Dù học vấn không cao, chỉ đi dạy rồi về hưu nhưng ông vẫn nổi tiếng khắp cả nước và được nhân dân kính trọng.
Người có đức hạnh cao thượng, có học thức uyên bác
Nguyễn Thiệp sinh năm 1723 trong một gia đình hiếu học ở thôn Mắt Thôn, xã Nguyệt Ao, huyện Lai Thạch, huyện La Sơn, huyện Đức Quang (nay là Can Lộc, Hà Tĩnh). Cha ông là Toàn quyền Nguyễn Quang Trạch, họ mẹ ông là Nguyễn.
Tượng đài La Sơn Phụ Tử Nguyên Thiệp ở Nghệ An. Ảnh: Báo Giáo dục & Thời đại
Anh ấy ham học hỏi từ khi còn nhỏ. Khi trưởng thành, anh phải rời nhà theo chú vào Thái Nguyên học tập. Nhưng chỉ được hai năm thì chú qua đời nên Nguyễn Thiệp phải tự tìm đường về Hà Nội. Khi đến Đông Anh, ông lâm bệnh nặng. May mắn được người giúp đỡ và anh thoát chết nhưng bị di chứng về tinh thần.
Theo lời kể của Nguyễn Thiệp trong Hạnh Âm Kỳ, khi bệnh phát bệnh, đầu óc ông bối rối không biết phải làm sao. “Căn bệnh này, đối với một người ham học như ông, thực sự là một tai họa khủng khiếp”, tác giả Trần Lê Sáng viết trong cuốn sách Chu Văn An, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Thiệp – ba bậc thầy của giáo dục Việt Nam.
Dù mắc bệnh tâm thần nhưng Nguyễn Thiệp vẫn đấu tranh tư tưởng, kiểm soát bệnh tật và chủ động trong học tập. Năm 1743, ông thi đỗ Giải Hương, được phong làm Huấn luyện rồi được thăng về huyện Thanh Chương (Nghệ An). Làm quan giữa thời thế loạn lạc, với cảnh “vua ác, vua hèn” và đấu tranh không ngừng, Nguyễn Thiệp ngày càng bộc lộ nỗi buồn trần thế và sự chán ghét quan lại.
Năm 1786, Nguyễn Thiệp quyết định từ bỏ quần áo, từ chức, lên núi Thiên Nhãn dựng trại và bắt đầu sống cuộc đời ẩn sĩ với tước hiệu La Sơn Phụ Tử. Ngài giảng dạy và du ngoạn khắp núi Hồng, sông Lam. Sau hơn 10 năm giảng dạy trong nhân dân, danh tiếng của Nguyễn Thiệp đã được truyền lại và lan rộng khắp cả nước. Ông nổi tiếng là người có đạo đức và có học thức cao. Cả nước ngưỡng mộ ông như một bậc thầy. Ông cũng là người cao thượng, sống ẩn dật. Chúa Trình nhiều lần mời ông làm quan nhưng ông đều từ chối. Chỉ khi vua Quang Trung kiên nhẫn cầu nguyện ba lần mới nhận lời giúp đỡ.
Nguyễn Thiệp nhiều lần từ chối lời mời của Nguyễn Huệ. Ảnh minh họa/Báo Giáo dục & Thời đại
Sau đại thắng trước quân Thanh, năm 1791, vua Quang Trung mời Nguyễn Thiệp về Phú Xuân bàn việc quốc sự. Cảm động trước tấm lòng chân thành của vua “cờ đào”, ông đã đồng ý giúp vua, cứu nước, có công lớn cho nhà Tây Sơn với tư cách là cố vấn cao cấp cho triều đình, được vua Quang phê chuẩn. Trung hết lòng tin tưởng.
“Bộ óc” của giáo dục Tây Sơn
Sau khi Quang Trung đánh bại quân xâm lược nhà Thanh, Nguyễn Thiệp trở thành một trong những học giả được nhà vua tin cậy nhất. Nhà vua biết ông không thích tham gia chính trị nên chỉ giao cho ông xử lý những vấn đề mang tính chất hàn lâm và đặc biệt giao cho ông trách nhiệm tổ chức một hệ thống giáo dục mới. Vua Quang Trung đánh giá cao học vấn và nhân cách của Nguyễn Thiệp nên ban tước hiệu La Sơn Phụ Tử, gọi là ông Tiến chứ không phải đích danh.
Năm 1791, La Sơn Phụ Tử Nguyên Thiệp viết thư cho vua trả lời ba câu hỏi về con đường làm vua. Một là điều vua phải làm để trở thành một vị vua có đức hạnh. Thứ hai, nhà vua phải làm điều gì đó để dân chúng phải tuân theo. Thứ ba là giáo dục phải được tổ chức như thế nào cho hiệu quả.
Theo Nguyễn Thiệp, việc học cần phải thực tế. Ông nói: “Ai không học thì không biết đạo”. Ông nói rằng những người đi học chỉ học đạo mà thôi.
Khi đó, vua Quang Trung muốn mời La Sơn Phù Tử ở lại Phú Xuân để tự dạy học và mở rộng nền giáo dục của đất nước, nhưng Nguyễn Thiệp đã trở về trường cũ và tiếp tục hàng loạt cải cách giáo dục theo đề xuất. của nhà vua.
Khi vua Quang Trung thành lập Viện Sùng Chính tại nơi ở của Nguyễn Thiệp, nhà vua đã mời ông làm Viện trưởng. Sau đó, nhà vua tiếp tục ban hành Chiếu dụ giáo dục, khuyến khích các xã mở trường học. Những người đã thi đỗ cũ phải thi lại, còn những người dùng tiền mua bằng cấp thì phải thi lại.
Công trình của Viện Sùng Chính có ý nghĩa to lớn trong việc đặt nền móng cho công cuộc cải cách giáo dục của thời Tây Sơn. Đóng góp lớn nhất của Nguyễn Thiệp là thực hiện chính sách phát huy chữ Nôm của vua Quang Trung, đưa chữ Nôm trở thành chữ viết chính thức của nước ta. Ông đã dịch nhiều bộ sách quan trọng từ Hán sang chữ Nôm như Tiểu học, Tứ thư (gồm 32 tập) và Kinh Thi, Kinh Thư, Kinh Dịch… sang chữ Nôm để chuẩn bị cho kinh điển. chế độ học tập và thi cử mới dưới thời Tây Sơn.
Tháng 9 năm 1792, vua Quang Trung đột ngột băng hà, mọi lo lắng cho sự nghiệp học hành của La Sơn Phù Tử bị gián đoạn; Mọi cố gắng của anh cũng chưa thành. Sau khi diệt trừ nhà Tây Sơn, Nguyễn Ánh vẫn có lòng kính trọng nhất định, đề nghị mời Nguyễn Thiệp về giúp triều đình nhưng ông từ chối. Nguyên Thiệp trở về Thiên Nhân và tiếp tục sống cuộc đời ẩn dật như trước, không lo việc trần tục. Hai năm sau, ngày 25 tháng Chạp năm Kỷ Hợi (1804), ông mất tại quê hương.
La Sơn Phù Tử – đền Nguyên Thiệp thuộc xã Kim Song Trường (Cần Lộc, Hà Tĩnh). Ảnh: Thiên Vy/Báo Hà Tĩnh
Báo Pháp Luật dẫn lời bình luận của ông Nguyễn Xuân Hải, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Hà Tĩnh: “Lúc bấy giờ, Nguyễn Thiệp được nhân dân tôn sùng như một con rối, có uy danh lẫy lừng. Không có chức vụ khoa học, Ngài có uy tín cao, chỉ đi dạy rồi về hưu nhưng ông vẫn nổi tiếng khắp cả nước và được nhân dân kính trọng bởi những đức tính cao quý, quá trình rèn luyện và những đóng góp của ông cho sự nghiệp văn hóa. giáo dục và thành công.
Nguyễn Thiệp là tấm gương sáng về tri thức, đạo đức cho nhiều thế hệ Việt Nam. Ông là người duy nhất được cả nhà vua, đặc biệt là hoàng đế Quang Trung và nhân dân tôn vinh là “Phụ Tử”. Nguyễn Thiệp cũng là trường hợp duy nhất trong lịch sử nước ta mà tất cả các vị vua đương thời, từ chúa Trình Sâm, hoàng đế Quang Trung Nguyễn Huệ, hoàng đế Cảnh Thịnh Nguyễn Quang Toản đến chúa Nguyễn Ánh đều kính trọng và cầu xin giúp đỡ cứu nước.
Đặc biệt, Nguyễn Huệ đã 7 lần gửi thư, chiếu cảnh và gặp mặt ông 4 lần. Là cố vấn tối cao của hoàng đế Quang Trung trong cả thời chiến và thời bình, Nguyễn Thiệp thực sự là người thầy của dân tộc. Chính trên cương vị này, Nguyễn Thiệp đã có những đóng góp to lớn, xuất sắc cho đất nước, con người Việt Nam trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là giáo dục”.
Thẩm quyền giải quyết:
– Nguyễn Thiệp – nhà sư phạm quyết tâm cải cách giáo dục – Báo VnExpress
– Hoàng tử La Sơn Nguyễn Thiệp: Bộ óc giáo dục thời Tây Sơn – Báo Giáo dục & Thời đại
– 300 năm ngày sinh La Sơn, Hoàng tử Nguyễn Thiệp (1723 – 2023): Người đam mê tôn giáo – Báo Pháp Luật
– La Sơn Phủ Tử Nguyên Thiệp với Nhà Tây Sơn – Bảo tàng Quang Trung
>> Vị đại thần được vua Lê Thái Tổ ban thưởng cao, phong làm quan sử sử hoàng gia không cần thẩm tra: Gắn liền với vụ oan ‘bát cháo lươn’, hai lần làm đại sứ cho nhà Minh đem vinh quang cho nước
Nhớ để nguồn bài viết này: https://nguoiquansat.vn/nguoi-duy-nhat-trong-lich-su-duoc-ca-hoang-de-va-dan-gian-ton-xung-la-phu-tu-khien-4-vi-vua-chua-trong-vong-toi-tan-leu-co-moi-ra-giup-nuoc-129360.html
Chuyên mục: Kiến thức chung
Trả lời