dự này. Chính nghĩa thuộc về chàng lúc các tù trưởng bạn hùng mạnh giúp chàng giành lại sức bà xã quý. Đồng thời, chàng còn được sự trợ giúp của ông Trời. Người người hùng sử thi luôn có mối quan hệ với lực lượng siêu tự nhiên. Trời đã giúp chàng đánh rơi áo giáp của Mtao Mxây. Lúc ko còn giáp sát, hắn thật thảm hại và hèn nhát. Đăm Săn kết liễu quân thù trong sự cầu xin một cách nhục nhã của Mtao Mxây. Đòi lại danh dự, giành lại được vợ, chính nghĩa đã thuộc về Đăm Săn. Thắng lợi được tôn vinh cùng việc Đăm Săn được sở hữu tất cả tài sản, dân làng, tôi tớ của Mtao Mxây. Hình ảnh trong sử thi được mô tả với quy mô hoành tráng: mọi người yêu nguyện theo Đăm Săn “đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến mối”. Chàng thêm quyền uy, thêm nhiều chiêng núm, chiêng bằng – tài sản trở thành biểu tượng sức mạnh tuyệt đối của người người hùng.
Chính vì thế, để xứng đáng với chiến công cũng phải có một tiệc mừng thắng lợi thật kỳ vĩ. Lời kêu gọi của Đăm Săn có sức mạnh hiệu triệu như một, bởi chàng đem lại niềm vinh quang thắng lợi phóng khoáng cũng là để tôn vinh xứng đáng: “Hãy đi lấy rượu bắt trâu! … Rượu bảy ché, trâu bảy con … ko còn người nào bì kịp”. Nổi trội giữa đám đông hoan lạc đó thế tất phải là người người hùng Đăm Săn – tù trưởng hùng mạnh ít người nào sánh kịp. Ngay cả trong ko khí yên bình của tập thể, vẻ đẹp đó vẫn nổi trội từ ngoại hình cho tới hành động: “mái tóc dài cuồn cuộn thả xuống … ko bao giờ thấy no”. Hơn thế nữa, tiếng nói phóng đại của sử thi so sánh chàng ngang sức mạnh thần linh: “Oai linh tới tận thần núi phía Đông, tới tận thần núi phía Tây”. Hình ảnh Đăm Săn sau chiến công này được mô tả phóng đại và như một điệp khúc vang vọng niềm tự hào về người người hùng tiêu biểu của tập thể: “Và người ta bàn tán ko ngừng… trong lòng mẹ”. Vẻ đẹp đó chỉ có thể xuất hiện trong sử thi người người hùng, chỉ có tiếng nói sử thi mới đem lại những vẻ đẹp lạ mắt tới như thế.
Bài văn mẫu 5:
Đoạn trích Thắng lợi Mtao Mxây là một trong những đoạn trích tiêu biểu nằm trong chương 34 của bộ sử thi Đăm Săn. Qua đoạn trích, ta ko chỉ thấy được sức mạnh tập thể, con người Tây Nguyên nhưng còn cảm thu được vẻ đẹp uy nghi, hùng tráng của người người hùng sử thi. Điều đó được trình bày rõ qua nhân vật người tù trưởng Đăm Săn với chiến công lừng lẫy.
Sức mạnh và tài năng của Đăm Săn trước hết được trình bày qua cuộc đấu với Mtao Mxây. Cuộc đấu xảy ra lúc Đăm Săn nghe tin vợ mình bị bắt, đó là ngòi nổ Mtao Mxây gây ra, Đăm Săn chủ động tới trước chân cầu thang của hắn để thách đấu. Vẻ uy nghi cùng những lời lẽ khả năng, thử thách của chàng khiến Mtao Mxây phải sợ hãi, phân vân ” Xuống, giếng! Xuống, giếng!….hun cái nhà của người cho nhưng xem”. Mtao Mxây đành chấp nhận bước xuống trong nỗi lo sợ bị Đăm Săn đâm lén, nhưng đời nào một người hùng lại làm chuyện tiểu nhân, chỉ có kẻ bỉ ổi mới chực chờ người khác ko quan tâm nhưng ra tay hành động “Sao ta lại đâm ngươi ta cũng ko thèm đâm nữa là”. Rõ ràng trong lời nói của Đăm Săn đã trình bày rõ khí chất của một bậc người hùng, mạnh mẽ, dứt khoát và quyết liệt. Khác với một Mtao Mxây hèn nhát, tiểu nhân, thích khích bác người khác nhưng thiếu khả năng. Lúc hắn bước xuống với xiêm áo lộng lẫy tựa vị thần, vũ thần sắc bén với gươm óng ánh cầu vồng trong cái dáng vẻ tần ngần do dự, bước đi nhưng chẳng dám thì cũng là lúc nhưng hình ảnh Đăm Săn được nổi trội hơn.
Bước vào trận chiến, Đăm Săn nhường cho hắn múa khiên trước, vậy nhưng hắn tìm cách để ép chàng sắm trước bằng lời lẽ hiếu thắng, khoe khoang :” người mới là người múa trước đã gãy mất cánh”. Sau cuối hắn vẫn múa trước với những đường múa chán nản, ” kêu lạch xạch như quả mướp khô”, Đăm Săn vẫn đừng im nhìn hắn sắm một cách khinh bỉ. Vậy nhưng hắn vẫn ko thôi khoe khoang những vẻ vang của mình, còn Đăm Săn cứ việc múa những đường gươm đầy điêu luyện, trình bày một tài năng xuất chúng của mình ” Đăm Săn rụng khiên khiên múa vun vút qua phía tây”.
Sự đối lập giữa màn đấu kiếm đã cho thấy một Đăm Săn đầy kiêu hùng trong chiến trường, một kẻ khó lòng người nào có thể vượt qua. Nhìn thấy sức mạnh đó của chàng, Mtao Mxây phải vội cầu cứu Hơ Nhị nhưng miếng trầu nàng trao lại bị Đăm Săn chụp được, lúc này sức mạnh và sinh lực của chàng càng tăng lên gấp bội. Rồi tiếp tục là những trận múa, những đòn đánh đuổi mạnh mẽ , thần tốc vào kẻ địch ” Thế là Đăm Săn lại múa. Chàng đâm vào người Mtao Mxây cũng ko thủng”. Được sự trợ giúp của ông Trời, Đăm Săn liền dùng chày mòn ném vào vành tai địch, truy đuổi tới cùng , hắn phải van xin cầu phúc, nhưng sự kiện quyết của Đăm Săn đã giết mổ chết hắn, đầu Mtao Mxây bị đem bêu khắp đường.
Thắng lợi Mtao Mxây ko chỉ là thắng lợi tư nhân nhưng còn là chiến công của tập thể. Bởi vậy nhưng lúc Đăm Săn kêu gọi mọi người đồng hành đều được nhân dân tin tưởng đi theo “Ơ ngân chim sẻ, ơ vạn chim ngói….chúng ta về nào!”. Với những người vô tội, chàng ko hề một tẹo mảy may trách móc, trái lại muốn họ cùng mình xây dựng một tập thể giàu mạnh, thịnh vượng hơn. Đó là vẻ đẹp của một tấm lòng lơn, tấm lòng rộng lượng vì nhân dân.
Ko chỉ mang vẻ đẹp về tài năng, phẩm chất, ở Đăm Săn còn có cả vẻ đẹp về ngoại hình. Trong bữa tiệc thiết đãi mừng năm mới, Đăm Săn uy nghi và to lớn như một tướng soái thư thái, một dũng tướng hào hùng “Chàng nằm trên võng….ở dưới đất là một cái nông hoa”, ” Ngực quấn chéo một tấm mền Đăm Săn vốn đã ngang tàng từ trong bụng mẹ”. Đánh tiếng Đăm Săn vẻ vang khắp mọi miền, tới cả vạn vật núi sông cũng phải kính trọng, nể sợ. Số đông trong tay Đăm Săn ngày một tăng trưởng, giàu có chính là nhờ phúc phần và tài năng của vị tù trưởng anh minh.
Đăm Săn qua đoạn trích hiện lên là một người người hùng đầy xinh tươi, một tù trưởng trách nhiệm, khả năng. Hình ảnh Đăm Săn giúp em thêm tự hào hơn về lịch sử dân tộc, tin tưởng vào sức mạnh của chính nghĩa và phấn đấu hoàn thiện, xây dựng bản thân mỗi ngày cả về trí tuệ và thể chất, xứng đáng là một ” tù trưởng” của xã hội mới hôm nay, xây dựng và hiến dâng cho tổ quốc giàu mạnh.
Bài văn mẫu 6:
Người người hùng sử thi là trọng tâm mô tả của bức tranh hoành tráng. Tầm vóc lẫn chiến công của chàng trùm lên toàn thể chiến công, toàn thể tự nhiên và xã hội Ê-đê. Trong quan niệm của người dân tộc Ê-đê, trận chiến từng nhập vai trò là “cô đỡ lịch sử” làm cho tập thể ngày càng tăng trưởng, ngày càng có cuộc sống no ấm, thịnh vượng. Trong sự tăng trưởng đó, người người hùng có vị trí hết sức lớn lao tầm cỡ. Sau mỗi chiến công của người người hùng là một lễ ăn mừng hoành tráng của tập thể để tôn vinh, truyền tụng cũng như trình bày thú vui về sự no đủ, đông đúc mỗi ngày.
Sau thắng lợi oanh liệt trước tù trưởng Mtao-Mxây, Đăm Săn đã trở thành người người hùng giàu có, hùng mạnh nhất. Tôi tớ theo về “đặc như bầy cà tông”, tài sản đưa về “nhiều như ong đi chuyển nước”. Tràn trề trong thú vui, Đăm Săn đã cho toàn thể tộc ăn mừng thắng lợi. Tiếng tuyên bố mở hội dõng dạc vang vọng của chàng làm cho khắp rừng núi âm vang trong ko khí hào hứng. Cả tập thể người Ê-đê và người Ê-ga được tái tạo sinh động đầy sức sống. Và sừng sững trong xã hội đó, là nét đẹp vừa hoành tráng, vừa lãng mạn của người người hùng Đăm Săn.
Nét đẹp được ghi nhận trước tiệc của Đăm Săn trong lễ ăn mừng chính là nét đẹp về ngoại hình và sức mạnh. Chàng được mô tả với vẻ đẹp và sức mạnh của một vị thần. Người Ê-đê, Ê-ga truyền tụng Đăm Săn là một dũng tướng chắc chết mười mươi cũng ko lùi bước. “Mình quấn chéo một tấm mền chiến, tai đeo nụ, sát bên mình ngông nghênh đủ giáo gươm, đôi mắt long lanh như chim, bắp thịt chàng to bằng cây xà ngang, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức tràng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy dầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc”. Bằng nghệ thuật mô tả, so sánh thân thiện, cụ thể với nhiều cụ thể hết sức sinh động, liên kết với nghệ thuật trì hoãn sử thi và cách nói phóng đại sử thi, người dân Tây Nguyên đã biến người người hùng của họ thành một vị thần với tất cả sức mạnh tụ hội từ núi rừng, vũ trụ. Sức mạnh của chàng được so sánh với những gì mạnh nhất, đẹp nhất của tự nhiên.
Vốn ngang tàng từ trong bụng mẹ, trải qua bao trận chiến, Đăm Săn đã lớn lên và trở thành chiến thần. Chàng có tất cả vẻ đẹp cũng như sức mạnh của thần linh qua trí tưởng tượng bay bổng kì diệu và lòng mến yêu vô hạn của người Tây Nguyên. Ko chỉ có sức mạnh hùng dũng chàng còn có vẻ đẹp lãng mạn: “Chàng nằm trên võng, tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa, đầu đội khăn nhiễu, vai mang mũ hoa, chàng ăn ko biết no, uống ko biết say, trò chuyện ko biết chán”. Toát lên từ câu chữ một chàng Đăm Săn hòa đồng vui vẻ. Ko hề phân biệt địa vị cao thấp giàu hèn. Đăm Săn là biểu tượng cho hài hoà giữa cái đẹp dữ dội của núi rừng, vũ trụ với cái đẹp yên ả lãng mạn của tâm hồn người Tây Nguyên. Cái đẹp đó vừa có sự cao cả, kì vĩ của người người hùng lại vừa có nét kì diệu, đặm đà bản sắc Tây Nguyên.
Ko chỉ hiện lên với vẻ đẹp của sức mạnh và hình thể, Đăm Săn còn hiện lên trong lễ ăn mừng, ở vẻ đẹp của lòng tôn kính tổ tiên, thần linh, lòng hiếu khách, một tâm hồn thuỷ chung, phóng khoáng rộng rãi. Sau thắng lợi, Đăm Săn ko quên sai tôi tớ làm lễ cảm tạ tổ tiên và thần linh đã tạo điều kiện cho chàng thắng lợi, đã giúp bộ tộc của chàng ngày một vững mạnh giàu có. “Ơ các con, ơ các con, hãy đi lấy rượu bắt trâu, rượu năm ché, trâu bảy con để dâng thần, rượu bảy chém, lợn thiến bảy con cầu cho ta được bình yên vô sự, nạn khỏi tai qua, lớn lên như sông nước, cao lên như cây rừng, ko còn người nào bì kịp”. Cách Đăm Săn sai tôi tớ sắm đồ lễ cúng tế chứng tỏ lòng thành kính thâm thúy với thần linh, tổ tiên của chàng. Nó cũng chính là tiếng nói tôn giáo của cả tập thể dân tộc Ê-đê.
Sau lúc làm lễ tạ khấn thần linh, tổ tiên Đăm Săn đã mời tất cả anh em, bằng hữu, tôi tớ ăn uống: “Hỡi anh em trong nhà, hỡi bà con trong làng, xin mời tất cả tới với ta, chúng ta sẽ mở tiệc ăn mừng năm mới…”. Tiếng mời chào sang sảng như chính tấm lòng hào hiệp của chàng Đăm Săn. Chàng đã thiết đãi bằng hữu, dân làng bằng những vật chất đầy đủ sang trọng, bằng thú vui thân ái, làm cho “cả một vùng nhão ra như nước” vui tới mức “lươn trong hang, giun trong bùn, rắn hổ, rắn mai đều chui lên nằm trên cao sưởi nắng, ếch nhái dưới gầm nhà, kì nhông ngoài bãi thì kêu inh ỏi suốt ngày đêm”. Bè bạn của chàng đông đúc: “Các cô gái đi lại vú đụng vú, các chàng trai đi lại ngực đụng ngực”. Ko khí ăn mừng như thế này hiện thời mới có. Bởi hiện thời người Ê-đê mới có người thủ lĩnh người hùng dũng cảm, hào hiệp tới thế. Đó chính là niềm tự hào thâm thúy của người dân Ê-đê về vị tù trưởng Đăm Săn.
Cách xây dựng hình tượng xinh tươi lớn lao của người người hùng trong ko khí đông vui sôi động, vững mạnh của tập thể là một đặc điểm nổi trội của sử thi Tây Nguyên. Người người hùng sử thi được toàn thể tập thể tôn vinh tuyệt đối. Qua người người hùng ta thấy được sự tăng trưởng, ý chí thống nhất của toàn thể tập thể Ê-đê – một biểu thị quan trọng của ý thức dân tộc.
Bài văn mẫu 7:
Văn học dân gian Việt Nam, kế bên những bài ca dao trữ tình sâu lắng, kế bên những làn điệu chèo mượt nhưng làm mê đắm lòng người… còn có những áng sử thi hào hùng trình bày sức mạnh và trí tưởng tượng tuyệt vời của con người. Người người hùng Đăm Săn trong sử thi Đăm Săn qua đoạn trích Thắng lợi Mtao Mxây đã để lại trong lòng người đọc lòng yêu quý, khâm phục xen lẫn niềm tự hào về vẻ đẹp của sức mạnh thể chất, trí tuệ và tâm hồn ông cha tổ tông của mình.
Đăm Săn là một tù trưởng giàu có và đầy sức mạnh. Bị Mtao Mxây cướp mất vợ, lòng tự trọng của một người con núi rừng, lòng tự trọng của một người tù trưởng đã cho chàng sức mạnh để tới nhà Mtao Mxây thách chiến. Trong trận chiến gay cấn và khốc liệt đó, lòng dũng cảm, sự mưu trí và sức mạnh thể chất phi thường của người người hùng Đăm Săn khiến bất kỳ người nào cũng cảm thấy khâm phục.Mtao Mxây cũng là một tù trưởng giàu có và mạnh mẽ. Chính Đăm Săn cũng cũng thừa nhận Ngôi nhà của lão tù trưởng nhà giàu này trông quả thực là đẹp và trông hắn dữ tợn như một vị thần. Với một tù trưởng tương tự, giao chiến với hắn ngoài chiến trường đã là một khó khăn, giao chiến tại nhà của hắn lại là một thử thách lớn hơn. Nhưng Đăm Săn đã dám “vào hang cọp” để đòi lại sức vợ, đòi lại danh dự của mình. Chàng tới nhà Mtao Mxây thử thách “ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy”, rồi hết lời khinh bỉ, mỉa mai cốt dụ hắn ra khỏi nhà để giao chiến. Sự dũng cảm đó thật hiếm có.
Con người chàng cũng thượng võ vô cùng. Quân thù ko dám xuống thang bởi lẽ hắn sợ chàng đâm lúc đang đi xuống. Lúc Mtao Mxây đi xuống thang chính là lúc hắn sơ hở nhiều nhất. Những kẻ thời cơ, hèn kém thường lợi dụng lúc đó để tấn công quân thù (bản thân Mtao Mxây có nhẽ cũng là một kẻ tương tự, nếu ko vì sao hắn nghĩ tới việc Đăm Săn sẽ làm tương tự với hắn). Nhưng Đăm Săn thì khác. Chàng nói: “tới con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng ko thèm đâm nữa là, tới con trâu của nhà ngươi trong chuồng ta cũng ko thèm đâm nữa là”. Ý thức đó chỉ có thể có ở một tâm hồn cao thượng và một sức mạnh vững vàng.
Bước vào trận chiến, người đọc lại càng thêm khâm phục tài năng và sức mạnh của vị tù trưởng đầu đội khăn kép, vai mang túi da này. Trong lúc Mtao Mxây múa khiên lạch xạch như quả mướp, hắn lại được cậu, được bác, được Thần Rồng dạy múa khiên đánh võ thì Đăm Săn tự học tất cả. Vậy nhưng chàng đã tự rèn cho mình một sức mạnh và tài năng làm trời long núi lở. Đăm Săn múa khiên một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh… vượt một đồi lồ ô, chàng chạy vun vút… Chàng ko chỉ mạnh mẽ về thể chất nhưng còn nhanh trí vô cùng. Mtao Mxây bảo Hơ Nhị quăng cho miếng trầu, hắn chưa kịp đớp lấy Đăm Săn đã nhanh hơn đón được từ đó sức mạnh của chàng tăng lên gấp bội. Người người hùng toàn tài toàn trí ko khỏi khiến lòng ta trằm trồ thán phục.
Sự tài giỏi, trí năng của Đăm Săn ko chỉ được người người yêu quý. Con người đó còn được thần linh hết lòng hỗ trợ. Sự thần thánh hoá cụ thể Đăm Săn được Trời giúp diệt Mtao Mxây cũng chỉ là một cách để bộc bạch lòng yêu quý con người siêu phàm này.Giết mổ chết Mtao Mxây, Đăm Săn ko giết mổ chóc thêm người nào. Chàng trình bày sự phúc hậu, nhân ái trong tiếng gọi tôi tớ quân thù về với mình. Kẻ mạnh thường khiến người khác phải sợ nhưng ở đây, trong đoạn trích này, sức mạnh của Đăm Săn lại được yêu quý. Bởi ở Đăm Săn ko chỉ có sức mạnh của thể chất nhưng còn ánh lên vẻ đẹp của sức mạnh trong tâm hồn.
Ở những người người hùng ngoài chiến trường, sa trường thường toát lên vẻ gân guốc, khô khan và cứng nhắc. Nhưng tới với Đăm Săn ta ko khỏi ngạc nhiên, thích thú với vẻ ngoài vừa mạnh mẽ vừa xinh tươi của chàng. Mình chàng quấn tấm mền chiến, khoác áo chiến. Chân chàng bắp bằng xà ngang, đùi bằng ống bễ. Mắt chàng sáng long lanh – ánh sáng của trí tuệ, của sức mạnh, của lòng dũng cảm. Và có một cụ thể rất ấn tượng tóc (chàng) thả dài trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa’. Kế bên cái đẹp của sự gan góc, can trường ở Đăm Săn vẫn có những nét thật mềm mại, đáng mến.
Yêu quý, khâm phục vẻ đẹp của người người hùng Đăm Săn khiến ta thấy tự hào, trân trọng hơn về ông cha, về quá khứ của tổ tiên người Ê đê. Hình ảnh của những Đăm Săn, Xinh Nhã… đã đứng dậy một thời kì xa xưa âm vang tiếng cồng chiêng, vang vọng tiếng voi gầm… và vẻ vang tiếng những con người người hùng đi mở đất cho tập thể, dân tộc.
Phân tích vẻ đẹp của nhân vật Đăm Săn ngắn gọn
Bài văn mẫu 1:
Sở dĩ xảy ra trận chiến này là do Mtao Mxây đã cướp Hơ Nhị – vợ của Đăm Săn. Đối với người Ê-đê theo cơ chế mẫu hệ, việc bị quân thù cướp mất vợ là 1 nỗi sĩ nhục của cả tập thể. “Thắng lợi Mtao Mxây” là lần thứ hai Đăm Săn fải tranh đấu với quân thù để chứng tỏ sự hùng mạnh của Đăm Săn. Chàng fải đương đầu với quân thù hung hãn và cũng có sức mạnh phi thường ko kém. Hàng loạt những hình ảnh so sánh trong đoạn trích cho thấy sự tương phản giữa Đăm Săn với quân thù, làm nổi trội lên sự hào hùng của chàng và sự thảm hại của Mtao Mây. Đó chính là nét rực rỡ trong nghệ thuật đoạn trích này, tôn vinh vẻ đẹp người người hùng Đăm Săn.
Vẻ đẹp Đăm Săn hiện rõ ngay từ lúc chàng bước chân vào lãnh địa của Mtao Mxây. Tù trưởng Sát hung bạo, du kiêu ngạo ngạo mạn nhưnng cũng phải e ngại sự hiện diện của Đăm Săn. Hình ảnh Đăm Săn cùng những người bạn đồng minh của chàng hiện lên dưới mắt quân thù thật hùng dũng với “khố màu sặc sỡ, đầu đội khăn đẹp” cùng khí thế hừng hực ” Gươm sáng như mặt trời. Thân mình ở trần như quả dưa, ở thế chờ sẵn như con sóc. Mắt sáng gấp đôi gấp ba mắt thường”. Hình ảnh so sánh thật đặc trưng đã làm đậm nét phi thường của người người hùng, Tư thế đó lại gắn liền hành động thánh thức “chặt ống tre thành ba khúc, xô đổ hàng rào” hàm chứa sức mạnh tuyệt luân của chàng. Lúc giáp chiến cùng Đăm Săn, dù Mtao Mxây cũng rất hùng dũng nhưng vẫn lộ ra sự sợ hãi trc Đăm Săn. Lời nói của hắn với chàng lộ ra sự hèn nhát ” đừng đâm ta lúc ta đang xuống nhé”. Đáp lại, Đăm Săn đã bộc lộ sự khinh bỉ quân thù bằng tư thế đường hoàng của mình: ” Sao ta lại đâm ngươi lúc ngươi đang đi xuống nhỉ? Ngươi xem, tới con lợn nái của nhà ngươi dưới đát, ta cũng ko thèm đâm nữa là!”.
Cuộc đối đầu của Đăm Săn với Mtao Mxây là cuộc đối đầu giữa 2 tù trưởng hùng dũng. Phẩm chất người hùng theo cách nhìn sử thi là ở sự thắng lợi bằng sức mạnh và sự dũng cảm. cuộc đối đầu tử sinh đó ko có chỗ dung thân cho kẻ nào hèn nhát. Trong tình cảm tôn vinh người người hùng của buôn làng, mọi cử chỉ, tiếng nói, hành động của Đăm Săn đều nổi trội, vượt trội hơn quân thù. Chúng ta cùng đc chứng kếin màn thi tài múa khiên thú vị: Mtao Mxây trình bày sự khuếch khoác lúc lời nói của hắn được chứng minh bằng ” tiếng khiên lộc cộc, lộp cộp như tiếng mướp đập vào nhau”, còn Đăm Săn đã dập tắt khí nhuệ của hắn bằng sức mạnh phi thường trong màn múa khiên lạ mắt. Tiếng nói sử thi phô trương sức mạnh áy ngang sức mạnh của tự nhiên: ” Một bước nhảy, chàng qua mấy đồi tranh… nghiêng ngả”. Lần múa khiên thứ hai của cháng còn gớm ghê hơn bởi dồn chứa sức mạnh trừng trị lên Mtao Mxây. Sức mạnh của Đăm Săn có được còn nhờ sự trợ lực của người vợ H Nhị lúc nàng ném trầu và thuốc cho chàng để sức lực chàng tăng lên gấp bội.
Đăm Săn ko hề đơn độc trong trận chiến vì danh dự này. Chính nghĩa thuộc về chàng lúc các tù trưởng bạn hùng mạnh giúp chàng giành lại sức bà xã quý. Đồng thời, chàng còn được sự trợ giúp của ông Trời. Người người hùng sử thi luôn có mối wan hệ với lực lượng siêu nhinê. Trời đã giúp chàng đánh rơi áo giap của Mtao Mxây. Lúc ko còn giáp sát, hắn thật thảm hại và hèn nhát. Đăm Săn kết liễu quân thù trong sự cầu xin 1 cách nhục nhã của Mtao Mxây. Đòi lại danh dự, giành lại được vợ, chính nghĩa đã thuộc về Đăm Săn. Chiến thằng được tôn vinh cùng việc Đăm Săn được sở hữu tất cả tài sản, dan làng, tôi tớ của Mtao Mxây. Hình ảnh trong sử thi đc mô tả với quy mô hoành tráng: mọi người yêu nguyện theo Đăm Săn đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến mối. Chàng thêm quyền uy, thêm nhiều rán núm, chiêng bằng – tài sản trở thành biểu tượng sức mạnh tuyệt đối của người người hùng.
Chính vì thế, để xứng đáng với chiến công cũng phải có 1 tiệc mừng thắng lợi thật kỳ vĩ. Lời kêu gọi của Đăm Săn có sức mạnh hiệu triệu như 1, bởi chàng đem lại niềm vinh quang thắng lợi phóng khoáng cũng là để tôn vinh xứng đáng: ” Hãy đi lấy rượu bắt trâu! … Rượu bảy ché, trâu 7 con … ko còn người nào bì kịp.”. Nổi trội giữa đám đông hoan lạc đó thế tất phải là người người hùng Đăm Săn – tù trưởng hùng mạnh ít người nào sánh kịp. Ngay cả trong ko khí yên bình của tập thể, vẻ đẹp đó vẫn nổi trội từ ngoại hình cho tới hành động: mái tóc dài cuồn cuộn thả xuống … ko bao giờ thấy no. Hơn thế nữa, tiếng nói phóng đại của sử thi so sánh chàng ngang sức manh thần linh: “Oai linh tới tận thần núi phía Đông, tới tận thần núi phía Tây”. Hình ảnh Đăm Săn sau chiến công này đc mô tả phóng đại và như 1 điệp khúc vang vọng niềm tự hào về người người hùng tiêu biểu của tập thể: “Và người ta bàn tán ko ngừng… trong lòng mẹ”. Vẻ đẹp đó chỉ có thể xuất hiện trong sử thi người người hùng, chỉ có tiếng nói sử thi mới đem lại những vẻ đẹp lạ mắt tới như thế.
Bài văn mẫu 2:
Từ bao đời nay, người Ê-đê đã cùng quây quần bên bếp lửa, nghe ko biết chán từ đêm này sang đêm khác khan Đăm Săn, bài ca về người tù trưởng người hùng của dân tộc mình với những chiến công hiển hách trong xây dựng tăng trưởng buôn làng và bảo vệ tập thể chống lại bao quân thù hung hãn. Trong những chiến công lừng lẫy đó, ngây ngất lòng người vẫn là đoạn Thắng lợi Mtao Mxây, chứng tỏ tài năng, khả năng, lòng dũng cảm phi thường và sức mạnh vô địch của Đăm Săn.
Sở dĩ xảy ra trận chiến này là do Mtao Mxây (tù trưởng sắt) đã cướp Hơ Nhị – vợ của Đăm Săn. Đối với người Ê-đê theo cơ chế mẫu hệ, việc bị quân thù cướp mất vợ là một nỗi sỉ nhục của cả tập thể. Thắng lợi Mtao Mxây là lần thứ hai Đăm Săn phải tranh đấu với quân thù để giành lại sức vợ, chứng tỏ sự hùng mạnh của Đăm Săn. Chàng phải đương đầu với quân thù hung bạo và cũng có sức mạnh phi thường ko kém. Hàng loạt những hình ảnh so sánh trong đoạn trích cho thấy rõ sự tương phản giữa Đăm Săn với quân thù, làm nổi trội lên sự hào hùng của chàng và sự thảm hại của Mtao Mxây. Đó chính là nét rực rỡ trong nghệ thuật đoạn trích này, tôn vinh vẻ đẹp người người hùng Đăm Săn.
Vẻ đẹp Đăm Săn hiện rõ ngay từ lúc chàng bước chân vào lãnh địa của Mtao Mxây. Tù trưởng Sắt hung bạo dù kiêu ngạo ngạo mạn cũng luôn phải dè chừng sự hiện diện của chàng. Hình ảnh Đăm Săn cùng những bằng hữu đồng minh của chàng hiện lên dưới mắt quân thù thật hùng dũng với khố màu sặc sỡ, đầu đội khăn đẹp cùng khí thế hừng hực. Gươm sáng như mặt trời. Thân mình ở trần như quả dưa, ở thế chờ sẵn như con sóc. Mắt sáng gấp đôi gấp ba mắt thường. Hình ảnh so sánh thật đặc trưng đã làm đậm nét phi thường của người người hùng. Tư thế đó lại gắn liền hành động thử thách chặt ống tre thành ba khúc, xô đổ hàng rào hàm chứa sức mạnh tuyệt luân của chàng. Lúc giáp chiến cùng Đăm Săn, dù tiếng nói sử thi mô tả Mtao Mxây cũng rất đẹp, rất hùng dũng nhưng vẫn lộ ra sự khiếp nhược trước Đăm Săn. Lời nói của hắn với chàng lộ ra sự hèn nhát: Ngươi ko được đâm ta lúc ta đang đi xuống đó, nghe. Đáp lại Đăm Săn đã bộc lộ sự khinh bỉ quân thù bằng tư thế tử tế của mình: Sao ta lại đâm ngươi lúc ngươi đang đi xuống nhỉ? Ngươi xem, tới con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta củng ko thèm đâm nữa là.
Cuộc đối đầu của Đăm Săn với Mtao Mxây là cuộc đốì đầu giữa hai tù trưởng hùng dũng. Phẩm chất người hùng theo cách nhìn sử thi là ở sự thắng lợi bằng sức mạnh và sự dũng cảm. Cuộc đối đầu tử sinh đó ko có chỗ dung thân cho kẻ nào hèn nhát hơn. Trong tình cảm tôn vinh người người hùng của buôn làng, mọi cử chỉ, tiếng nói, hành động của Đăm Săn đều nổi trội, vượt trội hơn quân thù. Chúng ta cùng được chứng kiến màn thi tài mùa khiên thú vị: Mtao Mxây trình bày rõ sự khuếch khoác lúc lời nói của hắn được minh chứng bằng tiếng khiên kêu lộc cộc, lạch xạch như tiếng những quả mướp khô, còn Đăm Săn đã dập tắt nhuệ khí của hắn bằng sức mạnh phi thường trong màn múa khiên lạ mắt. Tiếng nói sử thi phô trương sức mạnh đó ngang sức mạnh tự nhiên: Một bước nhảy, chàng vượt qua mấy đồi tranh. Một bước lùi, vượt qua mấy đồi mía. Tiếng gió khiển rít vù vù như dông bão, cây cối nhà cửa ở xung quanh củng nghiêng ngả. Lần múa khiên thứ hai của chàng còn gớm ghê hơn bởi dồn chứa sức mạnh trừng trị Mtao Mxây. Sức mạnh Đăm Săn có được còn nhờ sự trợ lực của người vợ Hơ Nhị lúc nàng ném trầu và thuốc cho chàng để sức lực tăng lên gấp bội.
Đăm Săn ko hề đơn độc trong trận chiến vì danh dự này. Chính nghĩa thuộc về chàng lúc các tù trưởng bạn hùng mạnh giúp chàng giành lại sức bà xã quý. Đồng thời, chàng còn được sự trợ giúp của ông trời. Người người hùng sử thi luôn có mối quan hệ với lực lượng siêu tự nhiên. Trời đã giúp chàng đánh rơi áo giáp của Mtao Mxây. Lúc ko còn áo sắt, hắn thật thảm hại và hèn nhát lúc tuần tự chạy trốn vào chuồng heo, chuồng trâu, lúc sắp chết lại buông ra những lời hèn nhát, ông Trời chỉ nhập vai trò hỗ trợ Đăm Săn, còn chính chàng mới là người kết liễu quân thù, đòi lại danh dự, cướp lại sức vợ được trời tác thành. Giết mổ Mtao Mxây, chính nghĩa thuộc về Đăm Săn. Thắng lợi được tôn vinh cùng với việc Đăm Săn được sở hữu tất cả tài sản, dân làng, tôi tớ của hắn. Quyền sở hữu này là đặc trưng gắn với thời kì chuyển từ công xã thị tộc sang chiếm hữu nô lệ, làm nên vinh quang của người người hùng. Do đó hình ảnh trong sử thi được mô tả với quy mô hoành tráng: mọi người yêu nguyện theo Đăm Sản đông như bầy hươu nai, lố nhố như đàn kiến cánh, như bầy kiến đen, như đàn mối trắng. Chàng thêm quyền uy, thêm nhiều chiêng núm, chiêng bằng – tài sản trở thành biểu tượng sức mạnh tuyệt đối của người người hùng.
Chính vì thế, để xứng đáng với chiến công cũng phải có một tiệc ăn mừng thắng lợi thật kì vĩ. Lời kêu gọi của Đăm Săn có sức mạnh hiệu triệu muôn người như một, bời chàng đem lại niềm vinh quang thắng lợi, đem lại sự bình yên cho bến nước buôn làng. Lễ cúng mừng thắng lợi phóng khoáng cũng là để tôn vinh xứng đáng: Hãy lay bảy chung rượu, bảy con trâu đực, bảy con heo thiến để cúng cho Đăm Săn này đã thắng lợi Mtao Mxây, để ta được như cây cổ thụ cao vút. Dấu ấn tâm linh sau thắng lợi cho thây Trời đứng về phía Đăm Săn. Ko khí hội còn nô nức tưng bừng với chiêng trống vang lừng khiên vỡ cả sàn nhà, làm bay mái tranh lợp nhà, con khỉ con vượn mải nghe nhưng quên đi hái trái cây, những con voi và con tê ngưu củng phải lắng tai nhưng quên cả cho con bú. Nổi trội giữa đám đông hoan lạc đó thế tất phải là người người hùng Đăm Săn – tù trưởng hùng mạnh ít người nào sánh kịp. Ngay cả trong ko khí yên bình của tập thể, vẻ đẹp đó vẫn nổi trội từ ngoại hình tới hành động: mái tóc dài cuồn cuồn thả xuống một cái chiêng, uống rượu ko bao giờ say, ăn uống ko bao giờ thấy no. Hơn thế nữa, tiếng nói phóng đại của sử thi đã so sánh chàng ngang sức mạnh thần linh: Oai linh vang tới tận thần núi phía Đông, tới tận thần núi phía Tây. Hình ảnh Đăm Săn sau chiến công này được mô tả phóng đại và như một điệp khúc vang vọng niềm tự hào về người người hùng tiêu biểu của tập thể: Và người ta bàn tán ko cùng, rằng Đăm Săn quả thực là một tù trưởng dũng cảm, ko bao giờ chịu lùi bước. Chàng ta mang chăn choàng trên vai, tay đeo vòng, cầm gươm chạm trổ sắc bén. Đăm Săn hùng cường ngay từ trong lòng mẹ, vẻ đẹp đó chỉ có thể xuất hiện trong sử thi người hùng, chỉ có tiếng nói sử thi mới đem lại những vẻ đẹp lạ mắt tới thế.
Đoạn trích đã đem lại cho ta những cách nhìn lạ mắt về người người hùng Đăm Săn trong chiến công bảo vệ buôn làng, đem lại bình yên cho bến nước, lời kể chuyện quyến rũ cùng tiếng nói mô tả phô trương tạo được dấu ấn rực rỡ, chứa đựng những trị giá nhân văn đặc trưng của sử thi. Sử thi người hùng Đăm Săn quả thực đã tạo nên ý thức và tình cảm tập thể vững chắc của dân tộc Ê-đê, thành di sản quý báu của Tây Nguyên và dân tộc Việt Nam, ghi lại thời đại sử thi rực rỡ với vẻ đẹp một đi ko trở lại.
Sơ đồ tư duy phân tích nhân vật Đăm Săn
Sơ đồ tư duy phân tích nhân vật Đăm Săn
Nghệ thuật mô tả nhân vật Đăm Săn
Nhân vật Đăm Săn được mô tả với văn pháp mô tả phóng đại, sử dụng nghệ thuật xây dựng trùng điệp của ngôn ngữ, cũng như nghệ thuật tạo hình. Tác dụng của biện pháp nghệ thuật này là để làm tăng lên khả năng biểu thị về tiếng nói, cũng như làm tăng lên vẻ đẹp hình tượng của nhân vật Đăm Săn.
Tham khảo thêm:
Trên đây chúng tôi đã giới thiệu tới bạn những bài phân tích nhân vật Đăm Săn trong Thắng lợi Mtao Mxây hay nhất, tham khảo thêm nhiều tài liệu học tập hữu ích khác có đầy đủ tại chuyên trang của chúng tôi.
► CLICK NGAY nút TẢI VỀ dưới đây để tải bản Full PDF/Word của tài liệu nha!
Bạn thấy bài viết Văn mẫu lớp 10: Phân tích nhân vật Đăm Săn trong Thắng lợi Mtao Mxây có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Văn mẫu lớp 10: Phân tích nhân vật Đăm Săn trong Thắng lợi Mtao Mxây bên dưới để thpttranhungdao.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Văn học
Nguồn: thpttranhungdao.edu.vn
#Văn #mẫu #lớp #Phân #tích #nhân #vật #Đăm #Săn #trong #Chiến #thắng #Mtao #Mxây
Trả lời