I. Từ vựng và cách dùng từ xưng hô
Câu hỏi 1: Một số từ thường dùng để xưng hô trong tiếng Việt: ta – chúng ta; bạn – bạn; nó – họ nó (họ); chúng tôi – chúng tôi; anh, chú, ông – các anh, các chú, các ông; tôi – chúng tôi; bạn – các bạn; anh đấy cô đấy,…
Câu 2: Xác định đại từ trong hai đoạn văn sau:
một.
– Dế Mèn – người kể chuyện xưng “tôi”
– Dế Mèn xưng hô với Dế Choắt: tao – chú mày trong đoạn trích (1), tao – mày trong đoạn trích (2).
– Dế Mèn xưng hô với Dế Mèn: mày – tao trong đoạn trích (1), tao – anh trong đoạn trích (2).
b. Trong đoạn trích thứ nhất, cách xưng hô của hai nhân vật rất không giống nhau, đó là cách xưng hô ko đồng đẳng của một người ở thế yếu và một người ở thế mạnh hống hách, hống hách. Nhưng ở đoạn văn thứ hai, cách xưng hô thay đổi hoàn toàn, đó là cách xưng hô đồng đẳng.
Có sự thay đổi đó là do hoàn cảnh giao tiếp đã thay đổi, vị trí của hai nhân vật đã thay đổi. Dế Mèn và Dế Mèn đã coi nhau như những người bạn. Dế Mèn khuyên nhủ tâm thành. Dế Mèn xúc động, thấm thía và khâm phục bạn.
II. Luyện tập
Câu hỏi 1: Cần phân biệt các phương tiện của từ chỉ người:
– us: cả người nói và người nghe
– we/we: loại trừ người nghe
– us: có thể có hoặc ko có thính giả
Cô sinh viên dùng sai từ cho chúng tôi – dễ gây hiểu lầm: ngày mai cô đấy và giáo sư sẽ làm đám cưới.
Cần phải thay thế từ chúng tôi bằng từ: chúng tôi hoặc chúng tôi.
Câu 2: Trong các văn bản khoa học, mặc dù đôi lúc tác giả của văn bản chỉ gồm một người, nhưng người ta vẫn gọi chúng tôi là chúng tôi. Việc sử dụng us trong những trường hợp này nhằm tăng tính khách quan trong tiếng nói khoa học và trình bày sự khiêm tốn của tác giả. Có lúc tác giả của một văn bản khoa học tự xưng là tôi, lúc đó người viết (người nói) muốn nhấn mạnh ý kiến của mình về một vấn đề nào đó hoặc có ý bộc lộ tính chủ quan của ý kiến đó.
Câu 3: Trong truyện Thánh Gióng, đứa trẻ gọi mẹ theo cách thông thường. Nhưng cách xưng hô với người đưa tin là dùng: ta – ông. Tên gọi tương tự cho thấy Thánh Gióng là một đứa trẻ lạ lùng khác thường.
Mặt khác, nó báo trước, đối với mẹ Gióng chỉ là một đứa trẻ, nhưng đối với quốc gia và xã hội, Gióng sẽ là một người hùng.
Câu 4: Câu chuyện về một danh tướng trên đường về thăm trường cũ. Vị tướng dù đã thành danh, quyền cao chức trọng nhưng lúc gặp lại thầy cũ vẫn gọi thầy cũ là thầy, gọi là anh. Cách xưng hô của tướng với thầy trình bày sự kính trọng đối với người đã dạy dỗ mình. Cách xưng hô của thầy trình bày sự khiêm tốn, lễ phép và tôn trọng người hội thoại. Câu chuyện trên khuyên chúng ta phải biết “tôn sư trọng đạo”.
Câu 5: Trước Cách mệnh Tháng Tám năm 1945, nước ta còn là một nước phong kiến, người đứng đầu Nhà nước là vua, xưng hô với nhân dân là “Trù”. Việc Bác, người đứng đầu Nhà nước mới của Việt Nam gọi “tôi” và gọi mọi người là “đồng bào” đã tạo cho người nghe cảm giác thân thiện, thân thiết, tạo nên sự thân tình giữa người nói và người nghe.
Câu 6: Cách xưng hô ở đoạn đầu trình bày rõ sự khác lạ về địa vị, hoàn cảnh giữa các nhân vật. Chị Dậu, dân thấp cổ nhỏ họng, thiếu sưu nên đành hạ mình, nhẫn nhịn: xưng hô cháu nội, họ cháu – ông nội; quân thống trị thì người thân trái lại ỷ vào uy quyền nên hống hách: gọi ông – thằng đó, mày.
Ở đoạn sau, cách xưng hô có thay đổi. Chị Dậu chuyển sang tôi – ông rồi tới bà – cậu. Đó là hành động trình bày sự “bực bội – nước vỡ bờ” của chị, sự tự vệ cần thiết để bảo vệ chồng.
Bạn thấy bài viết Giỏi Văn – Bài văn: Soạn bài: Xưng hô trong hội thoại có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Giỏi Văn – Bài văn: Soạn bài: Xưng hô trong hội thoại bên dưới để thpttranhungdao.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Ngữ Văn
Nguồn: thpttranhungdao.edu.vn