Tiếp theo nhà Lý (1009 – 1225), nhà Trần (1226 – 1400) là một triều đại kéo dài 174 năm. Ngay lúc nhà Trần được thành lập, đã kết thúc tình trạng tao loạn cuối thời Lý, khôi phục và củng cố chính quyền trung ương, lập lại trật tự chính trị – xã hội. Sau đó, vào nửa sau thế kỷ 13, nhà Trần đã lãnh đạo quân dân Đại Việt tạo thành một vũ công chói lọi trong ba cuộc kháng chiến chống quân Mông Cổ (1258, 1285, 1287-1288).
Trong nội dung bài viết này, chúng tôi sẽ san sẻ nội dung về Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần nhằm giúp độc giả có thêm những thông tin hữu ích lúc tìm hiểu về nhà nước thời Trần.
Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần
Từ sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần Các nhận xét sau có thể được thực hiện:
Tổ chức bộ máy nhà nước rất chặt chẽ, cụ thể, quyền lực của vua càng mạnh thì cấp dưới càng dễ kiểm soát.
Thời Trần, Vua là người nắm mọi quyền hành, nhưng trên mình còn có Thái Thượng Hoàng – cơ chế lưỡng quyền, hoàn toàn xác nhận sự tồn tại của hai Vua, phân chia quyền lực quản lý tổ quốc. Thời Trần, mọi chức vụ quan trọng trong triều cũng được ủy quyền các hoàng thân quốc thích. Vì vậy, nhà Trần nắm chắc mọi công việc trọng yếu trong triều đình, quyền lực tập trung vào tay nhà nước trung ương; Cơ chế quân chủ tập trung được củng cố thêm một bước.
Bộ máy địa phương: Trải qua hai lần cải cách, bộ máy chính quyền nhà Trần được phân thành 5 cấp: lộ – phủ – châu – huyện – xã. Thời Trần, các quan được phong tước vương hoặc tước quận vương, còn các quan văn, võ có các bậc như Quốc công, tước Hầu, v.v.
Ưu điểm và hạn chế của bộ máy nhà nước thời Trần
Thứ nhất: Ưu điểm
– Tất cả các chức vụ chính thức thời Trần đều ủy quyền các hoàng thân quốc thích. Do đó, quyền lực tập trung vào tay nhà nước trung ương, củng cố sự ổn định của vương triều, đảm bảo sự thống nhất của dòng tộc, và bảo vệ sự ổn định của ngai vàng.
– Bộ máy hành chính đã trình bày tính chất thân dân. Nhà nước ko thu thuế theo hộ gia đình nhưng mà coi tập thể làng xã như một tập thể để thu thuế. Nhà Trần có cơ chế thái ấp, trang viên là hình thức sở hữu đặc trưng của từng lớp quý tộc. Trang viên là vùng đất vua ban cho quý tộc, trên danh nghĩa thuộc quyền sở hữu của nhà nước và triều đình hoàn toàn có quyền lấy của người này và trao cho người khác.
Các nhà quý tộc có quyền sử dụng đất đai và hưởng các huê lợi từ đất đai cũng như thu thuế, xây dựng cung điện trên đó,… Do tính chất hạn chế của việc cướp đoạt đất đai, trang viên đã ko thể tăng trưởng. cát đi trái lại chính phủ. Ngoài ra, hình thức trang trại cũng tăng trưởng mạnh mẽ.
Trong suốt hàng trăm năm tồn tại, các vương quốc và trang viên có ý nghĩa chính trị lớn. Họ đã góp phần xây dựng triều đình thống nhất và kết đoàn, góp phần giữ vững nền độc lập dân tộc.
Nhờ đó, xã hội thời Trần vẫn duy trì được sự ổn định về kinh tế, quá trình phân hóa giữa công hữu và tư hữu, giữa quyền lực nhà nước với quý tộc quan liêu và bình dân làng xã.
Thứ hai: Hạn chế
– Sự trao quyền của giai cấp hoàng tộc, quý tộc vẫn tiềm tàng nguy cơ phân quyền.
Thời Dụ Tông, nhà Trần lâm vào tình trạng khủng hoảng trầm trọng, tranh chấp nội bộ về cơ chế trang viên và thái ấp bị đẩy lên cao trào. Từng lớp quý tộc Trần ngày càng thoái hóa, biến chất, nông nô, nô lệ bị áp bức, bóc lột, nổi dậy. Đồng thời, thiên tai liên tục xảy ra khiến sản xuất đình trệ, nhân dân khốn đốn.
Tranh chấp xã hội ngày càng tăng thêm đã làm bùng lên các cuộc nổi dậy của nông dân, đòi quyền trở thành nông dân tự do.
Không những thế, từng lớp quý tộc bị tha hóa về trình độ, năng lực và phẩm hạnh. Vua Trần ở thời kỳ cuối ko biết tuyển mộ thiên tài, lúc bị Chiêm Thành xâm lược, ko người nào địch nổi nhưng mà phải dựa vào tướng sĩ ngoài hoàng tộc.
– Cơ chế hôn nhân đồng giới. Thời Trần, có hàng loạt bộc lộ của sự ngu dân, đen tối của bọn thống trị. Cơ chế quân chủ quý tộc từ đó bị khủng hoảng trầm trọng, cản trở sự tăng trưởng của tổ quốc.
– Cơ cấu tổ chức bộ máy hành chính nhà nước manh mún, cơ chế quân chủ quan liêu trung ương hạn chế yêu cầu phải thay đổi để tăng trưởng. Việc Hồ Quý Ly cải cách, thay thế cơ chế quân chủ quý tộc bằng cơ chế quân chủ chuyên chế mới là hoàn toàn đúng mực và cần thiết.
So sánh bộ máy nhà nước thời Trần và thời Lý
Thứ nhất: Điểm tương đồng
Vua là người đứng đầu tổ quốc, nắm mọi quyền hành. Phụ tá của vua bao gồm các quan văn võ.
– Tổ chức nhà nước theo cơ chế quân chủ trung ương.
– Những vị trí trung tâm quan trọng do những người thân cận, cùng huyết thống nắm giữ.
– Tổ chức quản lý của bộ máy nhà nước được phân thành các ngành như nhau.
Thứ hai: Sự khác lạ
– Nhà Trần thực hiện cơ chế quân chủ Thái hoà, cha con trị nước. Nhưng thời Lý chỉ có Vua là người đứng đầu.
– Thời Trần có thêm một số quan lại trông coi việc sản xuất.
– Thời Lý chia tổ quốc thành 24 lộ, thời Trần thu hẹp còn 12 lộ để dễ quản lý. Các đơn vị hành chính từ cấp lộ tới cấp xã thời Trần khác với thời Lý:
Nhà Lý | Nhà Trần |
– Chia cả nước thành 24 lộ, phủ, ở miền núi gọi là châu. – Đứng đầu là các tri phủ, tri châu ủy quyền con cháu vua hoặc các quan lớn cai quản. | – Chia cả nước thành 12 lộ – Tiên phong là các chánh, phó An Phú. Từ châu tới huyện, xã có người đứng đầu (tri phủ, tri châu, tri huyện, quan xã). |
Qua san sẻ về Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần Mong rằng độc giả đã có thêm những thông tin hữu ích cho mình lúc tìm hiểu về nhà nước nhà Trần, bài viết rất mong thu được những san sẻ và đóng góp của các bạn!
Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Giáo dục
Trả lời