TERCHEN RINPOCHEKho Tàng TermaNyingmapaGongterTruyền Thừa RipaChư Tổ Dòng RipaĐạo sư Dòng RipaThực hànhTu ViệnRigon Tashi ChoelingRipa Tashi ChoelingThư việnTin TứcLiên hệ TERCHEN RINPOCHEKho Tàng TermaNyingmapaGongterTruyền Thừa RipaChư Tổ Dòng RipaĐạo sư Dòng RipaThực hànhTu ViệnRigon Tashi ChoelingRipa Tashi ChoelingThư việnTin TứcLiên hệ
Trong kinh có nói hai nghìn năm trăm năm sau lúc đức Phật nhập diệt, đạo Phật sẽ sống lại một cách huy hoàng và khởi sắc. Ngày hôm nay, chúng ta thấy lời tiên đoán đó đang trở thành một sự thực. Nhưng trước lúc ta có thể hiểu được tầm quan trọng của lời tiên đoán này, ta phải hiểu giáo pháp là gì? Giáo pháp hay Ðạt Ma, phát xuất từ chữ Phạn “Dharma”, có tức là luật, đạo, chân như của vạn vật, sự lay chuyển của mọi hiện tượng, hay nói một cách khác: giáo lý của đức Phật. Tất cả những cái đó đều gọi là Pháp (Dharma). Nó cũng có một nghĩa bao gồm mọi tế bào trong thân, mọi yếu tố của tâm, trong tất cả các sinh vật. Những yếu tố của tâm như là ý tưởng, thị lực, tình cảm, tâm tưởng đều có thể gọi chung là Pháp. Phận sự của người tu tập thiền quán là tìm hiểu, khám phá những pháp vừa kể trong thân và tâm của mình, ý thức được từng yếu tố một, cũng như hiểu được luật lay chuyển và sự liên hệ của chúng. Ở đây, sự tu tập của chúng ta là như thế đó: kinh nghiệm được chân như của mình trong mỗi phút chốc, chân như có tức là tự thể sống động của sự vật.
Đang xem: thuần tuý là gì
Tâm ta có một phẩm tính rất là quan trọng để dùng vào thiền quán. Phẩm tính này làm cơ bản và nền tảng cho sự tỉnh ngộ, nó chính là sự chú ý thuần tuý (bare attention). Chú ý thuần tuý có tức là nhìn sự vật như là nó hiện thực, nó là tương tự, ko chọn lựa, ko so sánh, ko giám định, ko đặt quan niệm, thành kiến của mình lên trên sự nhận xét. Chú ý thuần tuý là một tâm ý ko phê phán và ko can thiệp vào. Phẩm tính này của tâm được diễn tả bằng một bài thơ Nhật, Haiku sau đây:
Hồ thu lặng, Ếch nhảy vào, Tõm!
Ko thêm bớt một hình ảnh nào, ko có cảnh mặt trời chiều hay bầu trời mùa thu hoàng hôn phản chiếu trên mặt hồ. Tác giả ko hề linh động hóa cảnh vật. Chỉ kể lại một cách cụ thể rõ ràng, nhận xét của ông với việc xảy ra trước mắt: “Hồ thu lặng, ếch nhảy vào, tõm!”. Một nhận thức thuần tuý: nhìn và quan sát sự vật với một tâm giản dị và trực tiếp. Ko có gì là dư thừa hết. Đây là phẩm tính trí tuệ và thẳm thấu của tâm.
Lúc ta tăng trưởng được một sự chú ý thuần tuý, đời ta sẽ thay đổi trên nhiều phương diện. Chân ngôn của thời đại hiện thời là “hãy sống trong ngày nay” – sống ngay trong giờ phút này. Nhưng vấn đề là sống làm sao đây! Đầu óc ta thì cứ nhớ mãi những chuyện đã xảy ra trong quá khứ, nếu ko thì tính toán cho tương lai, lúc nào cũng ngay ngáy, lo nghĩ. Hồi ức về quá khứ; mộng mơ cho tương lai; sống trong giờ phút ngày nay ko phải là chuyện dễ làm. Chú ý thuần tuý là một phương cách giúp ta sống và tỉnh thức trong phút chốc ngày nay. Từ tốn lại trong giờ phút này, kinh nghiệm được hoàn toàn những gì đang xảy ra.
Có một câu chuyện thiền nói về việc sống trong ngày nay. Hai vị sư trở về chùa lúc trời đã nhá nhem tối, sau một ngày mưa tầm tả. Đường xá trong thành thị ngập nước, lầy lội. Cả hai tới một ngã tư đường, gặp một cô gái trẻ đẹp. Cô ta đang đứng bối rối vì đường quá sình lầy, ko băng qua được. Ngay lúc đấy, vị sư thứ nhất bèn bồng cô ta lên và băng qua bên kia đường, rồi để cô xuống. Xong cả hai tiếp tục đi. Tối đó về tới chùa, vị sư thứ hai ko còn nhịn được nữa, lên tiếng trách: “Vì sao huynh lại có thể làm một chuyện như thế được? Chúng ta là người tu hành, nhìn phụ nữ còn chưa được chứ còn nói gì tới chuyện đụng chạm họ. Nhất là những cô gái trẻ đẹp.” Vị sư thứ nhất đáp: “Tôi đã bỏ cô đấy xuống bên kia đường rồi, huynh còn mang cô ta về tới tận đây sao?” Lúc ta có được một nhận thức thuần tuý, ý thức được sự có mặt của bất kỳ những gì đang xảy ra xung quanh, ta có thể kinh nghiệm và ứng phó với hoàn cảnh ngày nay một cách chuẩn xác và tự tại hơn.
Chú ý thuần tuý có khả năng làm cho tâm ta được yên ắng. Tâm chúng ta thường hay phản ứng: bám víu vào những gì làm mình thư thái, và xua đuổi những gì làm mình khó chịu.
Xem thêm: Trả lời thắc mắc Phật bà quan âm độ mạng là gì?
Ta hành động vì lòng ta ưa thích hoặc ghét bỏ của mình. Tâm ta thiếu quân bình. Một lúc sự chú ý thuần tuý được triển khai, ta sẽ kinh nghiệm được những xúc cảm, ý tưởng của mình và hoàn cảnh xung quanh, nhưng mà ko bị thu hút hay sinh ác cảm. Ta sẽ có khả năng kinh nghiệm được hoàn toàn những gì đang xảy ra với một tâm yên ắng và quân bình.
Nhưng việc tập luyện một sự chú ý thuần tuý (bare attention) ko chỉ giới hạn vào những lúc ngồi thiền sáng và chiều. Nếu ta nghĩ rằng mình chỉ tu tập thiền quán vào những giờ ngồi thiền, còn những lúc khác thì ko, là ta đã đập vỡ cuộc sống của mình ra thành từng mảnh, và phá hoại công trình tu tập của mình rồi. Chánh niệm phải được vận dụng cho mọi lúc, mọi hoàn cảnh, dù ta đang có đi, đứng, nằm, ngồi, nói chuyện hay là ăn uống. Ta phải biết sử dụng sự chú ý thuần tuý cho mọi nhân vật, mọi tâm trạng, mọi hoàn cảnh. Hãy sống trọn vẹn trong từng giây, từng phút một. Có câu chuyện về một người chạy trốn một con cọp. Anh ta chạy tới bên bờ một vực thẳm, nắm lấy một dây nho và đu xuống. Bên trên anh con cọp đứng nhìn, phía dưới lại có một con cọp khác đang gầm gừ chờ anh rơi xuống. Trong lúc anh đang bị treo lửng lơ thì có hai con chuột đang gậm nhấm sợi dây nho nhưng mà anh đang bám. Lúc đấy anh chợt thấy một trái dâu đỏ chín mọc gần đó. Anh với tay hái. Trái dâu ngọt lịm làm sao!
Sự chú ý thuần tuý, lúc tu tập đúng mức sẽ trở thành tự nhiên, ko phải yêu cầu một sự dụng công nào nữa. Cũng giống như lúc ta học chơi một nhạc cụ vậy. Ta ngồi xuống, học một vài lý thuyết rồi được đưa những bài thực tập. Lúc đầu ngón tay chưa quen, còn vụng về ta sẽ đánh những nốt sai và âm điệu sẽ rất là khó nghe. Nhưng nếu siêng năng luyện tập, dần dà tay ta sẽ quen, những cử động sẽ trở thành dễ dàng, âm thanh sẽ êm dịu hơn. Sau một thời kì, lúc sự luyện tập đã chín mùi, mọi cử động sẽ trở thành tự nhiên và vô ngại. Lúc đấy sẽ ko còn biên giới giữa thực tập và thực hành, chơi nhạc tự nó là tập nhạc. Sự tu tập chánh niệm cũng thế. Lúc đầu ta theo dõi mọi cử động một cách chậm rì rì, từng bước chân “dở, bước, đạp”, từng hơi thở “phồng, xẹp” hay là “ra, vào”. Trong giai đoạn đầu sự tinh tấn và nỗ lực là một yếu tố quan trọng. Dòng chánh niệm của ta bị gián đoạn rất nhiều. Biết bao nhiêu là trở ngại và phấn đấu. Nhưng lúc tâm ta đã được tôi rèn đúng mức, chánh niệm sẽ tăng trưởng một cách tự nhiên. Trên hành trình tu tập, sẽ có một lúc sự xung động của chánh niệm trong tâm, mạnh tới nỗi nó có thể tự hoạt động một mình nhưng mà ko cần tới sự dụng công của ta. Lúc đấy mọi sự sinh hoạt của ta sẽ trở thành dễ dàng, giản dị và tự nhiên, nhờ ta có được một chánh niệm vô ngại.
Chú ý thuần tuý là tập lắng tai những gì đang xảy ra trong thân, trong tâm và toàn cầu xung quanh ta. Chắc một lần nào đó, bạn đã có một dịp ngồi bên một dòng sông, hay trên một ghềnh đá bên bãi biển. Lúc đầu ta chỉ nghe một khối âm thanh rào rạt. Nhưng nếu ta ngồi yên thêm một tẹo, chỉ ngồi và lắng tai thôi, ta sẽ bắt đầu nghe được vô vàn âm thanh nhỏ khác lạ nhau, tiếng sóng biển vỗ trên ghềnh đá, tiếng dòng sông chảy mạnh. Với tâm yên ắng ta có thể kinh nghiệm được thật thâm thúy những gì đang xảy ra. Lúc ta lắng tai nơi chính mình cũng thế, lúc đầu ta chỉ có thể nghe được một tiếng nói của cái “Ngã” hay “Tôi”. Nhưng dần dần, cái Tôi này sẽ hiển lộ cho ta thấy nó chỉ là một của những yếu tố, tư tưởng, cảm giác, tinh cảm và hình ảnh thay đổi ko ngừng. Tất cả sẽ hiển bày lúc ta biết lắng tai và chú ý. Có một bài thơ thật đẹp của một sư cô trong trường phái Thiền Zen như sau:
Đã sáu mươi sáu lần, đôi mắt này nhìn mùa thu tới và đi. Ánh trăng xưa ta đã tả thật nhiều, đừng hỏi nữa làm chi. Hãy lắng tai tiếng kêu của cây tùng và cây bách, lúc gió ngừng đưa…
Hãy lắng tai tiếng của cây cối lúc gió ko còn thổi. Một tâm yên ắng tiêu biểu cho sự quân bình của đạo, giữa hay yếu tố thông minh và tiếp thu. Nhờ yếu tố thông minh nhưng mà ta có khả năng tỉnh thức, hiểu rõ và tích cực chú ý. Nhờ yếu tố tiếp thu nhưng mà ta giữ được một thái độ ko phân biệt, ko chọn lựa và ko phê phán. Tâm ta lúc đấy rất là linh động và êm dịu. Một lúc ta có được một nhận thức tỉnh táo và hiểu rõ, đi đôi với một sự tiếp thu ko phân biệt, tâm ta sẽ ở trong một trạng thái quân bình, hoà hợp hoàn toàn.
Xem thêm: Intl Là Gì ? Nghĩa Của Từ Intl
Sự tăng trưởng của ý thức thuần tuý yêu cầu sự có mặt của hai tâm hành (mental factor). Tâm hành thứ nhất là tâm định, tức là khả năng chú ý vào một nhân vật duy nhất. Tâm hành thứ hai là chánh niệm, tức là khả năng biết được những gì đang xảy ra trong ngày nay, ko để tâm chìm trong lãng quên, giữ cho tâm luôn được vững chãi và tập trung. Một lúc chánh niệm và định lực được tăng trưởng đúng nức, tâm của ta sẽ trở thành quân bình và sự quán sát sẽ vô cùng thâm thúy. Ta sẽ nhận chân được nhiều phương diện không giống nhau của con người chúng ta.
Xem thêm: Ý Nghĩa Bài Văn Khấn Giỗ Mẹ, Ông Bà Nội Gia Tiên, Văn Khấn Cúng Giỗ Cha Mẹ, Ông Bà Nội Gia Tiên
Trí tuệ ko tới từ một nhân vật hay một trạng thái tiềm thức đặc trưng nào hết. Thiền sư Suzuki có nói về sự “chẳng có gì là đặc trưng”: Trong tâm và thân ta, trong chân như của sự vật, chẳng có gì là đặc trưng hết. Việc gì sanh lên thì có bản tánh tự nhiên là sẽ diệt đi. Chẳng có gì đặc trưng để ta luyến tiếc. Tất cả chỉ là một phần của dòng lay chuyển ko ngừng. Điều quan trọng là sự quân bình và sáng suốt của tâm. Chúng ta cũng đừng thèm muốn hoặc tìm kiếm những kinh nghiệm khác thường. Mặc dù thỉnh thoảng những hiện tượng siêu tự nhiên có thể xảy ra cho ta, nhưng chúng chẳng có gì đặc trưng, chỉ là thêm đề tài cho ta quan sát, bởi mọi hiện tượng đều chịu chi phối bởi luật vô thường. Điều nhưng mà chúng ta muốn làm là buông bỏ hết tất cả, ko để dính mắc hay đi nhận bất kỳ một trạng thái hay hiện tượng nào là mình. Hãy tự tại về mọi mặt, đừng để bị ràng buộc, dù bằng một sợi dây xích bằng vàng, bằng bất kỳ chuyện gì xảy ra. Lúc nào chúng ta kinh nghiệm được sự lay chuyển của định luật vô thường một cách thâm thúy, lúc nào chúng ta trực nhận được rằng con người đang chuyển đổi trong từng phút chốc, chừng đó ta sẽ có khả năng buông bỏ hết mọi ràng buộc, dính mắc và hoà hợp với dòng thực tại. Ko còn phản kháng, ko còn nắm bắt và ko còn ôm giữ. Chúng ta trở thành một với đạo.
Hỏi: Trong cả tiến trình tu tập, có phần nào là vong hồn ko?
Ðáp: Phương pháp thiền quán là để tăng trưởng chánh niệm. Có tức là kinh nghiệm sự việc xảy ra với một tâm yên ắng, ko sử dụng tư tưởng hay khái niệm. Tâm của ta sẽ đi từ mức độ suy nghĩ – ý niệm lên tới mức độ trực nhận – kinh nghiệm. Mọi sử dụng ngôn từ sẽ trở thành vô nghĩa, lúc so sánh với kinh nghiệm trực tiếp của chánh niệm. Tôi nghĩ tôi phải nói một điều gì ở đây là ta đừng bao giờ mù quáng tin theo một chuyện gì hết. Một sự hiểu biết thâm thúy sẽ tự động tới với bạn bằng những kinh nghiệm trong thiền quán. Dù cho bạn có biết gì về lý thuyết hay ko, chuyện đó hoàn toàn ko cần thiết. Có những thiền sư ko bao giờ học, chưa từng đọc một quyển sách, ko phải thông minh lắm, nhưng các ngài biết lắng tai lời hướng dẫn và chịu thực hành. Giáo pháp phô bày trong tâm các ngài. Các ngài kinh nghiệm được nhiều trình độ tỉnh ngộ không giống nhau, nhưng ko thể dùng văn tự nhưng mà diễn tả cho người khác hiểu được. Điều quan trọng là bạn hãy kinh nghiệm lấy sự thực trong tâm bạn, đừng để dính mắc vào ý kiến và suy luận.
Hỏi: Mục đích của thiền định là để làm gì?
Ðáp: Có nhiều cách thiền không giống nhau. Một phương pháp cựu truyền là phải tập trung tư tưởng để tăng trưởng định lực trước, rồi sau đó mới dùng định lực để phát sinh trí tuệ. Phương pháp này yêu cầu một thời kì lâu, bởi vì thiền định phải cần có một hoàn cảnh đặc trưng mới có thể tăng trưởng được một định lực mạnh. Ở Miến Ðiện trong vòng từ 100 tới 150 năm sau này là sự sống lại của thiền Minh sát (Vipassana). Thiền Minh Sát tuệ tăng trưởng định lực và trí tuệ cùng một lúc. Phương pháp này gồm có sự chánh niệm và tập trung ý trong từng phút chốc một, đầy đủ để dẫn tới sự tỉnh ngộ.
Xem thêm: Cách Bày Mâm Cúng Giao Thừa Ngoài Trời Tránh Lỗi Kiêng Kỵ
Hỏi: Trong cuộc đời này chúng ta có quyền chọn lựa gì ko?
Ðáp: Thường thì những gì xảy tới cho ta trong đời này là do ở nhân chúng ta đã gieo trong quá khứ. Nghiệp quả thì ko tránh được, nhưng phản ứng, cách ứng phó của ta thì hoàn toàn tuỳ thuộc ở mình. Ở điểm này chúng ta có hoàn toàn tự do. Chúng ta có thể có chánh niệm hay ko, tuỳ ở ta. Ko có gì bắt ta phải ứng phó với nghiệp quả bằng một cách này hay cách khác. Tự do nằm ở chỗ ta chọn phản ứng bằng cách nào với những sự việc xảy tới trong phút chốc ngày nay.
Hỏi: Vấn đề tiềm thức trong tâm lý học Tây thiên liên hệ với thiền quán ra sao?
Ðáp: Lúc tâm ta trở thành yên tĩnh và tỉnh thức, những gì nằm sâu dưới phương diện ý thức, nhưng mà ta gọi là tiềm thức, sẽ được soi sáng bởi ngọn đèn chánh niệm. Lúc đó ta sẽ thấy được những sự ràng buộc trong tâm ta từ lâu nay nay. Sự nhận diện này sẽ đem chúng lên trên phương diện ý thức và được quán sát.
Hỏi: Nhưng lúc nào cũng phải giữ chánh niệm trong ngày nay, có làm ta mất đi sự tự nhiên hay ko?
Ðáp: Sống nhưng mà ko có chánh niệm đâu phải là sống tự nhiên. Nếu chúng ta phản ứng một cách máy móc, tức là chúng ta bị cai quản, lệ thuộc vào những chuyện xảy ra xung quanh. Cái đó đâu phải là tự nhiên, đó là người máy. Nhận được một tin gì đó chúng ta lật đật phản ứng một cách vô ý thức, ko chánh niệm, tâm đó ko phải là một tâm tự nhiên nhưng mà là một tâm máy móc. Sự tự nhiên chỉ tới với ta lúc tâm ta yên lặng, lúc tâm ta tỉnh thức, nhận mặt được mọi việc rõ ràng trong từng phút chốc. Lúc chánh niệm tiến triển, nó sẽ ko làm sinh hoạt của bạn bị đứt đoạn, nó ko làm bạn mất tự nhiên. Trong giai đoạn đầu thì ta cần phải chú ý từng cử động một, tới lúc nào ta đạt được một ý thức thuần tuý rồi thì mọi sinh hoạt sẽ trôi chảy rất thư thái.
Hỏi: Lúc nãy ông có ví dụ về người tập đánh đàn và người tập thiền. Có nhiều người tập đàn nhưng ko phải người nào cũng trở thành một nhạc sĩ giỏi. Cũng vậy, có phải mặc dù ta tập thiền nhưng ko phải người nào cũng sẽ thành công và có chánh niệm có đúng ko?
Ðáp: Sự tiến bộ của mỗi người không giống nhau. Có người tiến bộ một cách chậm rì rì và vất vả. Có người tuy tiến chậm nhưng rất thoải mái và an lạc. Một số khác tiến bộ nhanh chóng nhưng khổ cực. Và cũng có người tiến nhanh chóng với sự an lạc. Sự tiến bộ cũng tuỳ thuộc vào nghiệp quả của mình, định lực và chánh niệm của mình đã triển khai tới đâu. Nhưng nếu chúng ta đi đúng hướng thì ko chóng cũng chầy ta sẽ tới nơi, điều cần thiết là hãy cứ bước tới (tức là tinh tấn và nỗ lực). Nó có thể là một năm, sáu mươi năm hay năm kiếp nữa cũng chẳng sao, miễn sao ta đi về phía ánh sáng là đủ. Chúng ta muốn đi về hướng giải thoát, tự do, chứ ko phải lùi lại nhưng mà đi về bóng tối. Cho nên bất kỳ nghiệp quả của ta ra sao cũng vậy, hãy bắt đầu bằng những gì ta đang có.
Xem thêm: Cửa Hàng Bán Đồ Thờ Cúng Việt Hùng, Shop “Tượng Phật
Hỏi: Ông có nói về nhiều kiếp không giống nhau. Cái gì sống qua những kiếp đó, có phải là vong hồn ko?
Ðáp: Ðiều này có thể hiểu giống như là những thay đổi xảy ra trong một đời người. Ví dụ: nếu bạn ko nhớ lại khoảng năm, mười năm trước đây, thân thể của bạn hoàn toàn khác lạ với hiện thời, nói trên phương diện tế bào cũng vậy. Thân thể của bạn chuyển hóa, thay đổi. Tâm của bạn cũng đã lay chuyển, thay đổi vô số lần hơn thế nữa, sanh ra rồi diệt đi. Hiện giờ bạn ko thể chỉ bất kỳ một cái gì trong tâm hay thân bạn, và bảo rằng nó cũng giống y như hồi trước ko sai khác. Bởi bạn hiện thời là kết quả, của những ràng buộc, điều kiện trong quá khứ và từng phút chốc tiếp nối nhau sau đó. Nói cách khác, phút chốc này quyết định điều kiện khởi sanh cho phút chốc kế tiếp. Ko có gì được đem qua, nhưng có một mối liên hệ giữa phút chốc này và phút chốc kế. Mọi vật chuyển hóa theo một trật tự liên tục. Trong giờ phút sắp lìa đời, tâm ta sẽ quyết định điều kiện cho phút chốc tái sanh. Ko có gì đi theo qua hết, nhưng phút chốc kế tiếp tuỳ thuộc vào phút chốc trước đó.
Bạn thấy bài viết Chú Ý Đơn Thuần Là Gì ? Nghĩa Của Từ Đơn Thuần Trong Tiếng Việt có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Chú Ý Đơn Thuần Là Gì ? Nghĩa Của Từ Đơn Thuần Trong Tiếng Việt bên dưới để thpttranhungdao.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Hỏi đáp
Nguồn: thpttranhungdao.edu.vn
Trả lời