Với những câu thơ lục bát ngọt ngào mang đậm màu sắc ca dao, qua lời hội thoại tưởng tượng giữa người và người ra đi như tiễn đưa người yêu đầy nỗi thương nhớ; bằng cách gọi Ta – Ta, một cách xưng hô truyền thống đầy tình nghĩa, một bài thơ. bắc việt nam tái tạo một cách chân thực, sinh động cuộc kháng hào chiến đấu hùng và con người kháng chiến quả cảm cùng với những tình cảm tiêu biểu của quân dân kháng chiến.
Bài thơ ra đời vào tháng 10 năm 1954, sau thắng lợi Điện Biên, lúc Trung ương Đảng, Chính phủ, Bác Hồ rời “Thủ đô gió nghìn” về “Thủ đô hoa vàng nắng Ba Đình”. Bài thơ vừa là khúc tình khúc thủy chung của vùng cao với miền xuôi, vừa là khúc tráng ca thắng lợi của một thời kỳ lịch sử vẻ vang. Đoạn thơ chúng tôi phân tích nằm ở phần đầu, tái tạo một thời kỳ khó khăn, oanh liệt của cách mệnh và kháng chiến ở chiến khu Việt Bắc, nay đã trở thành kỷ niệm thâm thúy trong lòng người.
Bài thơ mở đầu bằng cảnh chia tay với tâm trạng khắc khoải của hai người đã gắn bó lâu năm. Những người ở lại nói trước, như thể nhạy cảm với những hoàn cảnh thay đổi, nhắc họ nhớ về những kỷ niệm thân thiết và cội nguồn của lòng hàm ân.
Anh về rồi, em có nhớ anh ko?
Nhìn núi nhìn sông nhớ nguồn.
Nhưng người đi mất cũng chung một tâm trạng nên nỗi nhớ ko chỉ hướng về người mẹ người kia nhưng mà còn là nỗi nhớ về chính bản thân mình: “Có đi anh lại nhớ mình”. Câu hỏi của người ở lại đã khơi dậy cả một quá khứ đầy ắp kỉ niệm, khơi nguồn cho dòng hoài niệm. Đối đáp ở đây là phương thức gợi mở, bộc lộ tâm trạng và tạo ra sự đáp trả vẻ vang của xúc cảm. Bao trùm trong tâm trạng của người về là nỗi nhớ thấm đẫm vạn vật, lan tỏa tới cỏ cây, mây trời. Chỉ trong bài thơ chúng tôi phân tích có 35 chữ “nhớ”. Nỗi nhớ tha thiết đó, qua dòng hồi ức đã làm sống lại những kỉ niệm thâm thúy và đầy ý nghĩa. Và trong nỗi nhớ da diết suốt “mười lăm năm mặn nồng” đó, có mấy bức tranh hiện thực hòa nhập, thống nhất khó có thể tách rời. Đó là nỗi nhớ về cội nguồn của tình cảm; nỗi nhớ tự nhiên Việt Bắc; con người, cuộc sống Việt Bắc, và những kỉ niệm của cuộc kháng hào chiến đấu hùng.
Trước hết, bài thơ mở đầu bằng khúc ca ân tình thủy chung, nhớ lại cội nguồn ân tình thấm nhuần đạo lý Việt Nam:
Anh về rồi, em có nhớ anh ko?
Mười lăm năm, tôi đã tìm kiếm một chiếc răng ngọt ngào
Tôi đã trở lại, bạn có nhớ ko?
Nhìn cây, tôi nhớ núi, tôi nhìn sông, tôi nhớ người
Ca từ mang âm hưởng dân ca nhưng phảng phất đâu đó âm vang của thơ Kiều. Trong “Mười lăm năm đó mặn nồng” và thủy chung, tình cảm biết bao lúc “trông cây, nhớ núi, trông sông, nhớ nguồn”. Bốn câu thơ có bốn chữ “ta”, bốn chữ “nhớ” và một chữ “ta” lồng vào nhau như hình với bóng càng làm cho đạo lý thủy chung son sắt thêm thâm thúy.
Sau khúc nhạc dạo đầu là cảnh chia tay đầy xót xa trong nỗi nhớ nhung của cả người ở lại và người ra đi như một khúc ca ân tình da diết. Ở đây có tiếng người nào thiết tha “Giọng người nào tha thiết bên cồn”; có những bước chân “canh cánh” và những cái nắm tay đầy luyến tiếc. Mệnh phụ “bâng khuâng… bổi hổi” đã làm tăng thêm bao nỗi nhớ da diết, nhớ nhung, da diết. Màu “áo chàm” trong đoạn thơ trên vừa gợi, vừa gợi: màu áo của người Việt Bắc ko phai, đặm đà, vững bền như lòng thủy chung son sắt của họ. “Nắm tay… hôm nay” ko phải vì em ko biết nói gì, nhưng mà là vì lòng em tràn đầy những mến thương khó nói nên lời.
Sau lúc “dàn dựng” cảnh chia tay, Tố Hữu cho người ở lại lên tiếng. Chỉ có 12 câu nhưng tất cả đều tập trung vào những kỉ niệm của những tháng ngày cách mệnh thuở “trứng nước” gian lao nhưng sâu nặng tình nghĩa: “Miếng cơm manh áo, mối thù nặng nề – Một tấc xám nhưng mà lòng sâu nặng. . “Gạo nhúng muối” là hình ảnh chân thực được đúc kết từ thực tiễn cuộc kháng chiến khó khăn, khó khăn, hai hình ảnh đối xứng, liên kết với nhau tạo nên một ý nghĩa mới: tình kết đoàn đấu tranh khó khăn đánh giặc nhưng mà nhớ. thêm về chiến khu Việt Bắc với những địa danh lịch sử cách mệnh, với biết bao khó khăn, khó khăn nhưng thắm đượm tình nghĩa “Trời sậy xám” nhưng mà “sâu lòng son” để rồi mưa từ suối, mây mù mịt mù. ”- chỉ một câu thơ ngắn gọn nhưng đã làm dậy lên tất cả sự khắc nghiệt, bạo tàn của tự nhiên Việt Bắc trong những ngày kháng chiến. Trong một bài thơ ngắn có 8 chữ “ta” và 7 chữ “nhớ”, có một câu thơ 3 chữ “ta” được dịch rất tài tình và thuần thục lúc nhắc đến tới những địa danh cách mệnh từ nay về sau. đi vào lịch sử sau Chương Dương, Vạn Kiếp, Đống Đa …
Tôi đi đây, bạn có nhớ tôi ko
Tân Trào, Hồng Thái mái đình cây đa
Tố Hữu cho người qua lại trả lời nhiều hơn, bởi trong đó chứa đựng biết bao nỗi niềm nhớ về quê hương cách mệnh, lúc phải ra đi. Đây là nỗi nhớ của những người đã cùng chung say mê, cùng cực khổ, chia ngọt sẻ bùi, từng “thề non hứa hẹn biển” nên câu trả lời của họ là tiếng vọng của lòng người ở lại:
Bạn và tôi, bạn và tôi
Trái tim ta mặn nồng trước sau
Tôi đi rồi, tôi lại nhớ tôi
Bao nhiêu nước là nguồn của bấy nhiêu tình yêu
Các từ “ta”, “ta” vấn vít và trong câu thơ nói rõ âm vang đó. Người ở lại hỏi: “Em đi, em có nhớ anh ko?”, Người đi ngay ngay lập tức đồng thanh “Em đi đây, anh nhớ em”, tuy hai nhưng mà một. Thật hài hòa, thân thiện, thân tình. Bởi tình yêu của họ như một nguồn ko bao giờ cạn: “Nguồn càng nhiều nước càng yêu”. “Biết bao nhiêu, biết bao nhiêu” – Cặp từ ngữ đối đáp đã nhấn mạnh sự giàu có, dạt dào của tình yêu keo kiệt khó tả.
Qua nỗi nhớ, lòng người ra đi cứ trào dâng nỗi nhớ với muôn màu xinh xắn: Có nỗi nhớ thơ:
Nhớ gì như nhớ người yêu?
Trăng lên đỉnh núi soi bóng lưng nàng.
Có những nơi thương nhớ ấm áp:
Nhớ từng bản khói sương
Sáng sớm mọi người thường tá hỏa về nhà.
Nhưng nhớ nhất là những tháng ngày đắng cay, ngọt bùi của “hành động” tình nghĩa đồng chí, đồng bào từng đùm bọc lẫn nhau:
Tôi đi, tôi nhớ những ngày
Tôi ở đây, tôi đắng cay và ngọt ngào
…
Những em nhỏ bị trói trên cánh đồng, bẻ từng lõi ngô
Củ sắn được “san sớt”, bát cơm được “san sớt”, chăn ga gối đệm được “san sớt”. Đúng vậy, cái đẹp nhất là ở tình người, ở sự sẻ chia, sẻ chia mọi khó khăn, thú vui. Lòng nhân ái càng cao đẹp hơn trong cuộc sống còn nhiều khó khăn, thiếu thốn; Càng sắt đá, càng thấm nhuần khó khăn, thử thách. Trong bài thơ này, có những câu gợi lên cảnh sinh hoạt, đời sống con người giản dị, rất hiếm gặp trong thơ Tố Hữu, nhưng lại là những câu thơ đẹp, chứa đựng những xúc cảm sống động, xúc động. tình cảm của thi sĩ đối với cuộc sống và con người chiến khu Việt Bắc. Ví như “bản khói sương” lạnh lùng, hoang vắng nhưng với “sớm khuya bếp lửa ý trung nhân về” thì ấm áp biết bao. “Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê” chỉ là những địa danh, nhưng lúc đi kèm với hai chữ “no nê”, cảnh vật bỗng thắm đượm tình người, có sự gắn bó thiết tha giữa con người với tự nhiên. Tất nhiên, giữa con người và con người.
Giữa những nỗi nhớ đó, tác giả dành tình cảm đặc thù cho tự nhiên Việt Bắc. Qua trái tim của tác giả tràn đầy tình cảm cách mệnh và kháng chiến, tự nhiên.
Việt Bắc ko chỉ xuất hiện với tự nhiên với vẻ đẹp hùng vĩ, thơ mộng nhưng mà còn là tự nhiên đã đấu tranh với con người và ghi lại bao câu chuyện hào hùng:
Nhớ lúc giặc tới giặc giã …
Mái đình Hồng Thái Cây đa Tân Trào
Tự nhiên nơi đây hiện lên với những vẻ đẹp nhiều chủng loại trong những khoảng thời kì và ko gian không giống nhau, trong sương sớm, nắng chiều, trong những khoảnh khắc chuyển mùa. Điều đặc thù là hình ảnh tự nhiên gắn liền với hình bóng con người khiến cảnh vật bớt hoang vu, thân thiện với con người hơn. Đáng chú ý nhất là câu sau:
Rừng xanh, hoa chuối đỏ tươi
….
Thương nhớ người nào khúc tình thủy chung.
Tố Hữu đã dựng tứ bình theo nghệ thuật truyền thống, tạo nên bộ tứ bình lạ mắt. Mỗi bức tranh có một màu sắc, âm thanh chủ đạo và rất nhiều chủng loại: lúc êm đềm, lúc rực rỡ, lúc tấp nập. Tương ứng với mỗi màu sắc, âm thanh của tự nhiên là một vẻ đẹp của con người. Tự nhiên làm nền cho con người và chính con người là người trang trí cho tự nhiên trở thành tươi đẹp và sinh động hơn.
Tiếp nối dòng hồi ức đầy xúc động, bài thơ dẫn dắt người đọc vào quang cảnh của cuộc kháng chiến Việt Bắc với những bức tranh khổ lớn, những hoạt động tấp nập, sôi nổi của cuộc kháng chiến quả cảm sẵn sàng tổng duyệt với chiến dịch “Điện Biên lừng lẫy năm châu”:
My Northern Writings
….
Đèn pha sáng như mai
Bài thơ được viết theo phong cách sử thi mang đậm màu sắc sử thi. Giọng thơ sảng khoái với những hình ảnh vừa hiện thực vừa bay bổng, hùng vĩ.
Những câu thơ tái tạo cảnh “Trung ương bàn việc công” trong hang núi Việt Bắc cũng là những câu thơ rực rỡ. Hình như tác giả chỉ liệt kê công việc nhưng phản ánh chân thực ko khí làm việc giản dị, nghiêm trang nhưng khẩn trương của Bộ Tổng chỉ huy kháng chiến; trong đó nổi trội lên là hình ảnh lung linh, tươi sáng của “Lá cờ đỏ thắm gió thổi nơi cửa hang, trưa nắng chói sao vàng”.
Đoạn đầu của bài thơ kết thúc bằng sáu câu thơ ghi lại hình ảnh Việt Bắc: “Quê hương cách mệnh dựng nước cộng hòa”, nơi mở đầu cuộc kháng chiến; Việt Bắc là niềm tin, kỳ vọng của nhân dân Việt Nam trên mọi miền tổ quốc, nhất là ở những nơi còn “giặc tối, giặc dốt” thì Việt Bắc là điểm tựa ý thức tiếp thêm sức mạnh cho nhân dân kháng chiến.
Qua bài thơ bắc việt namTố Hữu đã làm lên hình ảnh Việt Bắc “quê hương cách mệnh dựng nước cộng hòa” một thời gian lao với tình cảm sâu nặng. Đoạn thơ nêu bật những truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Đó là truyền thống thủy chung “Uống nước nhớ nguồn”.
(Nguyễn Thị Thanh Huyền, thầy cô giáo văn trường THPT Chuyên Hùng Vương – Việt Trì – Phú Thọ)
Bạn thấy bài viết Giỏi Văn – Bài văn: Bình giảng bài thơ “Việt Bắc” có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Giỏi Văn – Bài văn: Bình giảng bài thơ “Việt Bắc” bên dưới để thpttranhungdao.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Ngữ Văn
Nguồn: thpttranhungdao.edu.vn
Trả lời