“Nỗi thương mình” đã tái tạo sống động nhưng cũng đầy xót xa về tâm trạng cực khổ của Thúy Kiều lúc phiêu bạt tới chốn phong trần. Bài phân tích đoạn trích Nỗi thương mình trong truyện Kiều giúp các em cảm thu được nỗi niềm thương xót cho phận mình của Thúy Kiều, qua đó còn thấy được tấm lòng đồng cảm, xót thương của thi sĩ Nguyễn Du với những con người xấu số.
Đề bài: Anh/chị hãy Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình, trích Truyện Kiều của Nguyễn Du
Mục Lục bài viết:
I. Dàn ý cụ thể
1. Mở bài
2. Thân bài
3. Kết bài
II. Bài văn mẫu
1. Bài mẫu số 1
2. Bài mẫu số 2
3. Bài mẫu số 3
Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du
I. Dàn ý Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du (Chuẩn)
1. Mở bài
Giới thiệu bối cảnh của đoạn trích Nỗi thương mình.
2. Thân bài:
a. Quang cảnh thanh lâu trụy lạc, phóng túng:
– “bướm lả ong lơi” gợi ra viễn cảnh vô cùng dung tục, ví kỹ nữ như là những bông hoa tươi đẹp, còn khách làng chơi lại tựa như loài ong loài bướm, lơi lả, ngả nghiêng hết vờn đóa hoa này, lại chạm tới bông hoa kia, hết sức tạp nhạp, lộn lạo và hoang đường.
– Hương rượu nồng quyện với mùi hương phấn dung tục với “cuộc say đầy tháng”, với sự khoái cảm của “trận cười suốt đêm”, nam nữ thâu hoan ko kể ngày đêm, ồn ĩ, náo nhiệt và trụy lạc.
– Hình ảnh “dìu dặt” nam nữ cười đùa, ngả ngớn, đầu sát bên đầu, má ấp bên má tựa như lá với gió, cành với chim.
– Khắc họa hình ảnh khách làng chơi bằng các điển tích, điển cố, nhân vật trong lịch sử như Tống Ngọc, Tư Mã Tương Như.
b. Nỗi đau và tâm trạng của Thúy Kiều:
– “Lúc tỉnh rượu lúc tàn canh/Giật thót lại thấy thương mình xót xa”: Ý thức về thân phận bọt bèo, giật thột, sững sờ nhìn lại tấm thân tàn, nhưng mà tự thấy xót xa, thương cảm.
– “Lúc sao phong gấm rủ là”, là nhắc về cuộc sống êm đềm trướng rủ màn che thuở trước. Còn Kiều hiện thời buộc phải đương đầu với một cuộc sống cũng trướng rủ màn che đấy, nhưng lại chìm trong những tháng ngày sắc dục, buôn phấn bán hương.
– Kiều tự nhận thấy bản thân mình ứng với mấy chữ “tan tác như hoa giữa đường”, vốn là đóa mẫu đơn cao quý, trong sạch, cuối cùng lại bị giày đạp ko tiếc thương, chỉ còn lại bộ dạng tàn tạ, nhơ nhuốc.
– Khuôn mặt phải ngày ngày chường ra cho kẻ Bắc người Nam, nhắm nhía, bình phẩm, phải “dày gió dạn sương” ôm ấp nam tử như người yêu, điệu bộ thướt tha, ngả ngớn, chiều lòng.
– Lời thở than đau xót “Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!”, là ý thức của nàng về tấm thân tàn tạ, rẻ mạt của mình.
=> Cuộc sống tủi nhục, nhục nhã đớn đau tột cùng về cả thể xác và ý thức của nàng Kiều.
c. Vẻ đẹp tâm hồn Thúy Kiều:
– Thế nhưng dẫu cuộc đời có giày đạp, vùi dập phận liễu yếu đào tơ, thì Kiều vẫn mạnh mẽ kiên cường, giữ vững cho mình cốt cách thanh cao, tinh khiết. Dẫu bốn bề chốn thanh lâu nơi nào cũng “mây Sở mưa Tần” thì nàng cũng chẳng buồn để tâm tới, những thú vui hoan lạc, tầm thường đấy
– “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/Người buồn cảnh cũng vui đâu bao giờ?”, để diễn tả đúng cái hoàn cảnh oái oăm, buồn tủi của Thúy Kiều.
– “Đòi phen nét vẽ câu thơ/Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa”, trình bày hoàn cảnh trêu ngươi của Thúy Kiều, nàng vốn là người thông minh, sắc sảo ca từ thơ phú âm luật có cái nào nhưng mà ko thông, nhưng nhìn viễn cảnh trước mắt, lại nhìn tới số phận bọt bèo của mình thì những thứ nhưng mà nàng thích thú trước đây cũng trở thành tẻ nhạt, ngao ngán.
– “Người nào tri kỉ đó mặn nhưng mà với người nào” nỗi trằn trọc về một người có thể thiếu hiểu, xót thương, mong mỏi thoát khỏi chốn phong trần. Điều đó càng làm cho Kiều trở thành chán nản, xót xa tới tột cùng.
3. Kết bài:
Nêu cảm tưởng.
II. Bài văn mẫu Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du
1. Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du, mẫu số 1 (Chuẩn)
Trong dòng chảy văn học trung đại, mỗi nhà văn, thi sĩ đều góp phần làm nên dung mạo của nền văn học Việt Nam qua nhiều tác phẩm xuất sắc thuộc nhiều thể loại không giống nhau. Và lúc nhắc tới Đại thi hào dân tộc Nguyễn Du, độc giả mọi thế hệ ko thể ko nhắc tới tác phẩm “Truyện Kiều”. Đọc những trang Kiều, người đọc như thấm thía nỗi đau nhưng mà Kiều phải chịu đựng nhưng ẩn sau đó chính là vẻ đẹp tâm hồn, tư cách của nàng. Có thể nói, đoạn trích “Nỗi thương mình”, trích từ câu 1229 tới câu 1248 là một minh chứng tiêu biểu cho điều đó.
Bốn câu thơ mở đầu đoạn trích “Nỗi thương mình” như đã vẽ lên trước mắt người đọc tình cảnh oái oăm, đáng thương của Thúy Kiều.
Biết bao bướm lả ong lơi,
Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm
Dặt dìu lá gió cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh.
Với những hình ảnh mang đậm tính ước lệ, tượng trưng “bướm lả ong lơi”, “cuộc vui”, “trận cười” đã gợi lên cuộc sống xô bồ, tấp nập suốt ngày đêm nơi chốn thanh lâu. Ở nơi đó luôn tràn trề tiếng cười với những trò sắm vui tiêu khiển, những cuộc rượu say sưa. Thêm vào đó, tác giả đã khôn khéo sử dụng các điển cố, điển tích “Tống Ngọc” và “Trường Khanh” để chỉ những người phong túc, ăn chơi ở chốn thanh lâu. Những hình ảnh đấy đã cho thấy cuộc sống đầy bẽ bàng, tủi khổ của Thúy Kiều ở chốn thanh lâu, suốt ngày đêm phải tiếp khách, trở thành người sắm vui cho những vị khách phong túc, đa tình ghé qua nơi đây.
Trước tình cảnh đầy trớ trêu nơi chốn thanh lâu, trong Thúy Kiều luôn hiện lên bao nỗi niềm đớn đau, xót thương cho thân phận, cuộc đời của mình.
Lúc tỉnh rượu lúc tàn canh,
Giật thót mình lại thương mình xót xa.
Câu thơ “Lúc tỉnh rượu, lúc tàn canh” đã mở ra thời kì đêm tối, lúc những cuộc vui đã tàn, đó là thời khắc hiếm hoi Kiều được sống là chính mình, đối diện với chính mình cùng bao nỗi niềm, suy tư, trằn trọc. Trong chính khoảnh khắc ít ỏi đấy, Kiều “giật thột” bởi sự sững sờ, thảng thốt trước thực tại cuộc sống của mình. Để rồi, sau cái giật thột đấy chính là nỗi thương mình, xót xa cho chính bản thân mình và nỗi thương mình, sự xót xa đấy của Kiều xét tới cùng chính là sự tự ý thức về tư cách của Thúy Kiều. Trong nỗi niềm xót xa, sự độc thân tới tột cùng đấy, Thúy Kiều đã đi tìm nguyên nhân để lí giải chúng.
Lúc sao phong gấm rủ là,
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân.
Nghệ thuật đối đã được tác giả sử dụng thành công thông qua việc sử dụng hàng loạt các hình ảnh đối lập nhau, giữa một bên là “phong gấm rủ là” gợi những tháng ngày quá khứ êm đềm, hạnh phúc với một bên là những hình ảnh “tan tác”, “hoa giữa đường”, “dày gió dạn sương”, “bướm chán ong chường” để gợi lên ngày nay phũ phàng, bị giày đạp, vùi dập. Trình bày sự đối lập giữa quá khứ với ngày nay, tác giả Nguyễn Du đã tô đậm cuộc sống cùng tâm trạng ê chề, nhục nhã, ngao ngán của Thúy Kiều trong hoàn cảnh đầy trớ trêu. Thêm vào đó, với việc sử dụng hàng loạt từ để hỏi “lúc sao”, “giờ sao”, “mặt sao”, “thân sao” đã tạo nên giọng điệu chất vấn, Thúy Kiều như đang tự hỏi, tự dằn vặt chính bản thân mình. Trong nỗi niềm đau xót, đầy giày vò đấy, Thúy kiều đã nhận thức rõ sự đối lập đau xót và chua chát giữa ta và người.
Mặc người mưa Sở mây Tần
Những mình nào biết có xuân là gì.
Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình để thấy được hoàn cảnh oái oăm và tâm trạng cực khổ của nàng Kiều
Ko chỉ đối lập giữa cuộc sống ở quá khứ và ngày nay, nhưng mà giờ đây, trong Thúy Kiều còn hiện hữu rõ nét sự đối lập giữa cảnh vật bên ngoài với nỗi niềm tân trạng của chính mình. Thảm kịch đấy của Thúy Kiều được trình bày rõ nét trong những tám câu thơ cuối của đoạn trích.
Đòi phen gió tựa hoa kề
Nửa rèm tuyết ngậm bốn bề trăng thâu.
Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ?
Đòi phen nét vẽ câu thơ,
Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa
Vui là vui gượng gập kẻo là
Người nào tri kỉ đó mặn nhưng mà với người nào?
Cuộc sống nơi chốn thanh lâu ở quang cảnh bên ngoài với đầy đủ những nét thanh cao, tao nhã, phong túc được tác giả tái tạo lại thông qua các hình ảnh giàu sức gợi “gió tựa hoa kề”, “tuyết ngậm”, “trăng thâu”, “nét vẽ”, “câu thơ”, “cung cầm”, “nước cờ”. Nhưng ẩn sâu bên trong đó là thực chất phũ phàng và đầy xót xa, đầy tủi nhục và nhơ nhớp. Và bởi vậy, cảnh vật ở nơi đây đối với Thúy Kiều chính là một sự giả tạo và nàng ko thể tìm thấy bầu bạn, ko thể tìm thấy tri kỉ và nàng thờ ơ với mọi thứ xung quanh mình. Đặc trưng, với nghệ thuật tả cảnh ngụ tình, tác giả Nguyễn Du đã cho thấy tâm trạng của Thúy Kiều lúc sống ở nơi đây, đó chính là sự gượng gập gạo, tự thương, tự xót xa cho số phận của chính mình. Đặc trưng, tâm trạng đớn đau như xé lòng của Kiều được trình bày qua việc sử dụng hàng loạt các câu hỏi tu từ.
Tóm lại, đoạn trích “Nỗi thương mình” với việc sử dụng thành công nghệ thuật đối cùng những hình ảnh giàu sức gợi đã trình bày một cách rõ nét và thâm thúy nỗi niềm tâm trạng, sự xót thương số phận của Thúy Kiều. Đồng thời, ẩn sau đó người đọc cũng cảm thu được vẻ đẹp tư cách của nàng.
——————HẾT——————
Nỗi thương mình là một trong những đoạn trích trình bày rõ nhất tài năng của Nguyễn Du trong việc khắc họa tâm lí nhân vật. Để thấy được tâm trạng cực khổ, bẽ bàng của nàng Kiều lúc phiêu bạt tới chốn phong trần, kế bên bài Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình, các em có thể tìm đọc thêm: Soạn bài Nỗi thương mình hay bài Cảm nhận về đoạn Nỗi thương mình (trích Truyện Kiều)
2. Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du, mẫu số 2 (Chuẩn)
Sau biến cố gia đình, Kiều bán thân làm lẽ cho Mã Giám Sinh để cứu cha và em, đồng thời gửi lại mối duyên của mình với Kim Trọng cho Thúy Vân, những tưởng bấy nhiêu sự hy sinh đấy của Kiều đã là tới tột cùng, thế nhưng phận đời oái oăm, thích trêu đùa kiếp hồng nhan bạc phận. Kiều bị Mã Giám Sinh lừa bán vào lầu Ngưng Bích, trở thành kỹ nữ, khiến cuộc đời nàng thật sự đi vào thảm kịch kinh hoàng. Sau lần tự tử và bỏ trốn ko thành Kiều bị Tú Bà buộc phải tiếp khách, dần trở thành người kỹ nữ phong trần trong nỗi xót xa và tủi nhục khôn xiết. Số phận nổi trôi của nàng Kiều khiến độc giả ko khỏi thương cảm, đớn đau đúng với câu “Đớn đau thay phận nữ giới/Lời rằng bạc phận cũng là lời chung”. Nhưng mà ở đây hơn người nào hết Thúy Kiều chính là người ý thức được rõ nhất hoàn cảnh oái oăm của kiếp kỹ nữ trong đoạn trích Nỗi thương mình.
“Biết bao bướm lả ong lơi
Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm.
Dặt dìu lá gió cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh.”
Mở đầu đoạn trích đó là quang cảnh chốn thanh lâu ong bướm trụy lạc, hình ảnh “bướm lả ong lơi” gợi ra viễn cảnh vô cùng dung tục, ví kỹ nữ như là những bông hoa tươi đẹp, còn khách làng chơi lại tựa như loài ong loài bướm, lơi lả, ngả nghiêng hết vờn đóa hoa này, lại chạm tới bông hoa kia, hết sức tạp nhạp, lộn lạo và hoang đường. Trong chốn sắm vui đấy người ta chỉ thấy hương rượu nồng quyện với mùi hương phấn dung tục với “cuộc say đầy tháng”, với sự khoái cảm của “trận cười suốt đêm”, nam nữ thâu hoan ko kể ngày đêm, ồn ĩ, náo nhiệt và trụy lạc. Nhưng mà người phụ nữ ở chốn phong trần lại trở thành thứ đồ chơi cho kẻ khác sắm vui, người nào tới người nào đi nhiều ko kể xiết, vốn là những người xa lạ thế nhưng lại có thể xuất hiện những hình ảnh “dìu dặt” nam nữ cười đùa, ngả ngớn, đầu sát bên đầu, má ấp bên má tựa như lá với gió, cành với chim. Người kỹ nữ ngày đêm tiếp khách cũng chẳng phân biệt sáng tối, ngày hay đêm, khách tới là người nào, già hay trẻ, xấu hay đẹp, phẩm giá, tính cách ra sao, thứ họ trao đổi chỉ là thú vui xác thịt và đồng tiền rẻ rúng, riết rồi chẳng còn nhìn thấy bản thân mình là người nào nữa. Nhưng mà trong đoạn trích để khắc họa hình ảnh khách làng chơi Nguyễn Du đã tinh tế đưa vào hai nhân vật có thật trong lịch sử, một là Tống Ngọc nổi danh với bài Phú Cao Đường kể chuyện mưa mây của nữ thần Vu Sơn với tiên vương nước Sở, ý chỉ chuyện nam nữ hoan lạc. Hai là Trường Khanh tên tự của Tư Mã Tương Như, người gảy một khúc Phượng cầu Hoàng để quyến rũ Trác Văn Quân, một quả phụ nhan sắc tuyệt trần, cũng ý chỉ loại khách phong túc, giỏi chuyện trăng gió. Tương tự từ những hình ảnh ẩn dụ tinh tế thông qua cách điển tích điển cố, tác giả đã tái tạo một cách tài tình quang cảnh chốn thanh lâu nhuốm màu sắc dục, cuộc sống nhơ nhớp, hỗn loạn và hoang đường của những con người nơi đây. Nhưng mà ở đó người phụ nữ trở thành thú vui, thứ đồ chơi tùy cho những kẻ có tiền sử dụng phục vụ cho những thị hiếu dung tục, tầm thường. Dẫu rằng chốn thanh lâu ngày ngày giăng đèn kết hoa, thế nhưng cuộc đời của người kỹ nữ luôn chìm trong u tối, tủi nhục và đầy xót xa đắng cay.
Bài Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du hay nhất
Còn bản thân Kiều, vốn là một tiểu thư khuê các, nào đâu biết chuyện nguyệt hoa, tâm hồn vốn thanh cao trang nhã, tài sắc vẹn toàn, vốn tưởng sẽ phải xứng có được cuộc sống phú quý, được nâng niu cưng chiều. Thế nhưng dòng đời vốn dĩ “Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau”, ngờ đâu được sóng gió lại đẩy cuộc đời Kiều đi vào chỗ địa ngục trần gian, nhơ nhớp, dung tục tới tận cùng là thanh lâu. Ở chốn đấy Kiều đã cố hết sức mình vùng vẫy, phản kháng thậm chí tìm tới cái chết, nhưng vẫn ko thể thoát khỏi số phận ê chề, nhục nhã. Thế rồi sau mỗi cuộc “vui”, Kiều trở lại nhìn lại tấm thân tàn tạ, lại ý thức được thân phận bọt bèo, nàng ko khỏi xót xa, tự khóc thương cho bản thân mình.
“Lúc tỉnh rượu lúc tàn canh
Giật thót lại thấy thương mình xót xa”
Hai câu thơ đấy khiến người ta chợt nghĩ tới hai câu thơ của Hồ Xuân Hương rằng “Chén rượu hương đưa say lại tỉnh/Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn”, cũng là nỗi đớn đau cho thân phận phụ nữ, là nỗi chán chê, xót xa cho cuộc đời hồng nhan, lấy rượu để tạm quên đi nỗi đắng cay, thế nhưng lúc tỉnh thì nỗi đau đấy lại càng trở thành thấm thía và rõ ràng. Thế nhưng khác với việc Hồ Xuân Hương tự chuốc say mình để được quên sự đời, thì bản thân Thúy Kiều lại bị buộc phải say, chén đi chén lại với đủ loại khách làng chơi, ngày này qua tháng nọ, hiếm có lúc giở rượu, tỉnh giấc lúc cuộc vui đã tàn, người đã tan. Kiều mới chợt giật thột, sững sờ nhìn lại tấm thân tàn, nhưng mà tự thấy xót xa, thương cảm tới quặn thắt cả tâm hồn.
“Lúc sao phong gấm rủ là
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!”
Nỗi đau của Kiều lại càng được bộc lộ rõ nét hơn trong những câu thơ ý thức về thân phận bọt bèo. Nhắc lại chuyện “Lúc sao phong gấm rủ là”, là nhắc về cuộc sống êm đềm trướng rủ màn che thuở trước, lúc Kiều còn được sống trong sự bảo bọc của cha mẹ, nào có biết tới chốn phong trần với nỗi ê chề, xót xa tới tận cùng này. Trái ngược hẳn với mộng đẹp trong quá khứ, Kiều hiện thời buộc phải đương đầu với một cuộc sống cũng trướng rủ màn che đấy, nhưng lại chìm trong những tháng ngày sắc dục, buôn phấn bán hương cho kẻ chơi đùa thỏa thích, ngày ngày nở nụ cười giả tạo, lấy lòng người ko quen biết. Nhưng mà Kiều tự nhận thấy bản thân mình ứng với mấy chữ “tan tác như hoa giữa đường”, vốn là đóa mẫu đơn cao quý, trong sạch, cuối cùng lại trở thành nơi của biết bao “bướm lả ong lơi”, bị giày đạp ko tiếc thương, chỉ còn lại bộ dạng tàn tạ, nhơ nhuốc. Khuôn mặt lúc xưa vốn dĩ ngại ngùng, e ấp, quạt hương che nửa mặt, ôm ấp chốn khuê phòng, thì nay phải ngày ngày chường ra cho kẻ Bắc người Nam, nhắm nhía, bình phẩm, phải “dày gió dạn sương” ôm ấp nam tử như người yêu, điệu bộ thướt tha, ngả ngớn, chiều lòng. Nghĩ lại bản thân Thúy Kiều chỉ còn có thể thốt lên lời thở than đau xót “Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!”, là ý thức của nàng về tấm thân tàn tạ, rẻ mạt của mình. Từ đó độc giả dễ dàng nhìn thấy cuộc sống tủi nhục, nhục nhã đớn đau tột cùng về cả thể xác và ý thức của nàng Kiều tội nghiệp.
“Mặc người mưa Sở mây Tần,
Những mình nào biết có xuân là gì.
Đòi phen gió tựa hoa kề,
Nửa rèm tuyết ngậm bốn bề trăng thâu”
Thế nhưng dẫu cuộc đời có giày đạp, vùi dập phận liễu yếu đào tơ, thì Kiều vẫn mạnh mẽ kiên cường, giữ vững cho mình cốt cách thanh cao, tinh khiết tựa loài sen trong sáng đầm nước “Gần bùn nhưng mà chẳng tanh hôi mùi bùn”. Dẫu bốn bề chốn thanh lâu nơi nào cũng “mây Sở mưa Tần” thì nàng cũng chẳng buồn để tâm tới, những thú vui hoan lạc, tầm thường đấy cũng chẳng đánh động được vào tâm hồn vốn đã chết lặng từ lần đầu bước chân vào nơi đây. Với những người nào khác cuộc vui thâu đêm suốt sáng là “xuân” còn với nàng những thứ đấy vốn chẳng lọt vào tầm mắt, cũng chẳng thiết tha gì. Gặp cảnh khách làng chơi muốn “gió tựa hoa kề”, muốn thân thiện xác thịt nhưng mà lòng nàng như chết lặng, có nhẽ bấy nhiêu đắng cay, tủi nhục đã khiến Kiều hoàn toàn buông xuôi, mặc cho cuộc đời trôi nổi giữa chốn phong, hoa, tuyết, nguyệt rực rỡ, thơ mộng nhưng ẩn chứa là sự dung tục, tầm thường này.
Người sống trong cảnh đớn đau thể xác, tàn tạ tâm hồn, thì nào có thể vui tươi được dẫu rằng đèn hoa giăng lối, tiếng cười muôn nơi, rượu ngon mỹ thực ngập tràn? Thế nên Nguyễn Du mới viết hai câu thơ “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/Người buồn cảnh cũng vui đâu bao giờ?”, để diễn tả đúng cái hoàn cảnh oái oăm, buồn tủi của Thúy Kiều. Nực cười làm sao chốn phong trần nhơ nhớp nhưng mà cũng “Đòi phen nét vẽ câu thơ/Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa”, để thỏa mãn cái đám người dung tục tầm thường, nhưng vẫn muốn trình bày mình là kẻ có văn hóa, tao nhã với thú vui cầm, kỳ, thi, họa thanh cao. Thúy Kiều vốn là người thông minh, sắc sảo ca từ thơ phú âm luật có cái nào nhưng mà ko thông, nhưng nhìn viễn cảnh trước mắt, lại nhìn tới số phận bọt bèo của mình thì những thứ nhưng mà nàng thích thú trước đây cũng trở thành tẻ nhạt, ngao ngán. Đặc trưng trong chốn phong trần này, tài nghệ của nàng lại trở thành một cái gì đó rất là trêu người, tài sắc vẹn toàn như thế nhưng mà cũng nào có tránh khỏi được kiếp long đong, ô nhục đâu? Lòng Kiều đã chết cái vui cũng chỉ là gượng gập cho có, để chiều lòng kẻ tới người đi, chứ chẳng thiết tha mặn nhưng mà, lại nghĩ tới việc ngày ngày gặp bao nhiêu kẻ mến mộ, thèm khát nhan sắc, tài năng của mình, nhưng liệu tìm đâu ra kẻ “người nào tri kỉ đó mặn nhưng mà với người nào” hay cũng chỉ là một phút thoáng qua. Điều đó càng làm cho Kiều trở thành chán nản, xót xa tới tột cùng.
Đoạn trích Nỗi thương mình là nỗi thương cảm xót xa cho một kiếp hồng nhan bạc phận của Thúy Kiều, người phụ nữ tội nghiệp bị xã hội phong kiến vùi dập ko tiếc thương, tới mức chết lặng cả tâm hồn vì quá đớn đau. Thông qua đoạn trích ta cũng thấy rõ được tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du lúc thấu hiểu và thông cảm cho nỗi đau của Thúy Kiều, đồng thời trân trọng và đề cao trị giá phẩm giá tốt đẹp của nàng Kiều, dẫu có chìm trong chốn dung tục tầm thường nhưng vẫn giữ được một tâm hồn thanh khiết, ko bị sa đà trong lối sống trụy lạc, hoang đường.
3. Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du, mẫu số 3:
Đoạn trích Nỗi thương mình là tâm trạng xót xa, ê chề của nàng Kiều lúc rơi vào hoàn cảnh oái oăm đầy nhục nhã tại lầu Ngưng Bích và mở đầu những tháng ngày trở thành kỹ nữ, chứng kiến cảnh sắm vui trụy lạc, nhưng mà rớt nước mắt xót thương “Đớn đau thay cho phận nữ giới/Lời rằng bạc phận cũng là lời chung”.
Đoạn trích nằm từ câu 1229 tới câu 1248, trong phần Phiêu dạt của Truyện Kiều. Mở màn lúc Mã Giám Sinh đưa Kiều về tới thanh lâu của Tú Bà, Kiều biết mình bị lừa, để tránh thoát số kiếp kỹ nữ sắm vui, Kiều bèn nhắm mắt nhắm mũi định quyên sinh nhưng ko chết, lại được Đạm Tiên báo mộng nàng vẫn chưa thoát khỏi sổ đoạn trường. Đành lòng Kiều nhẫn nhục ra ở tạm lầu Ngưng Bích, rồi mắc mưu của Sở Khanh, bỏ trốn ko thành, bị Tú Bà bắt về đánh đập man di và lấy cớ ép Kiều tiếp khách.
“Biết bao bướm lả ong lơi
Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm.
Dặt dìu lá gió cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh.”
Mở đầu là cảnh chốn thanh lâu ăn chơi hoang lạc, hoàn toàn xa lạ, ngoài sức tưởng tượng của nàng Kiều. Với “bướm lả, ong lơi”, đầy dung tục tầm thường, hành động suồng sã, trêu ghẹo của khách làng chơi cùng với những bóng hồng thướt tha mời gọi của kỹ nữ, như ong vờn bướm đầy ngả ngớn. Ko gian ngập tràn trong ánh đèn nến đỏ đỏ hồng hồng, cùng những “trận cười suốt đêm”, cùng với hương rượu nồng đượm từ “cuộc say đầy tháng”, ko phân biệt ngày đêm, ồn ĩ, buông thả và náo nhiệt. Hình ảnh nam nữ vốn chẳng quen biết “dìu dặt” tựa sát vào nhau như “lá gió, cành chim”, rồi cảnh kỹ nữ tiếp khách suốt ngày đêm, chẳng phân biệt người nào ra người nào, công việc cứ tuần hoàn ko có điểm ngừng, tới nỗi họ quên mất cả bản thân mình là người nào. Nguyễn Du đã rất tài tình lúc đưa hai nhân vật trong điển tích văn học là Trường Khanh, Tống Ngọc, vốn nổi danh với tính phong túc, thích tầm hoa vấn liễu để giúp người đọc thấy được Kiều tiếp những nhân vật thường là phong túc tài tử. Chỉ bằng vài câu thơ ngắn gọn, súc tích, tác giả đã khắc họa rõ nét cuộc sống nhơ nhớp, trụy lạc ngập tràn sắc dục và ê chề nơi thanh lâu, nơi phụ nữ được xem là thứ đồ sắm vui, thỏa mãn thói hoang lạc tầm thường của những kẻ lắm tiền nhiều của. Cũng chính trong đoạn thơ này, dưới tầm mắt quan sát thấu đáo của Kiều, cho thấy nàng có ý thức rất cao về phẩm giá cũng như thân phận của mình.
Kiều vốn được Nguyễn Du xây dựng như một hình mẫu người phụ nữ lý tưởng tài sắc vẹn toàn, nhưng xót xa thay “Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau”, một con người thanh cao trong trẻo tới vậy, số mệnh lại đẩy đưa vào nơi nhơ nhớp tầm thường nhất. Kiều vùng vẫy, chống lại số phận, ko chấp nhận làm một kỹ nữ dơ bẩn mặc người chơi đùa, ở nàng hiện lên cái đức tính cao đẹp của loài hoa sen tinh khiết “Gần bùn nhưng mà chẳng tanh hôi mùi bùn”. Nhưng Kiều bất lực trước hoàn cảnh oái oăm của mình, Kiều buộc phải chấp nhận sự thực, tự khóc thương cho bản thân.
“Lúc tỉnh rượu lúc tàn canh
Giật thót lại thấy thương mình xót xa”
Kiều đã cố quên đi nỗi đớn đau tủi nhục, trong men rượu, nhưng có ích gì lúc, canh tan rượu tàn, còn lại tấm thân rời rã, tới Kiều cũng phải “giật thột” nhưng mà tự “thương mình xót xa”. Nhịp thơ trong câu lục, là nhịp 3/3 chậm rãi, nhịp nhàng, diễn tả cuộc sống ngao ngán, đằng đẵng vô tận, tới câu bát thì nhịp thơ 2/2/2/2 nhanh hơn, Kiều sững sờ tỉnh lại, nhận lấy nỗi đớn đau tận tình can, như vặn xoắn lấy tâm hồn.
Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du có dàn ý cụ thể
Những câu thơ tiếp là dòng hồi ức đầy xót xa, chua chát của Kiều lúc so sánh cuộc sống nhung gấm, thanh cao trước đây cùng với thực cảnh tủi nhục, nhơ nhớp chốn thanh lâu, ong bướm lơi lả.
“Lúc sao phong gấm rủ là
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!”
Nhớ lúc xưa kia lúc còn là tiểu thư đài các, cầm kỳ thi họa môn nào cũng tinh thông, lại được sống trong “phong gấm rủ là”, là viên minh châu, được cha mẹ nâng niu, cưng chiều, thân ngọc ngà chẳng nhiễm một hạt bụi trần. Nhưng nay hiện thực tàn khốc, Kiều tự ví tấm thân “tan tác như hoa giữa đường”, một đóa Mẫu đơn xinh đẹp nay bị chốn thanh lâu vùi dập ko tiếc thương. Ngày trước, nàng nào phải lộ mặt xúc tiếp với nam tử, hay người lạ bao giờ, còn nay thì “Mặt sao dày gió dạn sương”, đã chẳng còn biết xấu hổ, hay rụt rè phép tắc, lễ nghĩa, bởi trong chốn phong nguyệt này những thứ đó thật nực cười. Chính Kiều cũng cảm thấy tấm thân mình chẳng còn trong sạch, vốn đã “bướm chán ong chường”, rẻ mạt tới thế. Để thấy được Kiều đã có một cuộc sống đày đọa, vừa ê chề nhục nhã về thể xác, vừa tủi nhục trong tâm hồn, buồn xót cho một số phận tài hoa nhưng mệnh đời tệ bạc quá. Việc Nguyễn Du sử dụng các thành ngữ lồng ghép, đan chéo vào nhau càng tăng thêm sức biểu cảm, từng câu từng chữ như ghim vào lòng người đọc, thấm đượm nỗi xót thương cho số phận của nàng Kiều tội nghiệp.
“Mặc người mưa Sở mây Tần,
Những mình nào biết có xuân là gì.
Đòi phen gió tựa hoa kề,
Nửa rèm tuyết ngậm bốn bề trăng thâu.”
Nhưng dù xã hội có cố vùi dập nàng xuống lớp bùn tanh hôi, dù tấm thân nàng đã vướng bụi đời, nhưng tâm hồn hồn nàng vẫn thanh khiết, giữ vững cốt cách của loài sen trắng. Kiều thờ ơ với mọi cuộc hoan lạc “mưa Sở mây Tần”, nàng chẳng lấy gì làm vui thú, có gì để vui đây? Lúc những khách làng chơi muốn “gió tựa hoa kề”, cho thân thiện thân tình, nhưng thật giả dối và kinh tởm quá. Lòng Kiều như chết lặng, Kiều ko phản kháng, cũng ko còn muốn phản kháng, bởi đớn đau và tủi đã cướp đi hồn nàng, Kiều chỉ đang tồn tại, tồn tại giữa chốn thanh lâu phồn hoa nhất, cũng thấp kém nhất. Cảnh phong, hoa, tuyết, nguyệt đẹp tươi có đủ cả, nhưng cũng không thể che lấp đi sự nhơ nhớp, trụy lạc của chốn phong trần phóng túng.
Hỏi chăng trong lòng vốn đã đau xót, buồn tủi thì cảnh có đẹp tuyệt trần đi chăng nữa, thì người cũng có vui được ko? Thế Nguyễn Du mới có câu thơ: “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/Người buồn cảnh cũng vui đâu bao giờ?”. Tâm trạng u uất của Kiều dường như lan tràn sang cả cảnh sắc xung quanh, nơi đây cũng nào thiếu những thú vui cầm, kỳ, thi, họa, cũng thanh tao thanh lịch một cách đầy mỉa mai, lúc chốn dung tục nhưng mà cũng “Đòi phen nét vẽ câu thơ/Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa”. Chính vì vậy lòng Kiều càng ko vui nổi, có chăng là cái cười gượng gập gạo “Vui là vui gượng gập kẻo là”. Cười ở đây là nụ cười chua chát, mặn đắng bờ môi, chắc rằng lòng Kiều đang nhỏ lệ, có câu buồn quá hóa cười, cười vì số phận trêu ngươi, cười vì chán chê cái thân phận phụ nữ đầy ngang trái, trắc trở. Nỗi cực khổ của Kiều qua đoạn thơ này được Nguyễn Du trình bày bằng văn pháp tả cảnh ngụ tình, càng thêm thấm thía, thâm thúy hơn trong từng câu chữ. Câu thơ cuối như một lời hỏi bâng quơ “Người nào tri kỉ đó mặn nhưng mà với người nào?”, Kiều chẳng mong câu trả lời, bởi trong chốn phong trần này, sẽ chẳng người nào thấu hiểu cho nỗi đau này của nàng.
Đoạn trích là niềm thương cảm cho số phận của nàng Kiều, người con gái tài sắc vẹn toàn nhưng mà bạc phận. Bao trùm ko khí là sự buồn tủi, xót xa nhưng ko bi quan, yếu ớt. Những dòng thơ của Nguyễn Du đều trình bày một tấm lòng thương yêu, đồng cảm, và đề cao phẩm cách đáng quý của nàng Kiều, trong trắng, thanh khiết như một đóa hoa sen giữ chốn bùn lầy nhơ nhớp của xã hội phong kiến bấy giờ. Nguyễn Du thông qua đó tố cáo tội ác, sự nhơ bẩn của một xã hội mục nát đã tàn phá, vùi dập những con người khốn khổ, đáng thương vào tận đáy của xã hội, trong đớn đau tủi nhục, đặc thù là những người phụ nữ chân yếu tay mềm, ko thể phản kháng, ko có tiếng nói.
—————–HẾT——————
Truyện Kiều là thiên tuyệt bút của nền văn học Việt Nam, cùng theo dõi cuộc đời đầy bão táp của nàng Kiều tài sắc nhưng mà bạc phận, kế bên Nỗi thương mình, các em có thể tham khảo thêm những đoạn trích rực rỡ khác qua bài: Phân tích đoạn trích Trao duyên, Phân tích đoạn trích thề nguyền hay Phân tích đoạn trích Chí khí người hùng tại Thuthuat.Taimienphi.vn.
https://thuthuat.taimienphi.vn/phan-tich-doan-trich-noi-thuong-minh-trong-truyen-kieu-cua-nguyen-du-42036n
Xem thêm nhiều bài viết hay về Hỏi Đáp Văn Học
[toggle title=”xem thêm thông tin chi tiết về Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình trong Truyện Kiều của Nguyễn Du” state=”close”]
Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình trong Truyện Kiều của Nguyễn Du
Hình Ảnh về: Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình trong Truyện Kiều của Nguyễn Du
Video về: Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình trong Truyện Kiều của Nguyễn Du
Wiki về Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình trong Truyện Kiều của Nguyễn Du
Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình trong Truyện Kiều của Nguyễn Du -
“Nỗi thương mình” đã tái tạo sống động nhưng cũng đầy xót xa về tâm trạng cực khổ của Thúy Kiều lúc phiêu bạt tới chốn phong trần. Bài phân tích đoạn trích Nỗi thương mình trong truyện Kiều giúp các em cảm thu được nỗi niềm thương xót cho phận mình của Thúy Kiều, qua đó còn thấy được tấm lòng đồng cảm, xót thương của thi sĩ Nguyễn Du với những con người xấu số.
Đề bài: Anh/chị hãy Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình, trích Truyện Kiều của Nguyễn Du
Mục Lục bài viết:
I. Dàn ý cụ thể
1. Mở bài
2. Thân bài
3. Kết bài
II. Bài văn mẫu
1. Bài mẫu số 1
2. Bài mẫu số 2
3. Bài mẫu số 3
Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du
I. Dàn ý Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du (Chuẩn)
1. Mở bài
Giới thiệu bối cảnh của đoạn trích Nỗi thương mình.
2. Thân bài:
a. Quang cảnh thanh lâu trụy lạc, phóng túng:
– “bướm lả ong lơi” gợi ra viễn cảnh vô cùng dung tục, ví kỹ nữ như là những bông hoa tươi đẹp, còn khách làng chơi lại tựa như loài ong loài bướm, lơi lả, ngả nghiêng hết vờn đóa hoa này, lại chạm tới bông hoa kia, hết sức tạp nhạp, lộn lạo và hoang đường.
– Hương rượu nồng quyện với mùi hương phấn dung tục với “cuộc say đầy tháng”, với sự khoái cảm của “trận cười suốt đêm”, nam nữ thâu hoan ko kể ngày đêm, ồn ĩ, náo nhiệt và trụy lạc.
– Hình ảnh “dìu dặt” nam nữ cười đùa, ngả ngớn, đầu sát bên đầu, má ấp bên má tựa như lá với gió, cành với chim.
– Khắc họa hình ảnh khách làng chơi bằng các điển tích, điển cố, nhân vật trong lịch sử như Tống Ngọc, Tư Mã Tương Như.
b. Nỗi đau và tâm trạng của Thúy Kiều:
– “Lúc tỉnh rượu lúc tàn canh/Giật thót lại thấy thương mình xót xa”: Ý thức về thân phận bọt bèo, giật thột, sững sờ nhìn lại tấm thân tàn, nhưng mà tự thấy xót xa, thương cảm.
– “Lúc sao phong gấm rủ là”, là nhắc về cuộc sống êm đềm trướng rủ màn che thuở trước. Còn Kiều hiện thời buộc phải đương đầu với một cuộc sống cũng trướng rủ màn che đấy, nhưng lại chìm trong những tháng ngày sắc dục, buôn phấn bán hương.
– Kiều tự nhận thấy bản thân mình ứng với mấy chữ “tan tác như hoa giữa đường”, vốn là đóa mẫu đơn cao quý, trong sạch, cuối cùng lại bị giày đạp ko tiếc thương, chỉ còn lại bộ dạng tàn tạ, nhơ nhuốc.
– Khuôn mặt phải ngày ngày chường ra cho kẻ Bắc người Nam, nhắm nhía, bình phẩm, phải “dày gió dạn sương” ôm ấp nam tử như người yêu, điệu bộ thướt tha, ngả ngớn, chiều lòng.
– Lời thở than đau xót “Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!”, là ý thức của nàng về tấm thân tàn tạ, rẻ mạt của mình.
=> Cuộc sống tủi nhục, nhục nhã đớn đau tột cùng về cả thể xác và ý thức của nàng Kiều.
c. Vẻ đẹp tâm hồn Thúy Kiều:
– Thế nhưng dẫu cuộc đời có giày đạp, vùi dập phận liễu yếu đào tơ, thì Kiều vẫn mạnh mẽ kiên cường, giữ vững cho mình cốt cách thanh cao, tinh khiết. Dẫu bốn bề chốn thanh lâu nơi nào cũng “mây Sở mưa Tần” thì nàng cũng chẳng buồn để tâm tới, những thú vui hoan lạc, tầm thường đấy
– “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/Người buồn cảnh cũng vui đâu bao giờ?”, để diễn tả đúng cái hoàn cảnh oái oăm, buồn tủi của Thúy Kiều.
– “Đòi phen nét vẽ câu thơ/Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa”, trình bày hoàn cảnh trêu ngươi của Thúy Kiều, nàng vốn là người thông minh, sắc sảo ca từ thơ phú âm luật có cái nào nhưng mà ko thông, nhưng nhìn viễn cảnh trước mắt, lại nhìn tới số phận bọt bèo của mình thì những thứ nhưng mà nàng thích thú trước đây cũng trở thành tẻ nhạt, ngao ngán.
– “Người nào tri kỉ đó mặn nhưng mà với người nào” nỗi trằn trọc về một người có thể thiếu hiểu, xót thương, mong mỏi thoát khỏi chốn phong trần. Điều đó càng làm cho Kiều trở thành chán nản, xót xa tới tột cùng.
3. Kết bài:
Nêu cảm tưởng.
II. Bài văn mẫu Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du
1. Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du, mẫu số 1 (Chuẩn)
Trong dòng chảy văn học trung đại, mỗi nhà văn, thi sĩ đều góp phần làm nên dung mạo của nền văn học Việt Nam qua nhiều tác phẩm xuất sắc thuộc nhiều thể loại không giống nhau. Và lúc nhắc tới Đại thi hào dân tộc Nguyễn Du, độc giả mọi thế hệ ko thể ko nhắc tới tác phẩm “Truyện Kiều”. Đọc những trang Kiều, người đọc như thấm thía nỗi đau nhưng mà Kiều phải chịu đựng nhưng ẩn sau đó chính là vẻ đẹp tâm hồn, tư cách của nàng. Có thể nói, đoạn trích “Nỗi thương mình”, trích từ câu 1229 tới câu 1248 là một minh chứng tiêu biểu cho điều đó.
Bốn câu thơ mở đầu đoạn trích “Nỗi thương mình” như đã vẽ lên trước mắt người đọc tình cảnh oái oăm, đáng thương của Thúy Kiều.
Biết bao bướm lả ong lơi,
Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm
Dặt dìu lá gió cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh.
Với những hình ảnh mang đậm tính ước lệ, tượng trưng “bướm lả ong lơi”, “cuộc vui”, “trận cười” đã gợi lên cuộc sống xô bồ, tấp nập suốt ngày đêm nơi chốn thanh lâu. Ở nơi đó luôn tràn trề tiếng cười với những trò sắm vui tiêu khiển, những cuộc rượu say sưa. Thêm vào đó, tác giả đã khôn khéo sử dụng các điển cố, điển tích “Tống Ngọc” và “Trường Khanh” để chỉ những người phong túc, ăn chơi ở chốn thanh lâu. Những hình ảnh đấy đã cho thấy cuộc sống đầy bẽ bàng, tủi khổ của Thúy Kiều ở chốn thanh lâu, suốt ngày đêm phải tiếp khách, trở thành người sắm vui cho những vị khách phong túc, đa tình ghé qua nơi đây.
Trước tình cảnh đầy trớ trêu nơi chốn thanh lâu, trong Thúy Kiều luôn hiện lên bao nỗi niềm đớn đau, xót thương cho thân phận, cuộc đời của mình.
Lúc tỉnh rượu lúc tàn canh,
Giật thót mình lại thương mình xót xa.
Câu thơ “Lúc tỉnh rượu, lúc tàn canh” đã mở ra thời kì đêm tối, lúc những cuộc vui đã tàn, đó là thời khắc hiếm hoi Kiều được sống là chính mình, đối diện với chính mình cùng bao nỗi niềm, suy tư, trằn trọc. Trong chính khoảnh khắc ít ỏi đấy, Kiều “giật thột” bởi sự sững sờ, thảng thốt trước thực tại cuộc sống của mình. Để rồi, sau cái giật thột đấy chính là nỗi thương mình, xót xa cho chính bản thân mình và nỗi thương mình, sự xót xa đấy của Kiều xét tới cùng chính là sự tự ý thức về tư cách của Thúy Kiều. Trong nỗi niềm xót xa, sự độc thân tới tột cùng đấy, Thúy Kiều đã đi tìm nguyên nhân để lí giải chúng.
Lúc sao phong gấm rủ là,
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân.
Nghệ thuật đối đã được tác giả sử dụng thành công thông qua việc sử dụng hàng loạt các hình ảnh đối lập nhau, giữa một bên là “phong gấm rủ là” gợi những tháng ngày quá khứ êm đềm, hạnh phúc với một bên là những hình ảnh “tan tác”, “hoa giữa đường”, “dày gió dạn sương”, “bướm chán ong chường” để gợi lên ngày nay phũ phàng, bị giày đạp, vùi dập. Trình bày sự đối lập giữa quá khứ với ngày nay, tác giả Nguyễn Du đã tô đậm cuộc sống cùng tâm trạng ê chề, nhục nhã, ngao ngán của Thúy Kiều trong hoàn cảnh đầy trớ trêu. Thêm vào đó, với việc sử dụng hàng loạt từ để hỏi “lúc sao”, “giờ sao”, “mặt sao”, “thân sao” đã tạo nên giọng điệu chất vấn, Thúy Kiều như đang tự hỏi, tự dằn vặt chính bản thân mình. Trong nỗi niềm đau xót, đầy giày vò đấy, Thúy kiều đã nhận thức rõ sự đối lập đau xót và chua chát giữa ta và người.
Mặc người mưa Sở mây Tần
Những mình nào biết có xuân là gì.
Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình để thấy được hoàn cảnh oái oăm và tâm trạng cực khổ của nàng Kiều
Ko chỉ đối lập giữa cuộc sống ở quá khứ và ngày nay, nhưng mà giờ đây, trong Thúy Kiều còn hiện hữu rõ nét sự đối lập giữa cảnh vật bên ngoài với nỗi niềm tân trạng của chính mình. Thảm kịch đấy của Thúy Kiều được trình bày rõ nét trong những tám câu thơ cuối của đoạn trích.
Đòi phen gió tựa hoa kề
Nửa rèm tuyết ngậm bốn bề trăng thâu.
Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ?
Đòi phen nét vẽ câu thơ,
Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa
Vui là vui gượng gập kẻo là
Người nào tri kỉ đó mặn nhưng mà với người nào?
Cuộc sống nơi chốn thanh lâu ở quang cảnh bên ngoài với đầy đủ những nét thanh cao, tao nhã, phong túc được tác giả tái tạo lại thông qua các hình ảnh giàu sức gợi “gió tựa hoa kề”, “tuyết ngậm”, “trăng thâu”, “nét vẽ”, “câu thơ”, “cung cầm”, “nước cờ”. Nhưng ẩn sâu bên trong đó là thực chất phũ phàng và đầy xót xa, đầy tủi nhục và nhơ nhớp. Và bởi vậy, cảnh vật ở nơi đây đối với Thúy Kiều chính là một sự giả tạo và nàng ko thể tìm thấy bầu bạn, ko thể tìm thấy tri kỉ và nàng thờ ơ với mọi thứ xung quanh mình. Đặc trưng, với nghệ thuật tả cảnh ngụ tình, tác giả Nguyễn Du đã cho thấy tâm trạng của Thúy Kiều lúc sống ở nơi đây, đó chính là sự gượng gập gạo, tự thương, tự xót xa cho số phận của chính mình. Đặc trưng, tâm trạng đớn đau như xé lòng của Kiều được trình bày qua việc sử dụng hàng loạt các câu hỏi tu từ.
Tóm lại, đoạn trích “Nỗi thương mình” với việc sử dụng thành công nghệ thuật đối cùng những hình ảnh giàu sức gợi đã trình bày một cách rõ nét và thâm thúy nỗi niềm tâm trạng, sự xót thương số phận của Thúy Kiều. Đồng thời, ẩn sau đó người đọc cũng cảm thu được vẻ đẹp tư cách của nàng.
——————HẾT——————
Nỗi thương mình là một trong những đoạn trích trình bày rõ nhất tài năng của Nguyễn Du trong việc khắc họa tâm lí nhân vật. Để thấy được tâm trạng cực khổ, bẽ bàng của nàng Kiều lúc phiêu bạt tới chốn phong trần, kế bên bài Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình, các em có thể tìm đọc thêm: Soạn bài Nỗi thương mình hay bài Cảm nhận về đoạn Nỗi thương mình (trích Truyện Kiều)
2. Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du, mẫu số 2 (Chuẩn)
Sau biến cố gia đình, Kiều bán thân làm lẽ cho Mã Giám Sinh để cứu cha và em, đồng thời gửi lại mối duyên của mình với Kim Trọng cho Thúy Vân, những tưởng bấy nhiêu sự hy sinh đấy của Kiều đã là tới tột cùng, thế nhưng phận đời oái oăm, thích trêu đùa kiếp hồng nhan bạc phận. Kiều bị Mã Giám Sinh lừa bán vào lầu Ngưng Bích, trở thành kỹ nữ, khiến cuộc đời nàng thật sự đi vào thảm kịch kinh hoàng. Sau lần tự tử và bỏ trốn ko thành Kiều bị Tú Bà buộc phải tiếp khách, dần trở thành người kỹ nữ phong trần trong nỗi xót xa và tủi nhục khôn xiết. Số phận nổi trôi của nàng Kiều khiến độc giả ko khỏi thương cảm, đớn đau đúng với câu “Đớn đau thay phận nữ giới/Lời rằng bạc phận cũng là lời chung”. Nhưng mà ở đây hơn người nào hết Thúy Kiều chính là người ý thức được rõ nhất hoàn cảnh oái oăm của kiếp kỹ nữ trong đoạn trích Nỗi thương mình.
“Biết bao bướm lả ong lơi
Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm.
Dặt dìu lá gió cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh.”
Mở đầu đoạn trích đó là quang cảnh chốn thanh lâu ong bướm trụy lạc, hình ảnh “bướm lả ong lơi” gợi ra viễn cảnh vô cùng dung tục, ví kỹ nữ như là những bông hoa tươi đẹp, còn khách làng chơi lại tựa như loài ong loài bướm, lơi lả, ngả nghiêng hết vờn đóa hoa này, lại chạm tới bông hoa kia, hết sức tạp nhạp, lộn lạo và hoang đường. Trong chốn sắm vui đấy người ta chỉ thấy hương rượu nồng quyện với mùi hương phấn dung tục với “cuộc say đầy tháng”, với sự khoái cảm của “trận cười suốt đêm”, nam nữ thâu hoan ko kể ngày đêm, ồn ĩ, náo nhiệt và trụy lạc. Nhưng mà người phụ nữ ở chốn phong trần lại trở thành thứ đồ chơi cho kẻ khác sắm vui, người nào tới người nào đi nhiều ko kể xiết, vốn là những người xa lạ thế nhưng lại có thể xuất hiện những hình ảnh “dìu dặt” nam nữ cười đùa, ngả ngớn, đầu sát bên đầu, má ấp bên má tựa như lá với gió, cành với chim. Người kỹ nữ ngày đêm tiếp khách cũng chẳng phân biệt sáng tối, ngày hay đêm, khách tới là người nào, già hay trẻ, xấu hay đẹp, phẩm giá, tính cách ra sao, thứ họ trao đổi chỉ là thú vui xác thịt và đồng tiền rẻ rúng, riết rồi chẳng còn nhìn thấy bản thân mình là người nào nữa. Nhưng mà trong đoạn trích để khắc họa hình ảnh khách làng chơi Nguyễn Du đã tinh tế đưa vào hai nhân vật có thật trong lịch sử, một là Tống Ngọc nổi danh với bài Phú Cao Đường kể chuyện mưa mây của nữ thần Vu Sơn với tiên vương nước Sở, ý chỉ chuyện nam nữ hoan lạc. Hai là Trường Khanh tên tự của Tư Mã Tương Như, người gảy một khúc Phượng cầu Hoàng để quyến rũ Trác Văn Quân, một quả phụ nhan sắc tuyệt trần, cũng ý chỉ loại khách phong túc, giỏi chuyện trăng gió. Tương tự từ những hình ảnh ẩn dụ tinh tế thông qua cách điển tích điển cố, tác giả đã tái tạo một cách tài tình quang cảnh chốn thanh lâu nhuốm màu sắc dục, cuộc sống nhơ nhớp, hỗn loạn và hoang đường của những con người nơi đây. Nhưng mà ở đó người phụ nữ trở thành thú vui, thứ đồ chơi tùy cho những kẻ có tiền sử dụng phục vụ cho những thị hiếu dung tục, tầm thường. Dẫu rằng chốn thanh lâu ngày ngày giăng đèn kết hoa, thế nhưng cuộc đời của người kỹ nữ luôn chìm trong u tối, tủi nhục và đầy xót xa đắng cay.
Bài Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du hay nhất
Còn bản thân Kiều, vốn là một tiểu thư khuê các, nào đâu biết chuyện nguyệt hoa, tâm hồn vốn thanh cao trang nhã, tài sắc vẹn toàn, vốn tưởng sẽ phải xứng có được cuộc sống phú quý, được nâng niu cưng chiều. Thế nhưng dòng đời vốn dĩ “Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau”, ngờ đâu được sóng gió lại đẩy cuộc đời Kiều đi vào chỗ địa ngục trần gian, nhơ nhớp, dung tục tới tận cùng là thanh lâu. Ở chốn đấy Kiều đã cố hết sức mình vùng vẫy, phản kháng thậm chí tìm tới cái chết, nhưng vẫn ko thể thoát khỏi số phận ê chề, nhục nhã. Thế rồi sau mỗi cuộc “vui”, Kiều trở lại nhìn lại tấm thân tàn tạ, lại ý thức được thân phận bọt bèo, nàng ko khỏi xót xa, tự khóc thương cho bản thân mình.
“Lúc tỉnh rượu lúc tàn canh
Giật thót lại thấy thương mình xót xa”
Hai câu thơ đấy khiến người ta chợt nghĩ tới hai câu thơ của Hồ Xuân Hương rằng “Chén rượu hương đưa say lại tỉnh/Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn”, cũng là nỗi đớn đau cho thân phận phụ nữ, là nỗi chán chê, xót xa cho cuộc đời hồng nhan, lấy rượu để tạm quên đi nỗi đắng cay, thế nhưng lúc tỉnh thì nỗi đau đấy lại càng trở thành thấm thía và rõ ràng. Thế nhưng khác với việc Hồ Xuân Hương tự chuốc say mình để được quên sự đời, thì bản thân Thúy Kiều lại bị buộc phải say, chén đi chén lại với đủ loại khách làng chơi, ngày này qua tháng nọ, hiếm có lúc giở rượu, tỉnh giấc lúc cuộc vui đã tàn, người đã tan. Kiều mới chợt giật thột, sững sờ nhìn lại tấm thân tàn, nhưng mà tự thấy xót xa, thương cảm tới quặn thắt cả tâm hồn.
“Lúc sao phong gấm rủ là
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!”
Nỗi đau của Kiều lại càng được bộc lộ rõ nét hơn trong những câu thơ ý thức về thân phận bọt bèo. Nhắc lại chuyện “Lúc sao phong gấm rủ là”, là nhắc về cuộc sống êm đềm trướng rủ màn che thuở trước, lúc Kiều còn được sống trong sự bảo bọc của cha mẹ, nào có biết tới chốn phong trần với nỗi ê chề, xót xa tới tận cùng này. Trái ngược hẳn với mộng đẹp trong quá khứ, Kiều hiện thời buộc phải đương đầu với một cuộc sống cũng trướng rủ màn che đấy, nhưng lại chìm trong những tháng ngày sắc dục, buôn phấn bán hương cho kẻ chơi đùa thỏa thích, ngày ngày nở nụ cười giả tạo, lấy lòng người ko quen biết. Nhưng mà Kiều tự nhận thấy bản thân mình ứng với mấy chữ “tan tác như hoa giữa đường”, vốn là đóa mẫu đơn cao quý, trong sạch, cuối cùng lại trở thành nơi của biết bao “bướm lả ong lơi”, bị giày đạp ko tiếc thương, chỉ còn lại bộ dạng tàn tạ, nhơ nhuốc. Khuôn mặt lúc xưa vốn dĩ ngại ngùng, e ấp, quạt hương che nửa mặt, ôm ấp chốn khuê phòng, thì nay phải ngày ngày chường ra cho kẻ Bắc người Nam, nhắm nhía, bình phẩm, phải “dày gió dạn sương” ôm ấp nam tử như người yêu, điệu bộ thướt tha, ngả ngớn, chiều lòng. Nghĩ lại bản thân Thúy Kiều chỉ còn có thể thốt lên lời thở than đau xót “Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!”, là ý thức của nàng về tấm thân tàn tạ, rẻ mạt của mình. Từ đó độc giả dễ dàng nhìn thấy cuộc sống tủi nhục, nhục nhã đớn đau tột cùng về cả thể xác và ý thức của nàng Kiều tội nghiệp.
“Mặc người mưa Sở mây Tần,
Những mình nào biết có xuân là gì.
Đòi phen gió tựa hoa kề,
Nửa rèm tuyết ngậm bốn bề trăng thâu”
Thế nhưng dẫu cuộc đời có giày đạp, vùi dập phận liễu yếu đào tơ, thì Kiều vẫn mạnh mẽ kiên cường, giữ vững cho mình cốt cách thanh cao, tinh khiết tựa loài sen trong sáng đầm nước “Gần bùn nhưng mà chẳng tanh hôi mùi bùn”. Dẫu bốn bề chốn thanh lâu nơi nào cũng “mây Sở mưa Tần” thì nàng cũng chẳng buồn để tâm tới, những thú vui hoan lạc, tầm thường đấy cũng chẳng đánh động được vào tâm hồn vốn đã chết lặng từ lần đầu bước chân vào nơi đây. Với những người nào khác cuộc vui thâu đêm suốt sáng là “xuân” còn với nàng những thứ đấy vốn chẳng lọt vào tầm mắt, cũng chẳng thiết tha gì. Gặp cảnh khách làng chơi muốn “gió tựa hoa kề”, muốn thân thiện xác thịt nhưng mà lòng nàng như chết lặng, có nhẽ bấy nhiêu đắng cay, tủi nhục đã khiến Kiều hoàn toàn buông xuôi, mặc cho cuộc đời trôi nổi giữa chốn phong, hoa, tuyết, nguyệt rực rỡ, thơ mộng nhưng ẩn chứa là sự dung tục, tầm thường này.
Người sống trong cảnh đớn đau thể xác, tàn tạ tâm hồn, thì nào có thể vui tươi được dẫu rằng đèn hoa giăng lối, tiếng cười muôn nơi, rượu ngon mỹ thực ngập tràn? Thế nên Nguyễn Du mới viết hai câu thơ “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/Người buồn cảnh cũng vui đâu bao giờ?”, để diễn tả đúng cái hoàn cảnh oái oăm, buồn tủi của Thúy Kiều. Nực cười làm sao chốn phong trần nhơ nhớp nhưng mà cũng “Đòi phen nét vẽ câu thơ/Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa”, để thỏa mãn cái đám người dung tục tầm thường, nhưng vẫn muốn trình bày mình là kẻ có văn hóa, tao nhã với thú vui cầm, kỳ, thi, họa thanh cao. Thúy Kiều vốn là người thông minh, sắc sảo ca từ thơ phú âm luật có cái nào nhưng mà ko thông, nhưng nhìn viễn cảnh trước mắt, lại nhìn tới số phận bọt bèo của mình thì những thứ nhưng mà nàng thích thú trước đây cũng trở thành tẻ nhạt, ngao ngán. Đặc trưng trong chốn phong trần này, tài nghệ của nàng lại trở thành một cái gì đó rất là trêu người, tài sắc vẹn toàn như thế nhưng mà cũng nào có tránh khỏi được kiếp long đong, ô nhục đâu? Lòng Kiều đã chết cái vui cũng chỉ là gượng gập cho có, để chiều lòng kẻ tới người đi, chứ chẳng thiết tha mặn nhưng mà, lại nghĩ tới việc ngày ngày gặp bao nhiêu kẻ mến mộ, thèm khát nhan sắc, tài năng của mình, nhưng liệu tìm đâu ra kẻ “người nào tri kỉ đó mặn nhưng mà với người nào” hay cũng chỉ là một phút thoáng qua. Điều đó càng làm cho Kiều trở thành chán nản, xót xa tới tột cùng.
Đoạn trích Nỗi thương mình là nỗi thương cảm xót xa cho một kiếp hồng nhan bạc phận của Thúy Kiều, người phụ nữ tội nghiệp bị xã hội phong kiến vùi dập ko tiếc thương, tới mức chết lặng cả tâm hồn vì quá đớn đau. Thông qua đoạn trích ta cũng thấy rõ được tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du lúc thấu hiểu và thông cảm cho nỗi đau của Thúy Kiều, đồng thời trân trọng và đề cao trị giá phẩm giá tốt đẹp của nàng Kiều, dẫu có chìm trong chốn dung tục tầm thường nhưng vẫn giữ được một tâm hồn thanh khiết, ko bị sa đà trong lối sống trụy lạc, hoang đường.
3. Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du, mẫu số 3:
Đoạn trích Nỗi thương mình là tâm trạng xót xa, ê chề của nàng Kiều lúc rơi vào hoàn cảnh oái oăm đầy nhục nhã tại lầu Ngưng Bích và mở đầu những tháng ngày trở thành kỹ nữ, chứng kiến cảnh sắm vui trụy lạc, nhưng mà rớt nước mắt xót thương “Đớn đau thay cho phận nữ giới/Lời rằng bạc phận cũng là lời chung”.
Đoạn trích nằm từ câu 1229 tới câu 1248, trong phần Phiêu dạt của Truyện Kiều. Mở màn lúc Mã Giám Sinh đưa Kiều về tới thanh lâu của Tú Bà, Kiều biết mình bị lừa, để tránh thoát số kiếp kỹ nữ sắm vui, Kiều bèn nhắm mắt nhắm mũi định quyên sinh nhưng ko chết, lại được Đạm Tiên báo mộng nàng vẫn chưa thoát khỏi sổ đoạn trường. Đành lòng Kiều nhẫn nhục ra ở tạm lầu Ngưng Bích, rồi mắc mưu của Sở Khanh, bỏ trốn ko thành, bị Tú Bà bắt về đánh đập man di và lấy cớ ép Kiều tiếp khách.
“Biết bao bướm lả ong lơi
Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm.
Dặt dìu lá gió cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh.”
Mở đầu là cảnh chốn thanh lâu ăn chơi hoang lạc, hoàn toàn xa lạ, ngoài sức tưởng tượng của nàng Kiều. Với “bướm lả, ong lơi”, đầy dung tục tầm thường, hành động suồng sã, trêu ghẹo của khách làng chơi cùng với những bóng hồng thướt tha mời gọi của kỹ nữ, như ong vờn bướm đầy ngả ngớn. Ko gian ngập tràn trong ánh đèn nến đỏ đỏ hồng hồng, cùng những “trận cười suốt đêm”, cùng với hương rượu nồng đượm từ “cuộc say đầy tháng”, ko phân biệt ngày đêm, ồn ĩ, buông thả và náo nhiệt. Hình ảnh nam nữ vốn chẳng quen biết “dìu dặt” tựa sát vào nhau như “lá gió, cành chim”, rồi cảnh kỹ nữ tiếp khách suốt ngày đêm, chẳng phân biệt người nào ra người nào, công việc cứ tuần hoàn ko có điểm ngừng, tới nỗi họ quên mất cả bản thân mình là người nào. Nguyễn Du đã rất tài tình lúc đưa hai nhân vật trong điển tích văn học là Trường Khanh, Tống Ngọc, vốn nổi danh với tính phong túc, thích tầm hoa vấn liễu để giúp người đọc thấy được Kiều tiếp những nhân vật thường là phong túc tài tử. Chỉ bằng vài câu thơ ngắn gọn, súc tích, tác giả đã khắc họa rõ nét cuộc sống nhơ nhớp, trụy lạc ngập tràn sắc dục và ê chề nơi thanh lâu, nơi phụ nữ được xem là thứ đồ sắm vui, thỏa mãn thói hoang lạc tầm thường của những kẻ lắm tiền nhiều của. Cũng chính trong đoạn thơ này, dưới tầm mắt quan sát thấu đáo của Kiều, cho thấy nàng có ý thức rất cao về phẩm giá cũng như thân phận của mình.
Kiều vốn được Nguyễn Du xây dựng như một hình mẫu người phụ nữ lý tưởng tài sắc vẹn toàn, nhưng xót xa thay “Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau”, một con người thanh cao trong trẻo tới vậy, số mệnh lại đẩy đưa vào nơi nhơ nhớp tầm thường nhất. Kiều vùng vẫy, chống lại số phận, ko chấp nhận làm một kỹ nữ dơ bẩn mặc người chơi đùa, ở nàng hiện lên cái đức tính cao đẹp của loài hoa sen tinh khiết “Gần bùn nhưng mà chẳng tanh hôi mùi bùn”. Nhưng Kiều bất lực trước hoàn cảnh oái oăm của mình, Kiều buộc phải chấp nhận sự thực, tự khóc thương cho bản thân.
“Lúc tỉnh rượu lúc tàn canh
Giật thót lại thấy thương mình xót xa”
Kiều đã cố quên đi nỗi đớn đau tủi nhục, trong men rượu, nhưng có ích gì lúc, canh tan rượu tàn, còn lại tấm thân rời rã, tới Kiều cũng phải “giật thột” nhưng mà tự “thương mình xót xa”. Nhịp thơ trong câu lục, là nhịp 3/3 chậm rãi, nhịp nhàng, diễn tả cuộc sống ngao ngán, đằng đẵng vô tận, tới câu bát thì nhịp thơ 2/2/2/2 nhanh hơn, Kiều sững sờ tỉnh lại, nhận lấy nỗi đớn đau tận tình can, như vặn xoắn lấy tâm hồn.
Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du có dàn ý cụ thể
Những câu thơ tiếp là dòng hồi ức đầy xót xa, chua chát của Kiều lúc so sánh cuộc sống nhung gấm, thanh cao trước đây cùng với thực cảnh tủi nhục, nhơ nhớp chốn thanh lâu, ong bướm lơi lả.
“Lúc sao phong gấm rủ là
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!”
Nhớ lúc xưa kia lúc còn là tiểu thư đài các, cầm kỳ thi họa môn nào cũng tinh thông, lại được sống trong “phong gấm rủ là”, là viên minh châu, được cha mẹ nâng niu, cưng chiều, thân ngọc ngà chẳng nhiễm một hạt bụi trần. Nhưng nay hiện thực tàn khốc, Kiều tự ví tấm thân “tan tác như hoa giữa đường”, một đóa Mẫu đơn xinh đẹp nay bị chốn thanh lâu vùi dập ko tiếc thương. Ngày trước, nàng nào phải lộ mặt xúc tiếp với nam tử, hay người lạ bao giờ, còn nay thì “Mặt sao dày gió dạn sương”, đã chẳng còn biết xấu hổ, hay rụt rè phép tắc, lễ nghĩa, bởi trong chốn phong nguyệt này những thứ đó thật nực cười. Chính Kiều cũng cảm thấy tấm thân mình chẳng còn trong sạch, vốn đã “bướm chán ong chường”, rẻ mạt tới thế. Để thấy được Kiều đã có một cuộc sống đày đọa, vừa ê chề nhục nhã về thể xác, vừa tủi nhục trong tâm hồn, buồn xót cho một số phận tài hoa nhưng mệnh đời tệ bạc quá. Việc Nguyễn Du sử dụng các thành ngữ lồng ghép, đan chéo vào nhau càng tăng thêm sức biểu cảm, từng câu từng chữ như ghim vào lòng người đọc, thấm đượm nỗi xót thương cho số phận của nàng Kiều tội nghiệp.
“Mặc người mưa Sở mây Tần,
Những mình nào biết có xuân là gì.
Đòi phen gió tựa hoa kề,
Nửa rèm tuyết ngậm bốn bề trăng thâu.”
Nhưng dù xã hội có cố vùi dập nàng xuống lớp bùn tanh hôi, dù tấm thân nàng đã vướng bụi đời, nhưng tâm hồn hồn nàng vẫn thanh khiết, giữ vững cốt cách của loài sen trắng. Kiều thờ ơ với mọi cuộc hoan lạc “mưa Sở mây Tần”, nàng chẳng lấy gì làm vui thú, có gì để vui đây? Lúc những khách làng chơi muốn “gió tựa hoa kề”, cho thân thiện thân tình, nhưng thật giả dối và kinh tởm quá. Lòng Kiều như chết lặng, Kiều ko phản kháng, cũng ko còn muốn phản kháng, bởi đớn đau và tủi đã cướp đi hồn nàng, Kiều chỉ đang tồn tại, tồn tại giữa chốn thanh lâu phồn hoa nhất, cũng thấp kém nhất. Cảnh phong, hoa, tuyết, nguyệt đẹp tươi có đủ cả, nhưng cũng không thể che lấp đi sự nhơ nhớp, trụy lạc của chốn phong trần phóng túng.
Hỏi chăng trong lòng vốn đã đau xót, buồn tủi thì cảnh có đẹp tuyệt trần đi chăng nữa, thì người cũng có vui được ko? Thế Nguyễn Du mới có câu thơ: “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/Người buồn cảnh cũng vui đâu bao giờ?”. Tâm trạng u uất của Kiều dường như lan tràn sang cả cảnh sắc xung quanh, nơi đây cũng nào thiếu những thú vui cầm, kỳ, thi, họa, cũng thanh tao thanh lịch một cách đầy mỉa mai, lúc chốn dung tục nhưng mà cũng “Đòi phen nét vẽ câu thơ/Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa”. Chính vì vậy lòng Kiều càng ko vui nổi, có chăng là cái cười gượng gập gạo “Vui là vui gượng gập kẻo là”. Cười ở đây là nụ cười chua chát, mặn đắng bờ môi, chắc rằng lòng Kiều đang nhỏ lệ, có câu buồn quá hóa cười, cười vì số phận trêu ngươi, cười vì chán chê cái thân phận phụ nữ đầy ngang trái, trắc trở. Nỗi cực khổ của Kiều qua đoạn thơ này được Nguyễn Du trình bày bằng văn pháp tả cảnh ngụ tình, càng thêm thấm thía, thâm thúy hơn trong từng câu chữ. Câu thơ cuối như một lời hỏi bâng quơ “Người nào tri kỉ đó mặn nhưng mà với người nào?”, Kiều chẳng mong câu trả lời, bởi trong chốn phong trần này, sẽ chẳng người nào thấu hiểu cho nỗi đau này của nàng.
Đoạn trích là niềm thương cảm cho số phận của nàng Kiều, người con gái tài sắc vẹn toàn nhưng mà bạc phận. Bao trùm ko khí là sự buồn tủi, xót xa nhưng ko bi quan, yếu ớt. Những dòng thơ của Nguyễn Du đều trình bày một tấm lòng thương yêu, đồng cảm, và đề cao phẩm cách đáng quý của nàng Kiều, trong trắng, thanh khiết như một đóa hoa sen giữ chốn bùn lầy nhơ nhớp của xã hội phong kiến bấy giờ. Nguyễn Du thông qua đó tố cáo tội ác, sự nhơ bẩn của một xã hội mục nát đã tàn phá, vùi dập những con người khốn khổ, đáng thương vào tận đáy của xã hội, trong đớn đau tủi nhục, đặc thù là những người phụ nữ chân yếu tay mềm, ko thể phản kháng, ko có tiếng nói.
—————–HẾT——————
Truyện Kiều là thiên tuyệt bút của nền văn học Việt Nam, cùng theo dõi cuộc đời đầy bão táp của nàng Kiều tài sắc nhưng mà bạc phận, kế bên Nỗi thương mình, các em có thể tham khảo thêm những đoạn trích rực rỡ khác qua bài: Phân tích đoạn trích Trao duyên, Phân tích đoạn trích thề nguyền hay Phân tích đoạn trích Chí khí người hùng tại Thuthuat.Taimienphi.vn.
https://thuthuat.taimienphi.vn/phan-tich-doan-trich-noi-thuong-minh-trong-truyen-kieu-cua-nguyen-du-42036n
Xem thêm nhiều bài viết hay về Hỏi Đáp Văn Học
[rule_{ruleNumber}]
[box type=”note” align=”” class=”” 1″>
“Nỗi thương mình” đã tái hiện sống động nhưng cũng đầy xót xa về tâm trạng đau khổ của Thúy Kiều khi lưu lạc tới chốn phong trần. Bài phân tích đoạn trích Nỗi thương mình trong truyện Kiều giúp các em cảm nhận được nỗi niềm thương xót cho phận mình của Thúy Kiều, qua đó còn thấy được tấm lòng đồng cảm, xót thương của nhà thơ Nguyễn Du với những con người bất hạnh.
Đề bài: Anh/chị hãy Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình, trích Truyện Kiều của Nguyễn Du
Mục Lục bài viết:
I. Dàn ý chi tiết
1. Mở bài
2. Thân bài
3. Kết bài
II. Bài văn mẫu
1. Bài mẫu số 1
2. Bài mẫu số 2
3. Bài mẫu số 3
Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du
I. Dàn ý Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du (Chuẩn)
1. Mở bài
Giới thiệu bối cảnh của đoạn trích Nỗi thương mình.
2. Thân bài:
a. Khung cảnh lầu xanh trụy lạc, phóng túng:
– “bướm lả ong lơi” gợi ra viễn cảnh vô cùng dung tục, ví kỹ nữ như là những bông hoa tươi đẹp, còn khách làng chơi lại tựa như loài ong loài bướm, lả lơi, ngả nghiêng hết vờn đóa hoa này, lại chạm đến bông hoa kia, hết sức tạp nham, lẫn lộn và hoang đường.
– Hương rượu nồng quyện với mùi hương phấn dung tục với “cuộc say đầy tháng”, với sự khoái lạc của “trận cười suốt đêm”, nam nữ thâu hoan không kể ngày đêm, ồn ào, náo nhiệt và trụy lạc.
– Hình ảnh “dập dìu” nam nữ cười đùa, ngả ngớn, đầu sát bên đầu, má ấp bên má tựa như lá với gió, cành với chim.
– Khắc họa hình ảnh khách làng chơi bằng các điển tích, điển cố, nhân vật trong lịch sử như Tống Ngọc, Tư Mã Tương Như.
b. Nỗi đau và tâm trạng của Thúy Kiều:
– “Khi tỉnh rượu lúc tàn canh/Giật mình lại thấy thương mình xót xa”: Ý thức về thân phận bọt bèo, giật mình, bàng hoàng nhìn lại tấm thân tàn, mà tự thấy xót xa, thương cảm.
– “Khi sao phong gấm rủ là”, là nhắc về cuộc sống êm đềm trướng rủ màn che thuở trước. Còn Kiều bây giờ buộc phải đối mặt với một cuộc sống cũng trướng rủ màn che đấy, nhưng lại chìm trong những ngày tháng sắc dục, buôn phấn bán hương.
– Kiều tự nhận thấy bản thân mình ứng với mấy chữ “tan tác như hoa giữa đường”, vốn là đóa mẫu đơn cao quý, trong sạch, cuối cùng lại bị chà đạp không thương tiếc, chỉ còn lại bộ dạng tàn tạ, nhơ nhuốc.
– Khuôn mặt phải ngày ngày chường ra cho kẻ Bắc người Nam, ngắm nghía, bình phẩm, phải “dày gió dạn sương” ôm ấp nam tử như người tình, điệu bộ lả lướt, ngả ngớn, chiều lòng.
– Lời thở than chua xót “Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!”, là ý thức của nàng về tấm thân tàn tạ, rẻ mạt của mình.
=> Cuộc sống tủi hổ, nhục nhã đau đớn tột cùng về cả thể xác và tinh thần của nàng Kiều.
c. Vẻ đẹp tâm hồn Thúy Kiều:
– Thế nhưng dẫu cuộc đời có chà đạp, vùi dập phận liễu yếu đào tơ, thì Kiều vẫn mạnh mẽ kiên cường, giữ vững cho mình cốt cách thanh cao, tinh khiết. Dẫu bốn bề chốn lầu xanh nơi nào cũng “mây Sở mưa Tần” thì nàng cũng chẳng buồn để tâm đến, những thú vui hoan lạc, tầm thường ấy
– “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/Người buồn cảnh cũng vui đâu bao giờ?”, để diễn tả đúng cái hoàn cảnh éo le, buồn tủi của Thúy Kiều.
– “Đòi phen nét vẽ câu thơ/Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa”, thể hiện hoàn cảnh trêu ngươi của Thúy Kiều, nàng vốn là người thông minh, sắc sảo ca từ thi phú âm luật có cái nào mà không thông, nhưng nhìn viễn cảnh trước mắt, lại nhìn tới số phận bọt bèo của mình thì những thứ mà nàng yêu thích trước đây cũng trở nên tẻ nhạt, chán chường.
– “Ai tri âm đó mặn mà với ai” nỗi trăn trở về một người có thể thiếu hiểu, xót thương, mong mỏi thoát khỏi chốn phong trần. Điều đó càng làm cho Kiều trở nên chán nản, xót xa đến tột cùng.
3. Kết bài:
Nêu cảm nghĩ.
II. Bài văn mẫu Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du
1. Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du, mẫu số 1 (Chuẩn)
Trong dòng chảy văn học trung đại, mỗi nhà văn, nhà thơ đều góp phần làm nên diện mạo của nền văn học Việt Nam qua nhiều tác phẩm xuất sắc thuộc nhiều thể loại khác nhau. Và khi nhắc đến Đại thi hào dân tộc Nguyễn Du, bạn đọc mọi thế hệ không thể không nhắc tới tác phẩm “Truyện Kiều”. Đọc những trang Kiều, người đọc như thấm thía nỗi đau mà Kiều phải chịu đựng nhưng ẩn sau đó chính là vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách của nàng. Có thể nói, đoạn trích “Nỗi thương mình”, trích từ câu 1229 đến câu 1248 là một minh chứng tiêu biểu cho điều đó.
Bốn câu thơ mở đầu đoạn trích “Nỗi thương mình” như đã vẽ lên trước mắt người đọc tình cảnh éo le, đáng thương của Thúy Kiều.
Biết bao bướm lả ong lơi,
Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm
Dập dìu lá gió cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh.
Với những hình ảnh mang đậm tính ước lệ, tượng trưng “bướm lả ong lơi”, “cuộc vui”, “trận cười” đã gợi lên cuộc sống xô bồ, tấp nập suốt ngày đêm nơi chốn lầu xanh. Ở nơi đó luôn tràn ngập tiếng cười với những trò mua vui tiêu khiển, những cuộc rượu say sưa. Thêm vào đó, tác giả đã khéo léo sử dụng các điển cố, điển tích “Tống Ngọc” và “Trường Khanh” để chỉ những người phong lưu, ăn chơi ở chốn lầu xanh. Những hình ảnh ấy đã cho thấy cuộc sống đầy bẽ bàng, tủi khổ của Thúy Kiều ở chốn lầu xanh, suốt ngày đêm phải tiếp khách, trở thành người mua vui cho những vị khách phong lưu, đa tình ghé qua nơi đây.
Trước tình cảnh đầy trớ trêu nơi chốn lầu xanh, trong Thúy Kiều luôn hiện lên bao nỗi niềm đau đớn, xót thương cho thân phận, cuộc đời của mình.
Khi tỉnh rượu lúc tàn canh,
Giật mình mình lại thương mình xót xa.
Câu thơ “Khi tỉnh rượu, lúc tàn canh” đã mở ra thời gian ban đêm, khi những cuộc vui đã tàn, đó là thời điểm hiếm hoi Kiều được sống là chính mình, đối diện với chính mình cùng bao nỗi niềm, suy tư, trăn trở. Trong chính khoảnh khắc ít ỏi ấy, Kiều “giật mình” bởi sự bàng hoàng, thảng thốt trước thực tại cuộc sống của mình. Để rồi, sau cái giật mình ấy chính là nỗi thương mình, xót xa cho chính bản thân mình và nỗi thương mình, sự xót xa ấy của Kiều xét đến cùng chính là sự tự ý thức về nhân cách của Thúy Kiều. Trong nỗi niềm xót xa, sự cô đơn đến tột cùng ấy, Thúy Kiều đã đi tìm nguyên nhân để lí giải chúng.
Khi sao phong gấm rủ là,
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân.
Nghệ thuật đối đã được tác giả sử dụng thành công thông qua việc sử dụng hàng loạt các hình ảnh đối lập nhau, giữa một bên là “phong gấm rủ là” gợi những tháng ngày quá khứ êm đềm, hạnh phúc với một bên là những hình ảnh “tan tác”, “hoa giữa đường”, “dày gió dạn sương”, “bướm chán ong chường” để gợi lên hiện tại phũ phàng, bị chà đạp, vùi dập. Thể hiện sự đối lập giữa quá khứ với hiện tại, tác giả Nguyễn Du đã tô đậm cuộc sống cùng tâm trạng ê chề, nhục nhã, chán chường của Thúy Kiều trong hoàn cảnh đầy trớ trêu. Thêm vào đó, với việc sử dụng hàng loạt từ để hỏi “khi sao”, “giờ sao”, “mặt sao”, “thân sao” đã tạo nên giọng điệu chất vấn, Thúy Kiều như đang tự hỏi, tự dằn vặt chính bản thân mình. Trong nỗi niềm chua xót, đầy giày vò ấy, Thúy kiều đã nhận thức rõ sự đối lập đau xót và chua chát giữa ta và người.
Mặc người mưa Sở mây Tần
Những mình nào biết có xuân là gì.
Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình để thấy được hoàn cảnh éo le và tâm trạng đau khổ của nàng Kiều
Không chỉ đối lập giữa cuộc sống ở quá khứ và hiện tại, mà giờ đây, trong Thúy Kiều còn hiện hữu rõ nét sự đối lập giữa cảnh vật bên ngoài với nỗi niềm tân trạng của chính mình. Bi kịch ấy của Thúy Kiều được thể hiện rõ nét trong những tám câu thơ cuối của đoạn trích.
Đòi phen gió tựa hoa kề
Nửa rèm tuyết ngậm bốn bề trăng thâu.
Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ?
Đòi phen nét vẽ câu thơ,
Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa
Vui là vui gượng kẻo là
Ai tri âm đó mặn mà với ai?
Cuộc sống nơi chốn lầu xanh ở khung cảnh bên ngoài với đầy đủ những nét thanh cao, tao nhã, phong lưu được tác giả tái hiện lại thông qua các hình ảnh giàu sức gợi “gió tựa hoa kề”, “tuyết ngậm”, “trăng thâu”, “nét vẽ”, “câu thơ”, “cung cầm”, “nước cờ”. Nhưng ẩn sâu bên trong đó là bản chất phũ phàng và đầy xót xa, đầy tủi nhục và nhơ nhớp. Và bởi vậy, cảnh vật ở nơi đây đối với Thúy Kiều chính là một sự giả tạo và nàng không thể tìm thấy bầu bạn, không thể tìm thấy tri âm và nàng thờ ơ với mọi thứ xung quanh mình. Đặc biệt, với nghệ thuật tả cảnh ngụ tình, tác giả Nguyễn Du đã cho thấy tâm trạng của Thúy Kiều khi sống ở nơi đây, đó chính là sự gượng gạo, tự thương, tự xót xa cho số phận của chính mình. Đặc biệt, tâm trạng đau đớn như xé lòng của Kiều được thể hiện qua việc sử dụng hàng loạt các câu hỏi tu từ.
Tóm lại, đoạn trích “Nỗi thương mình” với việc sử dụng thành công nghệ thuật đối cùng những hình ảnh giàu sức gợi đã thể hiện một cách rõ nét và sâu sắc nỗi niềm tâm trạng, sự xót thương số phận của Thúy Kiều. Đồng thời, ẩn sau đó người đọc cũng cảm nhận được vẻ đẹp nhân cách của nàng.
——————HẾT——————
Nỗi thương mình là một trong những đoạn trích thể hiện rõ nhất tài năng của Nguyễn Du trong việc khắc họa tâm lí nhân vật. Để thấy được tâm trạng đau khổ, bẽ bàng của nàng Kiều khi lưu lạc đến chốn phong trần, bên cạnh bài Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình, các em có thể tìm đọc thêm: Soạn bài Nỗi thương mình hay bài Cảm nhận về đoạn Nỗi thương mình (trích Truyện Kiều)
2. Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du, mẫu số 2 (Chuẩn)
Sau biến cố gia đình, Kiều bán thân làm lẽ cho Mã Giám Sinh để cứu cha và em, đồng thời gửi lại mối duyên của mình với Kim Trọng cho Thúy Vân, những tưởng bấy nhiêu sự hy sinh ấy của Kiều đã là đến tột cùng, thế nhưng phận đời éo le, thích trêu đùa kiếp hồng nhan bạc mệnh. Kiều bị Mã Giám Sinh lừa bán vào lầu Ngưng Bích, trở thành kỹ nữ, khiến cuộc đời nàng thật sự đi vào bi kịch kinh hoàng. Sau lần tự tử và bỏ trốn không thành Kiều bị Tú Bà buộc phải tiếp khách, dần trở thành người kỹ nữ phong trần trong nỗi xót xa và tủi nhục khôn cùng. Số phận nổi trôi của nàng Kiều khiến độc giả không khỏi thương cảm, đớn đau đúng với câu “Đau đớn thay phận đàn bà/Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung”. Mà ở đây hơn ai hết Thúy Kiều chính là người ý thức được rõ nhất cảnh ngộ éo le của kiếp kỹ nữ trong đoạn trích Nỗi thương mình.
“Biết bao bướm lả ong lơi
Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm.
Dập dìu lá gió cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh.”
Mở đầu đoạn trích đó là khung cảnh chốn lầu xanh ong bướm trụy lạc, hình ảnh “bướm lả ong lơi” gợi ra viễn cảnh vô cùng dung tục, ví kỹ nữ như là những bông hoa tươi đẹp, còn khách làng chơi lại tựa như loài ong loài bướm, lả lơi, ngả nghiêng hết vờn đóa hoa này, lại chạm đến bông hoa kia, hết sức tạp nham, lẫn lộn và hoang đường. Trong chốn mua vui ấy người ta chỉ thấy hương rượu nồng quyện với mùi hương phấn dung tục với “cuộc say đầy tháng”, với sự khoái lạc của “trận cười suốt đêm”, nam nữ thâu hoan không kể ngày đêm, ồn ào, náo nhiệt và trụy lạc. Mà người phụ nữ ở chốn phong trần lại trở thành thứ đồ chơi cho kẻ khác mua vui, ai đến ai đi nhiều không kể xiết, vốn là những người xa lạ thế nhưng lại có thể hiện ra những hình ảnh “dập dìu” nam nữ cười đùa, ngả ngớn, đầu sát bên đầu, má ấp bên má tựa như lá với gió, cành với chim. Người kỹ nữ ngày đêm tiếp khách cũng chẳng phân biệt sáng tối, ngày hay đêm, khách đến là ai, già hay trẻ, xấu hay đẹp, nhân phẩm, tính cách ra sao, thứ họ trao đổi chỉ là thú vui xác thịt và đồng tiền rẻ rúng, riết rồi chẳng còn nhận ra bản thân mình là ai nữa. Mà trong đoạn trích để khắc họa hình ảnh khách làng chơi Nguyễn Du đã tinh tế đưa vào hai nhân vật có thật trong lịch sử, một là Tống Ngọc nổi danh với bài Phú Cao Đường kể chuyện mây mưa của nữ thần Vu Sơn với tiên vương nước Sở, ý chỉ chuyện nam nữ hoan lạc. Hai là Trường Khanh tên tự của Tư Mã Tương Như, người gảy một khúc Phượng cầu Hoàng để quyến rũ Trác Văn Quân, một quả phụ nhan sắc tuyệt trần, cũng ý chỉ loại khách phong lưu, giỏi chuyện trăng gió. Như vậy từ những hình ảnh ẩn dụ tinh tế thông qua cách điển tích điển cố, tác giả đã tái hiện một cách tài tình khung cảnh chốn lầu xanh nhuốm màu sắc dục, cuộc sống nhơ nhớp, hỗn loạn và hoang đường của những con người nơi đây. Mà ở đó người phụ nữ trở thành thú vui, thứ đồ chơi tùy cho những kẻ có tiền sử dụng phục vụ cho những sở thích dung tục, tầm thường. Dẫu rằng chốn lầu xanh ngày ngày giăng đèn kết hoa, thế nhưng cuộc đời của người kỹ nữ luôn chìm trong tăm tối, tủi nhục và đầy xót xa cay đắng.
Bài Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du hay nhất
Còn bản thân Kiều, vốn là một tiểu thư khuê các, nào đâu biết chuyện gió trăng, tâm hồn vốn thanh cao trang nhã, tài sắc vẹn toàn, vốn tưởng sẽ phải xứng có được cuộc sống phú quý, được nâng niu cưng chiều. Thế nhưng dòng đời vốn dĩ “Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau”, ai ngờ được sóng gió lại đẩy cuộc đời Kiều đi vào chỗ địa ngục trần gian, nhơ nhớp, dung tục đến tận cùng là lầu xanh. Ở chốn ấy Kiều đã cố hết sức mình vùng vẫy, chống cự thậm chí tìm đến cái chết, nhưng vẫn không thể thoát khỏi số phận ê chề, nhục nhã. Thế rồi sau mỗi cuộc “vui”, Kiều quay về nhìn lại tấm thân tàn tạ, lại ý thức được thân phận bọt bèo, nàng không khỏi xót xa, tự khóc thương cho bản thân mình.
“Khi tỉnh rượu lúc tàn canh
Giật mình lại thấy thương mình xót xa”
Hai câu thơ ấy khiến người ta chợt nghĩ đến hai câu thơ của Hồ Xuân Hương rằng “Chén rượu hương đưa say lại tỉnh/Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn”, cũng là nỗi đớn đau cho thân phận phụ nữ, là nỗi chán chê, xót xa cho cuộc đời hồng nhan, lấy rượu để tạm quên đi nỗi đắng cay, thế nhưng lúc tỉnh thì nỗi đau ấy lại càng trở nên thấm thía và rõ ràng. Thế nhưng khác với việc Hồ Xuân Hương tự chuốc say mình để được quên sự đời, thì bản thân Thúy Kiều lại bị buộc phải say, chén đi chén lại với đủ loại khách làng chơi, ngày này qua tháng nọ, hiếm có lúc giở rượu, tỉnh giấc khi cuộc vui đã tàn, người đã tan. Kiều mới chợt giật mình, bàng hoàng nhìn lại tấm thân tàn, mà tự thấy xót xa, thương cảm đến quặn thắt cả tâm hồn.
“Khi sao phong gấm rủ là
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!”
Nỗi đau của Kiều lại càng được bộc lộ rõ nét hơn trong những câu thơ ý thức về thân phận bọt bèo. Nhắc lại chuyện “Khi sao phong gấm rủ là”, là nhắc về cuộc sống êm đềm trướng rủ màn che thuở trước, khi Kiều còn được sống trong sự bảo bọc của cha mẹ, nào có biết đến chốn phong trần với nỗi ê chề, xót xa đến tận cùng này. Trái ngược hẳn với mộng đẹp trong quá khứ, Kiều bây giờ buộc phải đối mặt với một cuộc sống cũng trướng rủ màn che đấy, nhưng lại chìm trong những ngày tháng sắc dục, buôn phấn bán hương cho kẻ chơi đùa thỏa thích, ngày ngày nở nụ cười giả tạo, lấy lòng người không quen biết. Mà Kiều tự nhận thấy bản thân mình ứng với mấy chữ “tan tác như hoa giữa đường”, vốn là đóa mẫu đơn cao quý, trong sạch, cuối cùng lại trở thành nơi của biết bao “bướm lả ong lơi”, bị chà đạp không thương tiếc, chỉ còn lại bộ dạng tàn tạ, nhơ nhuốc. Khuôn mặt khi xưa vốn dĩ ngại ngùng, e ấp, quạt hương che nửa mặt, ôm ấp chốn khuê phòng, thì nay phải ngày ngày chường ra cho kẻ Bắc người Nam, ngắm nghía, bình phẩm, phải “dày gió dạn sương” ôm ấp nam tử như người tình, điệu bộ lả lướt, ngả ngớn, chiều lòng. Nghĩ lại bản thân Thúy Kiều chỉ còn có thể thốt lên lời thở than chua xót “Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!”, là ý thức của nàng về tấm thân tàn tạ, rẻ mạt của mình. Từ đó độc giả dễ dàng nhận ra cuộc sống tủi hổ, nhục nhã đau đớn tột cùng về cả thể xác và tinh thần của nàng Kiều tội nghiệp.
“Mặc người mưa Sở mây Tần,
Những mình nào biết có xuân là gì.
Đòi phen gió tựa hoa kề,
Nửa rèm tuyết ngậm bốn bề trăng thâu”
Thế nhưng dẫu cuộc đời có chà đạp, vùi dập phận liễu yếu đào tơ, thì Kiều vẫn mạnh mẽ kiên cường, giữ vững cho mình cốt cách thanh cao, tinh khiết tựa loài sen trắng trong đầm nước “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Dẫu bốn bề chốn lầu xanh nơi nào cũng “mây Sở mưa Tần” thì nàng cũng chẳng buồn để tâm đến, những thú vui hoan lạc, tầm thường ấy cũng chẳng đánh động được vào tâm hồn vốn đã chết lặng từ lần đầu bước chân vào nơi đây. Với những ai khác cuộc vui thâu đêm suốt sáng là “xuân” còn với nàng những thứ ấy vốn chẳng lọt vào tầm mắt, cũng chẳng thiết tha gì. Gặp cảnh khách làng chơi muốn “gió tựa hoa kề”, muốn gần gũi xác thịt mà lòng nàng như chết lặng, có lẽ bấy nhiêu đắng cay, tủi nhục đã khiến Kiều hoàn toàn buông xuôi, mặc cho cuộc đời trôi nổi giữa chốn phong, hoa, tuyết, nguyệt rực rỡ, thơ mộng nhưng ẩn chứa là sự dung tục, tầm thường này.
Người sống trong cảnh đớn đau thể xác, tàn tạ tâm hồn, thì nào có thể vui tươi được dẫu rằng đèn hoa giăng lối, tiếng cười muôn nơi, rượu ngon mỹ thực ngập tràn? Thế nên Nguyễn Du mới viết hai câu thơ “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/Người buồn cảnh cũng vui đâu bao giờ?”, để diễn tả đúng cái hoàn cảnh éo le, buồn tủi của Thúy Kiều. Nực cười làm sao chốn phong trần nhơ nhớp mà cũng “Đòi phen nét vẽ câu thơ/Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa”, để thỏa mãn cái đám người dung tục tầm thường, nhưng vẫn muốn thể hiện mình là kẻ có văn hóa, tao nhã với thú vui cầm, kỳ, thi, họa thanh cao. Thúy Kiều vốn là người thông minh, sắc sảo ca từ thi phú âm luật có cái nào mà không thông, nhưng nhìn viễn cảnh trước mắt, lại nhìn tới số phận bọt bèo của mình thì những thứ mà nàng yêu thích trước đây cũng trở nên tẻ nhạt, chán chường. Đặc biệt trong chốn phong trần này, tài nghệ của nàng lại trở thành một cái gì đó rất là trêu người, tài sắc vẹn toàn như thế mà cũng nào có tránh khỏi được kiếp long đong, ô nhục đâu? Lòng Kiều đã chết cái vui cũng chỉ là gượng cho có, để chiều lòng kẻ đến người đi, chứ chẳng thiết tha mặn mà, lại nghĩ đến việc ngày ngày gặp bao nhiêu kẻ mến mộ, thèm khát nhan sắc, tài năng của mình, nhưng liệu tìm đâu ra kẻ “ai tri âm đó mặn mà với ai” hay cũng chỉ là một phút thoáng qua. Điều đó càng làm cho Kiều trở nên chán nản, xót xa đến tột cùng.
Đoạn trích Nỗi thương mình là nỗi thương cảm xót xa cho một kiếp hồng nhan bạc mệnh của Thúy Kiều, người phụ nữ tội nghiệp bị xã hội phong kiến vùi dập không thương tiếc, đến mức chết lặng cả tâm hồn vì quá đớn đau. Thông qua đoạn trích ta cũng thấy rõ được tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du khi thấu hiểu và thông cảm cho nỗi đau của Thúy Kiều, đồng thời trân trọng và đề cao giá trị nhân phẩm tốt đẹp của nàng Kiều, dẫu có chìm trong chốn dung tục tầm thường nhưng vẫn giữ được một tâm hồn thanh khiết, không bị sa đà trong lối sống trụy lạc, hoang đường.
3. Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du, mẫu số 3:
Đoạn trích Nỗi thương mình là tâm trạng xót xa, ê chề của nàng Kiều khi rơi vào hoàn cảnh éo le đầy nhục nhã tại lầu Ngưng Bích và bắt đầu những ngày tháng trở thành kỹ nữ, chứng kiến cảnh mua vui trụy lạc, mà rớt nước mắt xót thương “Đau đớn thay cho phận đàn bà/Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung”.
Đoạn trích nằm từ câu 1229 đến câu 1248, trong phần Lưu lạc của Truyện Kiều. Bắt đầu khi Mã Giám Sinh đưa Kiều về đến lầu xanh của Tú Bà, Kiều biết mình bị lừa, để tránh thoát số kiếp kỹ nữ mua vui, Kiều bèn nhắm mắt định quyên sinh nhưng không chết, lại được Đạm Tiên báo mộng nàng vẫn chưa thoát khỏi sổ đoạn trường. Đành lòng Kiều nhẫn nhục ra ở tạm lầu Ngưng Bích, rồi mắc mưu của Sở Khanh, bỏ trốn không thành, bị Tú Bà bắt về đánh đập dã man và lấy cớ ép Kiều tiếp khách.
“Biết bao bướm lả ong lơi
Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm.
Dập dìu lá gió cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh.”
Mở đầu là cảnh chốn lầu xanh ăn chơi hoang lạc, hoàn toàn xa lạ, ngoài sức tưởng tượng của nàng Kiều. Với “bướm lả, ong lơi”, đầy dung tục tầm thường, hành động suồng sã, trêu ghẹo của khách làng chơi cùng với những bóng hồng lả lướt mời gọi của kỹ nữ, như ong vờn bướm đầy ngả ngớn. Không gian ngập tràn trong ánh đèn nến đỏ đỏ hồng hồng, cùng những “trận cười suốt đêm”, cùng với hương rượu nồng đượm từ “cuộc say đầy tháng”, không phân biệt ngày đêm, ồn ào, buông thả và náo nhiệt. Hình ảnh nam nữ vốn chẳng quen biết “dập dìu” tựa sát vào nhau như “lá gió, cành chim”, rồi cảnh kỹ nữ tiếp khách suốt ngày đêm, chẳng phân biệt ai ra ai, công việc cứ tuần hoàn không có điểm dừng, đến nỗi họ quên mất cả bản thân mình là ai. Nguyễn Du đã rất tài tình khi đưa hai nhân vật trong điển tích văn chương là Trường Khanh, Tống Ngọc, vốn nổi danh với tính phong lưu, thích tầm hoa vấn liễu để giúp người đọc thấy được Kiều tiếp những đối tượng thường là phong lưu tài tử. Chỉ bằng vài câu thơ ngắn gọn, súc tích, tác giả đã khắc họa rõ nét cuộc sống nhơ nhớp, trụy lạc ngập tràn sắc dục và ê chề nơi lầu xanh, nơi phụ nữ được xem là thứ đồ mua vui, thỏa mãn thói hoang lạc tầm thường của những kẻ lắm tiền nhiều của. Cũng chính trong đoạn thơ này, dưới tầm mắt quan sát thấu đáo của Kiều, cho thấy nàng có ý thức rất cao về nhân phẩm cũng như thân phận của mình.
Kiều vốn được Nguyễn Du xây dựng như một hình mẫu người phụ nữ lý tưởng tài sắc vẹn toàn, nhưng xót xa thay “Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau”, một con người thanh cao trong trẻo đến vậy, số mệnh lại đẩy đưa vào nơi nhơ nhớp tầm thường nhất. Kiều vùng vẫy, chống lại số phận, không chấp nhận làm một kỹ nữ dơ bẩn mặc người chơi đùa, ở nàng hiện lên cái đức tính cao đẹp của loài hoa sen thuần khiết “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Nhưng Kiều bất lực trước hoàn cảnh éo le của mình, Kiều buộc phải chấp nhận sự thật, tự khóc thương cho bản thân.
“Khi tỉnh rượu lúc tàn canh
Giật mình lại thấy thương mình xót xa”
Kiều đã cố quên đi nỗi đau đớn tủi nhục, trong men rượu, nhưng có ích gì khi, canh tan rượu tàn, còn lại tấm thân rã rời, đến Kiều cũng phải “giật mình” mà tự “thương mình xót xa”. Nhịp thơ trong câu lục, là nhịp 3/3 chậm rãi, nhịp nhàng, diễn tả cuộc sống chán chường, đằng đẵng vô tận, đến câu bát thì nhịp thơ 2/2/2/2 nhanh hơn, Kiều bàng hoàng tỉnh lại, nhận lấy nỗi đớn đau tận tâm can, như vặn xoắn lấy tâm hồn.
Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình của Nguyễn Du có dàn ý chi tiết
Những câu thơ tiếp là dòng hồi tưởng đầy xót xa, chua chát của Kiều khi so sánh cuộc sống nhung gấm, thanh cao trước đây cùng với thực cảnh tủi nhục, nhơ nhớp chốn lầu xanh, ong bướm lả lơi.
“Khi sao phong gấm rủ là
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!”
Nhớ khi xưa kia khi còn là tiểu thư đài các, cầm kỳ thi họa môn nào cũng tinh thông, lại được sống trong “phong gấm rủ là”, là viên minh châu, được cha mẹ nâng niu, chiều chuộng, thân ngọc ngà chẳng nhiễm một hạt bụi trần. Nhưng nay hiện thực tàn khốc, Kiều tự ví tấm thân “tan tác như hoa giữa đường”, một đóa Mẫu đơn xinh đẹp nay bị chốn lầu xanh vùi dập không thương tiếc. Ngày trước, nàng nào phải lộ mặt tiếp xúc với nam tử, hay người lạ bao giờ, còn nay thì “Mặt sao dày gió dạn sương”, đã chẳng còn biết xấu hổ, hay e lệ phép tắc, lễ nghĩa, bởi trong chốn phong nguyệt này những thứ đó thật nực cười. Chính Kiều cũng cảm thấy tấm thân mình chẳng còn trong sạch, vốn đã “bướm chán ong chường”, rẻ mạt đến thế. Để thấy được Kiều đã có một cuộc sống đày đọa, vừa ê chề nhục nhã về thể xác, vừa tủi hổ trong tâm hồn, buồn xót cho một số phận tài hoa nhưng mệnh đời bạc bẽo quá. Việc Nguyễn Du sử dụng các thành ngữ lồng ghép, đan chéo vào nhau càng tăng thêm sức biểu cảm, từng câu từng chữ như ghim vào lòng người đọc, thấm đượm nỗi xót thương cho số phận của nàng Kiều tội nghiệp.
“Mặc người mưa Sở mây Tần,
Những mình nào biết có xuân là gì.
Đòi phen gió tựa hoa kề,
Nửa rèm tuyết ngậm bốn bề trăng thâu.”
Nhưng dù xã hội có cố vùi dập nàng xuống lớp bùn hôi tanh, dù tấm thân nàng đã vướng bụi đời, nhưng tâm hồn hồn nàng vẫn thanh khiết, giữ vững cốt cách của loài sen trắng. Kiều thờ ơ với mọi cuộc hoan lạc “mưa Sở mây Tần”, nàng chẳng lấy gì làm vui thú, có gì để vui đây? Khi những khách làng chơi muốn “gió tựa hoa kề”, cho gần gũi thân mật, nhưng thật giả dối và ghê tởm quá. Lòng Kiều như chết lặng, Kiều không phản kháng, cũng không còn muốn phản kháng, bởi đau đớn và tủi đã cướp đi hồn nàng, Kiều chỉ đang tồn tại, tồn tại giữa chốn lầu xanh phồn hoa nhất, cũng thấp kém nhất. Cảnh phong, hoa, tuyết, nguyệt đẹp đẽ có đủ cả, nhưng cũng chẳng thể che lấp đi sự nhơ nhớp, trụy lạc của chốn phong trần phóng túng.
Hỏi chăng trong lòng vốn đã đau xót, buồn tủi thì cảnh có đẹp tuyệt trần đi chăng nữa, thì người cũng có vui được không? Thế Nguyễn Du mới có câu thơ: “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/Người buồn cảnh cũng vui đâu bao giờ?”. Tâm trạng u uất của Kiều dường như lan tràn sang cả cảnh sắc xung quanh, nơi đây cũng nào thiếu những thú vui cầm, kỳ, thi, họa, cũng thanh tao cao nhã một cách đầy mỉa mai, khi chốn dung tục mà cũng “Đòi phen nét vẽ câu thơ/Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa”. Chính vì vậy lòng Kiều càng không vui nổi, có chăng là cái cười gượng gạo “Vui là vui gượng kẻo là”. Cười ở đây là nụ cười chua chát, mặn đắng bờ môi, chắc rằng lòng Kiều đang nhỏ lệ, có câu buồn quá hóa cười, cười vì số phận trêu ngươi, cười vì chán chê cái thân phận phụ nữ đầy ngang trái, trắc trở. Nỗi đau khổ của Kiều qua đoạn thơ này được Nguyễn Du thể hiện bằng bút pháp tả cảnh ngụ tình, càng thêm thấm thía, sâu sắc hơn trong từng câu chữ. Câu thơ cuối như một lời hỏi bâng quơ “Ai tri âm đó mặn mà với ai?”, Kiều chẳng mong câu trả lời, bởi trong chốn phong trần này, sẽ chẳng ai thấu hiểu cho nỗi đau này của nàng.
Đoạn trích là niềm thương cảm cho số phận của nàng Kiều, người con gái tài sắc vẹn toàn mà bạc mệnh. Bao trùm không khí là sự buồn tủi, xót xa nhưng không bi lụy, yếu đuối. Những dòng thơ của Nguyễn Du đều thể hiện một tấm lòng thương yêu, đồng cảm, và đề cao phẩm cách đáng quý của nàng Kiều, trong trắng, thanh khiết như một đóa hoa sen giữ chốn bùn lầy nhơ nhớp của xã hội phong kiến bấy giờ. Nguyễn Du thông qua đó tố cáo tội ác, sự bẩn thỉu của một xã hội mục nát đã tàn phá, vùi dập những con người khốn khổ, đáng thương vào tận đáy của xã hội, trong đau đớn tủi nhục, đặc biệt là những người phụ nữ chân yếu tay mềm, không thể phản kháng, không có tiếng nói.
—————–HẾT——————
Truyện Kiều là thiên kiệt tác của nền văn học Việt Nam, cùng theo dõi cuộc đời đầy bão táp của nàng Kiều tài sắc mà bạc mệnh, bên cạnh Nỗi thương mình, các em có thể tham khảo thêm những đoạn trích đặc sắc khác qua bài: Phân tích đoạn trích Trao duyên, Phân tích đoạn trích thề nguyền hay Phân tích đoạn trích Chí khí anh hùng tại Thuthuat.Taimienphi.vn.
https://thuthuat.taimienphi.vn/phan-tich-doan-trich-noi-thuong-minh-trong-truyen-kieu-cua-nguyen-du-42036n
Xem thêm nhiều bài viết hay về Hỏi Đáp Văn Học
[/box]
#Phân #tích #đoạn #trích #Nỗi #thương #mình #trong #Truyện #Kiều #của #Nguyễn
[/toggle]
Bạn thấy bài viết Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình trong Truyện Kiều của Nguyễn Du có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình trong Truyện Kiều của Nguyễn Du bên dưới để thpttranhungdao.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Văn học
#Phân #tích #đoạn #trích #Nỗi #thương #mình #trong #Truyện #Kiều #của #Nguyễn
Trả lời