Nói chung bài thơ Chờ em về? Dịch thơ Chờ em về như thế nào? Một bài thơ dịch của Tố Hữu? Tu sửa và kích hoạt lại? Ý nghĩa của bản dịch?
Chiến tranh đã chia cắt bao câu chuyện tình đẹp, để lại bao nỗi đau trong lòng người ở lại. Chiến tranh Vệ quốc ở Liên Xô tuy thắng lợi nhưng cũng để lại nhiều mối tình dang dở. Nó là chất liệu để thi sĩ cầm bút. Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về bản dịch bài thơ “Đợi em” của thi sĩ Konstantin Simonov.
1. Nói chung bài thơ Chờ em về:
Chờ em về là một bài thơ rất hay của thi sĩ Liên Xô Simonov. Trong hoàn cảnh Liên Xô gặp muôn vàn khó khăn, bị đế quốc bủa vây, nhân dân toàn Liên Xô đã đồng lòng một lòng quyết tâm bảo vệ Tổ quốc, thực hiện trận đánh tranh chính nghĩa. Bài thơ đã được thi sĩ Tố Hữu dịch ra tiếng Việt (1947) qua bản dịch tiếng Pháp. Bản dịch của Tố Hữu khá hay, đã đi vào lòng nhiều người Việt Nam.
Tuy nhiên, tình cờ chúng tôi có được bài thơ này ở dạng nguyên bản tiếng Nga, vì tôi yêu thơ và tiếng Nga nên đã quyết tâm dịch nó. Vì tôi cảm thấy bản dịch của Tố Hữu chưa thực sự trình bày được tâm hồn và ngôn từ của thi sĩ Xô Viết này.
2. Bản dịch bài thơ Chờ em về ra đời như thế nào?
Trong sự nghiệp của mình, thời kì Tố Hữu dành cho dịch văn học ko nhiều, tác phẩm dịch của ông ko nhiều so với các đồng nghiệp, nhưng nó luôn được dành cho một vị trí trang trọng. Đặc thù, chỉ một bài “Đợi em về” cũng đủ để Tố Hữu để lại ấn tượng thâm thúy trong lĩnh vực này.
Bài thơ được dịch sang bản tiếng Pháp chứ ko phải nguyên bản tiếng Nga và được dịch trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Trong hồi ký Nhớ lại một thời, Tố Hữu kể lại quá trình dịch bài thơ này: Lúc đó ông đang phục vụ trong một đơn vị quân đội. Một đêm, nghe anh quân nhân bỗng thốt lên: “Trời ơi nhớ vợ quá”, như người cùng hoàn cảnh, Tố Hữu ngồi tâm tư với anh quân nhân và anh đọc cho anh nghe bài thơ “Cơn mưa”. giọt nước” Bác viết về vợ (bài thơ đã được nhạc sĩ Trần Hoàn phổ nhạc trong bài hát nổi tiếng “Chiều mưa”) Anh quân nhân nghe bài thơ, thích và khen: “Chú tả vợ chú tài quá”. nên ở Tố Hữu phát sinh khát vọng làm thơ để khỏa lấp nỗi nhớ người lính.
Sáng tác hơi khó, phần vì ý kiến của chúng tôi lúc bấy giờ, phần vì Tố Hữu ko có sở trường về thơ tình. Chợt anh sực nhớ trong túi áo ở nhà bà Gái có một tập thơ dịch ra tiếng Pháp của bảy thi sĩ Nga, trong đó có bài Chờ em của Simonov nhưng mà anh rất thích. Thế là anh tới nhà cô em chép bài thơ đó rồi trở lại đơn vị. Tố Hữu đã dịch và hoàn thành bản dịch rất nhanh, dù đây là lần trước tiên ông dịch thơ. Lúc đầu, bài thơ được Tố Hữu đọc cho các nhà văn Nguyễn Đình Thi, Nguyễn Huy Tưởng, Nguyên Hồng nghe, người nào cũng khen. Lúc đọc cho các chiến sĩ nghe, người nào cũng xúc động, nhiều người rơi nước mắt.
“Chờ người” được Simonov sáng tác vào đầu những năm 40 (của thế kỷ trước), lúc quân phát xít Đức đang điên cuồng tấn công Liên Xô. Thời kỳ này, thi sĩ là sĩ quan của Báo Sao Đỏ – hầu như chiến trường nào ông cũng có mặt. “Chờ em về” như một lời kêu gọi cháy bỏng, một lời động viên thâm thúy tới những người vợ, người chị ở hậu phương vững tin vào ngày toàn thắng.
3. Bản dịch thơ Tố Hữu:
Em ơi, đợi anh về Đợi em mãi Em ơi, Mưa cứ rơi, Ngày cứ trôi, Nên anh cứ đợi. Dù tuyết rơi, gió thổi, Dù nắng cháy, Tôi đã quên bạn cũ Đợi tôi mãi. Hãy tin anh, dẫu trống vắng, Lòng người nào chẳng nản, Chẳng mong ngày về, Em ơi, cứ chờ. Em ơi, anh sẽ đợi Dù nhớ người nào hay nhớ, anh ko đợi ngày mai Dù mẹ anh khờ dại Anh ko đợi em về | Dù em tới thăm hồn anh Yên nghỉ bên nấm mồ xanh Nâng chén tình yêu Rồi anh sẽ đợi tin em Tin rằng em sẽ quay lại. Chờ anh nhé, anh sẽ về Nhìn chết cười ngạo nghễ Người nào đã từng rơi nước mắt Chắc là vô tình Biết đâu, Vì tôi mong mỏi, Vì tôi mong mỏi hết chiến tranh, Làm sao anh tôi trở về quê hương. Vì sao tôi ko chết Sẽ ko người nào biết Có chuyện gì vậy em yêu Chỉ vì ko người nào biết cách kì vọng em. |
4. Thay đổi và hiệu đính:
“Kajlo, đợi anh quay lại
Đợi anh mãi”, Tố Hữu đã dùng từ “hoài” để diễn tả nỗi nhớ da diết của mỗi người con gái, kì vọng “anh” trở về. Đoạn thơ như nhắn gửi người đi xa rằng, với tấm lòng thủy chung, “bạn” luôn là doanh nghiệp xếp sau “bạn”. Điều đó sẽ ko bao giờ thay đổi. Trong bản gốc là:
“Em ơi, đợi anh nhé! Anh sẽ về”
Vốn dĩ “Anh sẽ về” là lời nhắn nhủ của người đi xa, như một lời xoa dịu, động viên những người phía sau hãy vững vàng và quyết tâm rằng “Anh” sẽ trở lại bên em. Sức mạnh chính nghĩa của cuộc Chiến tranh Vệ quốc sẽ đánh bại những quân thù ác. Chúng ta sẽ được sum vầy trong cùng một nhà. Tuy hai bản dịch theo những hướng không giống nhau nhưng trị giá nội dung của bài thơ luôn hướng tới hạnh phúc cuối cùng.
“Bên cũ đã quên, mãi chờ ta”
Câu này lấp lửng, sai ngữ pháp, lặp từ “hoài” ko trình bày rõ trị giá của tác phẩm chính. Nội dung chính trong bản gốc là: “Cho dù bè bạn của tôi, người nào đó đã quên người yêu của họ, tôi sẽ đợi tôi”. Hai kết thúc mang hai vế trái ngược nhau càng làm tăng thêm sức mạnh trung thành bên trong. Vì vậy, bản dịch là:
“Cho dù ngươi quên, ta cũng sẽ chờ.”
Cụm từ “người nào đó” ở đây có nghĩa ko xác định, ko chỉ một người cụ thể, ko nên dịch như Tố Hữu là “bạn cũ đã quên” vì cụ thể quá sẽ làm loãng nghĩa gốc. Ngoài ra, cụm từ “Dù là người nào” đối lập với cụm từ “Only you” cũng sẽ làm nổi trội sự kiên định của Em. Bản dịch của Hữu ko giảng giải điều đó.
“Hãy tin anh, dù trống vắng, dù lòng người nào tê tái, anh ko đợi người về, anh sẽ chỉ đợi.”
Dịch tương tự là ko nguyên bản, bởi vì tác giả ko bao giờ nói: “Tôi ko kỳ vọng trở lại” nghe có vẻ bi quan quá (như từ “noi”). Simonov ko nói thế. Trong bản dịch: “Trái tim tê tái” ko có nghĩa, vì “lòng người nào” có tức là một nhân vật ko biết, ko xác định, trong lúc trong nguyên bản, nhân vật rất cụ thể là “Lòng tôi” chứ ko phải một nhân vật nào khác.
Nên dịch là:
“Đợi anh dẫu xa, thư em ko tới, Dù lòng anh buồn, Em ơi, cứ đợi”
“Em ơi, anh sẽ đợi mãi Dù nhớ người nào hay nhớ, anh ko đợi ngày mai Dù mẹ anh ngốc nghếch Anh ko muốn em về…”
Khổ thơ này sai gần như hoàn toàn so với nguyên tác. Trong bài thơ, Simonov viết: “Tôi đang đợi bạn, nhưng đừng đặt hết niềm tin vào những điều tốt đẹp. Bởi trong chiến tranh, điều gì cũng có thể xảy ra. Nếu chẳng may sự hy sinh, khổ cực của bạn, tôi phải quyết tâm để quên, một mình nuôi con thay bạn Ở khổ thơ này, Tố Hữu lại sử dụng điệp ngữ biến động “Người nào nhớ người nào” làm cho câu thơ trở thành vô hồn, vô nghĩa.
Ngoài ra, chỉ có 4 câu, 5 chữ nhưng mà Tố Hữu lặp lại 2 lần khiến câu văn bị lặp lại khá nhiều: “Anh ko đợi ngày mai – …. – Ko đợi em về …” Trong thơ của mình, Xi – Mo – Nốp ko có những suy nghĩ tiêu cực về mẹ như Tố Hữu đã dịch: “Dù mẹ già dại khờ – Con mong mẹ về”. Trong nguyên tác, dụng ý rất tích cực của tác giả là: “Hãy quyết tâm quên đi nỗi khổ để nuôi mẹ”. Al Hữu đã quên mất thứ đắt giá này. Có thể nói khổ thơ này hoàn toàn bị hiểu sai về ý nghĩa và từ ngữ.
Nên dịch là:
“Đợi anh, anh sẽ về (nhưng) Đừng chỉ mong điều tốt đẹp, Như em đã từng biết, Nỗi đau phải quên… Nhìn mẹ hiền Và đàn con thơ dại… Nếu em đừng quay lại”
Điều này gần đúng với nguyên văn, phản ánh đúng tâm hồn của tác giả.
5. Dịch nghĩa:
Bản dịch là bản dịch đầu tay của Tố Hữu nên còn nhiều thiếu sót. Nhưng nó cũng là minh chứng cho tài năng văn học nước ta. Đồng thời, gửi tới độc giả dù ở đâu cũng luôn hiện hữu khát vọng về hạnh phúc, mái ấm gia đình, phản đối chiến tranh.
Bạn thấy bài viết Bản dịch bài thơ Đợi Anh Về của thi sĩ Konstantin Simonov có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Bản dịch bài thơ Đợi Anh Về của thi sĩ Konstantin Simonov bên dưới để thpttranhungdao.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường THPT Trần Hưng Đạo
Phân mục: Kiến thức chung
Nguồn: thpttranhungdao.edu.vn
Trả lời